Breviarium in Psalmos

by Aurelius Augustinus

Aurelius Augustinus

Breviarium in Psalmos

Migne

Saeculo IV

editio: Migne 1841
fons: Corpus Corporum

PSALMI 1-20 

Auctor incertus

AuInAuH.BrInPs 26 Auctor incertus (Augustinus Hipponensis?); Auctor incertus (Hieronymus Stridonensis?) Parisiis J. P. Migne 1845 early modern edition, no apparatus this file was encoded in TEI xml for the University of Zurich's Corpus Corporum project (www.mlat.uzh.ch) by Ph. Roelli in 2013 Classical Latin orthography latin

A

• PROLOGUS.
• PSALMI 1-20
• PSALMI 21-40
• PSALMI 41-60
• PSALMI 61-80
• PSALMI 81-100
• PSALMI 101-120
• PSALMI 121-140
• PSALMI 141-150

- PROLOGUS.

- PSALMI INCIPIUNT EDISSERI.

- PSALMUS PRIMUS.

- PSALMUS II.

- PSALMUS III.

- PSALMUS IV.

- PSALMUS V.

- PSALMUS VI.

- PSALMUS VII.

- PSALMUS VIII.

- PSALMUS IX.

- PSALMUS X.

- PSALMUS XI.

- PSALMUS XII.

- PSALMUS XIII.

- PSALMUS XIV.

- PSALMUS XV.

- PSALMUS XVI.

- PSALMUS XVII.

- PSALMUS XVIII.

- PSALMUS XIX.

- PSALMUS XX.

- PSALMUS XXI.

- PSALMUS XXII.

- PSALMUS XXIII.

- PSALMUS XXIV.

- PSALMUS XXV.

- PSALMUS XXVI.

- PSALMUS XXVII.

- PSALMUS XXVIII.

- PSALMUS XXIX.

- PSALMUS XXX.

- PSALMUS XXXI.

- PSALMUS XXXII.

- PSALMUS XXXIII.

- PSALMUS XXXIV.

- PSALMUS XXXV.

- PSALMUS XXXVI.

- PSALMUS XXXVII.

- PSALMUS XXXVIII.

- PSALMUS XXXIX.

- PSALMUS XL.

- PSALMUS XLI.

- PSALMUS XLII.

- PSALMUS XLIII.

- PSALMUS XLIV.

- PSALMUS XLV.

- PSALMUS XLVI.

- PSALMUS XLVII.

- PSALMUS XLVIII.

- PSALMUS XLIX.

- PSALMUS L.

- PSALMUS LI.

- PSALMUS LII.

- PSALMUS LIII.

- PSALMUS LIV.

- PSALMUS LV.

- PSALMUS LVI.

- PSALMUS LVII.

- PSALMUS LVIII.

- PSALMUS LIX.

- PSALMUS LX.

- PSALMUS LXI.

- PSALMUS LXII.

- PSALMUS LXIII.

- PSALMUS LXIV.

- PSALMUS LXV.

- PSALMUS LXVI.

- PSALMUS LXVII.

- PSALMUS LXVIII.

- PSALMUS LXIX.

- PSALMUS LXX.

- PSALMUS LXXI.

- PSALMUS LXXII.

- PSALMUS LXXIII.

- PSALMUS LXXIV.

- PSALMUS LXXV.

- PSALMUS LXXVI.

- PSALMUS LXXVII.

- PSALMUS LXXVIII.

- PSALMUS LXXIX.

- PSALMUS LXXX.

- PSALMUS LXXXI.

- PSALMUS LXXXII.

- PSALMUS LXXXIII.

- PSALMUS LXXXIV.

- PSALMUS LXXXV.

- PSALMUS LXXXVI.

- PSALMUS LXXXVII.

- PSALMUS LXXXVIII.

- PSALMUS LXXXIX.

- PSALMUS XC.

- PSALMUS XCI.

- PSALMUS XCII.

- PSALMUS XCIII.

- PSALMUS XCIV.

- PSALMUS XCV.

- PSALMUS XCVI.

- PSALMUS XCVII.

- PSALMUS XCVIII.

- PSALMUS XCIX.

- PSALMUS C.

- PSALMUS CI.

- PSALMUS CII.

- PSALMUS CIII.

- PSALMUS CIV.

- PSALMUS CV.

- PSALMUS. CVI.

- PSALMUS CVII.

- PSALMUS CVIII.

- PSALMUS CIX.

- PSALMUS CX.

- PSALMUS CXI.

- PSALMUS CXII.

- PSALMUS CXIII.

- PSALMUS CXIV.

- PSALMUS CXV.

- PSALMUS CXVI.

- PSALMUS CXVII.

- PSALMUS CXVIII.

- PSALMUS CXIX.

- PSALMUS CXX.

- PSALMUS CXXI.

- PSALMUS CXXII.

- PSALMUS CXXIII.

- PSALMUS CXXIV.

- PSALMUS CXXV.

- PSALMUS CXXVI.

- PSALMUS CXXVII.

- PSALMUS CXXVIII.

- PSALMUS CXXIX.

- PSALMUS CXXX.

- PSALMUS CXXXI.

- PSALMUS CXXXII.

- PSALMUS CXXXIII.

- PSALMUS CXXXIV.

- PSALMUS CXXXV.

- PSALMUS CXXXVI.

- PSALMUS CXXXVII.

- PSALMUS CXXXVIII.

- PSALMUS CXXXIX.

- PSALMUS CXL.

- PSALMUS CXLI.

- PSALMUS CXLII.

- PSALMUS CXLIII.

- PSALMUS CXLIV.

- PSALMUS CXLV.

- PSALMUS CXLVI.

- PSALMUS CXLVII.

- PSALMUS CXLVIII.

- PSALMUS CXLIX.

- PSALMUS CL.

- SECUNDA EXPOSITIO SUPER PSALMUM CXIX.

PRO

PROLOGUS.

Proxime cum Origenis Psalterium, quod Enchiridion ille vocabat, strictis et necessariis interpretationibus annotatum, in commune legeremus: simul uterque deprehendimus nonnulla eum, vel perstrinxisse leviter, vel intacta penitus reliquisse: de quibus in alio opere latissime disputavit, quod scilicet non putaret rem magnam brevi sermone concludere. Igitur pro familiaritate quae inter nos est, studiose et sedule postulasti, ut quaecumque mihi digna memoria videbantur, signis quibusdam potius quam interpretationibus annotarem. Et quod solent hi facere, qui in brevi tabella terrarum et urbium situs pingunt, et latissimas regiones in modico spatio conantur ostendere: ita in Psalterii opere latissimo, quasi praeteriens aliqua perstringerem, ut ex paucis quae tetigissem, intelligantur et caetera quae omissa sunt, quam vim habeant atque rationem. Non quod putem a me posse dici quae ille praeteriit, sed quod ea quae in tomis vel homiliis ipse disseruit, vel ego digna arbitror lectione, in hunc angustum commentariolum referam. Psalterium Graecum est, et Latine organum dicitur, quod Hebraei NEBEL vocant. Psalmus dicitur, eo quod a psalterio nomen accepit, vel pro psallendo. Quamvis David omnes psalmos cantasset, tamen omnes psalmi in persona Christi pertinent, et qui praetitulati esse non videntur apud Hebraeos, pro uno psalmo habentur. Nam per titulum intelligitur uniuscujusque psalmi intellectus. Quid est titulus, nisi clavis? Ut ita dixerim, in domum non ingreditur nisi per clavem, ita et uniuscujusque psalmi intellectus per clavem, hoc est, per titulum intelligitur, in cujus persona cantatur, aut in persona Christi, aut in persona Ecclesiae, aut in persona prophetae.

2

PSALMUS XXI.

In finem, pro assumptione matutina, psalmus David. Matutina assumptio resurrectionis Dominicae et ascensionis ad Patrem significat sacramentum. Hanc inscriptionem Hebraei aliter habent: Pro cervo matutino, et interpretatione perversa putant de Esther totum vigesimum primum psalmum esse compositum, quod videlicet ipsius periculo et intercessione apud regem sit de periculo Israeliticus populus liberatus. Sed nos cervum qui interficiat serpentes, et venena consumat, nullum alium nisi Christum intelligimus, sicut totius psalmi contextus ostendit.

Deus Deus meus, respice in me, quare me dereliquisti? Hoc versiculo Dominus in cruce pendens usus est. Ex quo animadvertimus totum psalmum a Domino in cruce posito decantari. Quod autem habet in medio, intende mihi, in Hebraeis codicibus non habetur, et appositum vox Domini declarat, quae etiam illud in Evangelio praetermisit: ac si dicat: Quare me dereliquisti? Hic humanitas loquitur quomodo derelicta fuit in Adam, quando praeceptum transgressus est. Vel in passione derelictus Christus pro parte carnis. Longe a salute mea verba delictorum meorum. Longe: hic divinitas loquitur. Verba delictorum meorum: quia nostra peccata sua reputat. Nam in salute sua nullum est peccatum: sed a peccatore longe est salus. Vel aliter: Longe a salute mea verba delictorum meorum. Aquila hunc locum sic interpretatus est: Longe a salute mea verba gemitus mei: Symmachus, verba gemituum meorum: quinta et sexta editio: verba clamoris mei. Et est sensus juxta caeteros interpretes: Gemitus mei atque conatus quibus semper populum Israel salvare quaesivi, longe facti sunt a salute mea, quam populo tribuere cupiebam: quia ipsi noluerunt recipere sanitatem. Juxta LXX vero interpretes iste sensus est: Hoc quod salutem deprecor, quod me conqueror derelictum: non ex propria persona loquor, sed ex populi, cujus peccata in meo corpore ipse suscepi. Unde dico: Longe sunt a salute mea, verba ista quae fundo. Non enim tam mihi salutem postulo, qui Deus sum, quam populo qui salute indiget.

Clamabo per diem, et non exaudies: et nocte, et non ad insipientiam mihi. In die pendens non exauditur a Patre: nocte resurgit ab inferis victor. Aliter: Qui in gaudio non exauditur, exauditur in lacrymis. Unde ait: Non in stultitiam mihi, id est, non frustra clamavi. Et Aquila transtulit ex Hebraeo dicens: Et nocte, et non tacebis: id est, audies me: respondebis mihi: facies quod oravi. Deus meus clamabo per diem, nec exaudies, et nocte. Clamavit Christus in cruce, et oravit pro suis: exauditus, et non exauditus. Exauditus pro praedestinatis: sicut in octo millibus, vel pro illis centum viginti et quingentis fratribus. Et non exauditus: hoc est pro illis qui non erant praedestinati. Unde dixit evangelista: Sanguis ejus super nos et super filios nostros (Matt. XXVII). Ergo dies hic pro bonis, et nox pro malis intelligitur. Vel dies et nox prosperitas et adversitas in Ecclesia. Ecclesia non exauditur in prosperitate, ut non se extollat, et non exauditur in adversitate, ut amplius mundetur. Et non ad insipientiam mihi: id est, Filius coaeternus Patri scit omnia, cur non sit exauditus in die passionis, id est, pro filiis mortis, et prosperitate, et tribulatione Ecclesiae suae.

Tu autem in sancto habitas: laus Israel. Vox prophetae. In sancto habitas, hoc est, in suo corpore, vel in coelo, sive in Ecclesia.

In te speraverunt patres nostri, Domine: speraverunt, et liberasti eos. Speraverunt patriarchae et prophetae, vel reliqui: et liberasti eos: id est, de Aegypto vel de Babylonia. Non sunt confusi: quia quod promisisti adimplesti, hoc est, terram repromissionis et vitam longam. Aliter: in te speraverunt patres nostri, doctores Ecclesiae. Non sunt confusi, quia spes ipsorum semper es.

Ego autem sum vermis et non homo. Hoc propter humilitatem assumpti corporis loquitur: Isaia quoque eadem concinente: Ne timeas, vermis Jacob (Isai. XLI). Opprobrium hominum et abjectio plebis. Quod majus opprobrium quam crucis? Et despectio plebis: id est, Judaici populi derisus. Cur vermis et non homo; dum dicit in Evangelio: Venit Filius hominis redimere quod perierat (Luc. XIX)? Christus et vermis dicitur et homo. Vermis, ut ait propheta: Noli timere, vermis Jacob; et homo, quia ex Maria natus, assimilatur sua nativitas vermi: quia vermis qui in ligno nascitur, non habet patrem, nisi matrem. Et Christus ex Maria est natus absque coitu viri. Duo habitacula fecit Deus, coelum et terram. Coelum habitatio angelorum, et terra habitatio vermium. Fecit Deus vermem ascendere in coelum, et angelum in terram. Christus per humilitatem super omnes angelos ascendit, et diabolus per superbiam projectus est in terram. Opprobrium hominum et abjectio plebis: opprobrium, quando dixerunt Judaei: Tu discipulus illius sis (Joan. IX): abjectio, quando ejecerunt eum extra civitatem, et crucifixerunt eum.

Omnes videntes me irridebant me. Pro parte malorum dicitur, sicut et ipsi Judaei dixerunt: Si Filius Dei es, descende de cruce: vel: Ave, rex Judaeorum (Matth. XXVII). Locuti sunt labiis, et moverunt caput. Locuti sunt labiis, quia quod habebant in corde, hoc loquebantur in verbis. Moverunt caput: id est, reliquerunt unum caput quod est Christus, et fecerunt multa sibi capita daemoniorum.

Speravit in Domino, eripiat eum: salvum faciat eum, quoniam vult eum. Vox prophetae de humanitate loquitur. Speravit in Domino: hoc est, humanitas in divinitate. Eripiat eum: id est, de Judaeis. Quoniam vult eum: id est, Deus Pater voluit talem Filium habere sine peccato, per quem peccata mundi tolleret, ut ait propheta: Ipse infirmitates nostras accepit, et aegritudines nostras portavit (Isai. LII).

Quoniam tu es qui eduxisti me de ventre. Vox humanitatis. Eduxisti me de ventre: id est, de utero sanctae Mariae, vel de synagoga, quia per vaticinium prophetarum conceptus est, et ad sensum spiritualem, quasi de ventre eductus est. Spes mea ab uberibus matris meae, etc.: id est, ubera matris non dedignatus est sugere Christus: id est, ab uberibus Mariae. Vel ubera matris: lex synagogae. Duo ubera habere dicuntur, quia litteram et sensum habent. Sed ipsi, id est, Judaei, una ubera susceperunt: hoc est, quia litteram legis tantummodo observant. Deus meus es tu, ne discedas a me, in die passionis.

Quoniam tribulatio proxima est. Ut ipse dixit: Surgite, eamus: ecce appropinquavit qui me traditurus est (Joan. XIV). Non est qui adjuvet, neque angelus, neque homo, nisi tu, Pater.

Circumdederunt me vituli multi: Vituli lascivientes: id est, Judaei, qui lascivientes et incontinentes erant. Tauri pingues circumdederunt me. Pro pinguibus, Symmachus altiles interpretatus est. In Hebraeo verbum ponitur Basan, quod et ignominia transferri potest: quia circumdederunt me. Tauri dicuntur, propter superbiam illorum: id est, principes illorum Anna et Caiphas, vel reliqui. Pingues, propter crassitudinem malitiae.

Aperuerunt in me os suum. Quando dixerunt, crucifigatur. Sicut leo rapiens et rugiens. Id est, quando de illo cogitabant quomodo eum interficerent. Rapiens, quando cum gladiis et fustibus eum comprehenderunt.

Sicut aqua effusus sum, et dispersa sunt omnia ossa mea. Sic voluerunt Judaei Christum exstinguere quasi aquam, quae hauritur, et dispergitur, et non revertitur. Dispersa sunt omnia ossa mea. Ossa Christi, apostoli dicuntur; quia sicut caro ab ossibus roboratur, ita et corpus Christi, quod est Ecclesia, ab apostolis vel doctoribus firmatur.

Factum est cor meum. Cor Christi Ecclesia intelligitur, antequam Christus ascenderet in crucem: quae dura videbatur esse, quia pauci pro nomine illius patiebantur. Unde dicitur: Pro justo quis moritur? Tamquam cera liquescens. Quia postquam Christus ascendit in crucem, postea omnes sancti coeperunt tribulationem pro ipso sustinere propter spem retributionis futuri muneris (Rom. V). In medio ventris mei. Hoc est, in medio Ecclesiae. Factum est cor meum tamquam cera liquescens in medio ventris mei. Sapientia mea, quae prius non intelligebatur, accensa igni passionis incaluit, et suscepta est ab Ecclesia.

Exaruit tamquam testa virtus mea. Testa antequam in igne ponatur, infirma est: postquam in igne ponitur, roboratur. Et Christus posteaquam in patibulum crucis ascendit, suam Ecclesiam roboravit. Ergo non aruit sicut fenum ut caderet: sed quasi testa ut firmaretur. Et lingua mea adhaesit faucibus meis. Id est, linguae apostolorum obmutuerunt tempore Passionis: licet unus locutus est, tamen negando non confitendo, id est Petrus. Nam discipuli servantes praecepta mea, de me in posterum loquuntur. Et in limum mortis deduxerunt me. Hoc est, in incarnationem, vel in infernum, quando animas sanctorum exinde deduxit secum. Et in limum mortis deduxerunt me. Sicut impios quos ventus projecit, ita me existimaverunt in mortem decidere: tamquam si resurgere non valerem.

Quoniam circumdederunt me canes multi. Canum proprium est, ut domino suo congaudeant, et latronem allatrent. Canes hic Judaei intelliguntur, qui allatraverunt Christum, et latroni congavisi sunt: hoc est, Barrabbae: quando illum petierunt, et Christum occiderunt (Joan. XVIII): Quoniam circumdederunt me canes multi: non loquentes recta, sed latrantes iniqua. Consilium malignantium obsedit me. Congregatio Judaeorum. Canes multi. Pro canibus in Hebraeo habet chelabim, quod Aquila et Theodotio venatores interpretati sunt. Concilium malignantium obsedit me. Judaei obsederunt: id est, circumdederunt Christum.

Foderunt manus meas et pedes meos. Praeteritum pro futuro ponitur. Foderunt, clavos fixerunt, et fructum magnum invenerunt: id est, salutem gentium. Et dinumeraverunt omnia ossa mea. In cruce distenta conspexerunt membra sua.

Ipsi vero consideraverunt, etc. Dicentes: Alios salvos fecit: seipsum non potest salvum facere (Matt. XXVII).

Diviserunt sibi vestimenta mea. Facientes unicuique militi partem suam. Et super vestem meam miserunt sortem. Tractantes de tunica: Non scindamus eam: sed sortiamur de ea cujus sit. Vel aliter: Diviserunt sibi vestimenta mea, et super vestem meam miserunt sortem. Quod quatuor milites fecerunt quatuor partes, et tunicam non diviserunt: significabat unitatem Ecclesiae, quod non scinderetur. Volunt haeretici eam scindere, et non possunt.

Tu autem, Domine, ne elongaveris auxilium tuum a me. Humanitas ad divinitatem loquitur: ut auxilietur ei in tempore Passionis. Tu autem, Domine, ne elongaveris auxilium tuum a me; sed protinus me resuscita. Ad defensionem meam conspice. Ne quid mihi pars inferni illa voracis praevaleat.

Erue a framea animam meam. Erue a gladio vel malitia Judaeorum. Vel erue animam meam de illa potestate, quae seducendo jugulat. Et de manu canis unicam meam. Canes, Judaei. Unica: id est, anima Christi. Unica dicitur, quia non habet peccatum illa anima, et aliae animae ab ipsa mundantur. Vel unica, Ecclesia: et de manu canis: de ore inferni, qui more canino avide devorat.

Salvum me fac de ore leonis. Os leonis, populus Judaicus: propter fortitudinem malitiae suae. Et a cornibus unicornium humilitatem meam. Unicornis, ipse populus Judaicus intelligitur: quia unum cornu habet, id est, unam legem: unde ventilabat omnes gentes ante praevaricationem illorum. Et a cornibus unicornium humilitatem meam. A satellitibus Satanae: per quos homines singulariter in superbia exaltantur. Usque huc de Passione dixit: jam de resurrectione loquitur cum dicit:

Narrabo nomen tuum fratribus meis. Vox Christi. Fratres, apostoli, postquam resurrexit, ut ipse ait: Ite, nuntiate fratribus meis, ut eant in Galilaeam, ibi me videbunt (Matt. X). In medio Ecclesiae laudabo te. Hoc est, in unitate Ecclesiae: in medio credentium populorum. Laudabo te, praedicabo te.

Qui timetis Dominum, laudate eum. Omnes sancti qui timore sancto illum timent, laudant eum. Universum semen Jacob, magnificate eum. Id est, populus minor, supplantatores vitiorum, magnificate illum: Christianorum utique semen, cui serviet major. (Gen. XXV).

Timeat eum omne semen Israel. Hoc est omnes videntes Deum, qui renati per baptismum, videtis mente Deum. Quoniam non sprevit neque despexit deprecationem pauperis: Meam, qui pro vobis factus sum pauper. Vel populos Christianos non sprevit Deus, sed exaudivit.

Neque avertit faciem suam a me. Sed resuscitavit me a mortuis. Et cum clamarem ad eum, exaudivit me. Respondens: Et clarificavi, et iterum clarificabo (Joan. XII): Christus exauditus est in Passione, et Ecclesia in tribulatione.

Apud te laus mea in Ecclesia magna. Id est, apud Patrem ut dixit: Ego et Pater unum sumus (Joan. X). Apud te laus mea in Ecclesia magna: quae per omnem orbem terrarum credulitate diffusa est. Vota mea Domino reddam coram timentibus eum. Vota Christi, nativitas vel passio: vota Ecclesiae, opera bona. Vel mysterium corporis ac sanguinis mei offerant cum his qui in ejus timore haec celebrant.

Edent pauperes et saturabuntur. Pauperes, apostoli, edent corpus Christi. Laudabunt Dominum qui requirent eum. Per finem et opera cognoscentes, quod ipse est panis vivus qui de coelo descendit (Joan. VI).

Vivent corda eorum in saeculum saeculi. Cor anima ipsorum. Sine fine, quia qui manducaverit ex hoc pane, vivet in eo spiritualis sensus in sempiternum.

Reminiscentur et convertentur ad Dominum omnes fines terrae. Hoc est, fecit Dominus Deus populum Christianum, ut recordaretur in eum, et reverteretur de viis suis pravis. Omnis multitudo gentium recognoscunt se in tenebris involutos: ideo accedunt ut illuminentur.

Et adorabunt in conspectu ejus universae familiae gentium. Et hic adorant, et in futuro: quia juxta Apostolum, ipsi flectentur omnia genua (Philipp. II).

Quoniam Domini est regnum: et ipse dominabitur gentium. Regnum diaboli cecidit, et regnum Christi advenit. Ascendente eo in coelis, omnia subjecta sunt ei.

Manducaverunt et adoraverunt omnes divites terrae. Id est, apostoli vel caeteri sancti manducaverunt corpus Christi, ut dixit superius. Divites terrae: hoc est, in fide, et opere, vel virtutibus: cognoscentes quia suavis est Dominus. In conspectu ejus cadent universi qui descendunt in terram. Procident, id est, peccatores in die judicii in conspectu Dei erunt. Descendunt a superbia saeculi: ut adorent in sensu humilitatis purae.

Anima mea illi vivet: et semen meum serviet ipsi. Ecclesia, quae jam non sibi vivit, vivit autem Christus in ea. Vel aliter: Anima mea illi vivet, et semen meum serviet ipsi. Anima Christi vivit Deo Patri, et mors ei ultra non dominabitur (Rom. VIII). Vel Ecclesia vivet Christo. Semen meum, filii Ecclesiae, serviet ipsi, populus credentium.

Annuntiabitur Domino generatio ventura. Propheta dicit: Generatio ventura, hoc est, populus gentium, qui venturi erant antequam Christus veniret in mundum ad credendum ei. Vel, generatio ventura, hoc est, in diem judicii tota integra claritas. Annuntiabunt coeli justitiam ejus. Hoc est, apostoli vel doctores. Justitiam ejus. Hoc est, mandata illius. Populo qui nascetur. Hoc est, per verbum praedicationis. Quem fecit Dominus. Hoc est, praedestinavit ante saecula. Populo qui nascetur quem fecit Dominus. Qui per fidem accedens, per baptismum est renatus in Christo. Qui nobis praestare dignetur in conspectu nostro habere vulnera ejus, et cum Thoma palpantes fixuram clavorum illius (Joan. XX): vel de omni humilitate passionis ejus jugem memoriam facientes, cum suspirio etiam eum pro peccatis nostris inferna penetrasse recolentes, ea semper agamus in hoc corpore terreno, ut ipsi copulari mereamur in regno. Amen.

PSALMUS XXII.

Psalmus David. Psalmus iste continet vocem Ecclesiae collaudantis Christum.

Dominus pascit me, et nihil mihi deerit. De isto pastore, et Ezechiel loquitur: Suscitabo pastorem, et pascet eos servus meus David (Ezech. XXXIV). Vel aliter: Pastor bonus, qui animam suam pro me posuit (Joan. X): aequo me moderamine regit: ideo nullius egeo. Vel aliter: Regit me: Ecclesia fiducialiter loquitur per fidem: quia ante adventum Christi, diabolus regebat mundum: sed modo Christus regit Ecclesiam suam. Quod nos dicimus: Dominus regit me. Hebraei dicunt, sicut superius est scriptum: Dominus pascit me, et nihil mihi deerit. Qui Deum habet, et qui Deo adhaeret, nihil boni deest ei, ut ait propheta: Nihil deest timentibus eum (Psal. XXIII). In loco pascuae ibi me collocavit. Ac si dicat: In unitatem fidei, in unitatem Ecclesiae. In loco pascuae ibi me collocavit: In futura beatitudine composuit spem meam. Pascua enim, futura intelligitur beatitudo.

Super aquam refectionis educavit me. Abluendo per baptismum me enutrivit, vel doctrina patriarcharum, et prophetarum, sive apostolorum. Animam meam convertit. Ad se cognoscendum: id est, animam Ecclesiae: quia antea ad infernum descenderat per culpam primi hominis Adae: sed modo ad Christum conversa est per fidem.

Deduxit me super semitam justitiae: id est, super semitam mandatorum per arctam viam. Propter nomen suum; non propter meum meritum.

Nam et si ambulavero in medio umbrae mortis: per hujus saeculi obscuritates: non timebo mala: quoniam tu mecum es. Domine, te corde retineo. Vel aliter: Umbra duobus modis, id est, a corpore, et a lumine fit. Per corpus, mors intelligitur: per umbram, peccata et ignorantia. Et tamen, quamvis Ecclesia inter haec supradicta ambulet, non timet: quia Dominum apud se habet, ut ipse dixit: Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi (Mat. ult.) Propterea Ecclesia non timet.

Virga tua et baculus tuus: ipsa me consolata sunt. Quem enim diligit Dominus, corripit (Prov. III). Per virgam intelligitur tribulatio vel disciplina patris, aut persecutio Ecclesiae. Et baculus tuus, quo filios castigas spirituales. Vel per baculum, sustentatio et consolatio futura. Ipsa me consolata sunt. Erudierunt me consolando, non afflixerunt mortificando.

Parasti in conspectu meo mensam, etc. Ut jam non lacte quasi parvulus alar, sed solido cibo: id est, ut spirituali dente ruminans Scripturas sanctas, possim perversis resistere. Parasti in conspectu meo mensam adversus eos qui tribulant me. Mensa, id est, Scriptura divina. Sicut post laborem in mensa invenitur consolatio, et refectio, sic et sancti per mensam, id est, per Scripturam divinam habent consolationem, et refectionem, id est, spem, fidem, et charitatem. Adversus eos qui tribulant me. Persecutores Ecclesiae, qui sunt daemones, Judaei et haeretici. Contra istos omnes in Scripturis sacris invenimus consolationem.

Impinguasti in oleo caput meum. Per caput, id est, principale mentis, Ecclesia intelligitur. Mens etenim caput vocatur: quia sicut a capite reguntur membra, ita cogitationes mente disponuntur. Per oleum intelligitur consolatio: quia sicut per oleum consolatur corpus, ita et per consolationem Scripturarum, mens Ecclesiae. Impinguasti in oleo caput meum: Laetificasti spirituali laetitia mentem meam, quae caput est totius corporis. Et calix meus inebrians quam praeclarus est. Calix intelligitur verbum Dei. Inebrians, quia per praedicationem compungitur homo in mente, quando separat hominem, id est, patrem a filio: filium a patre suo: matrem a filia, et filiam a matre sua: et nurum adversus socrum suam. Tunc nos inebriat, quando ista facit. Per calicem, mensura intelligitur: quia unicuique juxta quod meretur, vel potest capere, sic illi dividit Deus, id est, dat. Vel mystico me calice inebriasti, ut oblivioni traderem delectationes prioris vitae.

Et misericordia tua, Domine, subsequetur me. Vox Ecclesiae ad Christum. Misericordia Dei et praevenit et subsequitur. Praevenit, per fidem: subsequitur, in custodiendo mandata Dei. Omnibus diebus vitae meae. Quamdiu in hoc corpore dego.

Et ut inhabitem in domo Domini. Ecclesia hic quasi in tabernaculo consistit. Quia sicut tabernaculum mutatur de loco in locum: sic et Ecclesia de isto tabernaculo transfertur in domum, hoc est, in vitam aeternam, sive perpetuam, ubi sine fine habitabunt sancti. In longitudinem dierum. Diebus sine fine. Ut inhabitem in domo Domini in longitudinem dierum: id est, coelestem Jerusalem communiter cum omnibus sanctis congregatis in me per fidem inhabitem.

PSALMUS XXIII.

Psalmus David, in prima Sabbati. Psalmus iste continet interdum vocem prophetae de Ecclesia loquentis.

Domini est terra et plenitudo ejus. Cum conversi fuerint qui terrena sapiunt. Domini est terra, hoc est, totus mundus: et plenitudo ejus, hoc est, habitatores mundi istius. Vel, Domini est terra, hoc est, Ecclesia: et plenitudo ejus, id est, omnes sancti. Orbis terrarum, et universi qui habitant in ea. Clarificato Jesu, omnium gentium fides fit una Ecclesia.

Ipse super maria fundavit eam. Per maria, fluctuationes istius mundi: quia calcant et superant Ecclesiam ab initio fluctuationes saeculi. Sed fundavit, hoc est, corroboravit Ecclesiam suam in fide. Super fluctus hujus saeculi stabilivit eam, ne ab his dilabatur. Et super flumina praeparavit illam. Per flumina intelliguntur potentes saeculi, vel cupidi: ut ait Salomon: Omnia flumina intrant in mare. Sic et ipsi potentes, licet magnum habeant censum, numquam satiantur. Super ista flumina est Ecclesia, ut illis praedicet: et convertantur qui potestatem habent. Si audire noluerint: super flumina praeparavit illam. Super cupiditates hujus saeculi constituit eam: ut ipsa superior esset, munda sine macula et ruga.

