Malleus maleficarum (ed. II) - Facsimile/Pars Prima - Questio Quartadecima

by Henricus Institor

Henricus Kramer

[[Malleus Maleficarum (Facsimile)]]

Prima Pars - Questio Quartadecima in Ordine.

1490

Vide:

 Haec pagina sine abbreviaturis

 Haec pagina transscripta

Questio Tredecima	Questio Quintadecima

¶ Declaratur  peccata maleficoꝝ grauioꝛa ſunt peccatis maloꝝ angeloꝝ ⁊ pꝛimoꝝ pa­rentū. U cut innocentes puniūtur ex cul­pis parentū. ita ⁊iam plures innoxij amni­ficant᷑ ⁊ maleficiūtur ter peccata maleficoꝝ
¶ Queſtio ecimaquarta. ⁊ eſt tota maetria pꝛedicabilis.
SEd ſuꝑ enoꝛmitatē criminū ritur An maleficoꝛū flagitia cūcta mala  eus fieri nit ⁊ vſ in ps a p͛n​cipio mūdi fieri ꝑmit tam in cul­pis ᷓ in penis ⁊ amnis excedūt. Et videtur  nō cipue q̊ ad culpā. Naʒ peccatū q q͛s cōmittit q faciliter vitare potuiet excedit peccatū q alter ↄmittit  ita faciliter vitare nō potuit. Patʒ ꝑ Auguſ. in e ci. ei. Ma­gna ē in peccando iniq͛tas vbi ē tanta in non peccando facilitas. Sed adam ⁊ plures q͛ ex aliquo ſtatu ꝑfectōis ſeu etiā gr̄e peccauerūt. Facilius ter aſtentiā gr̄e peccata vitare potuient. ſertim adam q͛ in gr̄a creatus fu​erat ᷓ plures malefice q͛ hmōi ona non ꝑce​perūt. g̊ illoꝝ peccata omnia maleficoꝝ flagi​tia excedūt. Pꝛeterea quo ad penam. maioꝛi culpe maioꝛ pena ebet᷑. ſed peccatū ade gra­uime punitū fuit in hoc q vt ptʒ in oes poſteros eius pena cū culpa oſtendit᷑ in trāſ­fuone oꝛiginalis peccati g̊ eius peccatū gra​uius ē omnib alijs peccatis. Pꝛeterea q̊ ad amnū. Nam iuxta Auguſ. Ex hoc aliq͛d ē malū qꝛ adimit bonū. ergo vbi plus e bono amittitur ibi maioꝛ culpa cet. ſed peccatū pꝛimi parentis maius amnū tam in natu­ralibus ᷓ in gratuitis intulit vbi nos inno­centia ⁊ immoꝛtalitate pꝛiuauit quod nulluʒ alioꝛū ſequentiū peccata intulit. ergo ⁊c̈. Sʒ eontra. id quod plures ratōnes mali includit magis eſt malum. ſed peccata maleficaꝝ ſunt huius. Nam omnia mala in bonis nature ⁊ foꝛtune pꝛocurare pount eo ꝑmittente. vt ex bulla pape educit᷑. Pꝛeterea adam pecca­uit ſolummō faciendo illud q eſt vtro mō malū qꝛ pꝛohibitū. ⁊ q nō erat malū m ſe. Sed melefici ⁊ alij peccatoꝛes peccant facien​do illud q eſt vtro mō malū ⁊ m ſe ⁊ pꝛo​hibitum. vt homicidia ⁊ alia multa inhibita. Unde eoꝝ peccata grauioꝛa ſunt alijs pecca​tis. Pꝛeterea pct q ē ex certa malicia ē gra​uius pctō q ē ꝑ ignoꝛantiaʒ. ſed malefice ex magna malicia ↄtemnūt fidem ⁊ ſacramenta fidei ꝓut plures ↄfee ſunt. Ro.  mala  a modernis maleficis perpetrant᷑ cuncta alia mala que eus vnᷓ fieri permit ſcm quod in titulo queſtionis tangitur excedunt. ⁊ hoc quo ad peccata  contingunt in peruertate moꝛū. licet ſecus t e peccatis  oonūtur alijs virtutib theologicis. poteſt oſtendi tri​plici via. Pꝛimo in generali comꝑando eoꝛū opera indifferēter ad cun flagicia mundi Secūdo in ſpeciali comꝑando ad ſpecies ſu​perſtitionis ex quocū pacto cū emonibus inito. Tercio comꝑando illa