Malleus maleficarum (ed. II) - Facsimile/Pars Prima - Questio Septima

by Henricus Institor

Henricus Kramer

[[Malleus Maleficarum (Facsimile)]]

Prima Pars - Septima Questio in Ordine.

1490

Vide:

 Haec pagina sine abbreviaturis

 Haec pagina transscripta

Questio Sexta	Questio Octaua

¶ Queſtio: an malefice mentes hoīm ad amoꝛē vel odiū valeant immutare Et eſt ſeptima in oꝛdine.

QUeritur an emones ꝑ ias male­ficas mentes hoīm ad amoꝛem vel odiū inoꝛdinatū immutare et inci­tare valeant Et arguitur  non m mia. Tria ſunt in hoīe voluntas. in­tellectus et coꝛpus. Pꝛimū eus cut habet ꝑ ſe regere. qꝛ coꝛ regis in manu omini. ita ſecundū ꝑ angelū illuſtrare et im coꝛpus ꝑ influxꝰ celeſtiū coꝛpoꝝ irigere. Pꝛeterea in​tra coꝛꝑa emones nō pt ee illa immutan​do. ergo minus infra animaʒ eius potentijs odium vel amoꝛē immittendo. Patet ↄa. qꝛ ex natura maioꝛē habent poteſtatē ſupꝛa coꝛ​poꝛalia ᷓ ſupꝛa ſpiritualia. et quidē  non pt immutare ſupꝛa patuit in pleriſ locis quia nullā foꝛmam ſubſtantialē vel acciden​talem inducere pt ni adminiculo alicuius alterius agentis. cut etiā quilibet alius arti​fex. eſt etiā ad idem. c. xxvi. q. v. ei. in fi. Qui credit aliquā creaturaʒ poe tranſmutari in melius vel in eterius ni ab io oīm creato​re infideli et pagano eterioꝛ eſt. Pꝛeterea. omne agens ex oto cognoſcit ſuū effectū Si igitur iabolus poet mentes hoīm im​mutare ad odiū vel amoꝛem: poet internas cogitatōes anime videre  eſt cōtra illud q in li. e eccleaſticis ogmatib icit᷑. Dia­bolus internas cogitatōes nō t videre. Et iterum ibidem. Non oes cogitatōnes no­ſtre male a iabolo excitantur. ſed aliquotiēs ex noſtri arbitrij motu emergunt. Pꝛeterea. amoꝛ et odium ſunt circa voluntatē que ra­dicatur in anima. ergo non pt cauſari a ia​bolo quacun arte. tenet ↄſequentia. qꝛ illa­bi anime. vt icit Auguſtinꝰ. illi ſoli eſt poſ­bile qui eam creauit. Pꝛeterea.  icatur  poteſt mouere ſentiuas interioꝛes et c cō­ſequenter voluntatē nō valet. quia vis ſen­tiua eſt ignioꝛ ᷓ vis nutritiua. Sed iabo​lus nō poteſt foꝛmare actū virtutis nutriti­ue vt foꝛmet carnem aut os. ergo etiā non t cauſare aliquē actum interioꝛuʒ virium ani­me. Sed cōtra. Diabolus non ſolū vibili­ter ſed etiā inuibiliter hoīes tentare icitur hoc aūt falſum eet ni interius circa aīam et eius potentias aliquid cauſare poet. Pꝛe​terea. Damaſce. in ſuis ſententijs. Oīs mali­cia et omnis immundicia a iabolo excogi­tata ſunt. Et Dio. iiij. c. e i. no. multitudo emonū cauſa oīm maloꝛū et bi et alijs eſt. Reſpono. Hic pꝛimo anda eſt iſtinctio e cauſa. et ſecundo qualiter t interioꝛes po​tentias anime immutare que icunt᷑ ſenti­ue interioꝛes. et c tercio ↄcludetur otuʒ. Quo ad pꝛimū ↄderandū eſt  cauſa alicu​ius t aliquid ici upliciter. Uno modo i​recte. Alio modo indirecte. Jndirecte quidē cut cum aliq agens cauſat aliquā iſpo​tionem ad aliquē effectū icitur ee occao­naliter et indirecte