Quis ascendit in montem David? Vox prophetae interrogantis: id est, in coelestem Jerusalem? Quis pro charitate ponitur. Vel mons hic pro alta justitia: ut illud: Vade, vende omnia quae habes, et da pauperibus: et habebis thesaurum in coelis (Luc. XVIII). Aut quis stabit in loco sancto ejus? Super altissimam justitiam ejus: ac si dicat, quis perseverabit? quia multi ascendunt, et non perseverant.

Innocens manibus et mundo corde. Purus in opere: quia per manus, opera intelliguntur: et mundo corde, id est, mundis sermonibus. Vel mundo corde, sanctus in cogitatione. Qui non accepit in vanum animam suam. Qui nullis eam faecibus peccaminum post baptismum maculavit. Ille in vanum non accepit animam suam, qui opera bona agit. Nec juravit in dolo proximo suo. Ille in dolo non jurat proximo suo, qui quae cogitat, haec praedicat, et in opere implet. Multi sunt enim qui dolose jurant, ut decipiant proximum: quod abominatur Pater luminum Deus, dicente Petro; Non es hominibus mentitus, sed Deo (Act. V). Ergo qui se ab his custodierit maculis,

Hic accipiet benedictionem a Domino: et misericordiam a Deo salutari suo. A Christo aequali Patri, cujus morte salvatus est. Vel aliter: Hic accipiet benedictionem a Domino. De isto supradicto dicit: Qui non jurat in dolo proximo suo, accipiet benedictionem a Domino, quando dicturus erit: Venite, benedicti Patris mei, percipite paratum vobis regnum a constitutione mundi (Matth. XXV). Et misericordiam a Deo salutari suo. Misericordiam a Deo consequitur, qui se putat esse miserum.

Haec est generatio quaerentium Dominum. Superius singulariter dixit: Hic accipiet benedictionem: modo pluraliter, quia Ecclesia ex pluribus personis congregatur: et tamen una dicitur, propter unitatem fidei. Generatio haec, id est, populus Christianorum, quae in tenebris jacens, verum Dominum Salvatoremque quaesivit.

Requirentium faciem Dei Jacob. Id est, populus Christianus requirit faciem Dei Jacob. Unde dictum est: Major serviet minori (Gen. XXV): quia posterius nato primatum dedit. Intercedit diapsalma, ut immutet personam. Ipse enim Dominus nunc coelestia regna repetens, nuntiatur. Ascendente ergo cum angelis, hi qui praecedebant sive comitabantur, aliis eorum principibus acclamabant:

Tollite portas, principes, vestras: et elevamini, portae aeternales. Hoc est, reserate coelestes aditus: pateat aeternitatis ingressus. Vel, tollite portas, principes, vestras: Vox angelorum bonorum, ad angelos malos: quorum princeps diabolus est. Portas, principes, vestras: id est, cupiditatem et timorem. Bene conjunxit cupiditatem et timorem: quia quicumque per cupiditatem congregat, per timorem et malitiam custodit, ut non perdat; et qui timorem, et cupiditatem, et malitiam habet, spiritum malignum de se non dejicit. Et elevamini, portae aeternales: id est, fides et charitas. Aeternales dicuntur: quia ab Adam usque ad Christum in imo jacuerunt: et ideo elevari dicuntur. Et introibit rex gloriae: hoc est, Christus; quia per fidem et charitatem introivit Christus in Ecclesiam. Et introibit rex gloriae: Christus Dominus immensae claritatis retinens regnum. Ili quoque attoniti et mentis stupore perculsi dicunt:

Quis est iste rex gloriae? Vox majorum daemonum. Ac si dicerent; Nos nostrum regem habemus diabolum: iste rex gloriae quis est? Quis, inquit, est iste rex gloriae? Respondet qui loquitur: Dominus fortis et potens. Vox angelorum bonorum. Fortis est, qui alligavit fortem principem vestrum (Marc. III). Fortis, cum suscepit mortem: potens, cum vicit infernum. In praelio, cum spoliato Tartaro, reduxit secum multitudinem captivorum. Clamat iterato, et dicit:

Tollite portas, principes, vestras, et elevamini, portae aeternales. Eleventur aethereae januae: aperiantur aeternarum aedium valvae. Et introibit rex gloriae. Quia non solum post resurrectionem, immensam possedit claritatem: verum etiam et illam quam aequalem cum Patre habuit priusquam fieret mundus. Adorantes igitur hi tantae gloriae unicam singularemque potentiam, aiunt:

Quis est iste rex gloriae? Respondetur his: Dominus virtutum ipse est rex gloriae. Pluraliter hic virtutum, Christus intelligitur: quia super novem virtutes coelorum sedet. Vel virtutum dicit: quia super omnes virtutes diaboli, Dominus est. Vel virtutum dicitur: quia diabolus novem ordines angelorum sub sua habuit dominatione, sive bonos sive malos. Tollite portas. Vox angelorum bonorum. Vel vox Dominica ad angelos bonos. Tollite portas, hoc est, quia quando Adam peccavit, portae paradisi clausae fuerunt: et data est romphaea ignea angelo Seraphim, ut eum custodire deberet. Sed postquam Christus venit in mundum, et luctavit cum diabolo, aperuit infernum, et animas sanctorum secum eduxit: et cum angelis bonis ad coelestia remeavit. Tunc portae paradisi, quae ante clausae fuerant, apertae sunt. Vel portae aeternales, angeli dicuntur: per quorum custodiam, ad coelestia conscendimus. Elevatae dicuntur: quia antea omnes animae sanctorum ad infernum descendebant. Sed postquam Christus ascendit una cum corpore suo super omnes virtutes coelorum, post angeli laetati sunt: quia animas sanctorum apud se illuc deduxit. Quis est iste rex gloriae? Vox angelorum, qui apud Patrem semper fuerant: ac si dicerent: Nos Patrem, et Filium semper simul esse videmus: iste rex gloriae quis est? Pro parte carnis dicebant: Tollite portas: Vox prophetae de Judaeis, Tollite portas: id est, superbiam, et cupiditatem, et avaritiam: quia per has tres, omnis homo ad infernum descendebat. Vel elevate portas, principes, vestras: pro quo in Hebraeo positum est: Levate, portae, capita vestra: recto ferantur itinere. Ad perfectum munditiae dicit hominem venire non posse: et quemquam ad perfectum munditiae venire non valere. Portae aeternales quas dicit elevari, fides, charitas, et castitas est, quia per has tres Christus Ecclesiam ingreditur. Quis est iste rex gloriae? Humana fragilitas respondit: Quis est iste? Ac si dicant: Iste est quem nos crucifiximus, et improperavimus, ac pro nihilo habuimus. Respondent: Dominus virtutum, id est, qui mortuus est ad tempus ex infirmitate carnis: sed nunc vivit ex virtute Dei. Vel virtus fuit, quando dixit Thomae: Infer digitum tuum in locum clavorum, et mitte manum tuam in latus meum, et noli esse incredulus, sed fidelis (Joan. XXVI). Dominus virtutum dicitur, sicut Paulus ait: Quis nos separabit a charitate Christi (Rom. VIII)? Tribulatio, an angustia, an persecutio, et reliqua. Item: Tollite portas, principes, vestras. Vox angelorum, qui cum Christo ad infernum descenderunt, ad subjectos diaboli dicunt. Ostendunt se principem illorum ligatum ducere: Tollite portas: quia fractae sunt portae, id est, potestas illorum tunc abstracta est. Et elevamini, portae aeternales. Et tunc elevatae sunt aeternales, id est, animae sanctorum de inferno. Aeternales dicuntur, quia semper sine fine apud Deum regnaturi sunt. Dominus virtutum, ipse est rex gloriae. Pro Domino virtutum, in Hebraeo legitur Dominus sabaoth, quod in alio loco Septuaginta interpretes omnipotentem transtulerunt. Merito virtutum Dominus, qui pro nobis homo factus est: morti traditus, infernalibus est tenebris addictus: quod clementer suscepit, patienter toleravit, fortiter vicit, mirabiliter consummavit. Qui cum virtute propria calcans inferos: cum triumpho rediens ad superos: cum gloria ascendit ad coelos: sedet nunc ad dexteram Dei Patris omnipotentis, interpellans nostris jugiter pro delictis. Amen.

PSALMUS XXIV.

Psalmus David. Vicesimus quartus psalmus mediatoris nostri missam ad Patrem continet vocem: interdum habet Ecclesiae supplicantis clamorem.

Ad te, Domine, levavi animam meam. Hic vox Ecclesiae intelligitur ad Christum. Levavi dicit, id est, elevavi: quia prius in valle lacrymarum, vel in imo jacebat Ecclesia, antequam Christus veniret in mundum. In quid elevavit? Hoc est, in spe, fide et charitate, per sanctificationem, quia triticum si in imo jaceat, computrescit; si sursum elevatur, custoditur. Sic et anima, si in peccatorum putredine, hoc est, si in imo jaceat, computrescit et perit. Nam si sursum elevatur in his supradictis, spe, fide et charitate, custoditur a Deo. Vel, ad te, Domine, levavi animam meam per crucem. Deus meus, in te confido, Ecclesiae confessio est: In te confido, non in me, sed in te. Non erubescam: quia in homine non confido: de quibus dictum est: Maledictus homo qui spem suam ponit in homine (Jerem. XVII); et: Benedictus vir qui confidit in Domino (Psal. XXXV). Non sit dilatio resurrectionis, quae opprobrium generet inter credentes.

Neque irrideant me inimici mei. Qui me irriserant prius cum dicerem: Possum destruere templum, et hoc in triduo reaedificare (Matt. XXVI). Neque irrideant me inimici mei: id est, illi qui in homine tantummodo confidunt, quia postquam ille defectus fuerit, inimici ipsorum irrident ei: et inimici Ecclesiae sunt daemones, haeretici, vitia et peccata. Etenim universi qui te exspectant: qui te sustinent: non confundentur. Neque hic, neque in futuro: Apostoli, vel hi qui credituri sunt per verbum eorum in te.

Confundantur iniqua agentes supervacue. Propheta non optando, sed prophetando dicit: Confundantur in die judicii illi, qui usque in finem in malitiam ipsorum perseverant: illi qui super perpetratum in me scelus illud addiderunt, ut sigillis tumulum communirent. Usque huc Dominus de Passione sua: hinc vox succedit Ecclesiae: quae post resurrectionem Dominicam se supplicat edoceri.

Vias tuas, Domine, demonstra mihi: et semitas tuas edoce me. Illas per quas venitur in regnum tuum, vel vias tuas: hoc est, mandata tua: notas fac, hoc est, demonstra mihi, Semitas tuas edoce me. Semita minor est quam via: per semitam intelligitur arcta et angusta via, quae ducit ad vitam.

Dirige me in veritate tua. Vox Ecclesiae. Dirige me, quia ego tortuosus sum. In veritate tua: hoc est, in Christo tuo: edoce me, ut nihil perverse agam. Quia tu es Deus salutaris meus. Tua enim resurrectione meum salutare mihi collatum est. Et te sustinui tota die. Hoc est toto tempore. Videbant me pro te sustinere per omne vitae hujus tempus. Audieram enim per voces prophetarum te venturum esse in mundum. Sustinui autem per lumen fidei, donec me vocares.

Reminiscere miserationum tuarum, Domine, etc. In quibus ut nos redimeres, homo factus es. Vel populus Christianus loquitur: ut rectos eos faciat de sua miseratione; ut illud: Misericordiae tuae multae sunt, Domine; et: Misericordiae tuae a saeculo sunt (Psal. CXVIII); et: Misericordias tuas ab initio saeculi promisisti nobis (Ibid.).

Delicta juventutis meae et ignorantias meas ne memineris, Domine. Illa quae in adolescentia gessi, priusquam de domo patris iniqui procederem. Aut delicta juventutis, ante baptismum: et ignorantiae meae hoc est, post baptismum.

Secundum magnam misericordiam tuam memor esto mei, Deus. Id est, non secundum merita, sed secundum tuam misericordiam. Immensa est enim misericordia tua, qui vocas ea quae non sunt tamquam quae sunt. Propter bonitatem tuam, Domine. Quia provocas peccatores ad poenitentiam.

Dulcis et rectus Dominus. Dulcis, quia est panis vitae. Dulcis, quia promittit praemia futura. Rectus, quia reddit unicuique secundum opera sua. Propter hoc legem dabit delinquentibus in via. Legem charitatis; per quam dimittentes offensas, reconciliamur Deo. Delinquentibus in via, peccatoribus in ista vita.

Diriget mites in judicio. Mites et humiles corde diriget in judicio, hoc est discretionem facit hic in praesenti inter corpus et animam: ut se invicem corrigant in viis mandatorum Dei. Vel illud quod superius scriptum est: Peccata adolescentiae meae et ignorantiae meae ne memineris. Istum et aetas excusat, et ignorantia. Unde intelligimus eum qui peccat in adolescentia, et non ignorat, veniam non habere. Servus quippe qui novit voluntatem Domini sui, et non facit: vapulabit multum (Luc. XII). Omnes viae Domini, misericordia et veritas: quia et ipsa misericordia, aequis est librata ponderibus. Docebit mansuetos vias suas. Misericordiam et veritatem: et ut se ex toto corde diligant, quae est vera via. Sic enim sequitur:

Universae viae Domini misericordia et veritas. Misericordia, quia nos redemit: et veritas, quia impios judicabit. Dulcis et rectus Dominus: quia qui se miserum confitetur, miseretur illi Deus. Requirentibus testamentum ejus. Illis facit misericordiam, qui requirunt novum Testamentum: quo nos sanguine suo reconciliavit Deo Patri. Et testimonia ejus. Prophetas et apostolos: quorum testimoniis est Ecclesia congregata.

Propter nomen tuum, Domine, propitiaberis peccato meo. Non propter mea merita, sed propter tuam misericordiam. Multum est enim. Grande est peccatum meum. Grande est, inquit, generale peccatum: quod nisi Deus per baptismum delere dignetur, aliter non abluetur.

Quis est homo qui timet Dominum: legem statuit ei in via quam elegit. Ut ad ea quae elegit, deflectatur. Simile huic per Moysen ad populum Dominus protestatur, dicens: Ecce hodie statui ante oculos tuos ignem et aquam, bonum et malum, vitam et mortem: elige vitam, et vives (Deut. XXX).

Anima ejus in bonis demorabitur. Si elegerit vitam. Et semen ejus haereditabit terram. Per opera justitiae, haereditatem capiet in regione vivorum. Vel anima ejus in bonis demorabitur: id est, sperabit in praemiis futuris: et semen ejus haereditate possidebit terram. Semen ejus, opera ejus, possidebunt terram: id est, vitam aeternam.

Firmamentum est Dominus timentibus eum. Nos infirmi et imbecilles sumus: sed ab illo hortamur ne ab hujus saeculi fluctibus quatiamur. Et testamentum ipsius ut manifestetur illis. Hoc est novum Testamentum. Lex quae eum annuntiavit per litteram velata, in Christo manifestatur.

Oculi mei semper ad Dominum (Eccl. II). Oculi cordis intenta mente ad Deum: de quibus dicitur: Oculi sapientis in capite ejus. Quia ipse evellet de laqueo pedes meos: hoc est, de laqueo diaboli sensus meos, a quo prius per voluptates saeculi capiebar.

Respice in me, et miserere mei. Respice, in adjutorium: et miserere, quia miser sum. Quia unicus et pauper sum ego. Ad Christum pertinet: quia Christus unicus sine peccato: ut ait propheta: Qui peccatum non fecit (Isai. LIII). Pauper pro nobis, ut Paulus dicit: Qui cum dives esset, pauper factus est, ut illius inopia nos divites essemus (II Cor. VIII). Vel unicus, populus Christianus. Sed bene se unicum dicit, quia unigenitus est Patris. Qui pauper natus in carne, factus est unicum pretium mundi. Quia unicus et pauper sum ego. Sic et Elias solus remansit (III Reg. XVIII): et Jeremias solus sedit et flevit, a malis hominibus separatus (Jerem. XV): Unde et David alibi dicit: Habitare facit unius moris in domo (Psal. LXVII).

Tribulationes cordis mei multiplicatae sunt. Per passionem. De necessitatibus meis erue me. Necessitates meae sunt, ut homo pro hominibus moriar, et ideo a te eripiar, ut resurgam.

Vide humilitatem meam. Per quam carnem suscepi. Et laborem meum. Quo morti subdor. Vel aliter. Vide humilitatem meam et laborem meum. Ecclesia loquitur ad Christum. Humilitatem, quia humiliant eam peccatores. Laborem, in tribulatione. Et dimitte omnia delicta mea. Populi delicta, quae in me suscepi.

Respice inimicos meos: Judaeos utique, ut confundantur. Respice inimicos meos, quoniam multiplicati sunt. Vox Ecclesiae de persecutoribus. Odio iniquo oderunt me. Iniquum odium ad distinctionem justi dicitur. Si enim non odissent me, non utique condemnassent morte.

Custodi animam meam, et eripe me. Ecclesia supplicat ut custodiatur et eripiatur ab omni malo. Non confundar, quia invocavi te. In manus tuas commendo spiritum meum. Non confundar, neque hic, neque in futuro, quia invocavi te.

Innocentes et recti adhaeserunt mihi. Innocentes, qui puritatem vitae ab exordio nativitatis custodierunt. Sicut collo adhaeret caput, et membra in eodem corpore continentur: sic et Ecclesia per justitiam adhaesit Christo, et membra ejus in eodem corpore continentur. Innocentes, id est, successores apostolorum, vel caeteri sancti et recti, quorum cor non fuit perversum post deos alienos. Adhaeserunt mihi, revertenti ex inferis. Quoniam sustinui te, Domine. Implevi, Pater, voluntatem tuam.

Libera me, Deus Israel, ex omnibus tribulationibus meis. Ut mihi mors ultra non dominetur: sicut Apostolus ait: Scitote quia Christus resurgens ex mortuis, jam non moritur, mors illi ultra non dominabitur (Rom. VI). Sciendum tamen, quod humilitas orationis non ad divinitatem, sed ad humilitatem assumptae carnis est referenda. Nos vero deprecemur Dominum, ut viventes immaculati, ab infernalibus angustiis liberari mereamur. Quia sustinui te, Domine. Libera me, Deus Israel. Israel, id est, animarum videntium Deum. Ex omnibus angustiis, ex omnibus tribulationibus meis.

PSALMUS XXV.

In finem, Psalmus David. Psalmus iste de homine et Christo testatur: et omnis Ecclesiae in Christo perfectae continet vocem.

Judica me, Domine, quoniam ego in innocentia mea ingressus sum. Ut sit mihi per judicium tuum misericordia: quoniam per innocentiae gradior viam. Superius dictum est: Judica me, Domine. Vox Ecclesiae ad Christum. Judica me, non quod judicium futurum roget a Deo, sed discretionem: de qua in alio psalmo legimus: Judica me, Deus, et discerne causam meam (Psal. XLII): hoc est, ut non me judices in futuro, sicut caeteri peccatores judicandi sunt. Quoniam ego in innocentia mea ingressus sum. Pro parte sua dicit Ecclesia. Ac si dicat: Parata sum innocenter vivere, quia nulli nocuit, nec nocere desiderat Ecclesia. Ingressus sum, id est, inter peccatores, ubi usque in finem habitat. Et in Domino sperans non infirmor. Sed firmor in fide. Non infirmor, id est, inter hos peccatores: propterea quia in te spero, non in me.

Proba me, Domine, et tenta me. Probari se rogat Ecclesia, ut se noscat, et ab aliis cognoscatur probata. Sicut Job probatus est, ut se cognosceret, et alii eum cognoscerent: sicut illi reges fecerunt qui eum visitaverunt. Proba me, Domine, in tentationibus: et tenta me, ne aliquid in me delicti remaneat. Ure renes meos et cor meum. Quid renes sonent, in corde significat: quia misericordia tua in conspectu oculorum meorum est. Sic petit judicium, ut misericordiae recordetur. Ure renes meos et cor meum. Spiritum sanctum adhibe delectationibus et cogitationibus meis: qui utraque exurens, me dignum efficiat. Ure, hoc est, igne Spiritus sancti, de quo igne dicit: Ignem veni mittere in terram (Luc. XII).

Quoniam misericordia tua ante oculos meos est. Ut ab hoc igne arguar, et non exurar. Et complacui in veritate tua. In Christo tuo: ut non in meo mendacio, sed in tua veritate placerem.

Non sedi in concilio vanitatis. Non sum conjunctus his qui contra te, Christum meum, vanum agebant concilium. Non sedi in concilio vanitatis, id est, qui de terrenis cogitant semper, non sedit Ecclesia in eorum concilio. Et cum iniqua gerentibus non introibo. Non posui cum his absconditam conscientiam meam.

Odivi Ecclesiam malignantium: Judaeorum, sive haereticorum. Et cum impiis non sedebo: pactum cum his non inibo. Et cum impiis non sedebo: id est, non solum cogitaverunt in verbo, sed perfecerunt in opere.

Lavabo inter innocentes manus meas. In bonis operibus lavabo manus meas, quae peccatis ante sordebant. Manus lavabo, id est, opera. Lavat per lacrymas, per baptismum et poenitentiam. Et circumdabo altare tuum, Domine. Amplectar sublimia tua, ut discam laudare te. Altare, id est, fides. Circumdabo, id est, operibus bonis. Unusquisque sanctus altare Domini in se habet: quod est fides.

Ut audiam vocem laudis tuae: et enarrem universa mirabilia tua. Ut cum didicero, exponam caeteris miraculum illud: qualiter pro nobis vel passus es, vel resurrexisti. Et enarrem universa mirabilia tua, laudis tuae: id est, quidquid boni agimus, a Deo reputatur esse, et quidquid mali facimus, a nobis est. Laus Dei perfecta est, et laus hominum imperfecta.

Domine, dilexi decorem domus tuae, et locum habitationis gloriae tuae. Pulchram effeci mentem meam, ut esset tibi commoratio digna: in qua habitans glorifices me gloria tua. Domus Domini est Ecclesia. Sacerdotes et habitatio gloriae tuae ipsi sunt in quibus habitat Deus.

Ne perdas cum impiis animam meam. Cum his qui per impietatem, mitem tradiderunt. Et cum viris sanguinum vitam meam. Qui dolose insidiantes, effuderunt sanguinem tuum.

In quorum manibus iniquitates sunt. Hoc est, in operibus eorum. Dextera eorum repleta est muneribus. Abstinendum a muneribus docet: culpans eos qui accipiunt munera: qui iniquitatem agentes, quaestum hujus impietatis lucrum aliquod arbitrati sunt: sicut ipse proditor Judas fecit. Dextera eorum repleta est muneribus. De sinistra fecerunt sibi dexteram: quia vita futura, dextera dicitur, et sinistra, vita praesens. Illi pro dextera, habuerunt sinistram: ut est illud: Est munus a lingua, et est munus a manu, et est munus ab obsequio. A lingua, laus: hoc est, favor humanus. A manu, a rebus terrenis. Ab obsequio, servitium indebite impensum. Sed melius est, quod ait propheta: Qui excutit manus suas ab omni munere, iste in excelsis habitat (Isai. XXXIII).

Ego autem in innocentia mea ingressus sum. Ecclesia loquitur pro parte bonorum: per studium sanctae vitae a prioribus delictis. Ingressus, inter peccatores. Libera me. De tribulatione. Et miserere mei. Quia miser sum.

Pes enim meus stetit in via recta. Sensus meus in Christo: quia ipse est via. Pes enim meus, ne mihi praevaleant, stetit in via recta: ille scilicet, in quo ad te accedere coepi per justitiae viam. In Ecclesiis benedicam Dominum. De unitate congregationis dicit. In Ecclesia, non in latebris, sed in conventiculis populorum te benedicens. Praedicabo dilectionem illam qua tuo me sanguine redemisti: baptismo abluisti: ac pane coelesti et sacris dapibus adimpletum, innocentiae me melioris vitae restituisti.

PSALMUS XXVI.

In finem, Psalmus David antequam ungeretur. Ter unctus est David: Semel sub patre suo Jesse in Bethlehem (I Reg. XVI): secundo, in Hebron (II Reg. II): tertio, quando regnavit super omnem Israel in Jerusalem (II Reg. V). Quaere ergo cui potissimum hic :PSALMUS Conveniat unctioni. Sciendum autem quod antequam ungeretur, in Hebraeis voluminibus non habetur. Sed de istis tribus unctionibus, media ad istum pertinet psalmum. David figuram Christi tenet: quia et ipse unctus est in baptismo, quando in specie columbae Spiritus sanctus super eum venit. David a prima unctione non accepit regnum: sic nec Christus secundum carnem tempore passionis accepit regnum, nisi posteaquam ascendit.

Dominus illuminatio mea, et salus mea, quem timebo? Nullis tenebris obtegi formidat, quem Dominus illuminat semper et salvat. Dominus illuminatio mea et salus mea, quem timebo? Vox Ecclesiae ad Christum. In omnibus psalmis verba Spiritus sancti sunt. Sicut oculi corporis illuminantur ab alia luce: sic et oculi cordis nostri a virtute fidei, hoc est, a Christo illuminantur. Unde dictum est: Qui illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum (Joan. X).

Dominus defensor vitae meae, a quo trepidabo? Ipse est enim fidelis animae protectio: idcirco non metuit inimicum. Defensor est ipse qui et salus; sed tamen defensor adjutor dicitur: A quo trepidabo? Dicit Ecclesia: A nullo, nec a diabolo, neque ab haeretico, neque a persecutore, dum ipsum habeo defensorem.

Dum appropinquant super me nocentes, ut edant carnes meas. Accedunt, ut excitatis in me prioribus delictis, corpus meum rabido dente dilacerent. Vel, dum appropinquant super me nocentes, ut edant carnes meas, id est, daemones vel persecutores. Carnes vero, id est, affectus carnis: quia hoc est cibus ipsorum. Et tamen dantur illis carnes edere: id est, corpora sanctorum ad persequendum. Sed habent sancti consolationem a Domino, ut ait in Evangelio: Nolite timere eos qui occidunt corpus: animam autem non possunt occidere (Matth. X).

Qui tribulant me inimici mei: ipsi infirmati sunt et ceciderunt. Quia Dominus illuminatio mea est: qui tribulant me inimici mei, daemones, vel persecutores: ipsi infirmati sunt et ceciderunt. Tunc infirmati sunt, quando Christus nostram suscepit humanitatem.

Si consistant adversum me castra: non timebit cor meum. Dominus enim bellator fortis, ipse pugnabit pro me. Si consistant adversum me castra: id est, fortitudo daemoniorum, vel persecutorum. Castra dicit, secundum illud: Castrametati sunt (Num. XXXIII). Non timebit cor meum. Ecclesia dicit, propter illud quod Dominus dixit: Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus, usque ad consummationem saeculi (Matth. ult.).

Si exsurgat in me praelium, in hoc ego sperabo. Et si moveantur adversus me pugnae, confidens sum in his: eo quod possit Deus, qui est spes mea, iniqua tela in inimicorum ora detorquere. Si insurgat in me praelium. Ista supradicta praelia, pugna daemoniorum. Ego, dicit Ecclesia, in auxilium tuum et defensionem tuam sperabo.

Unam petii a Domino, hanc requiram. Quidam putant unam charitatem, sive gratiam, aut certe unam petitionem dici: cum ahath verbum Hebraeum, absolute unum neutrali genere sonet, et legatur: Unum petii a Domino, id est, ipsum Dominum. Hunc requiram, id est, ipsum Dominum.

Ut inhabitem in domo Domini omnibus diebus vitae meae. In domo Domini, in vita perpetua: quia quamvis Ecclesia hic dicatur domus: tamen non proprie, sed nuncupative. Unde dicit: Beati qui habitant in domo tua, Domine (Ps. LXXXIII).

Ut videam voluntatem Domini: id est, dilectionem Dei: ut illud: Videbimus eum sicuti est (Joan. III), sed hic per speculum. Unam petii a Domino, hanc requiram. Videamus quae est una petitio: Ut inhabitem, inquit, in domo Domini omnibus diebus vitae meae: ut in hac vita mortali, templum sanctum efficiar, in quo Deus inhabitare dignetur. Et visitem templum ejus. Eis qui in terris positi, coelestem vitam agunt, particeps fiam. Et protegar in templo sancto ejus: id est, protectionem ab ipso supra dicto habeam.

Quoniam abscondit me in tabernaculo suo. In quo per fidem inhabitet mecum: ne mihi tentationum obviarent procellae. Tabernaculum divinitatis, humanitas Christi est. Abscondit Ecclesiam in tabernaculo suo: quia caput nostrum Christus est, et nos membra illius. Abscondit ergo Ecclesiam apud se, ut dictum est: Mortui enim estis, et vita vestra abscondita est cum Christo in Deo (Coloss. III). In die malorum. Numquid dies mali sunt? Non, sed in nostris operibus mali dicuntur, ut Paulus dicit: Quoniam dies mali sunt (Ephes. V). De istis praesentibus diebus dicit. Quia quamvis caput sursum sit, membra tamen adhuc deorsum sunt usque in finem. Quia et hoc puto significari, quando ipse solus in monte: navicula in mari jactabatur fluctibus, et ideo ab ipso protectione indigent (Matth. VIII). In die malorum: in insidiantium felicitate. Protexit me in abscondito tabernaculi sui. In corde credenti ad justitiam.

In petra exaltavit me. In Christo exaltavit per fidem. Petra, Christus: ut Paulus ait: Petra autem erat Christus (I Cor. X). In petra exaltavit me: In se, qui est stabilis petra ac verissimum fundamentum. Et nunc exaltavit caput meum super inimicos meos. Nunc, in praesenti: super inimicos, id est, super istos supradictos, exaltatum est caput nostrum, quod est Christus: super omnes inimicos Ecclesiae. Et nunc exaltavit caput meum super inimicos meos, super motus carnales, qui me saepe humiliabant, ne coelestia contemplarer.