ad peccata ma­loꝝ angeloꝝ aut etiā pꝛimoꝝ parentū. Pꝛi­mū c. Nam cū triplex t malum. videlʒ. cul​pe. pene. amni. eo  triplex t bonū cui illa oonūtur. ſ. honeſtuʒ. electabile ⁊ vtile. Et culpe oonitur honeſtū. Pene electabile. Damno vtile. Ꝙ culpa maleficarum excedit cūcta alia peccata c aaret. Nam iuxta o​ctrinam ſancti Tho. in. ij. i. xxij. ar. ij. Licʒ in peccato multa pont ↄderari ex quibus peccati grauitas vel etiā leuitas trahi poteſt. U ⁊ contingit  idem peccatū  ſcm vnū eoꝝ eſt grauius ſcm aliud leuius inueniat᷑ pꝛout icere poumus. Jn foꝛnicatione iu­uenis peccat. ſenex inſanit. Tamē illa mpli​citer grauioꝛa ſunt  plures ⁊ potētioꝛes ha­bent nō ico circūſtantias ſoluʒ ſed in ſpecie ⁊ quātitate peccati eentiali. peccati grauita­tem. Et c icere poumus  licet peccatuʒ ade ᷓtum ad aliquas circūſtantias grauius t omnib alijs peccatis ᷓtum ad hoc  mi­noꝛi temptatione pulſatus cecidit. qꝛ videli­cet tantū ab extrinſeco. Et etiaʒ quia facilius reſtere potuiet ter oꝛiginalē iuſticiam in qua creatus erat. Tamē ᷓtum ad ſpeciem ⁊ quātitatem peccati ⁊ etiā ᷓtum ad alias cir­cūſtantias  peccatum magis aggrauant ­cut multa grauioꝛa peccata ſunt ſecuta ita et inter illa oia maleficoꝝ excedūt q etiā cla­rius ex uob educit᷑. Nam cut vnū pec­catū icit᷑ maius altero vel cauſalitate vt pec​catū luciferi. vel generalitate vt peccatū ade. vel efoꝛmitate vt peccatū iude. Uel ifficul​tate remittendi vt peccatū in ſpūmſanctum. Uel ꝑiculo vt peccatū ignoꝛātie. Uel inſeꝑa​bilitate vt peccatū cupiditatis. Uel pꝛonita­te vt peccatum carnis. Uel iuine maieſtatis offenone vt peccatū idolatrie ⁊ infidelitatis Uel expugnandi ifficultate vt ſuꝑbia. Uel mentis cecitate vt ira. Jta ⁊ poſt peccatū luci​feri oia alia peccata maleficoꝝ oꝑa excedūt tam in efoꝛmitate crucifixū abnegantes. ᷓ ⁊ pꝛonitate ſpurcitias carnis cū emonibus exercentes. Ac mentis cecitate in oe nocu­mentū tam animaꝝ quam coꝛpoꝝ hominū ⁊ iumētoꝝ toto malignitatis ſpiritu ebachā­tes. ꝓut ex ſupꝛadictis patuit. Q etiā iuxta Jdo. nomen oſtendit. Dicūtur e malefici ob facinoꝝ magnitudinem ⁊c̈. vt ſupꝛa pa­tuit. Deducitur ⁊ ex iſto. Nam cum uo ſunt in peccato auero ⁊ ↄuero. Juxta illud Au​guſtini. Peccatum eſt ſpꝛeto incommutabili bono rebus mutabilibus inherere. Et ipſa etiaʒ auero a eo t tanᷓ foꝛmale cut ia conuero tanᷓ materiale. Jdeo tanto aliq peccatum eſt grauius quanto magis homo per ipſum a eo ſeparatur. Et quia per infi­delitatem homo maxime a eo elongatur. iō ⁊ maius omnibus peccatis maleficium infi­delitatis exiſtit. Et hoc eclaratur per nomē heres quod eſt etiam apoſtaa a fide mul ⁊  tota earum vita peccatum eſt. De pꝛimo. Nam cum peccatum infidelitatis cōſtat in renitendo fidei. Et hoc poteſt upliciter fieri vel quia renititur fidei nondum ſuſcepte aut ſuſcepte. Si pꝛimo modo tūc eſt infidelitas paganoꝛum ſeu gentilium. Si ſecundo mo​do tunc iterum upliciter. quia aut renititur chriſtiane