 2-17 |
2-19  |
(PL 11 0449B) TRACTATUS XVIII. De natali S. Arcadii, qui habet natale pridie idus Ianuarii in civitate Cesareae Mauritaniae.
(0450B) I. Dum beati Arcadii martyris gesta annalibus triumphanda mandamus, in agonem immortalis laudis Christianus semper ardor animatur. Erit geminum de religiositate commercium, cum ad coeleste praemium populus accenditur, et de martyris meritis non siletur. Sed quis illustris martyrii palmiferam trophaeis coronam competenti valeat sermone disserere, cum in uno corpore tot martyria videantur esse, quot membra? Armaverat diabolus satellites suos in Domini populum veterani odii adsertor antiquus, et totam familiam Domini impastae feritatis grassatione turbabat. Indixerat in homine Deo bellum, et infaustae superstitionis busto in nefas conscium toto mundo funereum refecerat rogum. Scatebat per tecta culminum publicum scelus, nec fuerat locus in quo non erat pro religione sacrilegium. (0451B) Cogebatur Christi populus vanis superstitionibus interesse, atque in cultum nefandi ritus nunc aut libamina inceste profundere, aut ornatas sertis victimas trahere, aut gravia nidoribus thura succendere, aut inter fumidos ignes pallenti arvina, funesto sanguine prolitare, ut inclyti administratione ministerii Christianis mentibus Deus possit expelli.
II. Sed dum bellum duri certaminis geritur, et familia Domini coelo spectante probatur, Arcadius beatissimus martyr huius inopinati sacrilegii horrore percussus, paululum distulit pugnam, iam debitus ad coronam. (0452B) Nam postquam turbari urbem funesta conventione cognovit, ac singulos quosque ad funestum illud spectaculum trahi; contemptis universis facultatibus suis, amputatis radicibus saeculi, delitescens secessionis se commendavit umbraculo, utrumque Christiano explicans voto, ut et non longius videretur a praelio et secedendo Evangelicae iussionis (Matth. X, 23) animaretur exemplo. Ecce in eius hospitium velut in hostilem praedam grassantium satellitum praeceps irruit manus: festinat Dei famulum posse deprehendi, quem beati propinquus martyris, qui in eius forte degebat habitaculo, absentem esse assiduis vocibus inclamabat. Hunc vero profitentem ad nefandam custodiam noxiae mentis mancipes rapuerunt, quem oblatum sibi iubet crudelissimus rector acri observatione detineri. Ad futurae gloriae testimonium tale beatus Arcadius debiti martyrii quodam modo sequestraverat pignus, in quo nec Christum relinqueret, nec propinquum. Statim beatus martyr se latere non passus est; se ultro offerens iudici, moram suam voluntarie praeiudiciis excusavit. (0453B) Cuicum provinciae rector pristinae eius fugae veniam sub pactione promitteret, si se vel sero nefandis superstitionibus miscuisset, talibus in eum sanctissimus martyr vocibus exsiliit: Quid, inquit, vanissime omnium iudicum? putasne aut de lucis istius incongruis usuris, aut de praeproperae mortis subitis damnis familiam Dei posse terreri, cum sciamus Apostolica fide esse perscriptum: Mihi vivere Christus est, et mori lucrum? Excogita, quibus potes suppliciis, tormenta graviora: maioribus te furoris stimulis accende: quamvis cruciatus exerce molem, nos ideo non potes superare.
III. Statim iudex viperei veneni felle commotus, iubet non usitata animadversione poenarum, nec usuali in reos lege carnifices in martyris membra saevire. (0454A) Viluerunt ungulae, inutiles ictus visi sunt plumbatarum, stetit contemptus equuleus, crebri fustium imbres maioris poenae contemplatione neglecti sunt. Excogitatur novum stupendumque supplicium, quo se in homine vincere crederet Deum. Incidantur, ait, ab articulis manus, a cruribus pedes; vivum se cadaver inspiciat. Cui beatus Arcadius ait: O insane hominum! fraudavit te furor tuus: adhuc erat in victima Domini, quod possis offerre. Amputandam linguam mandare nescisti, quae in colluctatione martyrii prior solet Domino confiteri. Ductus est tandem beatus Arcadius ad exoptatum iustis orationibus locum, et intuens coelum stetit Deo spectante securus. (0454B) Paraverat extensa futuris ictibus colla: nudaverat gladiis venientibus iugulum: putaverat se feralem iudicis amentiam citae mortis sorte satiare; dum subito manus iubetur extendere, ac super cespitem nudus proiectus in faciem, pedum extrema nudare. Ecce inter ipsa supplicia vacare non sinitur, sed orationis instar per carnificis tormenta meditatur. Erexerat securem percussor insanus, et signans oculis vulneribus lineam, feralis ictus assidua contemplatione vibrabat. Haeserant confessionis suae glutino intrepidae martyris manus: nec salientes digiti futurae mortis exitio palpitabant. Tanta fuit in martyris devotione constantia, ut omni corpore paratus veniret ad gloriam. (0455A)
IV. Mox itaque ut devotum corpus carnifex vidit, statim cadentis securis ictus nervorum connexa dissolvit, et cunctas compage discussa iuncturas corporis rupit. Exsilierunt exsectae manus, et venarum in se paululum stupore rursus in se rivus sanguinis ruens. Dehinc poplitibus surisque porrectis, a germana coniunctione naturae gladio saevi latronis plantarum limes inciditur, et obsequio pedum corpus martyris viduatur. Numerent martyria, qui possunt numerare supplicia; et in uno corpore quantum diabolus publicatus est furere, tantum agnoscatur Dominus triumphasse. Sed durat inter haec martyris spiritus, et morarum numerositate servatus perstat vivus, parte sui corporis iam sepultus. O dignus gloriosi exitus finis! Adscensurus altitudinem coeli, corporis sui impedimenta praemittit, et exsequiis funeris sui ipse praecedit. Cui haec est comparanda confessio? (0455B) Machabaeorum est iungenda numero: Eleazari est adaequanda proposito, comparanda consilio. Arcadius beatissimus martyr adhuc demoratur in saeculo, et iam martyr recitatur in coelo.