Circuibo et immolabo in tabernaculo ejus hostiam jubilationis. Circuibo, id est, exercitabor in creaturis Dei: considerans orbem in Christo credentem. Quia considerat creaturas Dei: cum aliquis coelum et terram, vel mare cum suis ornamentis conspexerit, invenit quid immolet Deo, hoc est, laudem. Circuibo, hoc est, per quatuor partes mundi exempla sanctorum inquiro, et ibi invenitur laus Dei. Et immolabo in tabernaculo ejus hostiam vociferationis. Quod pro nobis ad tempus humilitatem sustinuit, gaudens praedicabo: quia talibus hostiis delectatur. Hostiam jubilationis, hoc est, praedicationis. Jubilus dicitur, qui nec per litteras, nec per syllabas, nec verbis potest comprehendere magnitudinem laudationis Dei. Hostia dicitur, quae per partes dividitur, et sanguis circa altare effunditur, et ipsa hostia foris comburitur. Sacrificium dicitur vinum et oleum, et medium animal; et holocaustum, totum combustum, et victima, antequam occidatur. Unde Paulus: Hostiam vivam (Rom. XII). Cantabo et psalmum dicam Domino. Cantabo, praedicabo; Psalmum dicam, opere compleam: vel laudes spirituales mente concinam dilatata.

Exaudi, Domine, vocem meam, qua clamavi ad te: miserere mei et exaudi me. Per interioris enim hominis clamorem deprecor ut exaudias me.

Tibi dixit cor meum, exquisivit te facies mea: faciem tuam, Domine, requiram. Merito cor justi vultum viventis Dei requirit: quia eum videre posse confidit. Beati enim mundo corde: quoniam ipsi Deum videbunt (Matth. II). Quaesivit facies mea faciem tuam, hoc est, Ecclesia mea faciem tuam requisivit: hoc est, praesentiam tuam.

Ne avertas faciem tuam a me. Alibi dicit: Averte faciem tuam a peccatis meis (Psal. L). Et hoc orandum est. Sed hic dicit: Ne avertas faciem tuam; id est, ne dimittas me in propria voluntate: sicut dictum est: Tradidit illos Deus in reprobum sensum (Rom. I): hoc est, permisit. Ne declines in ira a servo tuo. Servus si Dominum terrenum offendit, cum pavore et metu est: quanto magis homo, si Deum coelestem offendat? Ergo hoc rogat Ecclesia, ut illam hic corripiat, et illam videat. Ut non ab illa cum ira discedat, sed ut illa gerat ea a quibus non declinet: sed facie propitiata respiciat.

Adjutor meus esto, Domine, ne derelinquas me, neque despicias me Deus salutaris meus. Adjutor, in praesenti. Esto, tam de praesenti, quam de futuro pertinet. Ne derelinquas me: neque hic, neque in futuro. Neque despicias me, Deus salutaris meus. Salutaris noster Christus est, et hoc rogat Ecclesia ut non despiciatur ab illo: id est, non committat illud peccatum per quod a Deo despiciatur. Ne derelinquas me: cum crucifigo carnes meas cum vitiis et concupiscentiis. Neque despicias me, Deus salutaris meus: quia et si mortalis sum tamen, coelestia quaero.

Quoniam pater meus et mater mea dereliquerunt me. Pater, diabolus: mater, Babylonia, vel gentilitas, antequam Christus veniret in mundum, parentes nobis fuerunt. Modo pater noster, Deus est, et mater nostra, Jerusalem coelestis: ut ait Paulus: Jerusalem quae est mater nostra (Galat. IV). Quoniam pater meus et mater mea dereliquerunt me: Dominus autem assumpsit me. Regnum mundi et civitates hujus saeculi quae me genuerunt, et caduca promittebant, reliqui, et a te assumptus, ab his sum derelictus. Quia pater meus et mater mea dereliquerunt me. Potest et de David simpliciter accipi, quod minimus inter fratres, a parentibus contemptus, a Deo electus est per Samuelem. In commune vero, parentum in filiis amor morte finitur: Dei amor crescit in tempore.

Legem mihi constitue, Domine. Legem, temetipsum, quia ipse est lex. In via tua: id est, mandatis tuis. Quae sunt illa mandata? Ut non declines ad dexteram, neque ad sinistram, et non respicias retro, ut illud: Nemo ponens manum suam in aratro, et aspiciens retro, aptus est regno coelorum (Luc. IX, 6). Et item: Memores estote uxoris Lot (Luc. XVII). Et ea quae sursum sunt quaerite, non quae super terram. Legem pone mihi, Domine, in via tua: et dirige me in semita recta. Ut non declinem a dextris et sinistris, sed tua sequens mandata, viamque regiam gradiens, terram repromissionis ingrediar. Propter inimicos meos: carnales motus, daemones, haereticos persecutores.

Ne tradideris me in animas persequentium me. Ut non satietur anima eorum de adversitatibus quae accidunt mihi. Quoniam insurrexerunt in me testes iniqui: et mentita est iniquitas sibi. Insurrexerunt in me, dicentes mendacium: sed cum in te confiderem, destructi sunt in mendacio suo. Quoniam insurrexerunt in me testes iniqui. Contra Christum testes iniqui surrexerunt, quando dixerunt Judaei: Hic dixit: Destruite templum hoc, et in triduo reaedificabo illud (Matth. XXVI). Vel contra Ecclesiam dicunt adversarii. Mentita est iniquitas sibi: id est, sibimetipsis mentiti sunt, et non mihi: quia unius cujusque vitium in suum recurrit auctorem. Et mentita est iniquitas sibi. Testes flagitiosi, in eo quod contra alios mentiuntur: sibi mentiuntur, dum in se supplicia praeparant, putantes Deum non vindicare mendacia.

Credo videre bona Domini, in terra viventium. Vox Ecclesiae. In terra viventium, quia pignus nostrum illuc sursum habemus, quod est Christus. Ille accepit de nostra terra mortale corpus, et nos ab ipso accepimus spem et fidem, et per spem et fidem credentes, perveniemus in terram viventium: in qua sancti capient haereditatem regni coelorum. Exspecta Dominum. Id est, usque in finem saeculi quidquid tibi accesserit [ Forte acciderit], pro Christo patienter sustine.

Viriliter age. Id est, fortiter age: ut dixit Angelus ad Jesum: Confortare, et esto robustus (Josue I). Et confortetur cor tuum: hoc est, anima tua. Et exspecta Dominum: hoc est, sustine Dominum. Propheta hic hortatur fidelem illum, qui usque nunc locutus est, dicens: Exspecta primum, ut contra certamina mundi a Deo conforteris. Exspecta deinceps, ut victor ab eodem Domino coroneris: quia non coronabitur, nisi qui legitime certaverit. Nos vero deprecemur Dominum, ut ipso confortante, sustinendo viriliter mundialium fluctuum procellas, exspectemus per fidem: quoadusque veniat reddere, quae dignatus est polliceri.

PSALMUS XXVII.

Psalmus ipsi David. Psalmus vocem habet ipsius mediatoris, Passionis in conflictu loquentis ad Patrem. Quae autem inimicis optantur: non malitiae est, sed ratio prophetiae praedicentis: quae eis pro malis suis immineant. Vel vox hominis assumpti in divinitate: Clamavit Jesus in cruce, et dixit: Eli, Eli.

Ad te, Domine, clamavi, Deus meus. Ut me clarifices illa claritate quam habui apud te priusquam mundus fieret: quia nunc hominem assumpsi. Ne sileas a me. Sed loquaris: quia aequalem tecum habeo aeternitatem. Ne sileas a me: hoc est, non me derelinquas. Et ero similis descendentibus in lacum. Id est, in miseriam istius vitae: quia si divinitas ab eo recessisset, similis nobis in miseria fuisset. Si silueris, ero similis pereuntibus: tamen si taceas, non cognosceris.

Exaudi vocem deprecationis meae, dum oro ad te. Oravit Christus in cruce pro toto mundo, et pro Judaeis, et pro apostolis. Dum extollo manus meas ad templum sanctum tuum. Extollo manus meas: id est, extendi eas in cruce. Ad templum sanctum: id est, ad hoc extendi, ut templum tibi praepararem: hoc est, corpus Ecclesiae. Et assimilabor descendentibus in lacum. Lacus significat infernum: locum videlicet eorum qui sub custodia retinentur. Et alibi scribitur: Usque ad captivam quae erat in lacu (Exod. XII): Exaudi vocem deprecationis meae, dum oro ad te: dum extollo manus meas ad templum sanctum tuum: in cruce scilicet pro credentibus, qui templum tuum futuri sunt.

Ne simul tradas me cum peccatoribus. Peccatores, latrones, inter quos pendebat, ut ait propheta: Et inter iniquos deputatus est (Isai. LIII). Cum operantibus iniquitatem ne perdas me. Id est, in die judicii cum his latronibus, aut caeteris malis. Tam ad Christum, quam ad Ecclesiam pertinet, ut non sic peream, mortem suscipiens, sicut operarii iniquitatis.

Cum his qui loquuntur pacem cum proximo suo: mala autem, etc. Loquebantur Judaei pacem cum Christo, dicentes: Magister, scimus quia verax es, et quia a Deo venisti magister, et viam Dei in veritate doces (Matt. XXII). Mala autem sunt in cordibus eorum, quando interrogabant eum: Licet tributum dari Caesari, an non (Marc. XII)?

Da illis secundum opera eorum. Qui te non intelligunt per beneficia, intelligant per cruciatus, ut male agentes, bona tua invenire non possint. Propheta non optando, sed pronuntiando, dicit: Ac si dixisset: Daturus es illis vindictam in die judicii. Et secundum nequitiam adinventionum eorum, etc. Studia eorum sunt, ut mihi noceant, et laqueos tentationum intendant: ideo justum est, ut in his ipsi deficiant. Redde retributionem eorum ipsis. Ipsi enim reddiderunt mala pro bonis, te non intelligentes. Quoniam non intellexerunt opera Domini, etc. Machinae eorum quae contra Ecclesiam meam eriguntur, nihil praevaleant.

Benedictus Dominus. Pater. Quoniam exaudivit vocem deprecationis meae. Respondens ante passionem: Et clarificavi, et iterum clarificabo (Joan. XII).

Dominus adjutor meus. In passione. Et protector meus. In morte. Et in ipso speravit cor meum, Humanitas in divinitate. Et adjutus sum. In tribulatione, ut resurgerem.

Et refloruit caro mea. Caro Christi in resurrectione refloruit. Vel, refloruit caro mea: refloruerunt apostoli: quia post negationem, ad fidem venerunt. Refloruit caro mea, procedense tumulo incorrupta. Et refloruit caro mea. Pro carne, Theodotio cor interpretatus est. Aliter: Quippe resurreximus cum Christo. Et de resurrectione dicitur: Ossa vestra ut herba orientur (Isai. LXVI). Et ex voluntate mea confitebor illi. Ipsi Patri, ut illud: Confitebor tibi, Pater, Domine coeli et terrae: quia abscondisti haec a sapientibus et prudentibus, et revelasti ea parvulis (Matt. XI). Et Ecclesia Christo: ut illud: Providentes gregem, non coacte, sed voluntarie (I Petr. III); et item: Voluntarie sacrificabo tibi, et confitebor nomini tuo (Psal. LIII). Et ex voluntate mea confitebor ei, non ex necessitate. Confitebor tibi per baptismum. Dominus fortitudo plebi suae. Populo Christiano. Et protector salutarium Christi sui est. Quicumque in Christo baptizatus est, et ipse Christus vocatur. Sciendum autem quod et iste psalmus, excepta una littera, in Hebraeis voluminibus scriptus sit secundum ordinem litterarum. Protector, hoc est, defensor. Salutarium Christi sui est. Pluraliter dicit: quia omnes virtutes Christi divinitas custodit.

Salvum fac populum tuum, Domine. Hoc est, populum Christianum. Vel, salvam fac plebem tuam, Domine, quam morte mea redemi. Et benedic haereditati tuae. Quam per corporis et sanguinis mei mysterium in Ecclesia congregasti. Hereditas Christi, sua Ecclesia, de qua dixit: Dabo tibi gentes in haereditatem tuam (Is. II). Et rege eos, et extolle illos usque in saeculum. Rege illos, ac si dicat: Tu rege, non diabolus, nec peccatum. Et extolle eos usque in saeculum: hoc est, defende eos usque in saeculum, in vita aeterna. Tu, Domine, rege et eleva nos: quia populus tuus sumus, ut in hac vita quae tibi sunt placita facientibus ab hac mortalitate in immortalitatem, te commutante, extollamur: id est, in coelestibus elevemur, regnaturi cum sanctis tuis.

PSALMUS XXVIII.

In finem, Psalmus David, in consummatione tabernaculi. Quando area de captivitate Philistinorum reducta est, pro qua multa mala habuerunt, dimissa est, in Silo, et David aedificavit ei tabernaculum: in quo hortatur populum, ut offerant sacrificia Deo (I Reg. IV, V et seq.). David apertissime figuram Christi tenet, et arca figuram Ecclesiae. Sicut David reduxit arcam de captivitate, sic et Christus reduxit arcam, hoc est, sanctam Ecclesiam de captivitate: id est, de potestate diaboli. Psalmus ergo vocem continet prophetae loquentis de perfectione Ecclesiae in hoc saeculo congregatae.

Afferte Domino, filii Dei. Qui per gratiam in adoptionem filiorum vocati estis. Vox Christi praedicatores admonet: Afferte praedicationem, et exemplum, vel fidem et opera. Afferte Domino filios arietum. Quos per Evangelium duces gregum apostoli genuerunt. Arietes, apostoli dicuntur. Arietes in capite duo cornua habent. Et sancti apostoli duo cornua habuerunt: id est, duo testamenta praedicaverunt. Filii arietum, successores apostolorum sunt, quos genuerunt per verbum praedicationis. Consummatio tabernaculi, secundum sensum, perfectio Ecclesiae est conjunctae de Judaeis et gentibus hic in praesenti.

Afferte Domino gloriam et honorem. Ut per opera vestra glorificetur aeternus Deus per verbum et exemplum. Unde dicit: honorificabant et glorificabant. Filios generant, ut diximus, per praedicationem, ut Paulus dixit: Per Evangelium ego vos genui (II Cor. IV). Hoc est, gloria et honor Dei. Afferte Domino gloriam nomini ejus. Gloriosum per vos nomen ejus in cunctis innotescat. Nomen Patris, Filius est: gloria Christi, Ecclesia est. Adorate Dominum in atrio sancto ejus. Dilatate cor vestrum in sanctificatione perfecta, in qua Deus habitet: id est, in Ecclesia, vel in conscientia: ubi unusquisque ipsum adorare debet.

Vox Domini. Praedicatio Domini. Super aquas. Super populos. Ut illud: Aquae multae, populi multi (Apoc. XVII). Vel, vox Domini super aquas: id est, in Baptismo super Christum, ut dicit: Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi complacui (Matt III). Super aquas: quia populus qui ibidem aderat, vocem audivit. Vel, super aquas, ut apostolis ait: Ite, baptizate omnes gentes in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti (Matt. ult.). Deus majestatis. Deus potestatis. Intonuit Dominus super aquas multas. De tabernaculo corporis assumpti, terribiliter populis conversionem praedicavit, dicens: Poenitentiam agite, appropinquabit enim regnum coelorum (Matt. III). Sicut tonitruum a nube procedit, ita et Christus intonuit a nube: hoc est, de corpore suo, quando dixit: Poenitentiam agite.

Vox Domini in virtute. In credentibus potens facta, quando dixit: Lazare, veni foras (Joan. XI). Vel in virtute, qua in unoquoque sancto loquitur. Vox Domini in magnificentia. Quando magnificatur per opera sanctorum. Magnificentia, Ecclesiis dilatata.

Vox Domini confringentis cedros. Cedri dicuntur omnes sublimes, et excelsi, vel superbi. Confringet illos, aut per poenitentiam, aut in die judicii in vindicta. Cedros, superbos quosque. Ecce securis ad radices arborum posita est. Confringentis cedros, humilians superbos. Sciendum quod cedrus duas habet intelligentias, sicut et unicornis: hoc est, si ad bonam partem, justos; si ad malam, peccatores ac superbos ostendit. Et confringet Dominus cedros Libani. Conteret per poenitentiam elationes ejus, ac collidet dum ignobilia elegit, ut fortia conterat et confundat.

Et comminuet eos ut vitulos Libani. Ramos earum, et virgulta calcibus verberans. Pro hoc in Hebraeo habet, et vitulus Libani. Excisa superbia ac petulantia, adducit eos ad imitationem humanitatis suae, quia tamquam vitulus immolatus est. Iste vitulus est saginatus qui occisus est, hoc est, Christus pro salute mundi. Sicut confringit vitulus de cornibus virgulta tenera: ita Christus confregit Judaeos. Unde dixit: Jam securis ad radices arborum posita est (Matt. III). Et dilectus quemadmodum filius unicornium. Factus est dilectus Filius Dei per assumptionem corporis, filius Judaeorum, et contrivit eos qui per superbiam singularem, suam erigere justitiam conabantur. Christus est filius Judaeorum, quia ex stirpe eorum secundum carnem fuit. Judaei unicornes dicuntur, pro una lege quam habuerunt, per quam in superbiam se extulerunt.

Vox Domini intercidentis flammam ignis. Poenitentiam Joannes in deserto praedicans, omnem gehennae restinguebat ardorem. Intercidentis, id est, dividentis persecutorum furentem iracundiam: cum alii dicerent, hic est Christus, alii autem dicebant, non: sed seducit turbam (Joan. VII). Ille vero praecidens hunc furorem, credentes ascivit charitati suae: incredulos autem reliquit. Post flammam sonus venit: ita et post praedicationem persecutio. Vox Domini intercidentis, id est, auxilium illius inter persecutores, quia suis sanctis subvenit. Intercidentis flammam: illam flammam idoli, ubi tres pueri fuerunt. Vel quotidie in unoquoque nostrum, flammam libidinis per confessionem et gratiam sancti Spiritus intercidit, id est, per orationem sacerdotis facit cessare, sicut legimus per Aaron, Deum fecisse in deserto (Num. XVI). Vox Domini concutientis desertum. Anima quae deserta fuerat, occupantibus ante se vitiis, ad verba poenitentiae commovebitur: ut exeuntibus vitiis ab illa, habitabilis Deo fiat. Vox Domini concutientis desertum. Ad fidem commovens gentes desertas, in quibus nullus sulcus praedicationis impositus erat ad suscipiendum verbum Dei. Vel gentes quae desertae erant, conversae sunt de infidelitate ad fidem, per verbum praedicationis. Et commovebit Dominus desertum Cades. Tunc celebrabuntur hac mundi solitudine verba sancta Legis, quae prius a Judaeis non intelligebantur: quia Cades, interpretatur Sancta. Vel aliter: Commotio tineae. Bene illos tineae comparavit, quia sicut tinea pannos comedit: sic conscientia eorum eos comedebat. Commotio tineae dicitur, eo quod commovit illos de illorum conscientia prava, ad fidem Ecclesiae.

Vox Domini praeparantis cervos. Cervos volunt quidam quasi superatores venenosarum linguarum in Ecclesia. Cervi, praedicatores. Praeparavit illos, quando misit ipsos praedicare. Cervi transeunt et calcant spinas vel serpentes: sic, et praedicatores venena diaboli et spinas peccatorum transeunt, et ad altiora fugiunt: id est, ad theoricam vitam. Et revelabit condensa. Obscura divinarum Scripturarum sive mysteriorum coelestium, per Spiritum sanctum patefecit. Unde in Evangelio illi duo quibus ipse apparuit, dicebant: Nonne cor nostrum ardens erat in nobis, cum loqueretur in via, et aperiret nobis Scripturas (Luc. XXIV)? Et in templo ejus. Hoc est, in Ecclesia. Omnes dicent gloriam. Collaudant claritatem Dei. Vel gloria Patri, et Filio, et Spiritui sancto.

Dominus diluvium inhabitare facit. Aridam terram Deus non possidet. Simul attende vim verbi, quod non dixerit aquas, sed diluvium: ut abundantiam gratiae spiritualis ostenderet, tamquam in arca Noe sanctos a fluctibus saeculi hujus protegens. Et modo inhabitat diluvium in conscientia per abundantiam Spiritus sancti, per quem delentur peccata. Et sedebit Dominus rex in aeternum. In Ecclesiis vel in sanctis, qui sedes ejus effecti sunt, vel humanitas Christi ad dexteram Dei Patris. Reges, sancti dicuntur, qui se regunt.

Dominus virtutem populo suo dabit. Id est, virtutem fidei. Populo suo, populo Christiano, dimicanti contra hujus mundi turbines ac procellas. Et benedicet populo suo in pace. Populo Christiano benedicet et hic et in futuro, quando dicturus erit: Venite, benedicti Patris mei (Mat. XXV): In pace, in semetipso, quia ipse est pax nostra, qui fecit utraque unum (Ephes. II). In seipso nos benedicit pax vera Christus Dominus, qui sumus Ecclesiastica plebs.

PSALMUS XXIX.

PSALMUS Cantici in dedicatione domus David. :PSALMUS Cantici, laus cum opere, dedicatio domus David, resurrectio Salvatoris intelligitur, in qua omnia vitae corpora dedicantur. David figuram Christi tenet. Domus David, domus Christi, id est, humanitas, domus est divinitatis. Tunc aedificavit domum, quando humanitatem carnis assumpsit. Et tunc dedicavit, quando a mortuis eum resurgere fecit. Et modo aedificatur domus David, id est, Christi: hoc est, Ecclesia usque in finem aedificatur, sed in resurrectione dedicatur, quando immortalitatem acceptura est. Vocem redemptoris nostri continet, qui per resurrectionem corporis sui Ecclesiam (quae omnium mater est) acquisitam suo nomini dedicavit.

Exaltabo te, Domine, quoniam suscepisti me. Excelse te glorificabo, Pater: quoniam suscepisti me de morte. Exaltabo te, Domine. Vox Christi ad Patrem, et vox Ecclesiae ad Christum. Exaltabo te, laudabo te. Quoniam suscepisti me, id est, Christum ad dexteram Patris. Et Christus suscepit Ecclesiam, quando humanitatem carnis assumpsit. Nec delectasti inimicos meos super me. Ut meo jucundarentur interitu. Quomodo dicit, nec delectasti inimicos, dum et Judaei Christum crucifixerunt, et conspuerunt, et flagellaverunt, et persecutores delectantur super Ecclesiam, quando persequuntur? Sed nec Judaei delectati super Christum fuerunt: quia non potuerunt eum exstinguere sicut voluerunt. Sed hic non intelligendum de hominibus, sed de daemonibus, quia delectari coeperunt, quando aestimaverunt eum cum latronibus ad infernum ducendum: sicut in montem se permisit ab eodem duci (Luc. IV). Sed non fuerunt delectati daemones, quia tunc et principem, et suos subjectos ligavit: ita nec super Ecclesiam erunt delectati in die judicii, quando dicturi erunt sancti: Ubi est, mors, aculeus tuus: ubi est, mors, victoria tua? Absorpta est mors in victoria (I Cor. XV): id est, in victoria sanctorum disrupta est.

Domine Deus meus, clamavi ad te, et sanasti me. Domine Deus meus. Oratio Christi, sive Ecclesiae. Sanasti me: resurgere me fecisti, ut corpus mortalitati obnoxium non corrumperetur a morte.

Revocasti ab inferis animam meam: id est, animam Christi cum aliis animabus sanctorum Deus de inferno revocavit. Ipse se resuscitatum a patre pronuntiat, sicut ait Apostolus: Qui crediderit quod Deus illum suscitavit a mortuis, salvus erit (Rom. IV). Salvasti me a descendentibus in lacum. Id est, de miseria istius vitae praesentis. Vel de lacu inferni, ubi animae peccatorum sunt: ne sicut illi, praeceps caderem in mortem. Hinc tam immensum miraculum propheta cernens, exsultat et dicit.

Psallite Domino, sancti ejus, etc. Quod memoratus vestri sanctificavit vos vocando ad agnitionem nominis sui. Psallite, Domino, sancti ejus. Propheta hortatur sanctos, ut laudent illum a quo salvati sunt. Et confitemini memoriae sanctitatis ejus. Memoria, id est, ut memores sitis beneficiorum qualiter vos de peccato redimere venit.

Quoniam ira in indignatione ejus, et vita in voluntate ipsius. Non quod ira aut indignatio in Deo sit, sed justa vindicta. Indignatio Dei fuit, quando Adam peccavit. Ira, justa vindicta intelligitur: quando cum a paradiso dejecit. Et vita in voluntate ipsius, id est, sicut per Deum justa vindicta super ipsum Adam venit: ita per ipsum, id est Deum, vita restituta est, quando humanitatem carnis assumpsit. Quoniam ira in indignatione ejus: cum se de impiis vindicat. Et vita in voluntate ipsius: ut qui fecerit voluntatem ejus, maneat in aeternum.

Ad vesperum demorabitur fletus. Cum in passione ejus tenebris obtecta omnia essent, apostoli in fletu et gemitu morabantur. Et ad matutinum laetitia. Futuram Domini gloriam, quae matutina ejus resurrectione praefloruit, figuravit. Ad vesperum demorabitur fletus, et ad matutinum laetitia. Vesper post meridiem dicitur: post meridiem, Adam in paradiso vocem Domini audivit deambulantis, et sub arboris foliis se contexit, tremefactus, eo quod pactum trangressus esset. Vespera, tota ista vita praesens intelligitur, quia per peccatum Adae, omnes usque in finem saeculi gemunt. Fletus quia fletum habet homo, quando recordatur bona paradisi quae perdidit in Adam. Et ad matutinum laetitia: id est, in resurrectione, quando simul jam ad libertatem restitues. Vel vesperum, quando flebat Maria et apostoli in Passione Domini. Et mane laetitia, quando resurrexit, ut dictum est mulieribus: Ite et nuntiate fratribus meis ut eant in Galilaeam; ibi me videbunt (Matth. XXVIII). Et dixerunt mulieres ad apostolos: Vidimus Dominum, et haec dixit nobis (Joan. XX). Ad vesperam demorabitur fletus, et ad matutinum laetitia. Potest hoc et de tempore Passionis, sicut superius, et de resurrectione, et consummatione saeculi accipi.

Ego autem dixi in abundantia mea: Non movebor in aeternum. Haec redemptus populus dicit: Jam nullam a te satiatus patior egestatem: neque in te defixus, commoveor. Ego autem dixi in abundantia mea: Non movebor in aeternum. Vox Adam in paradiso quia sine fine ibidem se putabat esse. Et dum sic cogitasset, et tanta bona ei dedisset, coepit cogitare quid esset causae, cur praecepisset ei Deus ne contingeret de pomo vetito. Hoc vero, inquit, probare volo. Et [ Al. ei] contigit, et probavit: quia projectus est.

Domine, in voluntate tua praestitisti decori meo virtutem. Et ipsa est vox Adae postquam projectus est de paradiso pro sua culpa. Tunc cognovit quod sapientia lucis ab eo recessisset: et quod a Deo in paradiso collocatus fuerat abundantiae, non a semetipso. Avertisti faciem tuam a me, et factus sum conturbatus. Tunc avertit faciem suam Deus ab Adam, quando peccavit. Et tunc conturbatus est, quando sub maledictione de paradiso projectus est. Et unusquisque homo quando de suis conturbatur peccatis. Vel aliter; Domine, in voluntate tua, et non ex mea: praestitisti decori meo, corpori assumpto: virtutem, ut te cognoscerem. Avertisti faciem tuam a me, cum peccarem: et factus sum conturbatus. Ignorabam enim adhuc lumen veritatis tuae.

Ad te, Domine, clamabo, et ad Deum meum deprecabor. Christus Dominus hoc dicit, qui pro redempto populo interpellat ad Patrem. Christus clamavit in cruce, et Ecclesia in persecutione.

Quae utilitas in sanguine meo, dum descendo in corruptionem? Si non resurrexero: nam quia effusus est sanguis meus, surgam et sit utilitas: ut acquiram omnes gentes resurrectione mea. Humanitas Christi ad Patrem loquitur, ac si dixisset: Nulla est utilitas quod sanguinem effudi, nisi resurrexero a mortuis. Vel, quae utilitas in sanguine meo, id est, in gente mea? Judaeorum nulla est utilitas: quia non credunt, nisi hominem purum tantum. Non solum non crediderunt, sed etiam latus ejus aperuerunt.

Numquid confitebitur tibi [Al. tacet tibi] pulvis? Non poterit turba impiorum, quae adhuc, velut pulvis, omni vento doctrinae movetur, justificari, si ego non resurgam. Si ego non resurrexero, non confitebitur tibi pulvis. Pulvis, id est, impii, vel infructuosi. Aut annuntiabit veritatem tuam. Id est, Christum tuum: ac si dicat: Si non resurrexero, non annuntiant.

Audivit Dominus, et misertus est mei. Audivit Dominus, Deus Pater, et misertus est mei. Vox Christi, quia resurgere me fecit a mortuis. Dominus factus est adjutor meus. Defensor meus, qui me fecit primogenitum mortuorum.

Convertisti planctum meum. Cum dicerem: Tristis est anima mea usque ad mortem. In gaudium mihi. Cum resurgens dixi: Ite, nuntiate fratribus meis, ut eant in Galilaeam, ibi me videbunt. Sed haec sicut a Christo, ita etiam ab Ecclesia dicuntur: cujus planctus, resurgente Domino, in gaudium est conversus, et quae deinceps cum ipso Domino, et ad ipsum Dominum, jam mundata Agni sanguine dicit:

Conscidisti saccum meum. Velamentum peccatorum meorum: quia saccus, et cilicium ad peccatores pertinet. Dum ergo dicit: Conscidisti saccum meum, et alibi dicit: Induebam me cilicio, et humiliabam in jejunio animam meam (Psal. IV), et quidem Christus non est usus isto indumento. Quid est saccus Christi, nisi mortalitas quam de nobis assumpsit? Tunc conscissus est iste saccus, quando resurrexit, et immortalis effectus est. Et licet habuit saccum, sed non habuit opus sacci: id est, peccatum: de quo scriptum est: Qui peccatum non fecit: nec dolus inventus est in ore ejus (Isai. LIII). Nobis ergo necesse est saccum et cilicium induere: quia opus sacci habuimus, id est, peccatum. Praecinxisti me laetitia. Id est, laetitia resurrectionis, sive Christum, sive Ecclesiam in futuro: induens me stola prima immortalitatis per resurrectionem tuam.

Ut cantent [Al. cantet] tibi gloria mea. In his qui crediderunt gloriae resurrectionis. Et non compungar. A stimulis peccatorum. Neque Christus: quia nullum habuit peccatum.

Domine Deus meus, in aeternum confitebor tibi. Id est, sine fine laudabo te. In his, ut jam dixi, tibi concinam atque confitear: qui in me congregati sunt per resurrectionem meam. Omnia enim quae in hoc psalmo humiliter de Christo dicuntur, ad assumptionem corporis magis referenda sunt, quam ad potentiam Deitatis. Nos quoque supplices deprecamur, ut convertat Dominus in gaudium planctum nostrum, remissa mole facinorum; ac mysterio resurrectionis suae laetificatos attollere dignetur in coelum: pro quibus descendere dignatus est in infernum.