fidei ſuſcepte in figura aut in ipſa manifeſtatione veritatis. Pꝛimo modo ē in­fidelitas iudeoꝛum. Secūdo modo infideli​tas hereticoꝝ. Unde patet  heres malefi­carū inter tres ſpecies infidelitatis graui­ma exiſtit. quod etiā ratione ⁊ auctoꝛitate cō­pꝛobatur. Nam. ij. Petri. ij. icit᷑. Melius erat illis viaʒ veritatis nō cognoſcere ᷓ poſt cognitam retroꝛſum conuerti. Ratione. Nā cut grauius peccat qui non implet quod ꝓ​mit ᷓ ille qui non implet hoc quod nunᷓ pꝛomit. Jdeo infidelitas hereticoꝝ qui pꝛo​fitentur fidem euangelij ⁊ tamen ei renitun­tur coꝛrumpentes ipſam grauius peccant ᷓ iudei ⁊ pagani. Et iterū. Judei grauius pec­cant ᷓ pagani quia ſuſceperūt fidei chriſtia­ne figuram in veteri lege quā male interpꝛe­tantes coꝛrumpūt quod pagani non faciunt ideo etiam ioꝛū infidelitas eſt grauius pec­catum ᷓ infidelitas gentilium qui nunᷓ fi­dem euangelij ſuſceperunt. De ſecundo  ⁊ apoſtate nuncupantur. Nam m Tho. ſe. ſe. q. xij. Apoſtaa impoꝛtat quandā retroce­onem a eo ⁊ religione  fit per iuerſos mo­dos quibus homo coniūgitur eo. vel per fi​dem. Uel per ſubiectam ad obediendum vo​luntatem Uel per religionem. et clericatum. Secunduʒ quod etiam icit Raymūdus ⁊ Hoſtiē.  apoſtaa eſt temerarius a fidei ſta​tu vel obedientie vel religionis exceus. Et cum remoto pꝛioꝛi remouetur poſterius ſed non econuerſo. Jdeo ⁊ pꝛima alias uas ex­cedit. ſcilicet apoſtaa a fide pꝛecedit a religi​one. e qua. xlviij. iſt. quantūlibet. ⁊. xvi. q. i. legi nō ebet. Tamē m Ray. nō iudicatur apoſtata ſeu fugitiuus etiaʒ  ad longinqua iu euagetur. ni poſtᷓ c viuit  animum redeundi ſe epoſuie oſtendit. ff. e re mili. l. eſertoꝛem. Et hoc fieret  vxoꝛem uceret vel mile tale. Similiter ⁊ apoſtaam inobe­dientie vbi quis ſponte cōtemnit pꝛecepta ec​clee ⁊ pꝛelatoꝝ. e qua. iij. q. iiij. alieni. Qui etiam infamis efficitur repellitur a teſtimo­nio ⁊ ebet excōmunicari. xi. q. iij. Si auteʒ. Unde ⁊ apoſtaa e qua loquimur ſuꝑ apo​ſtaam maleficarū icitur apoſtaa perfidie  ⁊ tanto grauioꝛ. quanto ⁊ cuʒ inimico fidei rationis ſalutis ꝑ pactum expꝛeum ꝑagit᷑. Hoc e habent facere malefice ⁊ hoc inimi­cus ille exigit vel in toto vel in parte. Reper­te ſunt e ꝑ nos inquitoꝛes  omnes fidei articulos abnegauerant. quaſdam vero cer­tas in numero ſemꝑ tamē confeonē veram ⁊ ſacramentalem habeāt abnegare. Unde ⁊ Juliani apoſtate perfidia non videtur tanta fuie licet in alijs aduerſus eccleam maio­ra exercuiet. e qua ⁊. ij. q. vij. nō poteſt. Si quis vero incidētaliter quereret. Quid  mē​te ⁊ coꝛde fidem tenerent quoꝛū ſcrutatoꝛ ſo­lum eus eſt. ⁊ non quecū angelica creatu­ra vt ſupꝛa patuit. facerent tamē reuerentiā ⁊ obedientiam iabolo ꝑ actus exterioꝛes. Di​cendum videtur  cū apoſtaa perfidie u­pliciter poteſt fieri. per actus infidelitatis ex­terioꝛes abſ exo pacto cū emone inito. cut qui in terris infideliū mahumeticā vi­tam aumeret aut in terris xianoꝝ cum ex­pꝛeo pacto ⁊c̈. Pꝛimi