cauſa illius effectus. cut  icatur  ille qui ſecat ligna eſt occao cō​buſtionis ipſoꝝ. et hoc modo icerere pou​mus  iabolus eſt cauſa oīm peccatoꝝ no​ſtroꝛum. qꝛ ie inſtigauit pꝛimum hoīem ad peccanduʒ ex cuius peccato conſecuta eſt in toto genere humano quedā pꝛonitas ad oīa peccata. et c intelligenda ſunt verba Da. et Dio. Directe aūt icitur aliquid ee cauſa alicuius inquantuʒ oꝑatur irecte ad illud: et hoc modo iabolus nō eſt cauſa ois pec​cati. Non enī oīa peccata cōmittuntur ia­bolo inſtigante ſed quedam ex libertate arbi­trij et carnis coꝛruptōne. Quia vt Oꝛige. i​cit. Etiā  iabolus nō eet hoīes haberent aetitū cibi et venereoꝝ et hmōi. circa que inoꝛdinatōnes multe ↄtingunt ni ꝑ rōnem talis aetitus refrenetur. et maxime ſuo­ta coꝛruptōne nature. Refrenare aūt et oꝛdi​nare hmōi aetituʒ ſubiacet li. ar. ſuꝑ quem etiā iabolus minus habet poteſtatem. Sed quia ꝑ hanc iſtinctionē nō pounus iſcer​nere qualiter interdū amoꝛ hereos ſeu philo​captio ꝓcurari t. Eſt vlterius aduertenduʒ  iabolus licet nō pot ee cauſa illius in​oꝛdinati amoꝛis irecte cogendo hoīs vo­luntatem poteſt t ee ꝑ modum ꝑſuadentis Et hoc iterū upliciter. ſcʒ vibiliter et inui​biliter. Uibiliter cut cum in aliqua ſpe­cie hoīs ſenbiliter aaret etiā iis maleficiſ et eis ſenbiliter loquitur ⁊ ꝑſuadet peccatū cut tentauit pꝛimos parentes in paradiſo in ſpecie ſerpentis: chꝛiſtum in eſerto in ali­qua ſpecie vibiliter ei aarens. Et quia nō eſt putandū  ſolū c ꝑſuadeat hoīem. qꝛ ſe­queretur  nulla alia peccata fierēt ex inſtru​ctione iaboli ni que iabolus vibiliter aarens ꝑſuaderet. Jdeo icendū eſt  etiā inuibiliter inſtigat hoīem ad peccandū. q quidē fit upliciter. ꝑ modū ꝑſuaonis et ꝑ modū iſpotōis. Per modū ꝑſuaonis ­cut cū onit᷑ aliq͛d virtuti cognitiue vt bo­nū. et h̊ t fieri tripliciter. qꝛ vel onit᷑ ᷓtuʒ ad intellectū vel quantū ad ſenſuʒ interioꝛē. vel quantū ad ſenſum exterioꝛē. Quantū ad intellectū quidē. qꝛ intellectus hūanus t ad​iuuari ab angelico intellectu bono vel aliq͛d cognoſcendū ꝑ modū illuminatōis cuiuſdā vt Dio. ic̄. Rō qꝛ cut intelligere m pħm eſt quoddā pati. Jdeo t impꝛimere in intel­lectū aliquā ſpeciē: v actus intelligendi eli­citur. Et  icat᷑  etiā iabolus hoc facere poʒ ſua ꝟtute naturali  nō eſt iminuta. vt ptʒ ex cedentib. Dicendū  nō t ꝑ moduʒ illuminatōis ſʒ ꝑ modū ꝑſuaōis. Rō. qꝛ in­tellectus hoīs eſt iſtius ↄditōis:  quāto ma​gis illuminat᷑ tāto magis cognoſcit verū: et quāto magis cognoſcit verū tāto magꝭ t ­bi cauere a eceptōe. Et qꝛ hāc eceptōʒ ia­bolus finaliter intēdit. ideo quecū eiꝰ ꝑſua​o nō t ici illūinatio licʒ pot ici reuela​tio inᷓtū ꝑ imonē quandā in vires ſen­tiuas interioꝛes aut exterioꝛes vbi vibiliter ꝑſuaderet aliq͛d imp͛meret. v intellectualis cognitio ꝑſuaderet᷑ ad aliquē actū exercendū q qᷓliter fieri t videlicʒ vt in vires interio­res aliq͛d imp͛mere pot. Aduertendū eſt  qꝛ coꝛꝑalis natura nata eſt naturaliť