PSALMUS XXX.

In finem, Psalmus David, etc. Psalmus ipsius Mediatoris initio continet vocem; deinde redempti sanguine ejus populi, gratias agentis, ex ipsius interponitur persona prophetae. Ait ergo Redemptor ad Patrem:

In te, Domine, speravi, non confundar in aeternum. In te, Pater, spes est corroborationis meae, dum mihi tamquam caeteris hominibus insultant adversarii, vel illudunt. Vel vox prophetae ex persona Ecclesiae dicit, non confundar: quia recte confiteor finem Trinitatis. In te, Domine, speravi. In te, non in me. Non confundar in aeternum: quia qui illum integre confitentur, non confundentur neque hic, neque in futuro. Et in tua justitia libera me, et eripe me. De fovea quam statuerunt animae meae. Quia nisi a Deo justificemur, per nos non possumus justificari. Unde scriptum est; Qui se justificat, ipse se condemnat (Job IX). Unde et Paulus de quibusdam dicit: Suam quaerentes statuere justitiam, justitiae Dei non sunt subjecti (Rom. X).

Inclina ad me aurem tuam. Vox Ecclesiae ad Christum. Per aurem benignitas Dei intelligitur. Inclinat Christus aurem, quando exaudire dignatur. Vel tunc inclinavit Deus aurem suam, quando misit Verbum suum, et nos exaudivit in mundo; et intantum inclinavit, ut nostra peccata digito in terra scriberet. Accelera ut eripias me. Accelera, id est, festina: ut eripias me. Vult sancta Ecclesia liberari de corpore, ut ait Paulus: Cupio dissolvi, et esse cum Christo (Philip. I).

Esto mihi in Deum protectorem. Vox Ecclesiae. In Deum protectorem. In Deum defensorem: quia multi sunt dii nocivi, qui non prosunt. Unde Paulus dicit: Sunt quidem dii multi, et domini multi: nobis tamen unus Deus, una fides, unum baptisma (I Cor. VIII). Esto mihi in Deum protectorem, tamquam proximus. Et in domum refugii, ut salvum me facias. Quia Ecclesia, tempestate persecutionis, ad Deum habet refugium. Ut salvum me facias, a peccatoribus. Domus autem refugii ipse est in quo Pater inhabitat. Multi volunt fugere a praesentia Dei: sed non possunt evadere, ut ait propheta: Et a facie tua quo fugiam (Psal. CXXXVIII)? Sed nos, dicit Ecclesia, insimul in domo habemus refugium: hoc est, in ipso qui est Deus.

Quoniam firmamentum meum, et refugium meum es tu. Ad sustinendos eos qui in me saeviunt. Vel firmamentum fidei; et refugium meum es tu: refugium meum dicit: quia Ecclesia in Christo habet refugium, ut ait propheta; Domine, refugium factus es nobis (Psal. LXXXIX). Propter nomen tuum educes me. Ut hoc notum faciam gentibus credituris. Propter nomen tuum dux mihi eris: Quando ego facio aliquid boni, nomen Domini ex hoc glorificatur. Et enutries me. Aggregatis paulatim sanctis, educas Ecclesiam tuam, quae in me fundatur. Et enutries me. Tunc enutrivit Ecclesiam, quando nostram carnem suscepit. Unde et Paulus: Nemo enim carnem suam odio habet, sed nutrit et fovet (Ephes. V). Et enutrivit nos, ut fortes simus.

Et educes me de laqueo quem absconderunt mihi. Laqueus dicitur captio: quia quamdiu in via es, hoc est, in Christo, non times in laqueum cadere: laquei secus viam ponuntur. Via, Christus est: sicut ipse ait: Ego sum via (Joan. XIV). Et tu si es in via, hoc est in Christo, non times cadere in laqueum diaboli: quia omnis laqueus ab ipso est. Quoniam tu es protector meus: in manus tuas commendo spiritum meum. Vox Christi ad Patrem in Passione: quando commendavit animam suam, et dixit: Pater, in manus tuas commendo spiritum meum (Luc. XLVI). Quod commendatur, salvum recipitur. Et ipse dixit: Potestatem habeo ponendi animam meam, et potestatem habeo iterum sumendi eam (Joan. XX). Tu es protector meus. Vox Ecclesiae. In manus tuas commendo spiritum meum: hoc est, in potestatem tuam commendo animam meam. Hoc exemplum accepit Ecclesia a Christo. Hoc et sanctus Stephanus fecit: hoc et sancti orant, quando exeunt de corpore, ut illud: Fideli creatori commendant animas suas in benefactis. Hoc in cruce positus Dominus dixit, quod in Patris manus spiritum commendaverit: cito eum ipso resuscitante sumpturus. Dicat nunc populus redemptus sanguine Agni: Redemisti me, Domine, Deus veritatis. Qui es veritas et vita: quia quod promisit Deus, non mentitur. Sicut promisit per servos suos prophetas: ita et venit, et redemit nos sanguine suo. Unde et Paulus dicit; Empti enim estis pretio magno (I Cor. VI).

Odisti omnes observantes vanitatem, supervacue. Supervacue dicit: non quod Deus odiat quemquam. Absit hoc sentire. Sed qui istam tantummodo vitam praesentem amant, et coelestia contemnunt: sperantes inaniter in beatitudinem saeculi seducentis, odit illos Deus. Non quod odium, sicut dixi, in Deum cadat: sed odire Deus, qui sic faciunt, dicitur: id est, repudiare: quia repudiat illos Deus.

Ego autem in te, Domine, speravi. Vox Ecclesiae: Non in me: sed in te speravi et spero: exspectans resurrectionem tuam. Exsultabo et laetabor in misericordia tua. Pro quo exsultabo, et pro quo laetabor? Pro hoc quod sequitur.

Quia respexisti humilitatem meam. Exsultabo, corpore: laetabor, mente. Tunc respexit, quando carnem suscepit: quia contemptibilis, et captiva, et despecta erat Ecclesia. Exsultabo et laetabor in misericordia tua, pro tantae pietatis commodo, nt me tua morte redimeres: quia respexisti humilitatem meam, in spe illa positam, per quam ea quae non videntur, desiderantur. Salvasti de necessitatibus animam meam. Necessitates corporis multae sunt: id est, manducare, bibere, dormire, vel aliud quod necessario est faciendum: sed necessarium animae, omnino unum: id est, vita aeterna. Salvavit Deus animam de sua necessitate: quia dedit ei vitam aeternam: quod est sua necessitas. Proinde salvasti de necessitatibus mortis perpetuae animam meam quae tibi erat charitate devincta.

Nec conclusisti me in manus inimici. Illi concluduntur in manus inimici, qui perseverant in peccatis suis. Sed ego, dicit Ecclesia, non concludar: quia non volo perseverare in malis. Statuisti in loco spatioso pedes meos. Dilatasti unitatem Ecclesiae in toto mundo. Quomodo dicit, in loco? Numquid localis est Deus? Et localis, et non localis. Localis est ad se venientibus, et non localis, quia ubique est: sed invenitur in loco pure quaerentibus. Ut illud: Et motus est locus in quo erant sedentes (Act. IV). In loco spatioso pedes meos. Pedes, sancti praedicatores, qui portant verbum praedicationis in toto mundo: vel in Ecclesiam, quam tua resurrectione dilatasti in amplitudinem libertatis.

Miserere mei, Domine, quoniam tribulor. Miserere mei; ac si dicat: Fac in me misericordiam, quoniam tribulor. Illorum vox, qui tribulantur a qualibet tribulatione. Miserere mei, Domine, quoniam tribulor. Non jam mortem timens, sed insectationem metuens vitiorum. Conturbatus est in ira oculus meus. Ecclesia conturbatur de vitiis et peccatis, tam de suis, quam et de aliorum. Sed orandum est, ut ira non vertatur in odium, neque de festuca fiat trabs. Vel conturbatur oculus de futuro judicio. Conturbatus est in ira oculus meus, quo te mente cernebam. Anima mea, qua te diligebam. Et venter meus. Quo tui recordabar. Haec omnia conturbata sunt, propter priora delicta.

Quoniam defecit in dolore. Ideo in dolore; quia Ecclesia non potest emendare malos; nec segregare malos a sanctis usque in finem. Unde Dominus dixit: Sinite utraque crescere usque ad messem, et in tempore messis dicam messoribus: Colligite primum zizania, et colligate fasciculos ad comburendum (Matth. XIII). Vita mea et anni mei in gemitibus. Quamdiu est hic in praesenti vita, habet gemitum et fletum unusquisque homo: Quoniam defecit in dolore vita mea, et anni mei in gemitibus; donec persecutionem patior propter nomen tuum. Praesens vita deficit, quia mihi tempora sunt, perpetuitatem confiteri.

Infirmata est in paupertate virtus mea. Vox Ecclesiae. Infirmata est Ecclesia inter homines malos, inter quos habitat hic in praesenti vita; quia plures sunt peccatores, et pauci sunt sancti. Vel aliter: Infirmata est in paupertate virtus mea. Sanitas hujus corporis, inter cruciatus passionum. Et ossa mea conturbata sunt. Fortitudo utique mea. Ossa fortes sancti; vel ossa, virtutes Ecclesiae, vel sanctorum. Conturbata sunt, ab illo. Unde superius dicit secundum apostolum: Scimus quia omnis creatura congemiscit; non solum illa, sed et nos intra nos gemimus (Rom. VIII).

Super omnes inimicos meos factus sum opprobrium. Qui me propter tuum nomen persequuntur. Factus sum opprobrium vicinis meis. Vox Christi, et vox Ecclesiae. Domino Judaei multa opprobria dixerunt, et haeretici, et persecutores, dicunt Ecclesiae. Et vicinis meis valde. Qui ad credendum appropinquabit. Et timor notis meis. Quia amici mei, propter metum inimicorum, a me longe recesserunt. Totus psalmus, et super David juxta historiam, et super Dominum juxta prophetiam intelligi potest. Nimium, et timor notis meis, id est, apostolis: qui timuerunt in passione. Vel noti, mali Christiani: qui dicunt se credere in Deum, et operibus negant, et despiciunt vitam sanctorum. Vicini dicuntur, per fidem; et noti, propter christianitatem.

Qui videbant me, foras fugiebant a me. Id est, apostoli; qui viderunt Christum comprehendi in passione, et, relicto eo, fugerunt. Vel Judaei fugiunt sacramenta mysterii Ecclesiae, id est, corpus et sanguinem Christi. Omnes qui videbant me, foras fugerunt a me: non intelligentes interiorem spem meam, pro qua patior; ad exteriora visibilia fugiebant. Excidi tamquam mortuus a corde. Obliti sunt me corde, tamquam si fuerim jam defunctus. Excidi tamquam mortuus a corde. Id est, sic habuerunt Judaei Christum, quasi hominem mortuum pro nihilo.

Et factus sum sicut vas perditum. Sic habuerunt Judaei Christum quasi vas perditum; id est, hominem mortuum in suo peccato. Sic sunt sancti apud haereticos, velut homo perditus. Quoniam audivi vituperationem multorum. Id est, Christi a Judaeis, et Ecclesiae ab haereticis. In circuitu inhabitantium. Id est, in circuitu Christi, et in circuitu Ecclesiae: quos ipsi supradicti circumdederunt. Quoniam audivi vituperationem multorum, commorantium in circuitu. Erant vituperantes me, positi in peregrinatione hujus terrae: sequentes circuitum temporum, et ad patriam aeternam redire nolentes.

Dum convenirent simul adversum me; accipere animam meam consiliati sunt. Congregati sunt persecutores, et fecerunt consilium, ut acciperent animam meam, ad consentiendum sibi in sceleribus mortis. Ut acciperent animam meam; id est, Judaei Christum; et haeretici, Ecclesiam. Consiliati sunt mala consilia, et non bona. Consiliati sunt, ut quaererent et ut tollerent animam Christi, Judaei; et haeretici, animam Ecclesiae.

Ego autem in te speravi, Domine; dixi: Deus meus es tu. Qui solus fortis es ad liberandum. Vel vox Ecclesiae. In te speravi. In te, non in me. Et peccatores dicunt: In te speravi. Sed sancti, et fidem, et opera habent. Peccatores sperant in Deum, et non timent illum. In manibus tuis sortes meae. Id est, gratia Spiritus sancti. Non per memetipsum, sed a te actio vitae hujus, quae in hoc saeculo geritur.

Eripe me de manu inimicorum meorum, et a persequentibus me. Ne mihi praevaleant.

Illustra faciem tuam super servum tuum. Illustra, hoc est, cerne et discerne quicumque sit melior de sanctis tuis. Et salvum me fac in misericordia tua; Domine, non confundar, quoniam invocavi te. Illuminatio respectus tui super me refulgeat; ut non confundar, sed salver ab his persecutoribus.

Erubescant impii, et deducantur in infernum. Erubescant impii, daemones, haeretici, vel qui non credunt resurrectionem. Erubescant tunc, quando illos sanctos quos in despectionem habuerunt, videbunt coronatos, et se condemnatos. Vel qui, relinquentes verum Deum, ligna adorant, ac lapides venerantur. Muta fiant labia dolosa, quae loquuntur adversus justum iniquitatem: in superbia et in abusione. Crucifixum irridentes, et ignorantes resurgentem. Ista cernens propheta, exclamat exsultans et dicit:

Quam magna multitudo dulcedinis tuae, Domine, quam abscondisti timentibus te! Quia multifarie copiosa dulcedo tua est, quam reservasti timentibus nomen tuum. Nec eam in his tentationibus ostendisti: ne, accepta securitate, excederemus a via justitiae. Vel, quam magna multitudo dulcedinis tuae, Domine! id est, quantam gloriam, quanta praemia praeparasti Ecclesiae tuae, ut esset semper cum angelis sine fine in aeternum mansura. Quam abscondisti timentibus te; id est bona sanctorum in temetipso abscondisti.

Perfecisti eis qui sperant in te. Perfecisti: ac si dicat, perfecturus eris. In conspectu filiorum hominum. Qui non erubuerunt confiteri quod credunt, ante reges et potestates, ut ait propheta: Et loquebar in testimoniis tuis in conspectu regum, et non confundebar (Ps. CXVIII). Quam abscondisti timentibus te: Quia hic per tribulationem pleniter non accipiunt praemium, sed in futuro exspectant. Et perfecisti eis qui sperant in te. Consummata spe, retribuisti exspectata in specie. In conspectu filiorum hominum; qui humana, et non coelestia, quaesierunt. Vel cum ibunt in supplicium aeternum: justi autem in vitam aeternam.

Abscondes eos in abscondito faciei tuae, a conturbatione hominum. Illuminatio enim vultus tui teget eos; ne ab humana malitia conturbentur: In abscondito vultus tui, scilicet justitiae tuae abditis; hoc est, in secreto tuo, sicut Job, et ipse, et omnia quae habuit, absconsa fuerunt in Deum. A conturbatione hominum, a persecutione peccatorum.

Proteges eos in tabernaculo tuo, a contradictione linguarum. In tabernaculo fidei, a strepitu malarum linguarum velantur, qui dicunt: Quis novit haec? aut quis redivit ex inferis?

Benedictus Dominus. Cui benedicit omnis creatura. Quomodo dicit: Benedictus Dominus? Numquid illi opus est nostra benedictio? Non, sed ut nos ab ipso benedictionem accipere mereamur. Quoniam mirificavit misericordiam suam in civitate munita. In civitate Jerusalem, in medio mundo. In civitate munita dicitur, eo quod firmata vel robusta sit, et in gyro omnes gentes illam circumdant. In circuitu Ecclesiae totius diffusae: ibi mirificavit misericordiam suam Dominus; quia ibi natus, ibi passus, ibi resurrexit, et inde ascendit ad coelos, ut ait propheta: Operatus est salutem in medio terrae (Ps. LXXIII). Vel aliter: Jerusalem coelestis munita de congregatione angelorum, et hominum.

Ego autem dixi in excessu mentis meae. Ecclesia quando recordatur de paradiso, quomodo immortalis poterat esse, et cogitat qualiter ibidem poterat esse; et meminit qualis est, et qualiter Deus per angelum Adae loquebatur (Gen. III), et quomodo oculis interioribus Deum videbat: quando ista cogitat, tunc in excessu mentis est Ecclesia. Ego autem dixi in excessu mentis meae: Projectus sum a facie oculorum tuorum. Populus haec dicit ille conversus ad Christum: Existimavi me, inquit, projectum esse a contemplatione luminum tuorum, et expavi, cum me tanta propter nomen tuum pati permitteres; vel, Projectus sum a vultu oculorum tuorum. Adam, quando transgressus fuit mandatum Dei, tunc projectus est a facie Dei (Ibid.), et ipse, et nos, et omnis posteritas sua post eum.

Ideo exaudisti vocem deprecationis meae, dum clamarem ad te. Ideo, dicit Ecclesia, exaudisti vocem orationis meae: quia cognovi, ubi poteram esse; et cognosco, ubi modo sum. Exaudisti vocem interioris hominis, te in mentis splendore precantis, et amovisti horribiles tribulationes.

Diligite Dominum, omnes sancti ejus; quoniam veritatem requiret Dominus, et retribuet abundanter facientibus superbiam. Humiliatis his, statuet sanctos suos in magna constantia. Diligite Dominum, omnes sancti ejus. Diligite, id est, amate illum. Quoniam veritatem requiret Dominus, qui perseverant usque in finem in bonitate, ut dictum est: Qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit (Matth. XXIV).

Viriliter agite. Hoc est, immobiliter. Et confortetur cor vestrum, omnes qui speratis in Domino. Cor vestrum: hoc est, anima vestra, in Domino semper. Viriliter agite, et confortetur cor vestrum, omnes qui speratis in Domino. Fortiter atque constanter custodite propositum, ut fructum metatis in Christo. Quem supplices deprecamur ut insinuet mentibus nostris curam se diligendi, pro nobis passum jugiter confiteri, ut mereamur contra iniquam superbiam, humilitatis armis viriliter repugnare.

PSALMUS XXXI.

Intellectus David. Intellectus Christi. Duplex intellectus est in isto titulo, maxime de illo Publicano et Pharisaeo qui in templo orabant (Luc. XVIII): quia unus se justificabat; et alius se condemnabat, id est, accusabat. Psalmus vocem continet prophetae, ostendentis hominem non propriis meritis, sed Dei gratia posse salvari, si confiteatur admissa.

Beati quorum remissae sunt iniquitates et quorum tecta sunt peccata. Beatus immortalis, laudabilis sive gloriosus. Sed tamen nullus potest apud se esse beatus, nisi ab illo accipiat qui justificat impium: hoc est, Deo. Unde et Paulus dicit: Credenti autem in eo qui justificat impium, deputatur fides ejus ad justitiam (Rom. IV). Beati quorum remissae sunt iniquitates: quorum peccata per confessionem a Domino diluuntur. Quibus modis remittuntur peccata? Tribus. Remittuntur per baptismum: teguntur per charitatem, non imputantur per martyrium. Et quorum tecta sunt peccata, per charitatem: secundum illud: Charitas operit multitudinem peccatorum (Jacob. V). Vel, quorum tecta sunt peccata: hoc est, ut hic velentur per poenitentiam, ne in judicio revelentur.

Beatur vir cui non imputabit Dominus peccatum. Qui se in hoc saeculo diligenter potuerit expurgare, vel per martyrium. Quod tegitur, non videtur: quod non videtur, non imputatur; quod non imputatur, nec punietur. Nec est in ore ejus dolus. Hoc est in illius ore qui se confitetur esse peccatorem, sicut Nathanael. Unde Dominus dixit: Ecce vere Israelita, in quo dolus non est (Joan. I). Et de illo publicano, de quo superius diximus, qui se confitebatur esse peccatorem dicens: Deus, propitius esto mihi peccatori (Luc. XVIII). Nec est in ore ejus dolus, sed in veritate credens Deum, hoc corde retinuit, quod ore confitebatur.

Quoniam tacui, inveteraverunt in me omnia ossa mea. Non protuli confessionem ad salutem: ideo omnis fortitudo mea in carnis infirmitate consenuit. Quoniam tacui, inveteraverunt in me omnia ossa mea, dum clamarem tota die. Tacui, vox malorum est. Tacui: id est, tacent illorum peccata, et in confessione nolunt dicere. Inveteraverunt ossa, id est, virtutes quas debuerant habere, inveteraverunt per peccatum. Dum clamarem: id est, clamant. Si aliquid boni habent: per vanitatem demonstrant, ut ille Pharisaeus impius faciebat, qui dicebat: Deus, gratias tibi ago, quia non sum sicut caeteri homines, raptores, adulteri. Dum clamarem tota die: in istius vitae momento.

Quoniam die ac nocte gravata est super me manus tua. Potentia tua. Cum essem impius, et blasphemus: gravata est super me manus tua: id est, potestas tua: quia qui hic non emendant, gravatur super illos manus Dei, id est, potestas vindictae in die judicii. Conversus sum in aerumna. In assidua tribulatione flagellorum tuorum. Dum configitur mihi spina. Stimulus conscientiae peccatricis. Conversus sum in aerumna dum configitur mihi spina: aerumna: id est, miseria. Dum configitur mihi spina: id est, dum pungit me conscientia peccati.

Delictum meum cognitum tibi feci, et injustitias meas non abscondi. Sed confessus sum, et patefeci omnia. Scio enim te cito remittere delicta, cum tibi fuerint integre reserata, et ideo dixi:

Confitebor adversus me injustitias meas Domino. Non enim adversus Dominum, sed adversus me has pronuntiavi ut justificarer: Dixi, pronuntiavi adversus me injustitias meas Domino, et tu remisisti iniquitatem peccati mei. In persona illorum dicit propheta qui convertuntur, sicut ille filius qui peregre profectus est, et dixit: Ibo ad Patrem meum (Luc. XV). Dixit in corde, ubi Deus videtur: Et tu remisisti impietatem peccati mei. Quae prius gesseram, misericorditer indulsisti.

Pro hac impietate orabit ad te omnis sanctus in tempore opportuno. Tempus opportunum ad exorandum pro peccatis, haec vita est: in qua ideo sancti orant: quia nemo est a peccatis immunis. Pro hac iniquitate, vel pro hac remissione, quod superius dixit: Beati quorum remissae sunt iniquitates, et quorum tecta sunt peccata. Omnis sanctus: hoc est, per baptismum; et qui post baptismum peccat, postea dimittitur illi per poenitentiam, aut per martyrium.

Verumtamen in diluvio aquarum multarum ad eum non approximabunt. Multi fructus diluviorum in judicio impios vallabunt, qui sanctis nocituri non erunt. Verumtamen in diluvio aquarum multarum ad eum non appropinquabunt. Sine angustiis, ait, quae quasi aquis inundantibus comparantur, ad Deum sancti appropinquare non poterunt: quia qui sustinuerit usque in finem, hic salvus erit. Vel, in diluvio aquarum: id est, varietate doctrinarum haereticorum: per hoc ipsi ad Deum non approximabunt.

Tu es mihi refugium a tribulatione quae circumdedit me. Vox Ecclesiae ad Christum. De hujus saeculi pressuris haec dicit. Exsultatio mea. Quia in te gaudeo. Erue me a circumdantibus me. Vel ab inimicis publicis, vel a peccatis. Dum dixit, exsultatio mea, redime me a circumdantibus me: quomodo dicit, Redime me, cum ille qui redimitur in captivitate est, et illi qui exsultant, redemptione non indigent? Hoc ad sensum pertinet. Vox illorum est, qui cum Deo sunt, et rogant pro illis qui in ista captivitate tribulantur.

Intellectum tibi dabo, et instruam te in via hac qua gradieris. Qualem intellectum dat Deus Ecclesiae suae. Ut intelligat pro qua causa anxiatur sanctus, et facit prosperare peccatores. Intellectum dabo tibi, et instruam te in via hac qua gradieris. In via, scilicet confessionis istius doceam te sapientiam, ut non recedas ab ea. Intelligere te faciam, et docebo te in via hac qua gradieris. Vox Domini loquentis inducitur, et docentis, quomodo homo suum mereatur auxilium, si Dei videlicet praecepta custodiens recto feratur itinere. Itaque ad perfectum munditiae dicit hominem venire non posse. Et quamquam ad perfectum munditiae venire non valeat: tamen in animalium modum pronus non feratur in vitia. Firmabo super te oculos meos. Vox Christi ad Ecclesiam. Firma super te oculos meos: id est, aspectum divinitatis. Firmabo super te oculos meos, ut in dilectione luminis mei permaneas.

Nolite fieri sicut equus, etc. Qui non Dei voluntate, sed proprio motu se regere volunt, et effrenes in luxuriam decidunt, hos propheta coercet verbis terribilibus dicens:

In chamo et freno maxillas eorum constringe. Freno et chamo moderationis suae, Deus coarctat impiorum supervacuas blasphemias. Equus, indomitus: mulus, piger. Hoc rogat Ecclesia Deum Patrem, ut per frenum, id est, praedicationem, populum gentilem, quos equos nominavit, de lata via et spatiosa saeculi hujus, faciat ad se appropinquare, et populum Judaicum, quos mulos nominavit, qui piger est ad Deum credendum, per chamum, id est, contritionem cordis faciat ad se venire. Qui non approximant ad te. Sed per superbiam elongantur.

Multa flagella peccatorum. Quia aliqui peccatores sunt, quorum in ista vita initiantur flagella, quae postea in futuro habebunt sine fine: Multa flagella peccatorum: qui poenitentiam agere noluerunt. Sperantes autem in Domino misericordia circumdabit. Illa misericordia, ut vitam mereantur aeternam. Qui rectam spem et fidem in Deo habent: ipsos misericordia Dei circumdabit, ut illud: Misit angelum Dominus in circuitu timentium eum (Psal. XXXII); et alibi: Custodit Dominus omnes diligentes se (Psal. CXLIV).

Laetamini in Domino, et exsultate, justi. Propheta hortatur Ecclesiam laetari de spe vitae aeternae et regenerationis: tamen laetatur et hic Ecclesia in tribulatione. Et gloriamini omnes recti corde. Ut Paulus: Qui gloriatur, in Domino glorietur (I Cor. I). Recti corde dicuntur, quibus omnia judicia Dei placent, et se accusant de suis peccatis, et Deum, sive in prosperis, sive in adversis, semper laudant: Laetamini in Domino, et exsultate, justi; et gloriamini, omnes recti corde. Ut gloria vestra ad eum referatur, sicut ait Apostolus: Qui gloriatur, in Domino glorietur. Quem supplices deprecemur, ut obtectis per indulgentiam peccatis, nec reputatis ultra delictis, mereamur sanctorum exsultationis perpetuae esse participes.

PSALMUS XXXII.

In finem, Psalmus David. Psalmus iste vocem continet prophetae ad Deum hortantis populos: atque monentis justos in quem debeant exsultare.

Exsultate, justi, in Domino. Propheta hortatur sanctos, ut laudent Deum. Exsultate, justi. Alibi dicit: Gaudete, sed unum est. Alii exsultant in rebus hujus saeculi, alii in circo: alii in theatro: Sed tu, dicit propheta unicuique sancto, in Domino exsulta, et non in prosperitatibus mundi. Rectos decet collaudatio. Rectos dicit, qui in regulam veritatis corda illorum dirigunt: non iniquos, dicente propheta: Vae his qui dicunt dulce amarum, et amarum dulce (Isaiae V).

Confitemini Domino in cithara. Cithara deorsum habet cavamen, et sex chordas habet. Opera sanctorum intelliguntur per citharam, quae sunt sex opera misericordiae. Et de illis chordis aliae bene cantant: aliae murmurant. Sic et sancti, alii sic, alii vero sic. Confitemini Domino in cithara. In carne vitiis et concupiscentiis mortificata per crucem Dominicam. In psalterio decem chordarum psallite ei. In Decalogo mandatorum. Psalterium desursum habet cavamen: praedicatio vel mandata intelligitur in sanctis, quae de supernis veniunt. Unde dixit: Omne datum optimum, et omne donum perfectum, desursum est descendens a Patre luminum, apud quem non est transmutatio, vel vicissitudinis obumbratio (Jacob. I). Decem chordarum, id est, decem verba legis. Tria mandata in una tabula, quae ad finem Trinitatis pertinent, haec sunt; primum: Audi, Israel, Dominus Deus tuus Deus unus est; secundum: Non habebis nomen Dei tui in vanum; tertium: Observa diem sabbati (Deut. VI). Septem, in altera tabula, ad dilectionem proximi pertinent.

Cantate ei canticum novum. Id est, psallite ei novum canticum: id est, novam vitam, quia novus homo venit in mundum: novam legem instituit nobis, et novam Ecclesiam per baptismum. Cantate ei canticum novum, quia resurrexit, quia sedet ad dextram Patris. Bene psallite ei. Ille bene psallit, qui implet in opere quod cantat: id est, praedicat. In jubilatione. Jubilus dicitur, quod nec verbis, nec syllabis, et nec litteris, nec voce potest erumpere, aut comprehendere quantum homo Deum debeat laudare. Bene psallite ei in vociferatione. Per jubilationem quondam sacerdotum, Jericho mundi figuram retinens corruit (Jos. VI), nunc per nostram orationem, ejus concupiscentiae eliduntur.

Quoniam rectus est sermo Domini. Nec in aliquo curvatur, sed prosperabitur in his ad quae dirigit illum. Et omnia opera ejus in fide. Sicut ait in Evangelio. Si habueritis fidem integram, et dixeritis huic monti, Transfer te et mitte te in mare: fiet (Matth. XVII). Et omnia quaecumque fideliter petieritis: credite quia accipietis, et venient vobis. Quia rectus est sermo Domini, et omnia opera ejus in fide. Rectus est in rectis. Opera ejus in fide, in fide sanctorum: quia quod promittit Deus sanctis suis, non mentitur.

Diligit misericordiam, et judicium Dominus. Quomodo dicit, diligit misericordiam, cum in alio loco dicat: Ne miserearis pauperi in judicio (Exod. XXII): id est, non propter pauperem nec propter divitem, non propter proximum et longinquum, non propter cognitum et incognitum, declines a recto judicio: sed prius judica rectum judicium, et postea subveniat misericordia. Diligit misericordiam, quia nos assumpta carne redemit, et judicium, qui inter impios justosque discernit. Misericordia Domini plena est terra. Totus mundus. Vel terra, sancta Ecclesia de misericordia Dei plena est: quia sicut ille ubique est, et sua misericordia cum illo, et ab illo inseparabilis est: quia non tantum ut justos custodiat, descendit, sed ut peccatores redimeret, ut salvos faceret.