vbi mente retinent fi­dem. actu t exterioꝛi negāt. licet nō nt apo­ſtate nec heretici t moꝛtaliter peccant. Sic e ſalomon ijs ſuaꝝ vxoꝛum reuerentiā ex​hibuit. Nec e aliquis excuſatur  ex metu hoc faceret. quia m Auguſtinū. Sanctius eſt moꝛi fame ᷓ veſci idolaticis. aliqui habēt Sacius. xxxij. q. iiij. Sacius. Malefice aūt quantūcun fidem retinent coꝛde ⁊ abnegāt oꝛe apoſtate tamē iudicantur eo  fedus cuʒ moꝛte ⁊ pactum cum inferno pepigerūt. Un­de ſanctus Thomas in. ij. iſ. iiij. ar. vltimo. Loquens e milib operib magicis. Et q͛ quocū modo auxilium petunt a emonib icit. Jn omnib eſt apoſtaa a fide ter pa­ctum initum cum emone vel verbotenus  inuocatio intert vel facto aliquo etiam  ſa​crificia ent. nō e poteſt homo uob o­minis ſeruire. Ad idem Albertus vbi ſupꝛa iſ. viij. vbi queritur. Utrum magicis ⁊ ma­thematicis intendere t peccatum ⁊ apoſta­a a fide. Jta reſpondit. Jn talib eſt ſemper apoſtaa verbi vel operis. Si e inuocatio​nes fiant tunc apertum pactuʒ initur cum e​mone ⁊ tunc eſt aperta apoſtaa verboꝛum. Si autem non fit ni opere mplici tunc ē apoſtaa operis. Et quia in his omnib ſem​per eſt fidei contumelia quia expectatur a e­mone quod expectandum eſt a eo ideo ſem​per apoſtaa iudicatur. Ecce ᷓ clare upli­cem apoſtaam ponunt terciam ſubintelligē​tes ſcilicet coꝛdis que  et tamen malefice verbis ⁊ operib apoſtatrices iudicantur. Pe​nis ergo vt patebit ⁊ heretitoꝛum ⁊ apoſtata­rū ſubiacere ebēt. Eſt ⁊ tercia criminis enoꝛ​mitas pꝛe cūctis alijs herebus in eis. Naʒ  iuxta Auguſtinū omnis infideliū vita pec​catum ē. xxviij. q. i. §. ij. ⁊ eſt gloſa ſuper illud Ramanoꝝ. xiiij. Omne quod non eſt ex fide peccatum eſt. Quid iudicandū eſt e tota vi­ta id eſt e omnibus alijs operibus malefica​rum que tamen non ad complacentiaʒ emo​num fiant cut ieiunare. eccleas frequenta­re. cōmunicare ⁊ c e alijs. Jn omnibus e peccant moꝛtaliter quod c eclaratur. Tan​ta eſt e labes huius peccati  facultatem re​ſurgendi licet non ex toto amputat. eo  pec​catum non coꝛrumpit totum bonum nature ⁊ lumen naturale in eis remaneat. Tamen ꝓ​pter pꝛeſtitum homagium ni ab illo abſol­uantur. omnia eoꝛum opera etiam e genere bonoꝛum ſunt potius e genere maloꝛuʒ q in alijs infidelib nō cernitur. Nā m Tho. ſe. ſe. q. x. An omnis actio infidelis t pecca­tum icit  ᷓuis opera infidelium que ſunt e genere bonoꝛuʒ vt ieiunia elemone ⁊ hu­iuſmodi non nt eis meritoꝛia pꝛopter infi­delitatem que eſt grauimū peccatoꝛum. ta­men quia peccatum non coꝛrumpit totū bo­num nature ſed remanet in eis lumen natu­rale. Jdeo non omnis actus eoꝛum eſt moꝛta​le peccatum. ſed actus pꝛocedens ex ipſa infi​delitate vel relatus ad iam etiam  t e ge​nere bonoꝛū. puta ſarracenus ieiunat vt ſer­uat legem. Mahumeti e ieiunio mandan­tem Judeus celebꝛat ſuas feſtiuitates ⁊ hu­iuſmodi in his eſt moꝛtale. Et c intelligitur illud Auguſtini ſupꝛa allegatum. Ois in­fidelium vita peccatum eſt.