moueri localiter a ſpūali. Patʒ h̊ in coꝛꝑib nr̄is que ab aīab mouent᷑ ꝉr in coꝛꝑib celeſtib. Nō eſt aūt apta nata foꝛmari ab ea īmediate. et lo​quimur cipue e foꝛmis a foꝛis manendo nō ab infoꝛmādo v opoꝛtʒ  ↄcurrat aliq coꝛꝑale agēs. vt ꝓbat᷑ in. vij. metħ. Materia coꝛꝑalis naturaliť obedit bono vel malo an​gelo ad motū localē q̊ ſtāte qꝛ emones c ꝑ motū localē ſemina colligere pt ⁊ ↄiungere ſeu adhibere aliq͛b effectib mirabiliť facien­dis vt e magis pharaonis ↄtigit vbi ꝓdu­xerūt ſerpētes ⁊ vera aīalia vbi ebita actiua ebitis pauis ↄiungebāt. Jdeo cun ex motu locali materie coꝛꝑali accidere pt ni­hil ꝓhibet ꝑ emones fieri ni iuinitꝰ im­pediant᷑. Quo iterū ſtāte  volumꝰ intellige​re quō t fantaā hoīs ⁊ interioꝛes potētias ſentiuas incitare ad aaritōes ⁊ impetuo­ſos actus ꝑ motuʒ localē. Notandū  cut pħs in li. e ſom. et vigiꝉ. agnat cauſam ap​paritōis ſomnioꝝ ꝑ motuʒ localē ex eo  cū aīal oꝛmit eſcendente plurimo ſanguine ad pꝛincipiū ſentiuū ꝉ eſcendunt motus ue imones relicte ex ſenbiliū motōib teritis et que ↄſeruate fuerūt in ſpiritib ue virtutib ſenbilib interioꝛib  ſunt fanta­a ſeu imaginatio  idē ſunt m ſanctū tho. vt patebit. Eſt enī fantaa ſeu imaginatio qᷓ​ theſaurus quidā foꝛmaꝝ ꝑ ſenſum accepta​rum. U ↄtingit  ita mouēt pꝛincipiū ap­pꝛehenuū. i. potentiā ↄſeruatoꝛiā ſpecieꝝ  aarēt in fantajs ita recenter ac  tūc pꝛin​cipiū ſentiuū a reb iis exterioꝛib recenter immutaret᷑. Uerū eſt  nō oēs hec intelligūt: ſʒ  quis ſe occupare vellet ↄderare haberet numerū ⁊ officiū ſenſuū interioꝝ. q͛ m Aui­ce. in li. e aīa licet icat ee quin. ſcʒ ſen­ſum ↄmunē: fantaā: imaginatiuā: extimati­uam: memoꝛiā. T m beatū Tho. in pꝛima ꝑte. q. lxxix. icit ee quattuoꝛ t eo  potē­tiam imaginatiuā ⁊ fantaā ponit vnā: timet᷑ ꝓlixitas ideo obmittit᷑ eclaratio. eo  etiaʒ qꝛ in pleriſ locis e his ꝑtractat᷑. tantūmo​do hoc q ictū eſt fantaā ee theſaurū foꝛ​marū ⁊ alicui videret᷑ memoꝛatiuā ee hmōi: iſtingue. qꝛ fantaa eſt theſaurus ſeu ↄſer­uatoꝛiū foꝛmaꝝ ꝑ ſenſum acceptaꝝ. memo­ria aūt theſaurus intentionū  ꝑ ſenſum nō accipiunt᷑. Ouis enī videns lupū fugit non ter indecentiā coloꝛis aut figure  ſunt foꝛ​me recepte a ſenbus exterioꝛib ⁊ repote in fantaa: ſed fugit qꝛ inimicus nature et hoc habet ꝑ quandā intentionē ⁊ aꝛehenonē ex eſtimatiua  aꝛehendit vt nociuū ⁊ canē vt amicū. ſʒ ↄſeruatoꝛiū illaꝝ intentionuʒ eſt memoꝛia. qꝛ reciꝑe ⁊ retinere in coꝛꝑalib re­ducuntur ad iuerſa pꝛincipia. nā humida b recipiūt ⁊ male retinēt. ecōtrario aūt eſt e ccis. Ad otū hoc q ↄtingit in oꝛmi­entib e aaritōib ſomnioꝝ ex ſpirituū. i. ſpecieꝝ in ↄſeruatoꝛijs repotaꝝ ⁊ hoc ex na​turali motu locali ter ↄmotōeʒ ſanguinis et humoꝝ ad pꝛincipia illa. i. ad virtutes ſen​tiuas interioꝛes. et icimus motu locali in​trinſeco in capite et in cellulis capitis. Hoc etiā t accidere ex ↄꝉı motu locali ꝑ emo­nes ꝓcurato. et nō t in oꝛmientib ſʒ ⁊ vi­gilantibus in quib emones