Verbo Domini coeli firmati sunt. Verbum Patris, Filius est. Coeli firmati sunt: sancti apostoli per ipsum in fide. Verbo Domini coeli firmati sunt. In ipso Verbo, quod erat in principio apud Deum: sive visibiles coeli, sive apostoli sunt creati. Verbo Domini coeli firmati sunt, et spiritu oris ejus omnis virtus eorum. Trinitatis majestas manifestissime declaratur: Dominus, Verbum, Spiritus Domini. Et spiritu oris ejus omnis virtus eorum. Paracleto scilicet cooperante, horum virtutes coelorum creatae sunt. Nam in Domino Pater, in Verbo Filius; in spiritu oris, Spiritus sanctus declaratur. Et quia dicit, oris ejus: non procedens quasi minor credatur. Nam sicut Filius a Patre, et aequalis Patri: ita et Spiritus sanctus aequalis Patri habetur ac Filio. Vel, spiritu oris ejus omnis virtus eorum, id est, per Spiritum sanctum virtutes illorum. Quia per Spiritum sanctum habuerunt diversas gratias: id est, virtutes. Nam per nos nihil boni habuimus, nisi per ipsum.

Congregans sicut in utre aquas maris. Clausum littoribus mare ostendit. Congregans sicut in utre aquas maris. Per aquas, saeculi tribulationes significat, et persecutiones sanctorum: quia sicut homo in utre aquas stringit, et quando vult spargit: sic Dominus tribulationes Ecclesiae, ut ait Paulus: Fidelis Deus qui non patietur vos tentari super id quod potestis ferre, sed faciet etiam proventum ut possitis sustinere (I Cor. X). Congregans sicut in utre, in novo Ecclesiae homine: aquas maris, saeculi populos, ut sint vinum novum, sicut Dominus ait, in utres novos (Matt. IX): id est, Evangelicum praeceptum, reconditum in cordibus credentium. Ponens in thesauris abyssos. O magna Creatoris potentia, recondens in thesauris abyssos: producens de thesauris ventos! Tamen hic abyssos, mysteriorum coelestium altitudinem intelligimus, juxta illud Apostoli: O altitudo divitiarum sapientiae, et scientiae Dei (Rom. XI)! Vel, in thesauris, id est, in absconditis Dei. Thesaurus, id est, largitas: hoc est, profundum Scripturarum. Unde alio loco dicit: Qui producit ventum de thesauris suis (Psal. CXXXIV). Nam quantum voluit per servos suos nobis demonstrare: tantum per nos intelligere potuimus: ipsam profunditatem Scripturarum nequaquam possumus.

Timeat Dominum omnis terra. Qui terrena sapiunt, ipsum potius, et non creaturam, adorent. Ab eo autem commoveantur omnes inhabitantes orbem. Haec quidam de futuro arbitrantur judicio, sed ad sequentem expositionem magis respiciunt. Ab ipso autem commoveantur universi, omnes qui inhabitant orbem. Ab ipso Deo commoveantur universi; id est, de infidelitate ad fidem. Vel universi: omnes creaturae ab ipso veniunt, et non sicut peccatores dicunt, quod tempus illas adducit, et non Deus: quia et tempora, et dies, et annos, vel etiam momenta Deus constituit.

Quia ipse dixit, et facta sunt: ipse mandavit, et creata sunt. Ideo ipsum cuncta timeant: quia ab ipso vel facta sunt, vel creata. Ipse dixit: hoc est per Filium, qui verbum est, dixit: mandavit, per imperium: hoc est, inenarrabiliter.

Dominus dissipat consilia gentium. Secundum illud: Non est consilium, non est prudentia, non est sapientia, non est fortitudo contra Deum (Prov. XII). Dominus dissipat consilia gentium: Judaeorum scilicet, qui tamquam increduli contra Deum Christum susurrant. Vel dissipat consilia eorum, qui turrim aedificare voluerunt; destruxit, ut illud: Venite, confundamus ibidem linguas eorum (Gen. XI). Reprobat autem cogitationes populorum. Hoc est, Judaeorum consilia, quia non potuerunt illa facere nisi quantum a Deo praefinitum fuit. Reprobat autem cogitationes populorum: Pharisaeorum, et Sadducaeorum, vel reliquarum potestatum genera. Et reprobat consilia principum. Hoc est, Annae et Caiphae, quia ipsi principes erant ipsorum sacerdotum qui primatum tenebant hujus sceleris. Hos omnes cum suis consiliis Dominus resurgendo destruxit.

Consilium vero Domini manet in aeternum. Consilium Domini fuit, ut resurgeret a mortuis, sicut et fecit. Istud consilium, Judaei, vel principes illorum, destruere non potuerunt. Cogitationes cordis ejus in generatione et generationem. Nihil ex eis diminuetur, juxta illud: Coelum et terra transibunt: verba autem mea non praeteribunt (Matt. XXIV).

Beata gens, cujus est Dominus Deus ejus. Hoc est qui credunt quod Dominus creavit illas creaturas, unde superius mentionem fecit; non quod tempus illas adducat. Vel, beata gens, Christianorum, cujus Dominus Deus ejus. Dominum enim elegit habere Deum, idolis derelictis. Populus quem elegit Dominus in haereditatem sibi. Ipsi populum Christianum in haereditatem sibi, ut dixit in alio psalmo: Dabo tibi gentes in haereditatem tuam, et possessionem tuam terminos terrae (Psal. II); et alibi: Dominus pars haereditatis meae (Psal. XV); et item: Portio mea Dominus (Psal. CXVIII). In haereditatem sibi. Repulsis Judaeis, nos sumus in haereditatem asciti.

De coelo respexit Dominus: vidit omnes filios hominum. Ut omnibus misereatur: quia numquam respectus ejus sine misericordia fuit. Vel Dominus de coelo prospexit: hoc est, misertus est nobis. Super filios hominum. Filii hominum: filii Adam. Vel filii hominum, successores apostolorum.

De praeparato habitaculo suo respexit super omnes qui inhabitant terram. Qui finxit sigillatim corda eorum. Ut alii detur sermo scientiae, alii interpretatio sermonum, alii genera linguarum, et reliqua: quae operatur unus atque idem Spiritus. Vel qui finxit per singulos corda eorum. Quidam hunc locum mendaciter ad illud referunt, quod animam ex anima existiment esse generatam, et in Adam omnium animas contineri; quia id quod Graece dicitur καταμόνας, non unum, sed per multos quemque significet.

Qui finxit sigillatim corda eorum. Qui finxit: id est, fecit. Sigillatim. Per singulos omnes intelligit, et insimul omnes cognoscit. Corda eorum: opera illorum. Qui intelligit omnia opera eorum. Ipse est enim speculator prospiciens de die in diem actus humanos. Qui intelligit omnia opera eorum: hoc est, qualiter donum Dei unaquaeque anima habeat, ipse dispensat.

Non salvabitur rex per multam virtutem, et gigas non salvabitur in multitudine virtutis suae. Sed per justitiam, et auxilium Dei. Nam et Goliae fortitudinem confudit Deus per manum David pueri sui. Non fit salvus rex per multitudinem virtutis suae. Quare? quia alibi dicit: Dominus est salus (Psal. III). Nec gigas salvus erit in multitudine fortitudinis suae. Gigas pro sua fortitudine dicitur. Nec ipse salvus esse potest per fortitudinem suam, sicut superius de Golia et David.

Fallax equus ad salutem, in abundantia autem virtutis suae non salvabitur. Nisi Deus fuerit ascensor ejus. Fallax equus ad salutem. Equus, corpus humanum, jumentum est animae, ideo fallax. In abundantia autem virtutis suae, non erit salvus: id est, nec gigas, nec rex.

Ecce oculi Domini super timentes eum. Oculi Dei, aspectus divinitatis. Super timentes eum, qui eum timent timore sancto. Deus enim sperantes in se inspectione coelesti protegit ac defendit. Et in eis qui sperant in misericordia ejus. Ut eruat a morte animas eorum. Id est, in hoc sperant in misericordia ejus, id est, Dei, ut a morte perpetua eruat animas eorum. Vel a morte, hoc est a diabolo.

Ut eruat a morte animas eorum: Et alat eos in fame. Cum alii verbi Dei penuriam patiuntur: isti ab eo vivificantur.

Anima autem nostra sustinet Dominum. Id est, patiens est in Domino. Quidquid accesserit ei sive bonum, sive malum, sustinet propter Deum, ut ait Paulus: Omnia mihi placent (I Cor, X). Vel, alit eos in fame: id est, pascit eos. Unde dixit: Et aluit eos quadraginta annis in deserto (Exod. XVI). Quia quotiescumque homines habent famem, Deus pascit servos suos: licet de cibo terreno, sed tamen plus est, unde pascit eos de cibo spirituali: id est, de sua doctrina et suo verbo: Anima autem nostra sustinet Dominum: quoniam adjutor et protector noster est. Et in ipso laetabitur cor nostrum, et in nomine sancto ejus speravimus. Scimus enim quod nullus speravit in eum, et confusus abscessit. Quoniam adjutor et protector noster est. Hoc est, quia ipse est et adjutor et defensor Ecclesiae. Et in ipso laetabitur cor nostrum. Id est, anima nostra laetabitur de spe futurae remunerationis, et laetabitur Ecclesia in tribulatione. Et in nomine sancto ejus speravimus. Nomen Patris Filius est.

Fiat misericordia tua, Domine, super nos, sicut speravimus in te. Oratio Ecclesiae est: tamen istum versiculum cogitare debet unusquisque antequam legatur, ut fideliter dicat, sicut speravimus in te, ne alibi vacet mens sua. Fiat, Domine, misericordia tua super nos: sicut speravimus in te. Ut qui nos per baptismum abluisti, Spiritus sancti infusione confirmes, sicut in Actibus apostolorum cernimus esse factum (Act. II). Qui nunc in nobis venire dignetur, ut per ejus lumen effici mereamur haeredes gloriae sempiternae, Amen.

PSALMUS XXXIII.

Psalmus David cum mutavit faciem suam coram Abimelech, et dimisit eum, et abiit. Mutatio faciei in verborum mutatione monstratur: quando a Saul se missum esse simulavit. Aut si veram mutationem vultus volumus intelligere, Abimelech sciamus dictum esse pro Achis. Nec in nomine error est, cum ex parte generatus, etiam Abimelech potuerit appellari. Abimelech quippe interpretatur pater meus rex. Quomodo dicit, commutavit vultum suum coram Abimelech? Quia in Regum sic legimus, quod in Geth civitatem ad regem Achis fugit in Philistiim (I Reg. VIII). Vel quomodo ausus fuit ibidem ambulare, quia inimicus illorum erat, et ipse interfecit antea Goliam principem illorum? Propterea illuc ambulavit, pro hoc quod mulieres dixerunt: Percussit Saul mille, et David decem millia. Et postea intravit diabolus in Saul per invidiam, et dixit: Quid superest ei, nisi tantum ut regnum habeat? Et pervenit David ad regem Achis. Sed postea Achis misit missos suos ut David ad se ducerent, ut eum interficerent. Et cum invenisset eum ad portam civitatis, cognovit David quod ipsum interficere volebant, necessitate compulsus ad arcem declinavit. Misericordia Dei providente, cecidit Spiritus sanctus super ipsum, et coepit labi, et salivam mittebat super suam barbam. Et cum adduxissent eum ad regem, dixit illis rex: Pro qua causa adduxistis istum hominem arreptivum, et furibundum super me? David pulcher homo erat, et quando eum apprehenderunt, tympanizabat ad portam civitatis, et in manibus suis ferebatur. Et cum eum dimisissent, et fugisset, istum psalmum cantavit: qui totus circa pietatem, totus circa inspectionem divinam, totus circa compescendas sanctorum tribulationes commemoratur. David figuram Christi tenet: Saul figuram diaboli. Abimelech interpretatur, regnum patris mei. Achis interpretatur, quomodo est, vel, ignorantia, vel, niger. David venit in Geth ad regem Achis, et Dominus venit in regnum Patris sui: hoc est, ad regnum Judaeorum. Mutavit vultum suum coram Abimelech: hoc est, coram regno patris sui. Unde sanctus Paulus dixit: Qui cum in forma Dei esset, non rapinam arbitratus est esse se aequalem Deo, sed formam servi accepit: in similitudinem hominum factus, et habitu inventus ut homo: humiliavit semetipsum factus obediens usque ad mortem (Philip. XVI). Vel aliter: Mutavit vultum suum, id est, in sacerdotium. Tunc commutavit, quando Melchisedech obtulit panem et vinum (Gen. XIV). Immutavit vultum: quia quantum adventus Christi appropinquabat, tantum illae figurae apertae erant: quia antea hostias offerebat, sed postea spiritualiter impletum fuit in novo Testamento secundum ordinem Melchisedech: non dixit secundum ordinem Aaron, sed secundum ordinem Melchisedech. Tympanizabat ad portam civitatis. Tympanum de corio extenditur. Et Dominus extendit manus suas in cruce. Portas civitatis, initium fidei nostrae intelligitur, quando credimus incarnationem Christi. Per salivam, infirmitatem carnis quam dignatus est suscipere. Illa barba, fortitudo divinitatis. Dimisit eum et abiit. Dimisit Christus Judaeos, et venit in gentibus. Unde dictum est: Quia indignos vos judicastis vitae aeternae: nos ex hoc ibimus ad gentes (Act. XIII).

Benedicam Dominum in omni tempore, etc. Cum ait: omni tempore et semper, docet nos, nec in adversis succumbere debere, nec in secundis extolli, sed tam prospera quam contraria aequanimiter ferre: ac beatum ante oculos proponentes, in omnibus quae acciderint, Dei benedicere nomen. Benedicam Dominum in omni tempore. Benedicam, id est, laudabo Dominum. In omni tempore: in prosperis et adversis. Fecit hoc David, et modo Ecclesia. Semper laus ejus in ore meo. In ore et corde, intenta mente Deum semper laudare.

In Domino laudabitur anima mea. Hoc est, vita mea. Cum huic studio anima dedita, aspera mundi aequo animo sustinuerit: ab his qui sunt Domini, collaudatur. Audiant mansueti. Id est, sancti. Et laetentur. Non de terrenis, sed de coelestibus; qui non habent pugnam vitiorum in se, illi qui glebam corporis sui tali testamento coercent. Beati enim mansueti: quoniam ipsi possidebunt terram.

Magnificate Dominum mecum. Patrem Dominum laudate. Et exaltemus nomen ejus in idipsum. Ac si dicat propheta: Quomodo ego amo, et vos sic facite. Vel, exaltemus nomen ejus in idipsum: Filium cui Pater dedit nomen, quod est super omne nomen.

Inquisivi Dominum. Spiritum sanctum. Et exaudivit me, et ex omnibus tribulationibus meis eripuit me. Consumens corruptelam carnis: quae mihi tribulationes peccaminum ingerebat, ne eum attentius deprecarer.

Accedite ad Dominum. Credite in eum. Accedite ad Dominum, non loco, sed fide, et opere. Et illuminamini. Id est, in mente intelligite: quia nisi credideritis, non intelligetis. Et facies vestrae non confundentur. In judicio quo impii confundentur in condemnationem, in die judicii.

Iste pauper clamavit. Christus Dominus qui pro nobis pauper factus est, ad Patrem in passione clamavit. Vel, iste pauper, id est, David, clamavit, quando dixit: Domine Deus, vanum fac consilium Achitophel (II Reg. XXVI). Et Ecclesia clamat modo. Et Dominus exaudivit eum, et ex omnibus tribulationibus ejus liberavit eum. Resuscitans illum a mortuis.

Emittit angelum Dominus in circuitu timentium eum, et eripiet eos. Hoc est, angelum magni consilii dedit illis. Haud dubium est, timentes Dominum, ab angelis custodiri: sicut ipse Dominus per Evangelium docet: Amen, amen dico vobis: quia angeli eorum quotidie vident faciem Patris mei, qui est in coelis (Matth. XVIII). Vallantur ergo praesidio angelico, qui de cordis puritate timuerint Deum.

Gustate, etc. Gustus per fauces discitur; visus per oculos, quia per oculos videtur. Propheta dicit, Gustavi. Et quomodo gustavi: sic inveni per fidem, per spem, et per opera bona. Beatus vir qui sperat in eum. Quare beatus? Quia illum habet qui omnia habet: hoc est, Deum. Ergo hic dicitur gustus, ut cum quis cognoverit Deum, timeat illum: quia tamquam de gustu ita alibi dixit: Initium sapientiae timor Domini (Psal. CX). Cum autem timere coeperit, tunc praecepta custodit, et tunc sciet quia suavis est Dominus: quia ipse est panis vivus qui satietatem dat huic mundo. Beatus vir qui sperat in eum, et non in incerto divitiarum.

Timete Dominum, omnes sancti ejus. Qui firmi statis in promissis ejus, timete, ne accepta securitate decipiamini. Quoniam nihil deest timentibus eum. Quorum Deus est Christus, nihil deest eis, id est, nihil boni deest eis. Quaerite regnum Dei, et justitiam ejus, et caetera apponuntur vobis. Justitia enim Dei omnia praestat.

Divites eguerunt et esurierunt: inquirentes autem Dominum non minuentur omni bono. Multi sunt mundi locupletes, et egent gloria Dei, de quibus fuit, et dives ille, ante cujus januam Lazarus decumbebat: qui sitiens in tormentis, quia non fecerat misericordiam, non meruit accipere guttam. Inquirens autem Lazarus non purpuras, sed coelestia regna, meruit in sinu Abrahae bonis omnibus adimpleri (Luc. XVI).

Venite, filii, audite me: timorem Domini docebo vos. Mos est propheticus, ut discipulos filios nuncupet, sicut Paulus: Filioli, quos iterum parturio, donec formetur Christus in vobis (Galat. IV). Hos docet, ut primo omnium sapientia: id est, timore Domini imbuantur. Venite, filii, audite me. Vocat Christus Ecclesiam ad se venire, id est, per fidem, sancti filii Dei dicuntur: juxta quod dictum est in Evangelio: Quotquot autem receperunt eum, dedit eis potestatem filios Dei fieri (Joan. I). Et Joannes dicit in Epistola sua: Nunc Filii Dei sumus (I Joan. III). Timorem Domini docebo vos. Ut illud: Initium sapientiae timor Domini (Eccli. I). Et alibi dicit: De timore nascitur compunctio salutis. Ad hoc debet unusquisque venire, ut timorem Domini debeat habere.

Quis est homo qui vult vitam. Aeternam utique. Et cupit dies videre bonos. In quibus cum sanctis jucundetur in regno Dei. Vel vox prophetae interrogando, et alius dicit, Ego volo, et ille dicit: Si vis, fac ergo quod sequitur, et videbis vitam, hoc est, habebis vitam aeternam, et dies bonos, hoc est, dies aeternos.

Prohibe linguam tuam a malo, et labia tua ne loquantur dolum. Prohibe linguam tuam, id est, a detractione, vel ab amaritudine: quia dictum est: Mors et vita in manibus linguae (Prov. XVIII). Quia qui custodit linguam suam, custodit animam suam. Et alibi dicit: Custos justitiae, silentium et pax (Isai. XXIII). Si quis putat se esse religiosum, non refrenans linguam suam, hujus erit vana religio (Jacob. I). Et labia tua, ne loquantur dolum: ne aliud ore assimiles, aliud corde retineas.

Diverte a malo, et fac bonum. Hoc est, destrue vitia et aedifica virtutes. Nihil prodest, si destruis, et non aedificas. Hoc est, si destruis vitia, et non aedificas virtutes. Ac si dicat: Quis est homo, qui sine his velit vitam? Nullus. Quia in eo nullum bonum fuit, qui nullum malum destruit. Diverte a malo et fac bonum. Mala omnia a diaboli instinctu procedunt, sicut bona a Dei. Relinque ergo quae instigat diabolus, et operare quae praecipit Christus. Inquire pacem et persequere eam. Secundum Apostolum pacem sequimini et sanctimoniam; sine qua nemo videt regnum Dei (Hebr. XII). Vel Judaei quaesierunt pacem, id est, Christum ad occidendum, non ad imitandum, quia sequi, imitari dicitur. Inquire pacem et sequere eam, id est, Christum: quia ipse est pax nostra. Vel sequere, imitare. Unde in Evangelio dictum est: Qui vult post me venire, abneget semetipsum, et tollat crucem suam et sequatur me (Luc. IX). Inquire pacem et sequere eam. Non sufficit malum fugere, nisi bonum quoque feceris.

Oculi Domini super justos. Pietatis enim inspectione eos jugiter contemplatur. Et aures ejus in preces eorum. Quia quae justa sunt postulant. Oculi Domini, id est, aspectus divinitatis, super justos. Et aures ejus ad preces eorum. Quidquid rogant sancti de bono, exaudit illos: quia Deus et audit, et videt nos: propterea nos faciamus voluntatem illius.

Vultus autem Domini super facientes mala. Iste psalmus in persona bonorum et in persona malorum currit. Propter quid vultus Dei super eos qui mala faciunt? Ut disperdat de terra memoriam eorum. Hoc est, de terra viventium, ut ait propheta: Deleantur de libro viventium (Ps. LXXXVI). Vultum hic furorem intelligimus, qui minando iram, memoriam peccati a terra disperdit, ut radices benignitatis suae (unde eam exciderat) plantet. Quae de auribus, oculis, ac de vultu dicuntur, non ad corporationem Deitatis, sed ad majestatis potentiam referenda sunt.

Clamaverunt justi, et Dominus exaudivit eos, etc. Quia de puritate cordis integra clamaverunt. Vel tres pueri inter flammas clamaverunt, et Dominus exaudivit eos (Dan. III). Filii Machabaeorum, vel modo unusquisque sanctus; et illos, et modo unumquemque ex omnibus tribulationibus liberat.

Juxta est Dominus his qui tribulato sunt corde. Numquam elongatur ab eis qui propter illum sustinent. Cum ipsis est in tribulatione: non loco, sed auxilio, quia Deus non est localis. Et humiles spiritu salvabit. Ut eis regna coelestia largiatur. Humiles spiritu, id est, mites, ut illud: Discite a me quia mitis sum et humilis corde (Matth. XI). Vel illud: Beati enim pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum coelorum.

Multae tribulationes justorum. Ergo qui tribulationem non patitur, justus non est. Mors peccatorum pessima est. Justorum tribulatio morte finitur, peccatorum vero supplicia post mortem incipiunt. Vel, multae tribulationes justorum, et de omnibus his liberavit eos Dominus. Tentantur enim, ut probati manifesti fiant. Sed in tempore erit respectus ipsorum, cum judicaverint nationes, et dominati fuerint populis.

Dominus custodit omnia ossa eorum. Id est, virtutes eorum. Unum ex his non conteretur. De sanctis suis in futuro judicio, quomodo dicit, unum ex his non conteretur, quia multi habent ossa fracta, sicut legimus de sanctis martyribus? Sed hic ossa, firmamentum, vel virtutes animae intelliguntur. Dominus custodit omnia ossa eorum, unum ex his non conteretur. Aeternitatem perpetuae vitae dicit, quam per spem fidei gerunt, sive fortitudinem quam in ipso habent Deo custodire: ne in his tribulationibus tepescant, aut conterantur in aliquo.

Mors peccatorum pessima est. Quia et hic initiantur, et in futuro sine fine torquentur. Et qui oderunt justum, delinquent. Christum vel testamentum ejus Judaei oderunt. Oderunt justum, id est, Christum, et sine causa. Delinquent, hoc est, peccabunt. Vel qui odit modo justum, hoc est, unumquemque sanctum, peccat.

Redemit Dominus animas servorum suorum. Redemit nos Christus sanguine suo pretioso, et modo per singulos dies redimit. Vel, redemit Dominus animas servorum suorum, de potestate secundae mortis. Et non derelinquet omnes qui sperant in eum.

Qui in Deo sperant, non derelinquet eos, neque hic neque in futuro: sed cum ipsis est, secundum promissionem suam, usque ad consummationem saeculi. Qui nobis praestare dignetur, ut sit jugiter laus ejus in ore nostro: ejusque doctrina mediocriter utentes, nec extollere prospera, nec incommoda valeant inclinare.

PSALMUS XXXIV.

In finem, Psalmus ipsi David. In finem, id est, in Christum, ut illud: Finis legis Christus ad justitiam omni credenti (Rom. X). Vel finis, perfectio Christi. Unde et apostoli dixerunt: Domine, ostende nobis Patrem, et sufficit nobis (Joan. XIV). Et Dominus: Qui me videt, videt et Patrem meum: quia ego in Patre, et Pater in me est. In hoc est perfectio Christi. David, fortis manu interpretatur, sive desiderabilis. Et Dominus manu fortis, quia tetigit loculum, et surrexit juvenis filius viduae. Vel fortis, per quem facta sunt omnia. Desiderabilis, quia intantum desiderant sancti videre Christum, ut etiam corpora sua pro ipso tradant in martyrium. Vel passionis Dominicae :PSALMUS Continet sacramentum. In quo notandum est, quod ea quae in humilitate, fletu ac lamentatione dicuntur, non divinitati, sed assumptae carni conveniunt. Orat ergo Dominum Patrem, dicens:

Judica, Domine, nocentes me: expugna impugnantes me. Judaeos et principes sacerdotum, qui in carne positum Dominum saepe impugnantes, nocere voluerunt. Judica, Domine, nocentes me. Vox Christi in passione, et vox Ecclesiae in tribulatione. Judica: hoc est, judicio discretionis. Vel judica, id est, discerne inter me et Judaeos: inter Ecclesiam et persecutores. Expugna impugnantes me. Ac si dicat: Tu fac vindictam pro me: sicut dicitur per sanctum Paulum: Mihi vindictam, et ego retribuam (Rom. XII). Et item, Si Deus pro nobis, quis contra nos (Rom. VIII)?

Apprehende arma et scutum, et exsurge in adjutorium mihi. In armis, coelestia adjutoria: in scuto divinam protectionem designat, quam secundum infirmitatem carnis sibi postulat ministrari. Sed et nos spiritualibus defendit armis ac munit, secundum Apostolum: Induite vos arma Dei (Ephes. VI). Arma Domini protectio divinitatis. Quid fortius, quid pulchrius quam Christum armatum stare pro suis sanctis? sicut sanctus Stephanus vidit, quando dixit: Ecce video coelos apertos, et Filium hominis stantem a dextris Dei Patris (Act. VII). Stare, pugnantis vel adversantis est. Tu non potes mutare tua arma: Dominus accedens de armis facit scutum. Et nos debemus arma accipere, ut possimus resistere in die malo, et in omnibus perfecti stare.

Effunde frameam et conclude adversus eos qui persequuntur me. Ut effusus irae tuae gladius super eos decidat, eosque concludat: ne ad nocendum valeant evagari. Per frameam intelligitur anima Dominica: per quam facit Deus Pater justam vindictam. Vel framea intelligitur anima uniuscujusque sancti: quia Deus per animas sanctas facit vindictam: sicut per Petrum fecit de Anania et Saphira (Act. V), et per Eliam de quinquagenariis viris (IV Reg. I). Domine, dic animae meae: Salus tua ego sum. Vox Ecclesiae. Dic animae meae, ut te intelligat, quod tu es Deus meus: tu es salus animae meae. Dic animae meae, Salus tua ego sum. A me erit, inquit, post mortem vivificanda.

Confundantur et revereantur quaerentes animam meam, ut auferant eam. Cum me resuscitaveris, tunc hi confundantur. Avertantur retrorsum et erubescant qui volunt mihi mala. Non ut proficiant in ante, sed retrorsum convertantur, ut pereant, id est, daemones, Judaei, vel persecutores Ecclesiae, avertantur in futuro judicio. Confundantur et revereantur gentiles de idolis: confundantur de infidelitate ad fidem Christi. Unde Paulus dicit: Qualem ergo fructum habuistis tunc in his, in quibus nunc erubescitis (Rom. VI)? Vel, revertantur retrorsum, id est, illi qui malum cursum habuerunt: sicut Dominus ait ad Petrum: Vade post me, Satana (Matth. XVI).

Fiant tamquam pulvis ante faciem venti: et angelus Domini persequens eos. Id est, angelo persequente, disperdantur, ut nihil prorsus ex his vel exiguum relinquatur. Pulvis, leves et infructuosi homines dicti sunt: quia sicut pulvis ante ventum, sic peccatores ante sententiam divinam in die judicii. Et angelus Domini persequens eos. Angelus Domini, id est, spiritus malus. Si malus, cur Domini? Si Domini, cur malus? Domini: quia Dominus illum creavit, et Dominus illum habet in potestate. Malignus, non natura, sed sua adinventione. Diabolus habet voluntatem nocendi, sed non habet potestatem faciendi, ut ait propheta: Immissiones per angelos malos (Psalm. LXXVII); id est, tantam habet potestatem, quantum Dominus ei permittit.

Fiant viae illorum tenebrae et lubricum. Tenebrae, ignorantiae. Lubricum, id est, luxuria. Quia qui istis mente est deditus, diabolus illum persequitur. Vel aliter: Non cognoscant veritatis lumen, nec firma statione consistant, sed lubrici fiant gressus eorum, qui in hac passione grassantur, atque ab angelo claritatis Dominicae affligantur.

Quoniam gratis absconderunt mihi interitum laquei sui. Bene, sui, quia quem putabant Domini interitum, eorum effectus est laqueus. Quoniam gratis absconderunt mihi interitum. Gratis, id est, sine causa, tam Judaei Christum, quam persecutores Ecclesiam. Ipsi semetipsos laqueaverunt in vindictam. Supervacue exprobraverunt animam meam. Nihil enim utile habuit exprobratio eorum.

Veniat illis laqueus quem ignorant. Exscidium illud minatur, quod temporibus Vespasiani super eos advenit. Vel unusquisque peccator funiculis vitiorum suorum constringitur in die judicii. Et captio quam abscondit apprehendat eos: in laqueum cadant in ipso. In mortem utique repentinam, quam occulte ipsi Domino nostro moliebantur, ut illud: Foderunt ante faciem meam foveam, et ipsi inciderunt in eam (Ps. LVI). Et item dicit: Foveam quam fratri tuo paraveras, in eam cades (Prov. XXVI).

Anima autem mea exsultabit in Domino. Et Christus in Patre, et Ecclesia in Christo. Delectabitur super salutari ejus. Cum ab eo resuscitatus fuerit. Vel, delectabitur, hoc est, laetabitur super salutari ejus. Salutaris noster Christus est, quia in ipso delectatur Ecclesia: ut ait Salomon: Quae est ista quae ascendit dealbata, et innixa super fratruelem suum (Cant. III) ?

