Usor:Sakvaka/Syntagma musicum/Pars I/Membrum I/Caput VI

Caput V	Caput VII

Caput vi.

De Usu Psalmodiæ μνημονευτικῷ καὶ παιδευτικῷ, quod institutioni et memoriæ inserviat, orhodoxe adhibita Melodiæ applicatione, quam hæretici corruptelis instillandis male apponunt, vel abolere conantur.

Etiam cantica et carmina cum propter cantionum brevitatem, tum propter numerosam rotunditatem, veluti succincta quædam apophthegmata, memoriæ facile mandantur, animo diutissime inhærent, et celerrime succurrunt. Per Choralem etenim, tanquam canalem, mystica sacrorum verborum gratia, vivi instar fluminis, ex ore canentium, auscultantium cordi unanimi influit ac instillatur, et semel recepta, eiusdem Choralis beneficio, memoriæ pristinæ facile recurrit.

Qua de re pulchre scribit Basilius: Quoniam Spiritus Sanctus mortale, inquit, genus ad voluptatem proclive, et ad virtutem persuasis difficile, nosque propterea ad voluptatem proclives sumus, rectam viam contemnere vidit, quid fecit? Melodiæ iucunditatem cœlestibus doctrinis immiscuit, ut aurium oblectatione deliniti sermonis utilitatem latenter, et re a nobis non animadversa susciperemus. Idque facit more sapientis Medici, qui, pueris medicinas aliquanto austeriores daturus, melle poculum circumlinit, ne nausea bibentibus obrepat; Sic nobis, qui in Spiritualibus vere sumus pueri, hæc apta modulamina Psalmorum offeruntur, ut specie quidem oblectare videantur, re autem vera nos de divinis mysteriis recte instruant, mentesque nostras perpurgent.

Unde sit, ut ex iis, qui tardiori præsertim sunt ingenio, non facile quispiam reperiatur, qui Apostolicum, seu Propheticum aliquod præceptum, ediscat; Psalmorum vero protinus recordantur: Hos et domi cantant, et foris obmurmurant, et in agro circumferunt, (Sic Basilius.) atque ut illud Nazianzeni dictum: μνημονευτέον τούτου χριστοῦ μᾶλλον ἤ ἀναπνευστέον, Magis recordandum est huius (Christi) quam respirandum: contemplentur et observent, Musica suppeditat argumentum et recordationem.

Augustinus idem hoc comprobat, cum beatam et sanctam vitam prædicat, qui inter labores Psalmes et cantica divina cantillant: An ignoramus, inquit, Opifices, quibus vanitatibus, et plerumque turpitudinibus theatricarum fabularum donent corda et linguis, cum manus ab opere non recedant? Quid ergo impedit servum Dei manibus operantem, in Lege Domini meditari, et psallere nomini Domini altissimi? Cantica enim divina cantare et manibus operantes facile possunt, et ipsum laborem tanquam divino celeusmate consolari. (August: de opere Moncahorum cap. 17)

Animadverterunt hoc Veteres: ideoque non solum in Ecclesiæ congressibus Psalmos decantarunt, sed eosdem etiam teneræ ætatis pueris iuxta ac puellis instillarunt. Quod in Scholis Præceptores et Pedagogi Psalmos inculcarint pueris, id ex vita Gregorii Agrigentini apud Metaphrasten clarum est.

Etsi fuerunt hæretici, qui corruptelarum tetrarum virus obtexerunt Melodiæ suavitate, quo crassos errores ex hymnis depravatis imbiberent animi: tamen divinitus excitati orthodoxi a superstitioso vanoque cultu vindicarunt Ecclesiæ cantus, et ad veram Dei ter sancti agnitionem ac laudem adhibuerunt, non secus atque inaures et armillas, Ægyptiorum spolia, quibus illi superbe et superstitiose abusi fuerant, in veriorem Sanctuarii usum religiose conferre didicerant Israëlitæ. De quo simili Niceph. lib. 10. cap. 26, et August. lib. 2. de Christiana doctrina, cap. 40.

Sic Harmonius Syrus, magni illius Ephraimi discipulus, patriis vocibus legitimis modis, Musicisque numeris inclusis, ordine circulari eas cani instituit, ut patriam hæresin lyricis modulis aspergeret, quibus multi ex Syris propter verborum venustatem et sonorum numeros demulsi paulatim opinionibus Bardesanæ patris recipiendis sunt assuefacti. At ea re cognita Divus Ephraim Harmonii numeros moderatus est: atque ciusmodi modulis, carminibus Ecclesiasticæ sententiæ consonis adiectis, Syris ea canenda dedit. Ex quo tempore huc usque Syri psallentes non quidem carminibus ipsis, sicuti sunt ab Harmonio prodita, sed sonis tantum eorum utuntur.

Quod vero etiam virgines a primis annis Psalmodias edoctæ fuerint, id ex historia Publiæ, Diaconissa Antiochenæ, quæ ludo virginum ibidem præras Magistra, apud Theodoretum cognoscere licet: lib. 3. cap. 19.

Sic enim liberos suos Christianæ religionis capita facilime discere, diutissime retinere, et promptissime memoria reddere posse, persuasum habuerunt.

Quod cum videret Diabolus, Psalmodiis piorum suam sibi potentiam infringi, regnumque devastari, idcirco quovis tempore psallendi exercitium e scholis et templis removere manibus pedibusque (quod dicitur) obnixe dedit operam.

De Paulo Samosateno legimus, quod Psalmos, qui in gloriam Christi canebantur, divinitatem eius asserentes, nec non Hymnos, ad illorum imitationem a fidelibus compositos, ex Ecclesia sustulerit; in media vero concione populi magno die Paschatis mulierculas subornaverit, quæ de seipsæ psallerent, quæ si quis audiret, horrore concuteretur (Euseb. lib. 7. cap. 29.)

Recte itaque iudicat Megalander Lutherus in Epistola ad Senfelium Musicum: Scimus, inquit, Musicam Dæmonibus etiam invisam et intolerabilem esse. Et plane iudico, nec pudet asserere, post theologiam esse nullam artem, quæ possit Musicæ æquari: Nam ipsa sola post Theologiam id præstat, quod alioqui sola Theologia præstat, etc.