pt admouere et cōmouere interioꝛes ſpūs et humoꝛes vt ſpecies ↄſeruate in cōſeruatoꝛijs educant᷑ e theſauris ad p͛ncipia ſentiua. i. ad virtutes illas imaginatiuā ⁊ fantaſticā vt res aliquas habeat talis imaginare. et talis icetur inte­rioꝛ tentatio et nō mirū  emon hoc pot ſua naturali virtute cū quilibet hō ꝑ ſe vigi­lans et vſum rōnis hs per voluntariā com​motionē ſpecieꝝ ↄſeruataꝝ educere t e ſu­is theſauris ſcʒ ↄſeruatoꝛijs hmōi ſpecies vt res aliquas ad ſuū placituʒ imaginetur. quo ſtante vt iam clare intelligit᷑ materia e amo​re hereos. Nam qꝛ emones vt ictū ē ↄmo​uere pt hmōi ſpecies ⁊c̈. faciūt iſta upliciť Aliq abſ ligamine vſus rōnis vt e ten­tatione ictū eſt et ꝑ exemplū e volūtaria ad​heone que interdū fit. aliq aūt  totaliter vſus rōnis liget᷑. et hoc etiā poumus exem­plificare ꝑ naturales quoſdaʒ efectus vt in freneticis ⁊ ebꝛijs. ergo nō mirū  emones c ligare pt eo ꝑmittente vſum rōnis. et ta​les icunt᷑ arrepticij ⁊ inde arrepticius ab ar​ripio pis. qꝛ arreptū a emone et hoc upli­citer. vel abſ malefica ⁊ maleficio. vel cū ea abſ maleficio. qꝛ vt pħs in fato li. icit  aliq͛s in paone exiſtēs a modica ꝉıtudine mouet᷑ cut amās ex modica ꝉıtudine ama­ti ⁊ c etiā odiū habenti. Jdeo emones qui ꝑ actus hoīm exꝑiunt᷑ quib paonib ma­gis ſubdunt᷑ illos ad hmōi amoꝛē vel odiuʒ inoꝛdinatū inſtigāt eo foꝛtius in eoꝝ imagi­nationē et efficacius impꝛimēdo hoc q intē​dunt quāto etiā id facilius pt. Facilius aūt pt quanto etiā amās facilius ſpeciē reſerua­tā ad pꝛincipiū ſentiuū. i. imaginatōʒ edu­cit ⁊ in eius cogitatōe electabilius moꝛatur Cū maleficio vero q talia ꝑ maleficas ⁊ ad maleficaꝝ inſtantiā ter pactū initū cū eis ꝓ​curat. e quib enumerare pꝛe multitudīe taʒ in ſpūalib ᷓ ſecularib nō ē pobile. Quot enī adulteri pulcerrimas vxoꝛes imitentes in fetidimas alias inardeſcūt. Nouimus vetulā tres ſucceue abbateſ vt publica oīm fratrū fama in illo monaſterio etiā in hodier­num iē refert nō ſolū in his maleficiae ſʒ ⁊ interemie: et quartū iam ꝉı mō ementae q et ia publica voce fatet᷑ nec veretur ice­re feci et facio nec eſtere a meo amoꝛe pote­rūt quia tantū e meis ſtercoꝛib comederūt quantitatē ꝑ extenſuʒ bꝛachiū emonſtrādo. Fateoꝛ aūt qꝛ nobis nō aderat vlciſcendi et inquirendi ſuꝑ eā facultas ideo adhuc ſuꝑeſt Et qꝛ ictū fuit in p͛ncipio iſtinctōis  in­uibiliter inſtigat iabolus hoīem ad peccā​dum nō ſolū ꝑ modū ꝑſuaonis vt ictū eſt: imo etiā ꝑ modū iſpotōis. licʒ nō eſeruit ad otū t c eclarat᷑. Per ↄꝉem enī ad­motionem ſpirituū ⁊ humoꝝ facit aliq̊s ma​gis iſpotos ad iraſcendū vꝉ ↄcupiſcendū vel ad aliq͛d huius. Manifeſtū eſt enī  coꝛ​poꝛe aliqᷓliter iſpoto eſt hō magiſ pꝛonus ad ↄcupiſcentiā ⁊ iram ⁊ hmōi paōes: qui­bus inſurgentib hō iſponitur ad ↄſenſum Sʒ qꝛ cedentia ifficile eſt dicare ideo fa­cilioꝛi modo ꝓ ꝉı auiſamento ſunt eclarā­da. et quib remedijs pont tales maleficiati liberari tractatur in tercia ꝑte.