Omnia ossa mea dicent: Domine, quis similis tibi? In ossibus, aeternitas, sive fortitudo intelligitur, quod ad apostolos refertur: ut quibus visa fuerint primum verba resurrectionis quasi deliramenta, nunc collaudent et dicant: Quis similis tibi? hoc est, quis ut tu potuit de morte revocare? Vel ossa, fortiores sancti, vel virtutes sanctorum. Quis similis tibi? Ac si dicat, Nemo. Alio loco dicit: Deus, quis similis tibi (Psal. LXX)? id est, nullus.

Eripiens inopem de manu fortiorum ejus. Inops Christus pro nobis, ut illius inopia nos divites faceret. De manu fortiorum: id est, de manu Judaeorum liberavit eum Deus Pater. Inops Christus, ex persona membrorum suorum loquitur. Egenum et pauperem a diripientibus eum. A potestatibus tenebrarum. Quorum maxima virtus est, ut possint diripere pauperes tuos.

Exsurgentes testes iniqui, quae ignorabant interrogabant me. Evangelium falsos testes dicit: Propheta, iniquos. Et falsi quos Evangelium vocat, interrogantur; de quibus vero propheta loquitur, interrogant. Unde intelligendum est quod principes sacerdotum sunt iniqui testes, qui interrogaverunt quae nesciebant, dicentes: Adjuramus te per Deum, ut dicas nobis si tu es Filius Dei (Mat. XXVI). Dicente autem illo, Ego sum, sciderunt vestimenta sua, et quasi in testimonium clamaverunt: Ipsi audistis blasphemiam; quid adhuc quaerimus testes? Falsum enim erat testimonium, ut dicerent eum blasphemasse, qui dixerat veritatem.

Et retribuebant mihi mala pro bonis: sterilitatem animae meae. Exhibente me vitam, condemnaverunt me morti, et fecunditatem bonorum coelestium promittenti, vitae penuriam intulerunt. Sic fecerunt Judaei Christo: pro bonis mala reddiderunt. Sterilitatem animae meae; id est, quomodo illorum animae steriles erant de bono, et plenae de peccato: sic voluerunt ut anima Christi fuisset.

Ego autem cum mihi molesti essent, induebar cilicio. Haec sunt arma sanctorum. Totus autem psalmus ex persona Christi est, et per Christum ad omnes sanctos referri potest. Induebar cilicio. Et humiliabam in jejunio animam meam. Legimus illius jejunium, non legimus cilicium. Sed per cilicium peccatores, quia vestitus poenitentiae est. Induebar cilicio. Ac si dicat: Induit se divinitas carne, et de peccato damnavit peccatum. Ego autem cum mihi molesti essent, induebar cilicio, et humiliabam in jejunio animam meam, et oratio mea in sinu meo convertetur. Induit enim Dominus asperitatem passionis, et luctum de duritia populi non credentis: celebravit jejunium usque ad vesperam, cum in vespera mundi oblatus est, pro mundi salute. Conversa est oratio ejus in sinum Patris, cum in nihilo est frustratus a Patre, et Pater non quasi minori praestitit, sed ut assumptum hominem declararet. Christus non carnaliter, sed spiritualiter jejunavit. Esuriens venit ad arborem fici: sitiens venit ad fontem. Esuriebat salutem humani generis: sitiebat fidem Ecclesiae. Esuriebat in passione, quando omnes, maxime apostoli, negaverunt, nisi tantum latro in cruce confessus est. Et oratio mea in sinu meo convertetur. Hoc est, in secreto Dei Patris agebat. Et sancti orant in secreto: id est, in corde, ubi Deus videtur ut in Evangelio: Cum oras, intra in cubiculum tuum, et ora Patrem tuum in abscondito (Matt. VI). Et Anna orabat in templo (I Reg. I).

Quasi proximum, quasi fratrem nostrum. Si ex persona David psalmum accipimus, proximum accipimus Saulem. Si ex Christi, Judam proditorem proximum vocat. Vel proximus, et frater Christus Judaeis: quia de ipsis humanitatem attraxit. Ita complacebam. Id est, Deo Patri: frater ac proximus erat propter generationem corpoream. Quasi lugens, et contristatus, sic humiliabar. Lugebat enim, cum, confortante angelo, guttae sudoris ejus tamquam sanguis defluebant ad terram. Et contristatus est cum diceret: Tristis est anima mea usque ad mortem (Matth. XXVI). Tamquam lugens et contristatus. Lugebat Christus pro parte nostra, ut illud: Videns, inquit, civitatem, flevit super eam (Luc. XIX). Ita humiliabar: quia Christus humiliatus est in passione. Vel, sic complacebam: quia complacebat Patri per fidem et spem.

Et adversum me laetati sunt. Laetati sunt Judaei, quando Christum apprehenderunt, ut eum crucifigerent. Et convenerunt in unum. Ad hoc convenerunt, ut Christum crucifigerent, non ut crederent. Vel adversus me congregati sunt, et convenerunt, cum traditionis meae promissionem haberent. Congregata sunt in me flagella. Flagellaverunt Christum, sicut dixit: Cum gladiis et fustibus ad me venistis (Matth. XXVI). Et Pilatus dixit: Dimittam eum emendatum: id est, flagellatum dimittam. Et non cognovi. Quid non cognoverit, quaeritur. Quidam putant dolorem vulnerum quae patiebatur in cruce. Sed melius ad peccata refertur, quod non habuerit conscientiam peccatorum, quare crucifixus sit. Et ignoravi, non quod ignoret Christus aliquid: sed ignoravi, quia propter quod istud mihi accidit, non commisi. Vel ignoraverunt, quod Deus sub carnis velamento lateret.

Dissipati sunt. A vinculo charitatis. Nec compuncti. Ut agerent poenitentiam. Tentaverunt me. Multis modis tentaverunt Judaei Christum, sicut dixit unus ex ipsis: Magister, quod est primum mandatum (Matth. XXII)? Subsannaverunt me subsannatione. Deludentes atque dicentes: Ave, rex Judaeorum (Joan. XIX). Frenduerunt super me dentibus suis. Clamantes, Crucifige eum. Per motus corporis, ostenditur motus animae. Per dentes intelligitur malitia: quia per malitiam ipsum crucifixerunt, et in hunc dentibus striderunt.

Domine, quando respicies. Propheta ex persona Ecclesiae dicit. Ac si dicat: Respice malorum iniquitatem, et meam justitiam ab ipsis discerne. Et restitues animam meam a malignitate eorum, a leonibus unicam meam. Leones ipsos persecutores dicit, qui animam ejus deglutire ore nitebantur: sed ejus resurrectione confusi sunt. Ecce conversa est oratio ejus in sinum ejus, cum unica, id est, ipsa anima integra corpori restituta est. Et quis, inquis, eam restituit? Ipse cum paterna voluntate, qui dixit: Potestatem habeo tollendi animam meam, et potestatem habeo iterum sumendi eam (Joan. X). Et a leonibus unicam meam. Leo ipse populus Judaicus, propter fortitudinem malitiae suae. Unicam meam: quia unica fuit anima Christi sine peccato, secundum prophetam: Qui peccatum non fecit, nec dolus inventus est in ore ejus (Isai. LIII).

Confitebor tibi, Domine, in Ecclesia magna. Id est, in toto mundo diffusa. In populo gravi laudabo te. Id est, in populo Christiano, ibi te laudabo. Gravis dicitur. Quia non est levis ad peccandum: Non levi, quem ventus ut pulverem a facie terrae projiciet: sed in gravi, et supra petram fundato, firmiterque praecepta custodiente. Hinc iterum recordatur passionis suae, quo potius eis judicium mortis annuntiet dicens:

Non supergaudeant mihi qui adversantur mihi inique. Judaei Christo, et persecutores Ecclesiae. Qui oderunt me gratis, et annuunt oculis. Haec dicit ut non sit iterata passio: quia nec redemptio veniet iterata. Et annuerunt oculis: quia nihil boni in opere ostenderunt.

Quoniam mihi quidem pacifice loquebantur. Et est illud: Magister, licet tributum dari Caesari, an non (Matth. XXII)? Vel quando dixerunt: Magister, scimus quia verax es, et in veritate viam Dei doces (Ibid.) Sed haec pacifica plena erant dolo et ira. Et in iracundia dolos cogitabant. Sic loquebantur, sed cogitabant, ut apprehenderent eum, et ligarent eum: sicut postea fecerunt. In ira hoc fecerunt, sicut Jacobus ait: Ira viri justitiam Dei non operatur (Jacob. I). Et sicut alibi dicit: Irascimini et nolite peccare (Psal. IV). Sol non occidat super iracundiam vestram (Ephes. IV).

Dilataverunt super me os suum. Dilataverunt, quando accusaverunt in blasphemiis. Et, dilataverunt super me os suum: quia non solum peccaverunt in me: sed etiam insultaverunt, dicentes: Si Filius Dei est, descendat de cruce, et credimus ei (Matth. XXVII). Dixerunt: Euge, euge. Sicut dicit in Evangelio: Euge, serve bone, et fidelis (Luc. XIX). Vel vox Judaeorum est: ac si dicat: Bene, bene videmus quod exspectavimus, illae virtutes quas faciebas, quod nihil erant. Vel dixerunt, bene: sed dolose. Viderunt oculi nostri. Quia non accipis personam hominis, nec est tibi cura de aliquo.

Vidisti, Domine. Pater, illusiones eorum. Ac si dicat: Vidisti illos ad judicandum. Ne sileas, Domine. Ne taceas. Tacet modo, et non tacet: id est, non tacet mandatum, tacet judicium. Te in testimonium advoco, cum judicavero mundum. Ne discedas a me. Quia Pater a Filio non discessit in passione. Sed tuae adhaeream dexterae, donec digna ultione puniantur.

Exsurge, Domine, exsurge. Hoc est, in adjutorium. Intende judicium meum. Id est, discerne inter me et Judaeos. Intende judicium meum, quia par est poena, et dispar est culpa. Id est, quando cum illis latronibus pendebat, quia ipse innocens pendebat. Exsurge, et intende judicium meum, qualiter judicantes condemnaverunt me morti. Deus meus, et Dominus meus in causa mea. Vox humanitatis ad divinitatem, pro parte carnis loquitur. Judica me secundum magnam misericordiam tuam. Unde dixit, intende judicium meum, id est, fac discretionem inter me et illos.

Judica me secundum justitiam tuam, Domine Deus meus. Judicavi ego adulteram, ut non condemnaretur; judicaverunt et isti me innocentem, dignum morte, ideo unusquisque secundum opus proprium judicium mereatur. Non supergaudeant mihi inimici mei, ne dicant in cordibus suis, Euge, euge animae nostrae; nec dicant, Devorabimus eum. Non patefiat ultra os eorum ad me devorandum, ne dicant, devorabimus eum. Devorat homo quod in os mittit. Sed in hoc dicit devorare, quia peccatores volunt illos sanctos devorare: id est, ut unum corpus efficiantur.

Erubescant et revereantur simul qui gratulantur malis meis. Id est, daemones, Judaei, haeretici, et persecutores: qui gratulantur malis meis, hoc est, non solum qui faciunt, sed etiam qui consentiunt facientibus. Induantur confusione et reverentia qui maligna loquuntur adversum me. Isti supradicti confusione aeterna. Unde dicit: Discedite a me, maledicti, in ignem aeternum (Matt. XXV). Ut qui me quasi hominem judicaverunt, ut Deum videant judicantem. Hinc propheta ad Patrem loquitur.

Exsultent et laetentur qui volunt justitiam meam. Christum exspectantes, qui est justitia Patris. Vel, exsultent et laetentur qui volunt justitiam meam: id est, sancti qui volunt justitiam Dei implere, ipsi exsultent et laetentur in remuneratione vitae aeternae. Et dicant, semper magnificetur Dominus: qui volunt pacem servi ejus. Ipse Dominus est pax nostra: juxta Apostolum (Ephes. II). Servi ejus: id est, Christi: qui est servus Dei Patris. Unde dicit: Magnum est tibi vocari servum meum (Isai. XLIX): pro parte carnis.

Sed et lingua mea meditabitur justitiam tuam. Lingua mea, sancti sunt, qui meditantur mandata Christi. Tota die, laudem tuam. Tota die, toto tempore laudare Deum. Sed et lingua mea meditabitur justitiam tuam: quia pro vita populi mortuus, non es in tartaro derelictus. Tota die laudem tuam: quia devicta triumphans morte, in coelis es susceptus a Patre: cum quo tibi et Spiritu sancto est honor et gloria. Amen.

PSALMUS XXXV.

In finem, puero Domini Psalmus David. Iste psalmus personam peccatoris designat, superbiam notat, fontem aeterni luminis monstrat.

Dixit injustus, ut delinquat sibi. Id est, sibimetipsi, injustus, hoc est, diabolus cum suis satellitibus. Id est, populis Judaeorum: vel reliquis suis membris sibi deliquit. Nec alius quispiam per injustitiam sic loquitur ut peccet: sicut ille qui dixit: Ponam solium meum super sidera, et ero similis Altissimo (Isai. XIV). Semper enim iniquitas proprio se confodit jaculo; juxta illud: Fili, si malus evaseris, solus hauries mala (Prov. XII). Vel aliter: Dixit iniquus ut delinqueret sibi: id est, decrevit se peccare debere. Non est timor Dei ante oculos ejus. Si enim timorem Dei ante oculos haberet, numquam exsecrabilia et abominanda committeret. Non est timor Dei ante oculos ejus. Id est, ante populum Judaicum: quia si timorem Domini habuissent ante oculos cordis, numquam tanta mala fecissent.

Quoniam dolose egit in conspectu ejus. Diabolus, et Judaei ante conspectum Dei. Vel, dolose egit in conspectu ejus, iniquae concupiscentiae flammam stimulatus. Ut inveniatur iniquitas ejus et odium. Dum concupisceret contra justitiam iniquitatem, dum auferre non potest, odium possedit. Sed et ad Judam proditorem haec pertinere sequentia docent.

Verba oris ejus iniquitas et dolus. Dixit autem: Ave, Rabbi, et osculo magistrum tradidit inimicis. Ecce verba oris, plena dolo atque iniquitate. Verba oris ejus iniquitas, et dolus, et in diabolo, et in populo Judaeorum. Noluit intelligere ut bene ageret. Id est, diabolus et sui satellites: quia aliud est non posse, aliud est nolle. Et Judas videbat quotidie cum apostolis Christum multa mirabilia operantem, sed non intelligebat. In malivolam enim animam non ingreditur sapientia.

Iniquitatem meditatus est in cubili suo. In cordis secreto, in quo compungi debuit, iniquitatem meditatus est, unde jam superius mentionem fecimus. In cubili, id est, in corde eorum. Astitit omni viae non bonae. Quia ibi astitit, ideo ad nullum justitiae fructum potuit pervenire. Malitiam autem non odivit. Sed dilexit: quia non solum non oderunt, sed amplexati sunt.

Domine, in coelo misericordia tua. Id est, in sanctis angelis, qui ibidem firmati fuerunt, et non ceciderunt. Vel, in coelo misericordia tua, id est, in sancta Ecclesia, Domine, in coelo misericordia tua. Christus Dominus, qui humanos miseratus labores descendit de coelo, ut colligaret vulnera nostra. Et veritas tua usque ad nubes. Veritas, Christus est, ut illud: Ego sum via, et veritas (Joan. XIV). Nubes, sancti praedicatores. Unde dicitur: Mandabo nubibus meis, ut non pluant imbrem super eam (Isai. I). Quia sicut nubes pluviam portant: et irrigant terram: sic et sancti praedicatores pluviam, id est, doctrinam Evangelii portant, et irrigant corda arentia. Et veritas tua usque ad nubes. Qui spiritualiter Scripturas nolunt intelligere: quaerendum est ab eis, quomodo veritas Dei sit usque ad nubes.

Justitia tua sicut montes Dei. Mons Dei sapientia: mons Dei judicium: mons Dei sanctificatio est. Sunt et hujuscemodi montes plurimi, in quibus reconduntur arcana Dei: quae difficile humanitas potest investigare: juxta Apostolum: Quam inscrutabilia sunt judicia ejus, et investigabiles viae ejus (Rom. XI)! Vel aliter: Justitia tua sicut montes Dei. Justitia tua, mandata tua. Montes Dei, sancti majoris meriti: sicut sanctus Joannes, vel caeteri apostoli. Montes prius a sole illuminantur, et postea valles. Sed montes, id est, sancti non a semetipsis, nisi a sole, id est, a Christo. Unde dixit: Orietur vobis sol justitiae (Malach. IV). Et judicia tua velut abyssus multa. Abyssus multa, judicia Dei occulta: quia unum reprobat, et alium assumit, sicut dixit: Jacob dilexi, Esau odio habui (Malach. I). Vel judicia sunt, quibus vel justis beatitudo, vel impiis poena infertur. Quae ideo abysso comparantur, quia in novi veterisque Testamenti profunditatibus contemplantur.

Homines, et jumenta salvos facies, Domine. Rationabiles irrationabilesque personas juxta illud Apostoli: Sapientibus, et insipientibus debitor sum (Rom. I). Quemadmodum multiplicasti misericordiam tuam, Deus. Ab initio quidem proflua fuit misericordia tua; sed tunc multiplicata est, cum nos cruore proprio redemisti.

Filii autem hominum in tegmine alarum tuarum sperabunt. Non progenies viperarum, sed illi qui ad imaginem Dei mente perfecti sunt, sperant sub crucis tuae defensione muniri. Vel, Filii hominum, id est, filii Christi: quia ipse hominis Filius est, et sancti filii hominum. In protectione alarum tuarum, vel, in tegmine. Duae alae, duo Testamenta, quia inde teguntur sancti a Christo. Et inebriabuntur. Id est, ipsi filii: inebriabuntur quidem ab ubertate domus tuae, a pinguedine gratiae Spiritus sancti. Domus tuae, sanctae Ecclesiae. Vel, inebriabuntur, ut, oblitis flagitiis, virtutibus copulentur. Ab ubertate domus tuae. Ab intellectu dogmatum Ecclesiasticorum. Et torrente voluptatis tuae potabis eos. Torrens voluptatis Dei, Spiritus sanctus est: qui irrigat omnem animam spiritualibus fluentis, ut fructum exhibeat sanctitatis.

Quoniam apud te, Domine, est fons vitae. Et tu es, et apud te est origo omnium bonorum, et tu praestas baptismum: per quod ablutis facinoribus, viam largiaris aeternam. Vel fons vitae: quia doctrina Dei, animae vita est. In lumine tuo videbimus lumen. Lumen Patris Christus est. In Christo Patris lumine, lumen Spiritum sanctum videbimus. Lumen tuum Pater est: cujus voluntatem faciens, venisti illuminare occulta tenebrarum, ut in te, qui es lux mundi, mereremur illud lumen cernere in gratia mentis purae: Sic enim ait ad Philippum: Qui videt me, videt et Patrem meum (Joan. XIV). In lumine ejus, id est, in Christo, videbimus lumen: id est Spiritum sanctum, qui super apostolos in specie ignis illuminantis apparuit (Act. II). Et in lumine tuo videbimus lumen, id est, a Christo illuminabimur, ut ait in Evangelio: Erat lumen verum quod illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum (Joan. VIII).

Praetende misericordiam tuam scientibus te. Qui te venturum in mundum noverunt. De quibus postmodum in Evangelio dicis: Multi justi et prophetae cupierunt videre quae videtis, et non viderunt (Matt. XI). Non superbis, et subdolis, sed mundis corde. Vel ostende misericordiam tuam scientibus te, id est, qui te sciunt, et te intelligunt, ipsis ostende misericordiam tuam, Domine. Et justitiam tuam his qui recto sunt corde: Justitiam tuam, mandata tua. Qui recto sunt corde, id est, qui non habent duplicitatem cordis.

Non veniat mihi pes superbiae. Ne elatus vanitate, incidam in laqueum diaboli, et evadere non possim: Et manus peccatorum non moveat me: id est, opera malorum me non moveat de bono in malum. Non me moveat, ut a te divellar.

Ibi ceciderunt omnes qui operantur iniquitatem. In hac superbia atque vanitate contra quam stare debuerant, ceciderunt. Expulsi sunt. A regno Dei. Nec potuerunt stare. Expulsi sunt daemones de coelo: nec potuerunt stare. Coelum eos non potuit tenere: quia in pedes superbiae jam corruerant. Nos vero oremus Dominum, ut nobis nominis sui timorem insinuet, misericordiam de coelo solite largiatur: superbiam a nobis bonis suis inimicam auferat, atque omnem dolum avertat: nosque sacrosancti luminis sui cognitione illuminatos, regno suo dignos efficiat. Amen.

PSALMUS XXXVI.

Psalmus David. Trigesimus sextus psalmus personam justi glorificat, injusti notat: mores instruit, bonitatem Dei docet, pravitatem evellit.

Noli aemulari in malignantibus. Multas habet aemulatio interpretationes, quae loco suo debent vel intelligi, vel exponi: Nam hic dicit, Noli particeps esse malignis: neque ad zelum, neque ad invidiam, quia zelus ira est, secundum illud quod per prophetam Dominus ait: In indignatione magna zelatus sum Sion (Zach. VIII). Invidia autem livor est: juxta illud: Occidi adolescentulum in livore meo (Gen. IV). Neque zelaveris facientes iniquitatem. Non imiteris eos qui per iniquas fraudes divitias congregant, honoremque requirunt: sed Deum attendens, bonitatem apostolicam quaere.

Quoniam tamquam fenum velociter arescent, et quemadmodum olera herbarum cito decident. Recte haec carnalis gloria, et mundata potentia, feno (juxta Isaiam) comparantur. Omnis, inquit, caro fenum, et omnis gloria ejus sicut flos feni (Isai. XL). Aruit enim fenum, et flos ejus decidit. Huic sententiae addidit Jacobus apostolus: Ita et dives in itineribus suis marcescet (Jacob. I). Simili ratione et de oleribus sentiendum est: quia non omnia olera infirmis sunt opportuna.

Spera in Domino et fac bonitatem. Tamquam aegro tibi loquitur sermo divinus: ut inter reliquas gratias quae sunt fructus spiritus, exhibeas bonitatem. Spera in Domino: spem habeas semper in Domino. Et fac bonitatem: hoc est, adimple mandata. Inhabita terram, sanctam Ecclesiam: vel corpus tuum. Tu dominare carni: non caro tibi. Et pasceris in divitiis ejus. In sacris voluminibus. Si haec terra fructum exhibeat sanctitatis, tunc et tu jucundaberis in divitiis Dei.

Delectare in Domino, et dabit tibi petitiones cordis tui. Cor semper sapientiam petit. Ergo si, admissis his jucunditatibus, in Domino delecteris, dabit tibi thesauros sapientiae suae, vel quidquid petieris per fidem. Unde dixit: Quia si duo ex vobis consenserint super terram, de omni re quam petierint a Patre meo, fiet eis (Matt. XV).

Revela Domino viam tuam. Quomodo dicit, revela? numquid aliquid nescit Deus? Non, sed tu quod habes in corde, patefacere debes Deo in sermone per confessionem tuam. Confitere ei actiones tuas; et spera in eum semper, et ipse tibi dimittet peccata tua. Et spera in eum. Quod possit remittere delinquenti. Et ipse faciet. Et quid, inquis, faciet?

Et educet quasi lumen justitiam tuam. Ad claritatem qua eum credidisti. Justitiam tuam: id est, in claritate opera tua. Et judicium tuum. Quo ea quae bona sunt elegisti. Tamquam meridiem. In pleno splendore gratiae suae, quem revelat coram angelis suis. Vel meridies, opera sanctorum intelliguntur.

Subditus esto Domino. Non peccato, sed humilis esto coram Domino. Et ora eum. Pro delictis praesentibus et antiquis. Unde Paulus dixit: Primo omnium fieri orationes, obsecrationes, postulationes, gratiarum actiones: pro regibus et omnibus qui in sublimitate sunt (I Tim. II).

Noli aemulari in eo. Ne invidus ei sis, sicut superius: Et judicium tuum tamquam meridies. Tunc enim justi fulgebunt sicut sol in regno patris eorum, et erunt clara omnia quae nunc abscondita sunt. Vel, noli aemulari in eo, qui prospere agit in via sua. Non te terreat impii felicitas brevis. Quiesce ab ira, et derelinque furorem. Noli aemulari ut malefacias. Depone iram, ne iniqua patiens, vicem reddere compellaris.

Qui prosperatur in via sua. Qui feliciter agit in hoc saeculo. In homine faciente injustitiam. Ipse enim se peccando praecipitat, ne cum illo esse desideres qui iniquitatem facit.

Desine ab ira. Quae Dei justitiam non operatur (Jacob. I). Derelinque furorem. Qui secundum Salomonem etiam sapientes perdit (Prov. XIX). Vel desine, cessa ab ira animi, et furore corporis. Noli aemulari ut maligneris. Ne alios provocando ad nequitiam, ipse nequam efficiaris.

Quoniam qui malignantur exterminabuntur. Quia non habent radicem pietatis. Vel exterminabuntur de terra viventium. Sustinentes autem Dominum, ipsi haereditabunt terram. Id est, terram repromissionis, quae fluit mel et lac.

Adhuc pusillum, et non erit peccator. Modice exspecta, et non erit peccator, qui tolletur hinc: quia divina opprimetur ultione. Et quaeres locum ejus, et non invenies. In futurum non erit: neque locum quietis accipiet, et quaeres locum ejus, et non invenies. Si locus diaboli peccatum est, erit tempus quando peccatum non erit. Hoc autem tunc erit, cum exsultaverimus in multitudine pacis.

Mansueti autem haereditabunt terram. Quos nullus turbo furoris exagitat; neque concupiscentiae ignis inflammat. Haereditabunt terram illam viventium: quia mites et humiles possidebunt terram: hoc est, vitam aeternam. Et delectabuntur in multitudine pacis. Delectabuntur: Id est, laetabuntur in multitudine pacis: id est, in Christo: cum in regno Christi conjuncti fuerint, qui est pax nostra.

Observabit peccator justum. Ut invento loco noceat ei: quia per illa opera sanctorum ipsi cruciantur, et torquentur in ista praesenti vita: id est, in mente intus malitia et invidia, quam habent. Et stridebit super eum dentibus suis. Nequitiae et malitiae dentibus, quibus eum nititur devorare. Per motum corporis, ut diximus, ostendit motum animae.

Dominus autem irridebit eum: quia prospicit quod venient dies ejus. Dies ultionis irae Dei. Numquid Dominus aliquem irridet? Non, sed quia digni sunt ipsi ut irrideantur in vindicta. Quoniam prospicit quod veniant dies ejus: hoc est, Dominus scit quando veniet perditio ejus.

Gladium evaginaverunt peccatores, etc. Gladius, sive sagittae peccatorum, verba seductionis sunt. Arcus vero vel vagina, mens est eorum de quibus proferuntur. Vel, gladium evaginaverunt peccatores, id est, gladium persecutorum in persecutione. Intenderunt arcum: id est, tendicula ipsorum contra sanctos. Ut decipiant pauperem, et inopem. Non divitem mundi, sed pauperem Christi. Ut trucident rectos corde. Ut eos qui bene credunt, seducendo interimant. Quia tunc animae sanguis funditur, cum quis blande seducitur, et cadit in peccatum. Sed haec ad haereticos referenda sunt, contra quos debemus fortes stare: ut eis quod propheta adjecit, adveniat.

Gladius eorum intret in corda ipsorum, etc. Unusquisque enim qui contra Deum loquitur: aut cujus mens in stulta arrogantiae vanitate superfluit: nec Scripturis spiritualiter intendens, vitiosa eas interpretatione corrumpit: ipse se proprio interimit pugione. Et sicut ad apostolos pax eorum, si indigna sit domus, revertitur (Matt. X): ita et in corda istorum gladius, si contra insontem evaginetur, infigitur. Vel, gladius eorum intret in corda ipsorum: hoc est, vindicta in animas ipsorum. Et arcus eorum confringatur, tendicula ipsorum.

Melius est modicum justo super divitias peccatorum multas. Metuit enim illud quod Dominus ait in Evangelio: Quid prodest homini, si mundum universum lucretur: animae autem suae detrimentum patiatur (Matt. XVI)? Modicum autem quod dixit, fides est. Quae quamquam grano sinapis comparetur, magnam tamen habet virtutem. Melius est modicum justo, super divitias peccatorum multas. Quamvis parva sint, meliora sunt: quia dixit Salomon: Melior est exigua portio cum requie, quam plena manus cum iniquitate (Eccles. IV).

Quoniam brachia peccatorum conterentur: Brachia, id est, fortitudo illorum conteretur in vindicta, ne innocentibus noceant. Confirmat autem justos Dominus. In fide conversantium infirma corroborat.

Novit Dominus vias immaculatorum. Id est, conversationem illorum. Novit Dominus qui sunt ejus: immundos autem et eos qui eum ignorant, nescit. Omnis enim ignorans ignorabitur. Et haereditas eorum in aeternum erit. In Christo, qui est perpetuus et aeternus. Vel in aeternum erit: hoc est, in vita aeterna.

Non confundentur in tempore malo. etc. Tempus malum, judicii tempus ostendit: in quo cum justi non patiantur famem, de peccatoribus dicitur: Vae vobis qui saturati estis, quoniam esurietis (Luc. VI), Non confundentur in tempore malo. In tempore discussionis, quod impiis malum erit. Et in diebus famis saturabuntur, et si desinant esse ministratores verbi Dei, et hi in Christo, qui panis est vivus, reficientur. Vel, in diebus famis saturabuntur: hoc est, quando illi peccatores erunt vacui, tunc sancti saturabuntur de gratia Dei. Quia peccatores peribunt. Quia non custodiunt mandata Dei, si non emendaverint.

Inimici vero Domini mox ut honorificati fuerint. In potestate terrena. Et exaltati. In vana gloria. Deficientes quemadmodum fumus deficient. Adveniente autem morte, omnis gloria eorum tamquam fumus aut nebula tabescet; quia cito omnia transeunt.

Mutabitur peccator, et non retribuet. Quia non restituet pecuniam Domini cum usuris. Mutuum accepit a Domino: id est, quinque sensus corporis, vel divitias, et non gratias agit Deo. Justus autem miseratur et commodat. Id est, et in se facit misericordiam, et in aliis: hoc est, discernit ipsos quinque sensus corporis. Vel, justus miseretur et commodat. Accepit verbum, et spiritualibus spiritualia subministrat: ut non solum se, sed alios lucrifaciat. In hoc vero versiculo, etiam miseratio pauperum intelligenda est.

