visiam aliasque actiones praetorias, sive rescissorias, sive
restitutorias in integrum, quibus ius civile corrigitur, ante
Augustum natas esse? Deinde Augustus lege Papia Poppaea,
tum in caducariis capitibus, ut exhaustum aerarium repararet,
tum caelibatus poenis, ut populus romanus bellis civilibus pene
vastus celebraretur, et tamen non sine invidia, tantam diligentiam adhibuit; et putamus praetores iam bonorum possessiones ante eum dedisse in pauperiem aerarii et ad orbitatem
fovendam, quando poterat princeps hanc iuris praetorii partem
in perpetuum extinguere, quam praetores ipsi, ante Adrianum,
in annos singulos poterant?
[1] Insuper Augustus, ut omnes eum omnis romani iuris fontem agnoscerent — quando antea patricii, qui fiduciam studiorum suorum habebant, ut Pomponius narrat[1], consulentibus respondebant, — constituit, sub maioris auctoritatis imagine, ut iurisconsulti ex sua auctoritate responderent; et sic publice respondendi munus instituit, idque beneficio petentibus dare coepit. Atque ita coepit iurisprudentia e manibus patriciorum elabi.
[2] Sed heic faedus occurrit eruditorum anachronismus[2], putantium ab Augusto ius respondendi datum esse iurisconsultis ea auctoritate ut iudici recedere a responsis eorum non