¶ Modus onendi pꝛemia e amoꝛe he­reos in ſermonib ad ꝉm.
PRedicatoꝛ e ſupꝛadictis c mouet queſtionē. An catholicū t aerere  malefice valeant ad amoꝛē alienaꝝ fe​minarū inoꝛdinatū mentes hoīm immutare et eoꝝ coꝛda c ſuccendere vt nulla ↄfuone plagis verbis aut factis ad eſtendū valeāt cogi et ꝉr ad odiū inter mr̄imonialiter con​iunctos incitare vt nec redditōis nec exactio​nis ebiti mr̄imonialis locū ꝓ pꝛole habere valeāt quinimo interdū eos opoꝛtet currere ad amaas in tempeſte noctis lentio ꝑ mul​ta terraꝝ ſpacia Suꝑ que  voluerit argu­mēta aliqua ex cedenti ſtione ſumat.  nō. icat tmodo  queſtiōes ifte patiunt᷑ iffi­cultates ter amoꝛē ⁊ odiuʒ qui cū fundant᷑ in voluntate  in ſuo actu ſemꝑ libera eſt nec cogi t ꝑ aliquā creaturā ni a eo qui eā re­gere t. v nec emon vel malefica eius vir­tute ad amoꝛē vel odiū voluntatē cogere vi­detur. Jtē qꝛ volūtas cut et intellectus ſub​iectiue exiſtunt in aīa. et illabi aīe illi ſoli eſt pobile qui eā creauit. ideo ifficultatē pa­titur queſtio quo ad veritates enucliandas in ſuis ꝑtib. his t nō obſtantib icendū eſt pꝛimo ſuꝑ philocaptōʒ ⁊ odiū. ſco ſuꝑ ma­leficiū generatiue potentie. De pꝛimo  licet in intellectū ⁊ voluntatē hoīs immediate e­mon nequeat oꝑari t m oēs octoꝛes theo​logos in. ij. ſen. e virtute emonis in oꝑan­do in coꝛpus ⁊ in potētias coꝛꝑis ue coꝛꝑi alligatas ue nt ſenſus interioꝛes ue exte​rioꝛes ꝑmittente eo agere valēt. Hoc ꝓbat᷑ auctoꝛitate ⁊ rōe ex cedenti queſtione  pla­cet inueniet:  non. icat auctoꝛitatē ⁊ rōnem Job. ij. Demoni ixit eꝰ. Ecce in manu tua id eſt in ptāte eſt Job. et hoc erat quo ad coꝛ­pus. q ptʒ. qꝛ in aīam noluit are. v ixit. verūt aīaʒ eius ſerua. i. illeſam ſerua. Rō qꝛ enī edit in coꝛpus edit etiā ſuꝑ oēs poten­tias coꝛꝑi alligatas. vt ſunt quin exterio­res ⁊ qᷓtuoꝛ interioꝛes. ſcʒ ſenſus cōis. fanta­a ue imaginatiua. eſtimatiua ⁊ memoꝛati­ua.  nō t aliter eclarari etur e poꝛcis et ouib exemplū: vbi poꝛci ꝑ memoꝛatiuā redi​re ſciūt. et oues lupū ⁊ canē iſcernūt ex natu​rali imaginatōe: vnū tanᷓ inimicū: alterum tanᷓ amicū ſue natute. Conſequenter cum oīs nr̄a cognitio intellectiua oꝛtū habet a ſen​ſu: cū intelligentē iuxta pħm in. ij. e aīa. ne­cee t fantaſmata ſpeculari. Jdeo cut e­mon t interioꝛē fantaam immutare c etiā intellectū obtenebꝛare. Et hoc quideʒ nō erit immediate agere in aīam ſed mediantib fan​taſmatib. Jtem qꝛ nihil amatur ni cogni­tum. entur exempla ad placituʒ e auro q amat auarus qꝛ intelligit eius virtutem ⁊c̈. Jdeo obtenebꝛato intellectu obtenebꝛat᷑ ⁊ vo​luntas in ſuis affectōnib. Hec aūt t facere emon ⁊ abſ malefica et cū malefica: imo et accidere pt ex ſola īcautela oculoꝝ. et e n​gulis trademus exempla. Nam vt Jaco. i. i​citur. Unuſquiſ tentatur