¶ Ꝙ malefice grauimas merentur penas vltra omnes flagicioſos mundi.
DEni  eoꝛum flagicia cuncta ali​oꝛum peccata excedunt ᷓtum ad emerituʒ pene eclaratur. Pꝛimo quo ad penam hereticis infligen­dam. Secundo quo ad penam apoſtatis in­ferēdam. Nam heretici quadruplici pena pu​niūtur m Raymundū ſcilicet excommuni­catione. epotione. rerum ablatione. ⁊ coꝛ­poꝛali moꝛte. De quibus omnibus lectoꝛ in­ueniet ſuper pꝛimū. e ſenten. excom. Noue­rit. ⁊ ſuper ſecundum. xxiiij. q. i. Qui contra pacem. ⁊ tercium. iſt. viij. quo iure. ⁊. xxiij. q. vij. ca. i. ⁊ ſequenti. ſuper quartum. eo. titu. ſcilicet e hereticis. Excōmunicamus p͛mo ⁊ ſecundo. īmo ⁊ grauimas incurrunt pe­nas. Credētes. receptatoꝛes. fautoꝛes ⁊ efen​ſoꝛes. Nam vltra penam excōmunicationis illis inflictam heretici cum fautoꝛib ⁊ efen​ſoꝛibus ſuis ⁊ receptatoꝛib ⁊ ipſoꝛū filij vſ ad ſecundam generationem per lineam pater​nam. per lineam vero maternam vſ ad pꝛi­mū gradum ad nullum beneficiū vel officiū eccleaſticum admittuntur vt eo. ti. quicū. ⁊. c. ſtatutum. li. vi. Sed ſuper terciam penā  heretici habent filios catholicos pꝛiuātur paterna hereditate in eteſtationē criminis. Et ſuper quartam penam  poſt epꝛehen­onem erroꝛis continuo non velit reuerti et herem abiurare ſubito ebet comburi  lai​cus eſt. Falſarij e pecunie ſtatim moꝛti tra­duntur quantomagis falſarij fidei. Si vero clericus poſt ſolennem egradationem relin​quitur curie ſeculari occidendus. Si autem reuertantur ad fidem etrudi ebent in per­petuum carcerem. e hereticis. Excōmuni­camus. pꝛimo ⁊ ſecundo. ⁊ hoc e rigoꝛe iu­ris. Mitius tamen agitur cum eis poſt abiu​rationem quā ad arbitrium epiſcopi ⁊ inqui​toꝛis facere ebent ꝓut in tercia parte ope­ris patebit vbi e varijs modis ſententiandi tales tractatur. quis etiam icatur epꝛehen​ſus ⁊ conuictus ſeu etiam relapſus. His aūt modis mulctare maleficas non videtur ſuf­ficere cum non nt mplices heretice. ſed et apoſtate ⁊ vltra hoc  in ia apoſtaa nō ho​minibus ter metum aut carnis oblectamē​ta fidem abnegant. vt ſupꝛa tactum eſt. Sed iis emonib vltra abnegationem etiaʒ ho​magium coꝛpoꝛa ⁊ animas offerendo ſtant Ex quibus ſatis pꝛobabile videtur  quan​tumcū peniteant ⁊ ad fidem reuertātur nō ebent. cut alij heretici carceribus perpetu­is mancipari ſed vltimo ſulicio puniri. et hoc etiam pꝛopter amna tempoꝛalia homi­nibus ⁊ iumentis varijs modis illata leges imperant. vt patet. C. e maleficis. l. nullus. l. nemo. ⁊. l. culpa. Et eſt milis culpa ꝓhi­bita. iſcere ⁊ ocere. Et loquūtur leges ſuꝑ ſoꝛtilegos. quātomagis ſuper maleficos. vbi icūt  pena illoꝝ ē bonoꝝ publicatio ⁊ e­capitatio. Et  q͛s tali arte mulierē ad luxu­riam pꝛouocauerit vel econuerſo beſtijs ex­ponitur. vt icitur ibideʒ. l. multi. ⁊ e his in pꝛima queſtione tactum eſt.