Quia benedicentes ei haereditabunt terram. In qua bona Dei reposita sunt. Qui semper Deum laudant, et ipsi possidebunt terram: id est, et istam terram solent possidere, et postea terram viventium possidebunt. Maledicentes autem ei disperibunt. Promittente Domino: Inimicus ero inimicis tuis, et affligam affligentes te (Exod. XXIII).

Apud Dominum gressus hominis dirigentur. Quibus ad eum transire conatur. Sic et Rebecca abiit interrogare non de loco ad locum, sed de vita ad vitam (Gen. XXIV); et Moyses, solutis vinculis pedum, transivit videre rubum (Exod. III). Et tu si apponas animum ut transeas a morte ad vitam, non pedum gressibus, sed animi virtute, diriguntur a Domino gressus tui. Ad Dominum gressus hominum dirigentur, sensus uniuscujusque: ut ait Salomon: Hominis est praeparare viam suam, sed Dominus diriget gressus suos (Prov. XVI). Et viam ejus volet. Ut ad se veniat, qui est via, veritas et vita. Vel mandata ejus desiderat.

Cum ceciderit non collidetur. Quare? Quia Dominus firmat manum ejus. Id est, opera ejus. Cum ceciderit, propter infirmitatem carnis: quia septies cadit justus, et resurgit: non collidetur, quia Dominus supponit manum suam. Agenti poenitentiam, statim miseretur. Sic et David et Petrus cognitum lacrymis purgaverunt delictum, et a Domino confirmati sunt.

Junior fui, et senui, et non vidi justum derelictum. Nolite, inquit Apostolus, pueri effici sensibus vestris, sed malitia parvuli estote (II Cor. XIV). Ergo iste ab initio aetatis suae parvulus in malitia, sed senex in virtute divina: intellexit, numquam posse justum a Domino derelinqui, nec semen ejus quaerens panem doctrinae coelestis: de qua verbum insipientibus praebuit. Nec semen ejus quaerens panem. Semen ejus, opera ejus. Quaerens panem, id est, verbum Dei.

Tota die miseretur et commodat. Dies est, cum unusquisque bonum exercet. Iste ergo omnibus diebus vitae suae fenerat Domini sui pecuniam, non ad lucra mundana, sed ad coelestia conquirenda. Tota die, omni tempore. Miseretur, a Deo: id est, qui aliis ministrat doctrinam Dei. Et semen ejus in benedictione erit. Opera quae gessit, vel doctrinam quam docuit, a Domino benedicentur. Sed et semen ad Christianum refertur populum, qui in Ecclesia assidua benedictione ditatur. Et semen ejus in benedictione erit, in abundantia et gloria.

Declina a malo. Opere. Et fac bonum. Quod Deus praecepit. Declina a malo, et fac bonum. Declina a malo: a diabolo, vel a peccato, et fac bonum, hoc est, imple mandata. Et inhabita in saeculum saeculi. In Ecclesia, in unitate fidei, esto cum eo perpetuus.

Quia Dominus amat judicium. Rectum judicium, quo justos impiosque discernit.

Et non derelinquet sanctos suos. Qui in eum totam spem locaverunt. In aeternum conservabuntur. Hoc est, in perpetuum, quia aeterna concupierunt.

Injusti punientur. In vindicta. Et semen impiorum peribit. Semen impiorum: hoc est, opera illorum cum ipsis punientur in tormentis, et omne opus eorum disperdetur, quia iniquum est.

Justi autem haereditate possidebunt terram. Terram viventium. Et inhabitabunt in saeculum saeculi super eam. Super illam quae est sine fine: de qua fugit dolor et gemitus.

Os justi meditabitur sapientiam. Id est, Christum: unde dicit: Et in lege ejus meditabitur die ac nocte (Psal. I). Cum ait, meditabitur, futurum significat tempus, quod in regno Dei intelligitur ad agendum: in quo non vino luxuriae, neque cibis voluptuosis, sed sapientia Dei, justorum ora replebuntur. Et lingua ejus loquetur judicium. Cum omnia ponderate; et non fraudulenter, neque cum ira, sed justo judicio, quae de Deo sentit, enarrat. In quo enim abundat gratia spiritualis, omnia perscrutatur, etiam alta Dei.

Lex Dei ejus in corde ipsius. Hoc est, in mente justi. Non solum in ore ac lingua, sed etiam in alto cordis ejus fructificabunt, per legem Dei, opera sanctitatis. Et non supplantabuntur. Ab adversario. Gressus ejus. Quibus ad Deum pervenire nititur. Vel, non supplantabuntur gressus ejus. Sensus ejus a diabolo, vel a peccato.

Considerat peccator justum, etc. Intuebatur enim populus Judaeorum justum Filium Dei, et stridebat in eum: quia gravis ei erat etiam ad videndum. Sic et nunc inimicus considerat unumquemque nostrum ut perdat. Sed si vigilanter resistat, eveniet quod sequitur.

Dominus autem non derelinquet eum in manibus ejus. In potestate utique illius. Nec damnabit eum cum judicabitur illi. Dat judicium impius, ut pereat justus, et Dominus non damnat eum, quia custodivit legem ejus. Sed illum justum non condemnat in die judicii, cum impium judicat.

Exspecta Dominum, et custodi vias ejus. Per spem firmam, et indeficientem mandatorum custodiam exspectatur Deus: ideo non debemus confundi in diversis mundi tentationibus. Exspecta Dominum: Quidquid tibi accidat in prosperis et in adversis, patienter exspecta: id est, sustine. Exaltabit te, ut haereditate capias terram. Illam utique aeternae beatitudinis tellurem: in qua justi post terminatos labores exaltabuntur. Cum perierint peccatores, videbis. Tunc justi peccatores perire videbunt, cum fructum mercedis, Domino tribuente, percipient.

Vidi impium exaltatum, et elevatum super cedros Libani, et transivi, et ecce non erat. Cum mundi hujus pelagum transierimus, tunc videbimus non esse diabolum, et locum ejus nequaquam apparere peccatum. Cedrus duas habet interpretationes, sed in hoc loco ejus explanatio haec est: sicut enim cedrus super excelsos montes apparet exaltata, et impulsu ventorum saepe delabitur: ita et impius qui, relicto Deo, in divitiis mundi confidit: quamlibet floreat, quamlibet extollatur et elevetur, non invenietur cum ab hoc mundo migraverit. Sed et ad Judam traditorem ista referuntur. Vel cedrus Libani, sancti propter altitudinem meritorum ipsorum, et sacerdotes, odore boni operis. Impii super ipsos sunt: quia calcant et opprimunt illos. Transivi, et ecce non erat. Dicat hoc apostolicus coetus, quia transivi procellam passionis Jesu: et illo resurgente, hic non erat: quia abiit et laqueo se suspendit. Quaesivi eum, et non est inventus locus ejus. Quod autem non sit inventus locus ejus, et habitatio ejus desolata remanserit, Petrus in Actibus apostolicis prodidit, cum Matthiam in ejus ordinem subrogavit (Act. I). Vel, transivi, et ecce non erat: quaesivi eum, et non est inventus locus ejus: id est, ipsius impii. Non est inventus locus ejus: pro tanta velocitate qua deficiunt.

Custodi innocentiam, et vide aequitatem. Si nulli noceas: si cum nullo litigiosus sis, videbis Christum: quia sicut via, veritas et vita: ita et aequitas intelligitur. Quoniam sunt reliquiae homini pacifico. Qui hic pacifice vixerit, ut Filius Dei vocetur: hujus reliquiae, hoc est, corpus mortale, reservatur ad gloriam resurrectionis, juxta illud Apostoli: Oportet mortale hoc induere immortalitatem (I Cor. XV). Reliquiae impiorum peribunt. Pro reliquiis, in Hebraeo, novissima habet.

Injusti autem, etc.; reliquiae impiorum peribunt. Non reservantur eorum reliquiae ex superbia, ut in aeternum vivant: sed ut in poenam gehennae ignis intereant.

Salus autem justorum a Domino. Per quem et praesentem vitam capiunt, et adipisci praestolantur aeternam. Salus autem justorum a Domino. Ipse est nostra salus. Et protector eorum est in tempore tribulationis. Adjuvabit eos, etc. Propterea salvos faciet eos, et protector eorum est in tempore tribulationis, cum per arctam viam, quae ad vitam ducit, incedunt, plenam doloribus et aerumnis. Et adjuvabit eos Dominus, et liberabit eos a peccatoribus: salvos faciet eos, qui speraverunt in eum, cum ad perfectionem purae mentis perducit. Ad eum venire meruerunt: quoniam speraverunt in eum. In omnibus enim angustiis in eum spem locaverunt, qui dixit: Ego sum Deus, et absque me non est alius. Ego occidam, et vivere faciam: percutiam, et ego sanabo (Deut. XXXII). Qui sanet omnes infirmitates mentium nostrarum: nobisque praestet toto corde erigere spem nostram, et in se tribuat collocari: ut, a peccatis liberati, mereamur, ipso distribuente, etiam aeternitatis praemium adipisci.

PSALMUS XXXVII.

In finem, Psalmus David in rememoratione diei Sabbati. Sabbatum, requies interpretatur: hoc est, quando requiescunt sancti: id est, quando requiescit Ecclesia illa requie paradisi quam perdidit in Adam. Iste psalmus ostendit, ut si accidat infirmitas corporeae fragilitati, non desistat requiri medicina coelestis.

Domine, ne in furore tuo arguas me: neque in ira tua corripias me. Totus psalmus ex persona poenitentis est: sed ad Christum referri potest, sicut et sexagesimus octavus. Domine, ne in furore tuo arguas me: neque in ira tua corripias me. Ira est, ut saepe diximus, commotio animi. Furor vero vindicta irrationabilis, cum fellis amaritudine. Ideo iste qui se peccatorem scit: non in ira, sed per misericordiam: nec in furore, sed per patientiam se argui postulat.

Quoniam sagittae tuae infixae sunt mihi. Verba doctrinae, quae ut jaculum transverberarunt cor meum, ut agerem poenitentiam. Et confirmasti super me manum tuam. Ut tamquam bonus magister verberibus castigationis afflictum redderes emendatum.

Non est sanitas in carne mea a facie irae tuae. Vidi faciem irae tuae, et non ipsam iram: hoc est, intellexi per Scripturas sanctas, quanta minaberis peccatoribus, et extabui, petens ne ipsa super me ira descenderet. Non est pax ossibus meis a facie peccatorum meorum. Nullam quietem indulsi, vel ossibus, vel membris meis, donec ea poenitendo purgarem.

Quoniam iniquitates meae supergressae sunt caput meum. Invaluerunt enim mihi, ut sequitur: Sicut onus grave gravatae sunt super me. Non est enim mihi leve peccatum meum, sed recognosco, quia grave mihi judicii pondus imposuit, et super verticem capitis mei excrevit. Sicut pondus grande, sic peccata mea super me.

Putruerunt et corruptae sunt cicatrices meae. Porcorum mos est, coeno aut stercoribus pro bonis odoribus uti: nec intelligunt se in his sordidissime volutari. Nam mihi foetent et computrescunt vulnera peccatorum, desideranterque expeto medicum. Et cur, inquis, computruerunt? A facie insipientiae meae. Quia nolebam agere poenitentiam. A facie insipientiae meae. Per hoc putruerunt, scilicet per insipientiam meam: ut Paulus dicit: Quod infirmum est Dei, fortius est hominibus (I Cor. II).

Miser factus sum et curvatus sum usque in finem. Usque dum confitendo purgarer: quia sine confusione et moestitia non dimittuntur peccata. Tota die contristatus ingrediebar. Indignum me esse judicans, qui vel oculos ad coelum levare auderem: sed percutiens pectus meum, aiebam: Deus, propitius esto mihi peccatori.

Quoniam lumbi mei impleti sunt illusionibus. Illis illusionibus se profitetur esse infirmatum atque repletum, quibus diabolus humanum genus allicit, ut delinquat. Deus, tu cognovisti insipientiam meam: quia lumbi mei impleti sunt illusionibus. Se unusquisque consideret, et titillantem corporis intelligat voluptatem, et tunc dicere potest cum Paulo apostolo: Miser ego homo, quis me liberabit de corpore mortis hujus (Rom. VII)? Et illud; Neque enim quod volo, hoc facio: sed quod nolo.

Incurvatus sum et humiliatus sum nimis. Ad poenitentiam. Rugiebam a gemitu cordis mei. Petens cum luctu remissionem. Aliud est gemitus corporis, et aliud gemitus cordis. Gemitus corporis, est propter res terrenas vel propter mortem gemere. Gemitus cordis, propter sua peccata, vel aliorum. Sed Christus non habuit quod gemeret, quia non fecit peccatum. Et gemitus meus non est absconditus a te. Id est, quidquid habet homo, Deus scit. Quidquid deliqui, quidquid mali gessi, omnia tibi cum gemitu reseravi: sciens quia tibi non occultantur occulta.

Cor meum conturbatum est in me, dereliquit me virtus mea. Quia iram quam superius memoravi, incurrere expavesco. Et lumen oculorum meorum non est mecum. Quia, postposito veritatis lumine, in tenebras decideram peccatorum. Sic enim prophetam omnem ordinem hujus psalmi ex peccatoris persona prosecutum fuisse, anteriores nostri docuerunt. Sentiant illi quod libet. Ego vero ab illo loco, ubi ait; Amici mei et proximi mei, usque ad finem psalmi: video Dominum meum Jesum Christum a Judaeis circumdari, in cruce suspendi, et ex inferno resurgere. Ait ergo ipse Dominus de passione sua:

Amici mei et proximi mei adversus me appropinquaverunt et steterunt. Amici, dicuntur Judaei, propter Abraham. Proximi, eo quod ab eorum generatione assumpserit carnem, qui appropiaverunt ei, ut comprehenderetur. Amici mei et noti mei contra me steterunt. Potest et de discipulis accipi, qui, in passione metu territi, a Domino recesserunt: intantum ut etiam eum Petrus denegaret. Vel steterunt, causantes contra eum.

Et qui juxta me erant, de longe steterunt. Apostoli vel reliqui discipuli, de quibus ait evangelista: Cum autem apprehendissent eum, stabant omnes noti ejus a longe (Luc. XXIII). Et vim faciebant qui quaerebant animam meam. Faciebant vim, non noti, sed Judaei: vel Petro, cum dicerent: Nam et tu ex illis es (Luc. XXII). Vel Jacobo; qui cum traheretur, relicta sindone, nudus aufugit ab eis (Marc. XIV). Et vim faciebant qui quaerebant animam meam: scilicet Judaei, quasi illorum fortitudo esset, et a Deo ipsam potestatem non accepissent.

Et qui quaerebant mala mihi, locuti sunt vanitates, et dolos tota die meditabantur. Multos quidem dolos meditati sunt; cum interrogarent si deberent dare censum Caesari, an non (Matth. XXII): aut si mulier deprehensa lapidaretur (Joan. VIII). Sed tunc aperte dolum ingerunt, cum falsos testes adducunt. Vel, qui inquirebant mala mihi, locuti sunt vanitatem, quando dixerunt: In Beelzebub ejicit daemonia (Luc. XI).

Ego autem tamquam surdus non audiebam, et sicut mutus non aperiens os suum. Semper quae exprobrabant, sustuli, et jugiter silui. Hoc et Pilatus manifestat, cum dicit: Mihi non respondes? An nescis quia potestatem habeo dimittere te (Joan. XIX)? Ego autem tamquam mutus non aperiens os suum. Et apud Pilatum Dominus non est locutus. Et Isaias de eodem loquitur: Tamquam agnus ad victimam ductus, non aperiens os suum (Isai. LII).

Et factus sum sicut homo non audiens et non habens in ore suo redargutiones. Nam cum me sputis linirent, arundine verberarent, illuderentque genu flexo, nihil eis motus respondi. Et non habens in ore suo redargutiones. Sic tacui accusatus, quasi non habens quid pro me respondere deberem. Christus in omnibus exemplum dedit, ut homo flagella et correctionem patienter portare debeat.

Quoniam in te, Domine, speravi, tu exaudies me, Domine Deus meus: Ut me resuscites. Vel tu exaudies me: hoc est, vide illorum superbiam et meam humilitatem.

Quia dixi nequando supergaudeant mihi inimici mei, et dum commoventur pedes mei. Pedes Christi in passione: vel sancti apostoli, qui pedes Christi esse debuerant: commoti sunt de fide ad infidelitatem. Commoveri possunt pedes mei a stabilitate sua, et inimici in me insultare: si in hac crucis morte humiliatus, non resurrexero. In me magna locuti sunt. Dicentes: Si Filius Dei es, descende de cruce (Matth. XXVII).

Ego autem in flagella paratus sum. Praeparo me ad sustinendam crucem, lanceam, fel, acetum, ut perhanc mortem meo sanguine redimam populum pereuntem, quia Christus ad hoc venit, ut passionem sustineret. Et dolor meus in conspectu meo semper. Donec ejiciam victoriam in judicium.

Quoniam iniquitatem meam annuntiabo, et cogitabo pro peccato meo. Sicut enim maledictioni subjacuit, ut nos a maledicto legis erueret, ita et peccatorem se profitetur, qui peccata nostra portavit, ut pio cogitatu ac misericordiae consilio, nos ab eisdem erueret. Et sollicitus ero pro peccato meo. Peccatum Christi, humani delicta sunt generis: propter quae et Patri dicitur nunc esse subjectus.

Inimici autem mei vivunt. Quia non sunt statim ultione divina puniti. Et confirmati sunt super me. Confirmati sunt in legis littera: in qua spiritualiter nuntiatum non intellexerunt. Et multiplicati sunt, qui oderunt me inique. Certe inique et non rationabiliter: quia in hac littera, semen suum, ceu astra coeli multiplicari credebant.

Qui retribuebant mihi mala pro bonis. Dulcedinem aeternae vitae afferentem aceto potaverunt, ac felle. Detrahebant mihi. Dicentes: Alios salvos fecit; semetipsum non potest salvum facere (Luc. XXIII). Quoniam sequebar bonitatem. Ut implens voluntatem Patris, pro vita populi susciperem mortem.

Non derelinquas me, Domine Deus meus: ne discesseris a me. Cum profunda inferni penetravero.

Intende in adjutorium meum, Domine Deus salutis meae. Manifestum est, Domine Jesu, quia intendit in te Pater suscitans te a mortuis tertia die, et collocans ad dexteram suam in coelestibus super omnem principatum et potestatem: dans tibi nomen quod est supra omne nomen. Ergo quia graves sunt pugnae carnis, tu, Domine, intende in adjutorium nostrum, et esto nobis salus in tempore tribulationis.

PSALMUS XXXVIII.

In finem pro Idithun Canticum David. Idithun, transiliens eos, interpretatur. Iste psalmus patientiam docet, ut refrenans homo os suum, observet ne per fatuitatem verborum incidat in peccatum: quia scit propheta etiam de verbis otiosis rationem esse reddendam. Docet etiam ut ea thesaurizemus in saeculo, quae ad profectum pertineant animarum.

Dixi, custodiam vias meas: ut non delinquam in lingua mea. Non aliter scio vitae meae custodire vias: nisi ut non loquar fatua, ac diversa, sive otiosa. Ex verbis, inquit Dominus, tuis justificaberis, et ex verbis tuis condemnaberis. Dixi, custodiam vias meas: id est, disposui custodire opera mea: scilicet quinque sensus corporis. Ut non delinquam in lingua mea. Non delinquam, non peccem: quia qui custodit linguam suam, custodit animam suam (Prov. XVIII): quia mors et vita in manibus linguae (Isai. XXXII). Et item: Cultus justitiae, silentium et pax (Eccli. XXVIII).

Posui ori meo custodiam. Juxta illud: Pecuniam et aurum tuum alliga bene, et facito ori tuo ostium et seram. Beatum enim hominem oris custodia facit: cum non profert inania, sed quae Deo sunt digna. Cum consisteret peccator adversus me. Id est, diabolus, qui justis maledicit ac detrahit, et instigator eorum est, qui sanctis insidiantur.

Obmutui. Ne objurgantibus me obstreperem. Obmutui, et non aperui os meum, quia tu fecisti. Ideo patienter fero: quia te scio ad probationem me tentationibus reliquisse. Et humiliatus sum. Ad sustinenda eorum improperia. Et silui a bonis. De bona conscientia procedebat mihi securitas: ideo me non justificavi coram hominibus: neque bona quae in me erant, divulgavi: quia scio quod Pater qui videt in absconso, reddet mihi. Et dolor meus renovatus est. Nondum enim veneram ad perfectum virum. Nam etsi sustinebam cum dolore improperia, non tamen sciebam maledicentibus benedicere. Vel, dolor meus renovatus est. In hoc dicitur dolor Christi: quia illi non fuerunt digni audire verba mysterii, ut ait propheta: Vae mihi, quia tacui (Isai. VI). Vel illud: Adhaerere faciam linguam tuam palato tuo, quia Dominus exasperans est (Ezech. III).

Conculcavit cor meum intra me. Dicit Ecclesia. A recordatione delictorum priorum. Et in meditatione mea exardescet ignis. Quid, inquis, meditabaris? Illud nempe, qualiter ignem illum reperire possim, qui peccata consumeret, mentem illuminaret, qui est Spiritus sanctus, de quo Cleophas et qui cum eo erant, dicebant; Nonne cor nostrum ardens erat in nobis, cum loqueretur in via, et aperiret nobis Scripturas (Luc. XXIV) ?

Locutus sum in lingua mea. Hoc est, praedicavi omnibus hominibus, ut illud: Si non annuntiaveris iniquo iniquitatem suam, sanguinem ejus de manu tua requiram (Ezech. III). Notum fac mihi, Domine, finem meum. Et numerum dierum meorum quis est? Non istius vitae finem quaerit sibi notum fieri propheta: sed illum in quo, evacuatis potestatibus ac destructa morte, Christo jungatur qui est finis legis. Neque istorum dierum numerum vult scire, sed illorum de quibus dicit Dominus: Apud Patrem meum mansiones multae sunt (Joan. XIV). Et numerum dierum meorum quis est? Hoc est, numerus sine numero, dies sine die, tempora sine tempore. Quis est? qui semper est. Ut sciam quid desit mihi. Hoc est, ut me facias intelligere omnia bona, ut cum haec nota habuero, sciam quid adhuc in saeculo degente desit ad palmam beatitudinis consequendam. Perfectus enim erat Paulus qui dicebat: Certamen bonum certavi: cursum consummavi. Nunc autem deest mihi corona justitiae, quam Dominus retribuet mihi (II Tim. IV). Quod autem non de suis diebus haec loquatur, sequentia docent.

Ecce mensurabiles posuisti dies meos. Secundum veterem hominem usque nunc fuerunt: nunc novum desidero, illum quem Abraham vidit et gavisus est (Joan. VIII). In quo alibi hortamur laetari, in quo Deus Dominus illuxit nobis. Qui non a sole, neque a luna illuminabitur, sed ab ipso Domino perpetua luce refulget. Et substantia mea tamquam nihilum ante te. Suscipiens altiori mente claritatem tuam: pro nihilo judicavi substantiam meam.

Verumtamen universa vanitas, omnis homo vivens. Si peccator est, et in deliciis fluxerit, vanitati subsistit. Si justus, et desiderat dissolvi, et cum Christo esse, vana est ei nihilominus vita praesens.

Verumtamen in imagine Dei pertransit homo, sed frustra conturbatur. Omnis homo ad imaginem Dei factus est. Si ergo in ea ambulare videatur, et in rapinis versetur atque concupiscentiis, conturbatur in actione.

Thesaurizat, et ignorat cui congregabit ea. Saepe enim plerique thesaurizant et congregant multa, quae aut desidia filiorum evertit, aut fiscus occupat, aut diripiunt alieni. Beatus autem ille est, qui ibi thesaurizat, ubi fures non effodiunt, nec furantur (Matth. VI), ubi audire mereatur: Quamdiu fecistis uni ex minimis istis, mihi fecistis (Matth. XXV).

Et nunc quae est exspectatio mea, nonne Dominus? et substantia mea apud te est. Relictis omnibus, te, Domine, praestolabor, quia substantia vitae istius non comparatur ad illam beatitudinem sempiternam.

Ab omnibus iniquitatibus meis erue me. Praeteritis, praesentibus et futuris. Opprobrium insipienti dedisti me. Dum peccator fui, opprobrium factus sum insipienti diabolo, qui est omnium criminum, et incentor, et accusator. Ideo purgari cupio in hoc saeculo, ne ille me accuset in judicio tuo.

Obmutui et non aperui os meum, quoniam tu fecisti. Cum me conviciis, iracundiis, ac diversis improperiis lacesseret: cogitans me a te factum, nihil ad ea quae inferebantur, respondi: Amove a me plagas tuas. Quia me sentio emendatum.

A fortitudine manus tuae ego defeci. Incumbente manu vindictae, virtus delicti defecit, sicut Paulus apostolus ait: Cum autem infirmor, tunc potens sum (II Cor. XII). Ab increpationibus propter iniquitatem corripuisti hominem. Increpatur omnis homo propter iniquitatem, quem perdere non vult divina majestas. Flagellat autem omnem filium quem recipit.

Tabescere fecisti sicut araneam animam ejus. Tabescit anima, cum caro a luxuriis et concupiscentiis refrenatur. Hoc est tabescere, obstupescere de anterioribus delictis. Ille vero qui ea agit quae mundanae vanitati sunt apta, telas texit araneae, juxta Isaiam prophetam (Isai. LIX): hoc est, die noctuque in opere vano vacat, et non utilia, sed dissolubilia et incorruptibilia, operatur. Sed quia propheta animam ceu araneam tabescere dicit: hoc intelligendum est, ut ad tantam subtilitatem per abstinentiam decoquatur, ut ad instar filorum illorum deducatur: scilicet ut nihil crassum, durumque peccati contineat. Verumtamen vane conturbatur omnis homo. Vivens in vanitatibus hujus saeculi. Sed et qui in Deo vivit, vana est ei inutilis haec mundana conturbatio.

Exaudi orationem meam, Domine, et deprecationem meam: auribus percipe lacrymas meas. Pro eo quod a te peregrinor, et desiderium habeo dissolvi, et ad te transire.

Ne sileas, quoniam advena sum apud te, et peregrinus sicut omnes patres mei. Incolam atque peregrinum se dicit, sicut omnes sancti: quia sicut et illi dum erant in corpore, peregrinatur a Domino.

Remitte mihi ut refrigerer priusquam abeam, et amplius non ero. Hic remitte, Domine, si quid deliqui: quia in inferno nulla est remissio: quia nec confessio valet. Qui nos ab hujus saeculi ereptos peregrinatione, facere digneris cives sanctorum et domesticos Dei Patris, ut aedificati super firmissimum fundamentum in templum sanctum, effici mereamur conformes corpori gloriae tuae. Amen.

PSALMUS XXXIX.

In finem, Psalmus David. Hic psalmus in exordio vocem habet populi ex gentibus in haereditatem vocati, inde ipsius Mediatoris ad Patrem.

Exspectans exspectavi Dominum: In promissionibus prophetarum, in quibus me illuminavit: quia praevidebat propheta Christum per Spiritum sanctum venturum esse in carne. Et intendit mihi. Per splendorem Evangeliorum, in quibus me illuminavit.

Et exaudivit preces meas. Quia prophetis et patriarchis se abdidit, sicut ipse postmodum dixit: Quia multi prophetae et justi cupierunt videre quae videtis, et non viderunt (Luc. X). Ipse mihi in novo Testamento refulget. Et eduxit me de lacu miseriae, et de luto faecis. In quibus immersus eram, cum simulacra muta adorarem. Vel, de luto faecis: quia adhaeseram terrenis desideriis.

Statuit supra petram pedes meos. Supra petram: hoc est, super Christum. Pedes meos, sensus meos: ut illud: Petra autem erat Christus (I Cor. X). In se, qui est stabilis petra, confirmavit me: ne ab hujus saeculi nutarem impulsibus. Et direxit gressus meos. Ne ad eum veniens, post tergum respicerem. Et direxit gressus meos: id est, sensus bonorum operum: Ecclesiae dirigit: quia unusquisque per se tortuosus est.

Et immisit in os meum canticum novum. Laudem utique suam: quia novus homo venit in mundum, novam legem dedit mundo. Carmen Deo nostro: Laudem Deo nostro, ut jam non sonos turpes et theatrales concinam, sed in Dei viventis hymnis per harmoniam novi Testamenti delecter.

Videbunt multi. Annuntiatum venisse. Et timebunt. Qui se intelligunt peccatores. Et sperabunt in Domino. Ut eis pristina remittantur delicta.

Beatus vir cujus est nomen Domini spes ipsius. In qua bonis omnibus impleatur. Felix illa anima, quae habet fidem firmam et spem directam in Christo. Et non respexit in vanitates et insanias falsas. Omnia quae in mundo sunt, juxta Salomonem, vanitas est (Eccles. I). Insaniae autem falsae sunt, irae, rixae, direptiones, et reliqua: in quibus homines insaniunt ut peccent: quae Apostolus opera carnis esse dicit (Galat. I).

Multa fecisti tu, Domine Deus meus, mirabilia tua, et cogitationibus tuis non est qui similis sit tibi. Ostendistis patribus nostris mirabilia tua multa, quae non crediderunt. Revelasti eis te venturum in lege, et non intellexerunt: nos vero credidimus. Usque huc credentium populus: hinc ipse Dominus ad Patrem ita exorsus est:

Annuntiavi et locutus sum. Dicens: Poenitentiam agite, appropinquavit enim regnum coelorum (Matth. III). Multiplicati sunt super numerum. Judaei in malitia sua. Vel, super numerum: hoc est, peccatores super numerum, et foris numerum sunt: quia non sunt digni numerari in numero justorum.

Sacrificium et oblationes noluisti: aures autem perfecisti mihi. Holocausta et pro peccato non postulasti. Aperte haec Apostolus declarat: quod, adveniente Domino, cessaverint sacrificia Judaeorum. Impossibile est, inquit, sanguine hircorum, aut taurorum, auferri peccata (Hebr. X). Ideo ingrediens mundum, dicit: Hostiam et oblationem noluisti, corpus autem aptasti mihi. Holocaustum et pro peccato non tibi placuit, nisi meipsum pro totius mundi delicto tibi sacrificium exhiberes.