a ↄcupiſcētia ſua abſtractus ⁊ illectus. Deinde ↄcupiſcētia cū ↄceꝑit parit peccatū: pcc̄m vero cū ↄſumma­tum fuerit generat moꝛtē. Sic ſychem cū vi­diet Dinam exeuntē ad videndū mulieres regionis adamauit eam et rapuit ⁊ oꝛmiuit cū illa et ↄglutinata eſt aīa eius cū ea. Gene. xxxiiij. et m glo. Jnfirme aīe c accidit q poſtpotis ꝛijs vt ina aliena negocia cu­rat ſeducit᷑ ↄſuetudine et fit vna vnitate ſen­ſus cū illicitꝭ. De ſco  etiā abſ maleficis oꝛiat᷑ interdū ex tentatōe emonū pꝛincipa­liter c eclarat᷑. Nam amon ſoꝛoꝛē ſuā tha­mar ſpeciomā adamauit et eꝑierat in ea valde ita vt ter eius amoꝛē egrotaret. ij. Re​gum. xiij. Nō enī in tantū facinus ſtupꝛi q͛s ꝓliret ni in toto coꝛruptꝰ ⁊ a iabolo gra­uiter tentatus. Unde glo. ibidē. Hoc monet nos et ideo eus ꝑmit vt ſemper caute aga​mus ne vicia in nobis ominent᷑ ⁊ pꝛinceps peccati qui falſam pacē ꝑiclitantib ſpondet: nos ꝑatos inueniens impꝛouiſe trucidet De hoc ſco genere amoꝛis refertus eſt liber ſan​ctoꝝ patrū qui refert  licet omnē tentatōeʒ carnalis ↄcupiſcētie bi ſubtraxient t vl­tra ᷓ credi t tentabant᷑ aliq̊tiens amoꝛe mu​lierum. U et. ij. Coꝛintħ. xij. apꝉs icit. Da​tus eſt mihi ſtimulus carnis mee angelus ſa​thane qui me colaphiſet. vbi glo. Tentando ꝑ libidinē atus eſt mihi. Tentatio autē cui nō ↄſentitur nō eſt peccatū ſed materia exercē​de virtutis. et hoc intelligit᷑ e tentatōne que ab hoſte nō a carne que ſꝑ eſt ad minus pec­catum veniale etiā ei non ↄſentiat᷑. Poterit dicatoꝛ aliqua exempla educere  placue­rit. De tercio  amoꝛ hereos ꝓueniat ex ma­leficijs emonū iſcuuʒ eſt ſupꝛa. et e hac loquimur tentatōne. Et  quis iceret quō poet iſcerni  nō ex iabolo ſʒ ſolū ex ma​leficio talis amoꝛ inoꝛdinatus ꝓcedit. Dicē­dum  ex multis. Pꝛimo  taliter tentatus pulcrā et honeſtā habeat vxoꝛē et ootum ↄſtat e altera ⁊c̈. Sco  iudiciū rōnis om​nino ligatur  nullis plagis ſeu verbis aut factis aut etiā ↄfuonib ad eſtendū ab ea induci valeat. Et tercio potime q ſe ↄtine​re non t quin interdū inopinate ſe etiā ꝑ lon​gum ſpaciū nō obſtante aſperitate itineris ꝓ​ut ex taliū ↄfeone quiſ ſentire t ſe tranſ­ferre habeant ue e ie ue e nocte. Nam cut icit Criſoſto. ſuꝑ Mattħ. xx. e ana quā chꝛiſtus equitauit.  cū emon volun­tatem hoīs pcc̄o podet qua ad libitū tra­hit quo placet. exemplū ans e naui in ma­ri perdito gubernaculo  ad libitū venti ꝓij​citur. et cut qui equo potenter indet et rex tyranni hs poeonē. Quarto iſcernitur in eo  inopinate ⁊ ſubito vehunt᷑ et immu­tantur interdū vt nihil eis obſtare pot. Eli​citur etiā ex iius perſone infamia. et anteᷓ ad vlterioꝛē queſtionē e maleficijs circa po​tentiam generatiuā ꝓcedamus  etiā annexa eſt: pꝛimo ſoluenda ſunt argumenta

Sequunt᷑ ſolutōes argumentoꝝ.
