Agrum male colere censorium probrum iudicabanturcVnde teste Catone cum uirum bonumque colonum dixissent, amplissime laudasse existimabant. bHinc et eodem Plinio teste locupletes dicebant loci, hoc est agri plenos. Pecunia etiam ipsa apecore appellabatur. Quid aliud. Non ne et Camillus Curii et Cincinnatus agriculturam ~etiis manibus exercebant, dicente LSucano, sPauperertas fugitur totoq; arcessitur orbe, gsQge gens auaeq; perit, tunc longos iungere fines Vgrorum, et quondam duro sulcata camilli gTVonrere, et antiquos curionum passa ligones Longa sub ignotis extendere rura colonis. sbNamm ut etiam Puidius libto fastorum rettulit e- I unt oniecus, aut latam diues habebat humum. ~~ gg~a unc etiam locuples, hinc ipsa pecunia dicta est. Sed iam de uetito quisq; parabat opes. Vl~ aste Plinio libto. xeii. Mulrtatioq; non nisi ouium boumq; impendio d~ce- batur. Et cautum quippe erat ne bouem priusquĩ ouem nominaret, qui incideret mulctam, ludos boum causa celebrantes, bubetios uocabant. Pascuuua dicunt omnia ex quibus populus redditus habet, quia diu hoc solum uectigal fuerat. Et infra subdit idem Plinius. M. quidem Ciurii post triumphos immensumq; terrarum adiectum inperio nota sancitum est perniciosum intelligi ciuem, i cui septem iugera non essent satis. l Lec aunt mensura plebi post exactos reges assignata est. Et non longe supra in eodem libro iugeri uocabulum explanans ait, lugerum uocabatur, quod uno iugo boum in die exarari posset. bHoc etiam secundum aliorum designationem significat memsuram quac raginta pedum, quia tantum solet uno die par boum arare. Vnde pergit idE Plinius, A. ctus dcitur in quo boues agerentut cum aratro uno impetu iusto. Hic erat centum o ginti pedum, et duplicatus in longitucdinem iugerum faciebat. Et sequitiur idem a uc t, r, Dona imperatorum ac fortium ciuium quantum uno d e plurimum arauis- se. Huc. ille. Verum iugerum in singulari secundae est declinationis. Nec iuoer apud approbatos auctores comperitut. In plurali uero tetti s declinationis est et igeribus facit. Itaq; hoc loco auctoritati Prisciani non assentio, qui absq; auctorum testimonio iuger comperiri dixit. Sed longe post in eodem libro quaerit Plinius, Qu o nama ergo tantae ubertatis, quae tunc habebatur causa erat, Cui quaestioni per haec uerba respondet, Quia ipsorum tunc manibus imperatorum colebant agti ut fas est credere gaudente terra uomere laureato et triumphali aratore. Siue illi eadem cura semina tractabant qua bella, eademque diligentia arua disponebant q ia castra. Siue honestis manibus omnia laetius proueniunt, quoniam et curiosius tiunt. Setentem inueniunt dati honores Seranum. Vnde cognomen aranti cquattuot sua iugera in uaticano, quae prata qiintia appellantur, Cincinnato uiato r attulit dctaturam. Et post haec non longe subdit, De cultura agri praecipere principale. tuit etiam apud exteros. Siquidem et reges fecere, bHieron, , Philometor, Attalus, Ar- chelaus. Et duces enophon, et pcenus etiam Magp. Cui quidem tantum honorem senatus noster attribuit carthagine capta, ut cum regulis aphricae bibliothecas donaret, unius eius duodetriginta uolumina censeret in latinam linguam trans- ferenda. Cum iam praecepta. M. Cato condidisset peritisq;liguae pcm~icae datum fuit negpcium. Slier. M. Varro septuagesimum primum uitae annium gerens de ea te prodendum putauit.