AD argumenta aūt rdendo. Ad pꝛi­mum  voluntas hoīs regat᷑ a eo: cut intellectus ab angelo bono. Pa​tet ſolutio. Jntellectus enī cut tmodo il­luſtratur ab angelo bono ad cognitōeʒ veri. U ſequitur amoꝛ boni. qꝛ verū et ens ↄuer​tuntur. ita etiā intellectus t a malo obtene­bꝛari in cognitionē veri aarentis. et hoc ꝑ ↄfuonē ſpecieꝝ pꝛincipijs ſentiuis. i. vir­tutibus ⁊ potentijs ſentiuis interioꝛib re­pꝛeſentatis. v ſequit᷑ amoꝛ inoꝛdinatus ap­parentis boni puta coꝛꝑalis electatōis quā etiā tales querūt. Ad ſecundū argumentū  intra coꝛꝑa nō pt ee illa immutando. par­tim eſt verū partim nō. et hoc quo ad triplicē immutationē. Nō enī pount illa immutare quantū ad eductōʒ alicuius foꝛme ue ſub­ſtantialis ue accidentalis: que etiā potius i​cenda eſt ꝓductio ᷓ immutatio ne admini­culo alicuius alterius agentis aut etiam ne iuina ꝑmione. Si aūt loquamur e im­mutatione qualificatiua vt e ſanitate ⁊ in­firmitate c vt ex cedentib patʒ pt varias infirmitates etiā vſ ad ligamen rōnis im­mittere. et c odiū et amoꝛē inoꝛdinatū ꝓcu­rare. Poteſt etiā addi tercia immutatio  fit q angelus bonus vel malus illabit᷑ coꝛꝑi ​cut icimus  eus tmodo illabitur aīe. id eſt eentie aīe. Sed vbi icimus  ange­lus illabit᷑ coꝛꝑi cipue malus vt in obſes ibi nō illabit᷑ infra terminos eentie coꝛꝑis. qꝛ c ille ſolūmodo qui at ee ſcʒ eus crea​toꝛ illabi t: et ↄtinet᷑ tanᷓ qui habet intrinſe​cam operatōeʒ aīe. Dicit᷑ t illabi coꝛpoꝛi q aliquid oꝑatur circa coꝛpus. quia ibi eſt vbi operat᷑. vt icit Da. et tūc operat᷑ infra ter­minos coꝛꝑalis quātitatis ⁊ infra terminos eentie coꝛꝑis. Unde elicitur  coꝛpus ha­bet terminos uplicis rōnis quantitatis et eentie. Et eſt iſtinctio cut inter ſuotū et naturā. Unde cut coꝛpoꝛi illabi pt ita et potentijs affixis oꝛganis coꝛꝑalib ⁊ ꝑ cōſe­quens pt impꝛeones facere in potentias. v ꝑ accidens talis oꝑatio et impꝛeo reſul­tat in intellectū cum eius obiectū t fantaſ­ma cut coloꝛ viſus vt icit᷑ in. iij. e aīa. et ↄſequenter ꝑ accidens vſ ad voluntatē qꝛ voluntas ſuum obiectū recipit ab intellectu ſub rōne boni m  intellectus aꝛehendit aliquid in rōne boni veri et aarentis. Ad terciū argumentū cognoſcere cogitatōes coꝛ​dis eſt upliciter. vel in ſuo effectu vꝉ vt ſunt in intellectu. Pꝛimo modo nō ſoluʒ angelus ſed etiā homo cognoſcere t: licʒ angelus ſub​tilius vt patebit. Nam interdū cogitatio co­gnoſcitur non ſolū ꝑ actū exterioꝛē ſed etiaʒ ꝑ immutationē vultus. et etiaʒ medici aliqᷓs affectōnes animi ꝑ pulſum cognoſcere pt. U Augꝰ in li. e iuinatōe emonū. icit.  aliq hoīm iſpotōnes nō ſolū voce ꝓla​tas ſed etiā cogitatōe ↄceptas cum gna que​dam ex animo expꝛimunt᷑ in coꝛꝑe tota faci­litate ꝑdiſcunt. ᷓuis in libꝛo retractationuʒ hoc icat nō ee aerendū. quō h̊ fiat eſtimo  retractat. Si quis iceret eum ſene  cogitatōes emon cognoſceret in intellectu. Alio modo pt cognoſci cogitōes ꝓut ſunt in intellectu et affectōnes ꝓut ſunt in volun­tate. et c ſolus eus cogitatōes coꝛdium et affectōnes voluntatū cognoſcere t. Cuius rō eſt. qꝛ voluntas creature rōnalis ſoli eo ſubiacet: et ipſe in eam ſolus oꝑari t qui eſt pꝛincipale eius obiectum ⁊ vltimus finis. et ideo ea que in voluntate ſunt vel ex volunta​te ſola ependent: ſoli eo ſunt nota. Mani­feſtū ē aūt  ex ſola volūtate epēdet  actu aliquis aliqᷓ ↄderet. qꝛ cum aliq͛s habet ha­tum ſcientie vel ſpecies intelligibiles in eo ex​iſtentes vtitur eis cum vult. Pꝛobat᷑ etiaʒ ex his que icta ſunt. qꝛ angelus non t illabi aīe ergo nō t ꝑ naturā videre ea que ſunt in aīa. et ᷓdiu ſunt in intimo anime. Unde q arguitur. Demon non t videre cogitatōnes coꝛdiū. ergo non t coꝛda ſeu mentes hoīm ad amoꝛē vel odiuʒ incitare. Dicitur  cut cognoſcit ſcʒ ꝑ effectus ⁊ ſubtilioꝛi modo ᷓ homo: ita etiaʒ ſubtilioꝛi modo t immutare ad odiū vel amoꝛē cōmouendo fantaſmata ⁊ intellectū obtenebꝛando. Eſt etiā aliquid ti­moꝛos ↄſcientijs ⁊ virtuos ꝓ eoꝝ ↄſola­tione aduertendū  immutatio ſenbilis ex​terioꝛ ⁊ coꝛꝑalis que ↄcomitatur cogitatōes hoīs q eſt ita exilis et indeterminata  i​abolus ꝑ eam in certā ↄgnitionē cogitatōis venire nō t. pꝛeſertim q ſtudijs aut bonis oꝑibus vacant interpellatim et tales tunc in ſomnis plus vexat. exꝑientia hec ocet. Q­ eſt ita foꝛtis et eterminata  ꝑ illaʒ t co­gnoſcere cogitationē quantū ad ſpeciē vt  cogitat e inuidia vel e luxuria. ſed an ꝑ eā pot certitudinaliter ↄgnoſcere quantū ad oēs circūſtantias vt videlicʒ ſuꝑ talem vel ta​lem ſub ubio imittamus cut et reꝑimus. ni q verū eſt  tales circūſtantias ex acti­bus poſtmodū cognoſcere t. Ad quartū pa​tet qꝛ licet illabi aīe t ↄueniat eo: t illabi coꝛpoꝛi ⁊ ꝑ ↄſens potentijs affixis coꝛpoꝛi modo ſupꝛa tacto. hec t cōuenire angelo ­ue bono ue malo: vnde amoꝛ et odiū in tali hoīe cauſari pt. Ad illud  virtus ſentiua t ignioꝛ ᷓ nutritiua que t non t immu​tari ab eo. Dicendū  imo ſuꝑ vim nutriti­uam etiā poet ita vt aliquid citius vel tar­dius iriget᷑ in os vel in carnē. ſed ad illud nō cooperat᷑ cut ad impediendū vel agitan​dum vires ſentiuas interioꝛes vel exterio­res et hoc ter ſuū lucrum q ex ſenſuū e­ceptione et intellectus illuone plurimū ꝓ­curat.