Tunc dixi: Ecce venio. In capite libri scriptum est de me. Quia sacrificia et caeremonias Judaeorum, et sabbata, et superstitiones Legis veteris, spiritualis Evangelii religione mutasti: propterea laetus in mundum venio, et de me scribitur: In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum (Joan. I). Tunc dixi, Ecce venio, ut assumam carnem in qua patiar. In capite libri scriptum est de me. Caput libri Testamenti veteris tale sumit exordium: In principio fecit Deus coelum et terram (Gen. I): id est, in Christo Domino. Hoc mysterium et Joannes cernens, sic Evangelium inchoavit: In principio, inquit, erat Verbum, et Verbum erat Deus. Nam et ipse interrogantibus Judaeis quis esset, respondit: Principium (Joan. VIII). Caput ergo libri, intellige principium, quod est Christus Jesus, qui in hoc libri capite nuntiatus est.

Ut faciam voluntatem tuam, Deus meus, volui. Descendi enim de coelo: non ut faciam voluntatem meam, sed tuam, Pater. Non voluntas est carnis, sed Patris: ut pro vita hominum moriar. Et legem tuam in medio cordis mei. Quam non veni solvere, sed adimplere.

Annuntiavi justitiam tuam in Ecclesia magna. Gratias tibi ago, Salvator mundi, quod magnam fecisti Ecclesiam tuam, a quatuor mundi partibus evangelica praedicatione vocatam, tua passione collectam, tua resurrectione mundatam. In Ecclesia magna, in toto mundo diffusa.

Ecce labia mea non prohibebo, Domine, tu scisti, etc. Non silui, nihil clam locutus sum, sed omnem virtutem tuam, quod justus, quod verax, quod misericors, quod salus omnium es: non solum in Ecclesiis populorum, sed etiam in synagogis Judaeorum incessabiliter praedicavi. Ecce labia mea non prohibebo. Labia Christi, sancti sunt. Non prohibet illos praedicare, sicut sanctus Paulus dicit: Verbum Dei non est alligatum (II Tim. II). Tu cognovisti: tu scis quod non feci, id est, non prohibui. Justitiam tuam non abscondi in corde meo, hoc est, mandata tua. Veritatem tuam et salutare tuum dixi. Veritas et salutare, Christus est: hoc praedicant sancti. Non celavi misericordiam tuam, et veritatem tuam synagogae multae, id est, in tota plebe annuntiavi.

Tu autem, Domine, ne longe facias miserationes tuas a me: misericordia tua et veritas tua semper susceperunt me. Quoniam circumdederunt me mala quorum non est numerus. Quod misericordiam Patris postulat, quod a Judaeis se circumdatum et iniquitates super se multiplicatas dicit: quod a corde derelictus, rursum Patris praesidium precatur: omnia ad infirmitatem carnis sunt referenda, ut sicut verus Deus, ita verus homo credatur. Tu autem, Domine, ne longe facias misericordias tuas a me. Non longe, sed prope. Misericordia tua et veritas tua semper susceperunt me. Misericordia facit peccata dimittere. Veritas reddit unicuique quod fecit. Comprehenderunt me iniquitates meae, et non potui ut viderem. Id est, genus humanum circumdatur originalibus peccatis, et non potui ut viderem: quia abstracta fuerat illa lux veritatis. Unde dictum est: De terra excaecaberis, et de terra illuminaberis.

Multiplicatae sunt super capillos capitis mei. Id est, ipsae iniquitates super genus humanum. Cor meum dereliquit me. Quando homo peccat, cor suum non habet. Unde David dixit: Invenit servus tuus cor suum (II Reg. VII). Ergo antea quando peccavit, non habuit illud.

Complaceat tibi, Domine, libera me, Domine, Ecclesia rogat ad Christum: Hoc tibi complaceat, ut me liberes. In auxilium meum respice. Infirmitas voluntatem habet impetrandi, non potestatem habet.

Confundantur. In cogitationibus pravis, ut ea quae sunt recta, percipiant: Aut hic emendent, aut in futuro, et revereantur. Hoc est, ut reverentiam habeant.

Avertantur retrorsum. Qui malum cursum habuerunt.

Ferant confestim confusionem suam: qui dicunt mihi, Euge, euge. Misericorditer eos deprecatur confundi, ut confestim cognoscant justitiam. Portent confusionem suam, qui se non emendaverint. Qui dicunt mihi, Euge, euge. Duos hostes habet Ecclesia, adulationes et blasphemationes.

Exsultent et laetentur qui volunt justitiam meam. Hoc est, fidem et opera. Et dicant semper, Magnificetur Dominus. Magnificetur populus sanctorum. Unde dixit: Videant vestra bona opera, et glorificent Patrem vestrum qui in coelis est (Matt. V). Qui diligunt salutare tuum. Id est, Christum tuum. Haec propheta dicit de his, quibus ipse Dominus per Evangelium ait: Si dilexeritis me, et verba mea in vobis manserint, omnia quaecumque petieritis, fient vobis (Joan. XV).

Ego vero egenus et pauper sum: Deus, adjuva me. Egenus et pauper Christus: cum dives esset, egenus factus est. Egenus dicitur qui aliquid habet, et aliquo indiget. Et pauper dicitur, qui nihil habet. Inops, id est, sine ope.

Adjutor et liberator meus esto, Domine; Deus meus, ne tardaveris. Et haec ad trepidationem corporalem sunt referenda. Nam divinitas quae fuit in assumpto homine, nulli est obnoxia passioni, sed in eadem potentia qua fuit, et permanet, et permanebit, et nunc, et tunc in saecula saeculorum. Amen.

PSALMUS XL.

In finem, Psalmus David. Istum psalmum propheta per Spiritum sanctum in persona Christi cantavit. Psalmus vocem continet prophetae de Christo pronuntiantis in initio: deinde ipsius Mediatoris loquentis ad Patrem: quae maxime sunt in Evangeliis impleta.

Beatus qui intelligit super egenum et pauperem. Qui cognoscit Christum in assumpta carne venisse, in qua pro nobis pauper factus est et egenus, hic beatitudinum coelestium opes capit. Ipse autem Dominus factus est pauper: cum non haberet ubi caput reclinaret (Luc. IX). Egenus, cum se in egentibus refici demonstravit. Beatus qui intelligit. Beatus, et felix, qui intelligit super egenum et pauperem. Christus egenus et pauper factus est pro nobis, ut illius inopia nos divites faceret: Qui intelligit, id est, qui intelligit illum verum Deum et verum hominem esse. In die mala liberavit eum Dominus. In die judicii, in qua Judaeos nos [ Al. non] intelligentes damnabit Christus. Aderit tibi dies mala: si non intellexeris super egenum et pauperem.

Dominus conservet eum. Ne ab hoc intellectu recedat in praesenti. Et vivificet eum. In hac sapientia perseverantem, transferat a morte in vitam. Et beatum faciat eum. Cum sanctis suis in regno coelorum. In terra. In sancta Ecclesia vel in die aeternitatis. Et non tradat eum in manus inimicorum ejus. Id est, in potestate diaboli, qui credulitati nostrae semper inimicus exsistit.

Dominus opem ferat illi super lectum doloris ejus. Opem ferat illi: hoc est, adjutorium praestet illi. In lecto doloris, in infirmitate carnis. Vel de illo paralytico potest intelligi, quando Dominus dixit: Surge, tolle lectum tuum (Matt. IX): quia corpus quod corrumpitur, aggravat animam, et inhabitatio terrena deprimit sensum multa cogitantem (Sap. IX). In hujus corporis aegrotatione in quo anima tamquam in lectulo requiescit, ope Dominici praesidii consoletur. Universum stratum ejus versasti in infirmitate ejus. Corpus, ut diximus, quod pro strato accipitur, in diversis tribulationibus inquietasti, ut probatum atque ab illecebris expurgatum, assumeres. Hic propheta immutat ordinem, et profert vocem Dominici hominis dicentis:

Ego dixi, Domine, miserere mei: sana animam meam, quia peccavi tibi. Quae moesta usque ad mortem: non ab originali facinore, sed pro delictis populi contristatur. Vel, miserere mei, Ecclesia dicit: quia multi sunt qui peccata committunt, sed verba excusationis praetendunt. Unde Ecclesia dicit: Ego me accuso pro meis peccatis, quia ego peccavi.

Inimici mei dixerunt mala mihi: Quando morietur et peribit nomen ejus? Quando videbant caecos illuminari, leprosos mundari, sabbata dissolvi, Lazarum resuscitari, quando dicebant: Ecce mundus totus post eum abiit (Joan. XIV): quid aliud poterant cogitare, nisi, ut morte ei haec virtus eriperetur? Nam et unus ex illis, Caiphas nomine, licet nesciens quae diceret, aiebat: Expedit ut unus moriatur pro populo, ut non tota gens pereat. Quando morietur? Hoc est quod in Evangelii parabola scribitur, colonis dicentibus: Iste est haeres, venite, interficiamus eum: et nostra erit haereditas, et non memoretur nomen ejus amplius (Marc. XII).

Et si ingrediebantur ut viderent, vana loquebatur cor eorum. Introeuntes praetorium, loquebantur de corde malo, dicentes: Omnis qui se facit regem, contradicit Caesari (Joan. XIX). Vel ad hoc ingrediebantur, ut exstinguerent Ecclesiam, et explorarent, sicut Paulus dicit: Falsi fratres qui subintroierunt explorare libertatem nostram (Galat. II). Vana locutum est cor eorum, lingua ficta in dilectione, ut illud: Magister, scimus quia verax es, et viam Dei in veritate doces (Matt. XXII). Hoc vanum est. Congregaverunt iniquitatem sibi. Clamantes: Quid ad nos? Tu videris. Sanguis ejus super nos et super filios nostros.

Egrediebantur foras. Foras, cum Pilato. Et loquebantur in idipsum. Adversum me susurrabant omnes inimici mei: adversum me cogitabant mala mihi. Adhibentes testes iniquos, et quaerentes me interficere. Adversum me susurrabant: id est, murmurabant. Omnes inimici mei cogitabant mala mihi: supradicti Judaei, vel modo contra Ecclesiam haeretici.

Verbum iniquum constituerunt adversus me. Aientes: Nobis non licet occidere quemquam, sed tu accipe, et crucifige eum (Joan. XVIII). Vel quando dixerunt: In Beelzebub ejicit daemonia (Luc. XI), et non solum super vivum, sed etiam super mortuum falsos testes miserunt.

Numquid qui dormit, non adjiciet ut resurgat? Sic me interficere festinabant, quasi post mortem resurgere non haberem. Hoc est dicere: qui ab iniquis injuste somno mortis opprimitur, non resurget? Sicut alius propheta dixit: Numquid qui cadit, non resurget (Jerem. VIII)? Cecidit enim granum frumenti, et messis copiosa surrexit.

Etenim homo pacis meae in quo speravi, qui edebat panes meos, magnificavit super me supplantationem. Manifestissime hic Judam denuntiat proditorem, sicut ipse Dominus in Evangelio ait: Cui ego panem intinctum dedero, ipse est (Joan. XIII); et alibi: Levabit adversum me calcaneum. Quod autem ait: Qui edebat: hoc est, qui coelestem cibum, vitam huic mundo dantem, sumebat, et aliis distribuebat, cum esset apostolus: ipse hanc vitam morti, propter cupiditatis pretium, destinavit.

Tu autem, Domine, miserere mei, et resuscita me, et retribuam eis. Resuscitatus est Dominus noster virtute paterna, ad cujus dexteram sedet. Antequam resurgeret, anticipavit ultio Judam, cum eum interitus debitus suggillavit. Quod autem ait: Retribuam illi, futurum ei judicium comminatur.

In hoc cognovi quoniam voluisti me. Resuscitans me. Quoniam non gaudebit inimicus meus super me. Diabolus: cujus instinctu haec Judaei sunt operati: non est gavisus eum retinendo in inferis.

Me autem propter innocentiam suscepisti, et confirmasti me in conspectu tuo in aeternum. Maxima est haec innocentia, cum justus pro impiis moritur: qui non sua, sed nostra peccata portavit. Propter quam innocentiam, et a Patre devicta morte, cum assumpta carne susceptus est in coelestibus.

Benedictus Dominus Deus Israel a saeculo, et usque in saeculum fiat, fiat. Pro fiat, fiat, in Hebraeo scribitur amen, amen, quod Aquila, πεπιστομενώς: id est, vere, sive fideliter, transtulit. Et sciendum primum librum Psalterii hic esse finitum. Secundum vero esse a quadragesimo primo, usque ad septuagesimum primum. Tertium a septuagesimo secundo, usque in octogesimum octavum. Quartum ab octogesimo nono, usque in centesimum quintum. Quintum vero a centesimo sexto, usque ad finem.

3

PSALMUS XLI.

In finem intellectus filiis Core, Psalmus. In finem, in Christo: intellectus: hoc est, intellectus spiritualis. Filiis Core: id est, filiis Christi, qui sunt credentes. Psalmus vocem continet Ecclesiae, sive fidelis viri Deum desiderantis.

Quemadmodum desiderat cervus ad fontes aquarum: ita desiderat anima mea ad te, Deus. Primum enim intelligendum est, quare, vel qualiter desiderat cervus ad fontes aquarum. Mos est enim ejus, ut inventum serpentem naribus hauriat, et post haec exardescens, exstinguat sitim. Ergo homo Ecclesiae, qui diu in actu venenoso degebat, ubi se perspicit coeno fornicationis, idololatriae fetore repletum: desiderat venire ad Christum, in quo est fons luminis, ut, ablutus baptismo, accipiat donum remissionis. Scit enim, quia nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu sancto, non habebit vitam aeternam (Joan. III). Sed et si quis hodie nostrum, exstinctis vitiis, ignescat in desiderium Dominicae contemplationis, potest et ipse dicere: quia desiderat anima mea ad te Deus: hoc est, relicto saeculo, ad te desidero transire.

Sitivit anima mea ad Deum fortem vivum. Non ad mortua simulacra, sed ad illum qui dixit: Vivo ego, dicit Dominus: quia mihi flectetur omne genu (Num. XIV). Vivus, quia ipse dicit: Sicut misit me vivens Pater, et ego vivo propter Patrem, et qui credit in me, et ipse vivet propter me (Joan. VI). Quando veniam et apparebo ante faciem Dei mei? Ac si diceret: Quando erit tempus, ut illa gloria qua efficiuntur sancti conformes gloriae tuae, ego in claritate cum illis appaream? Vel, quando veniam, id est, quando erit illud tempus, quo Ecclesia vult dissolvi a corpore et esse cum Christo? Et parebo ante faciem Dei mei: id est, ante conspectum divinitatis, et tunc videbimus eum sicuti est.

Fuerunt mihi lacrymae meae panes die ac nocte. Quomodo potest de lacrymis panis fieri? Potest: quia sicut corpus satiatur de pane, ita anima de lacrymis, quia exinde sperat remissionem peccatorum habere. Fletus ac gemitus erant mihi ac lamentatio, ob desiderium tui. Dum dicitur mihi quotidie: Ubi est Deus tuus. Siquidem pagani deos suos digito ostendunt, et ob hoc ingerunt mihi improperia. Unde sciant, quia ego mente Deum meum reconditum teneo, et per interiorem hominem cum ipso habito.

Haec recordatus sum, et effudi in me animam meam. Dum hoc improperium quotidie sustinens memorarem, liquefacta est in me anima mea, et tabui in tractatu: cum neque in coelo neque terra Deum meum cernere possem visibiliter, sed inveniens eum in mente mea gubernantem me ac dirigentem in illo tabernaculo sempiterno, de quo loquor: Quoniam transibo in locum tabernaculi admirabilis usque ad domum Dei. Tabernaculum Dei, Ecclesia est, quae adhuc peregrinatur a Domino: per quam ad aeterna tabernacula, id est, ad coelestem Jerusalem, quae est mater omnium nostrum, venitur. In qua sunt multi admirabiles et virtutibus sacris pollentes: quia aedificati super fundamentum apostolorum, tamquam una domus habentur. In quam iste mente ingrediens, qui, relicta idololatria, jam cognoverat baptismi sacramenta, admirans harmoniam Cantici spiritualis, per suavitatem aeternae dulcedinis, accessit ad domum Dei, quod est Sancta sanctorum. Et quasi diceretur ei: Quis te huc adduxit: vel, qualiter huc venisti: vel, quo delectatus es, ut huc accederes? Respondit:

In voce exsultationis et confessionis, sonus epulantis. Exsultatio, confessio et epulatio haec, non musicis artibus adimplentur, neque inchoantur, et praetereunt; sed jugiter angelicis vocibus et sanctorum concentibus celebrantur. Quod dum iste adhuc in saeculo positus, mente suspiceret: ingemiscens cur ab eo haec differtur habitatio, moestae animae ait:

Quare tristis es, anima mea, et quare conturbas me? Quia, inquit, suavitatem hanc praesens nondum accepi, et insidiator meus adhuc contra me vigilat, adhuc mihi laqueos intendit. Et ille inquit: Spera in Domino. Per patientiam sustine. Vel, spera in Deo. Anima semetipsam hortatur: vel interior homo hortatur exteriorem. Quoniam adhuc confitebor illi, salutare vultus mei, et Deus meus. Confessus sum jam delicta: confitebor deinde laudem ejus, per quam me salvavit a morte perituram, vel illicit ad aeterna.

Ad me ipsum anima mea conturbata est. Ob recordationem delictorum priorum. Propterea memor ero tui de terra Jordanis, et Hermoniim, a monte modico. Jordanis pro baptismo accipitur: Hermon, anathema interpretatur. Igitur iste qui erat peccator, qui sicut cervus desiderabat fontes aquarum, memor fuit in humilitate poenitentiae, et baptismi ablutione abluit vetera delicta: anathematizavit peccata sua, et non se extulit magnum gloriando, sed effecit parvulum poenitendo.

Abyssus abyssum invocat. Multae sunt de abysso opiniones, quae opportunis locis explanabuntur. Nam hic, abyssus abyssum invocat; cum vel vetus Testamentum novum annuntiat; vel novum vetus in testimonium vocat. Vetus annuntiat novum, cum dicit Moyses: Prophetam vobis suscitabit Deus de fratribus vestris (Deut. XVIII). Novum vero vetus in testimonium vocat: cum dicit Paulus: Bibebant de sequenti petra: petra autem erat Christus (I Cor. X). Propter profunditatem enim intelligentiae, dicuntur abyssus. In voce cataractarum tuarum. In voce prophetarum, quae adventum Domini annuntiavit. Ideo enim cataractae dicuntur, quia obscurus in eorum prophetia adventus Domini fuit, nec a Judaeis est intellectus. Annuntiat enim haec vox judicium futurum, vel de beatorum meritis, vel de suppliciis impiorum.

Omnia excelsa tua, et fluctus tui super me transierunt. Excelsae sunt atque potentes hae minae, per quas mortis judicium minabaris: quia non statim decidunt propter immensam patientiam tuam. Fluctus autem sunt: dum ea adveniunt, quae fuerunt comminata. Ideo iste dicit ea super se ingressa: cum in desideriis mortalibus degens, verberatus plagis, eruditus est, ut desideret Dominus vivum.

In die mandavit Dominus misericordiam suam. Quia per lucem eam Scripturarum sanctarum promisit. Et nocte canticum ejus. In tribulationibus posito eam ostendit.

Apud me oratio mea. Et non extra me. Deo vitae meae. Ut ei merear liber ab hoc saeculo quandoque conjungi. Dicam Deo, susceptor meus es. Licet in tribulationibus exercear: semper tamen a te peto protegi ac defendi.

Quare oblitus es mei? Et quare me repulisti? Cur tam diu differs, ut non inducas me in illum locum tabernaculi admirabilis? Quare contristatus incedo, dum affligit me inimicus? Diabolus, qui multas mihi tetendit insidias, vel persecutores Ecclesiae.

Dum confringuntur ossa mea. Dum fortiores Ecclesiae scandalis ac diversis jurgiis cedere video. Vel ossa, virtutes Ecclesiae, quasi confringuntur per illas tribulationes, quas sustinent sancti. Exprobraverunt me inimici mei. Vel in martyribus, vel in aliis confessoribus.

Dum dicitur mihi per singulos dies: Ubi est Deus tuus? Cum ego te per poenitentiam et afflictionem corporis animaeque placare desiderarem: inimici mei, quasi incassum haec facerem, dicebant: Ubi est Deus tuus? nescientes illa occulta quae praeparavit Deus diligentibus se. Quare tristis es, anima mea, et quare conturbas me? Quia meum desiderium prolongatur.

Spera in Deo, quoniam confitebor illi salutare vultus mei et Deus meus. In ipso nostra sit spes semper attenta: ipse omnes fluctus mitiget: ipse nos in tentationibus conservet: ipse sitim nostram sua contemplatione satiet, nosque vultus sui salutari vivificet.

PSALMUS XLII.

Psalmus David. Iste psalmus, licet in aliquibus versiculis passionem Dominicam signet, tamen vocem habet animae fidelis, lucem hujus mundi, id est Christum, desiderantis.

Judica me, Deus, et discerne causam meam de gente non sancta. Expeto judicium tuum, quia misericors es. Tu autem discerne me a paleis inter quas in hoc saeculo ingemisco, supervestiri cupiens: ut absorbeatur quod mortale est a vita. Sed et Domini vox est, quibus prius dixerat, Sancti estote, quoniam ego sanctus sum (Levit. XX): et non impleverunt: Ab homine iniquo et doloso erue me. Nemo magis iniquus atque dolosus, quam ille qui iniquitatis inventor atque aemulator est sanctitatis: id est, diabolus, qui introivit in cor Judae ut traderet Christum. Sed et homo ille fidelis quem prius diximus, haec ait:

Quia tu es, Deus, fortitudo mea. Scio me infirmum et fragilem: nec sentio me aliquam habere fortitudinem in qua eruar, nisi tu salvaveris. Quare me repulisti? Fortitudo nostra Christus est: qui tunc nos repellit, cum peccaverimus. Quare tristis incedo, dum affligit me inimicus? Tristis sum propter peccata mea, et ideo affligor in tentationibus variis ab ipso inimico, qui superius homo iniquus dictus est. Unde quia me conturbant tenebrae peccatorum, ad te, qui lux es mundi, confugio supplex.

Emitte lucem tuam et veritatem tuam. Tu es lux, qui dixisti: Ego sum lux mundi (Joan. VIII). Tu es veritas qui dixisti: Ego sum via, veritas et vita, qui nos illuminare digneris: ut relinquentes mendacium diaboli, sequamur veritatem tuam. Ipsa me deduxerunt. Ab errore peccati. Et adduxerunt in montem sanctum tuum. In Ecclesiam tuam. In tabernaculum tuum. In illam coelestem Jerusalem, de qua alius psalmus ait (Ps. LXXXIII): Quam dilecta sunt tabernacula tua, Domine!

Introibo ad altare Dei. Mei, ubi non jam vitulos et arietes, sed meipsum exhibeam hostiam vivam placentem illi. Ad Deum qui laetificat juventutem meam. Cum expurgato fermento veteri in novo me homine tanquam juvenculum consolatur.

Confitebor tibi in cithara, Deus Deus meus. Per mortificationem carnis: quia crucifixus est mihi mundus, et ego mundo. Quare tristis es, anima mea, et quare conturbas me? Quia desidero videre in quo spem posui.

Spera in Deo, quoniam adhuc confitebor illi, etc. Ipsum confitetur: ab ipso peccata sua dimitti postulat. Ipsum salutare vultus sui dicit: ipsum invocat et adorat. Quem et nos confitentes exposcimus: ut mereamur ejus luce illuminari, via dirigi, veritate corrigi, vita locupletari: Vel, salutare vultus mei Deus meus. Salvatio animae meae Deus meus est, et vultus, hoc est, aspectus animae meae Deus meus est.

PSALMUS XLIII.

In finem, pro filiis Core, intellectus. Core, interpretatur de Calvario, et Dominus in monte Calvariae fuit crucifixus. Filii Core, filii Christi: sancti apostoli, vel martyres sunt. Unde dictum est: Non possunt filii sponsi lugere, quamdiu cum illis est sponsus (Matth. IX). Intellectus: hoc est, ut intelligamus illum, qui initium sumpsit secundum carnem ex tempore, et ante saecula est genitus. Vel, intellectus est: ut intelligamus de prosperitate praesenti peccatorum, et de tribulatione praesenti sanctorum. Psalmus non anteriora facta docet, sed Ecclesiam in Christo renasci pronuntiat, ac fideles in ea provocat ad agonem, ostendens neminem posse, nisi qui legitime certaverit, coronari: in quo etiam plerumque voces martyrum proferuntur.

Deus, auribus nostris audivimus. Per spiritualem sensum cognovimus, juxta illud Domini: Qui habet aures audiendi, audiat (Luc. VIII). Et patres nostri. Apostoli et prophetae, quorum praedicatione renati sumus ad vitam. Annuntiaverunt nobis opus quod operatus es in diebus eorum, et in diebus antiquis. Annuntiaverunt prophetae quae sunt gesta illorum tempore. Annuntiaverunt apostoli, quae te viderunt operantem.

Manus tua gentes disperdidit, et plantasti eos. Disperdidisti ab Ecclesia onera vitiorum, et plantasti ornamenta virtutum: id est, homines justos, qui fructum exhibeant sanctitatis. Afflixisti populos, et expulisti eos. Illos, qui, te relicto, ad idololatriam declinabant.

Non enim in gladio suo possederunt terram. Sed in mansuetudine mentis: quia beati mansueti, ipsi haereditabunt viventium terram (Matth. V). Et brachium eorum non salvabit eos: sed dextera tua, et brachium tuum, et illuminatio faciei tuae. Dextera Patris, Christus est: ut illud: Dextera enim sua exaltavit nos: id est, brachium: sicut alibi: Et brachium Domini cui revelatum est (Isai. LIII)? Ipse et illuminatio: ut ibi: In lumine tuo videbimus lumen (Psal. LIII). Hic est igitur missus a Patre, ut liberaret suos. Et cur eos liberaverit, adjecit: Quoniam complacuisti in eis. Vult enim Deus; ut sicut ei beneplacitum est in Filio, ita et nos beneplacentes simus in ipso, si volumus liberari.

Tu es ipse rex meus. Qui in me regnas, et non peccatum. Et Deus meus. A quo sum acquisitus. Qui mandas salutes Jacob. Hoc est, populo Christiano: qui supplantato seniore, mandatum salutis per doctrinam propheticam atque apostolicam suscepit.

In te enim inimicos nostros ventilabimus cornu, et in nomine tuo spernemus insurgentes in nobis. A cornibus aliquid ventilatur, ut Sedechias, qui factis duobus ferreis cornibus dicebat: Sic ventilabis totam Syriam (III Reg. XXI). Cornu vero nostrum, Christus est. Idem et nomen Patris, in quo adversarii nostri, vel ventilantur, vel spernuntur.

Non enim in arcu meo sperabo, et gladius meus non salvabit me. Sed virtus tua.

Salvasti enim nos a tribulantibus nos. Quia in armis meis sperare non debeam; haec causa est, quod salvasti nos semper a persequentibus, et absque nostra virtute, nostroque gladio custodisti. Salvasti enim nos de affligentibus nos, et odientes nos confudisti: aversae sunt potestates, quibus confusis, a Christo Domino liberati sumus.

In Deo laudabimur tota die. Quia ipse est laus et gloria nostra. Et in nomine tuo confitebimur tibi in saeculum. Quod a te Christo, Christiani vocamur.

Nunc autem repulisti et confudisti nos. Cum ait, nunc, praesens tempus ostendit. Ergo in praesenti tempore ad exercitationem repellimur, ut in aeternum glorificemur. Saepe enim et martyres in tempore dicunt: Et non egredieris, Deus, in virtutibus nostris. Ut nos in posterum perpetua virtute corroborares.

Avertisti nos retrorsum post inimicos nostros. Sic et Petrum Dominus retrorsum convertit, ut in melius repararet. Ergo et nos debemus retrorsum converti, ne in viis pravis perduret iter nostrum. Debemus et inimicos nostros ante nos habere, ut sciamus quid cavere debeamus. Quod et si post Christum convertimur ut Petrus, habentes eum ante nos, nihil ultra metuemus. Et qui oderunt nos, diripiebant sibi. Propter nomen enim tuum diripiebant nos: cum in carceribus, in plagis, in reliquis nos vexarent tormentis. Sed non nos separavit a charitate tua illa tribulatio.

Dedisti nos tamquam oves escarum. Sicut enim Dominus tamquam ovis ad occisionem ductus, datus est esca populis, cum dicit: Nisi manducaveritis carnem Filii hominis, non habebitis vitam in vobis (Joan. VI): ita et sancti, sicut superius diximus, in multis tribulationibus dati, facti sunt pabulum gentibus: vel cum alimenta aeternae vitae ministrant: vel dum rapacitatem eorum de suis aerumnis exsatiant. Et in nationibus dispersisti nos. Ut ad tempus dominarentur nostri.

Vendisti populum tuum sine pretio. Usque nunc de se locuti sunt martyres: nunc de Judaeorum populo dicitur, quibus dictum est: In peccatis vestris venditi estis (Isai. L). Et ideo sine pretio: quia non est effusus Agni sanguis pro eis. Et non fuit multitudo in commutationibus nostris. Vilior erat merces quae fuit vendita: ideo non est commutatio facta. Nam Dominus populum quem emit, non auro neque argento, sed pretioso ac proprio eum sanguine comparavit: sicut ait Petrus apostolus (I Petr. I).

Posuisti nos opprobrium vicinis nostris: subsannationem et derisum his qui in circuitu nostro sunt. Vicini dicti persecutores, propter cohabitationem mundanam, qui saepe exprobant irridendo, dicentes: Veniat Deus vester, et eruat vos de manibus nostris (II Par. XXXII).

Posuisti nos in similitudinem gentibus. In tuam utique similitudinem: ut sicut te mundus odio habuit prius, ita et nos deinceps odiret. Commotionem capitis in populis. Sicut enim in passione tua transeuntes movebant capita sua, ita et in martyribus tuis faciunt. Sed et si quis nunc in te pie voluerit vivere: protinus iniqui blasphemant cum irrisione vel capitis commotione.

Tota die verecundia mea contra me est, et confusio faciei meae cooperuit me. Dominus haec in assumpta loquitur carne, qui pro nobis verecundiam patitur, maledicitur, atque confunditur, usque ad ipsum etiam patibulum Crucis.

A voce exprobrantis et obloquentis. Cum ei diceretur: Si Filius Dei es, descende de cruce (Matt. XXVII). A facie inimici: Judae. Et persequentis. Populi Judaici.

Haec omnia venerunt super nos, nec obliti sumus te. Martyres ista dicunt: quia omnia quae tu, Domine Jesu, pertulisti, et nos eadem pertulimus, sed te semper confessi sumus. Et inique non egimus in testamento tuo. Sed veraciter te praedicavimus. Et non recessit retro cor nostrum. Ut errores fanaticos unde digressi fuimus, sequeremur. Et declinasti semitas nostras a via tua. Actio nostra non est a tuis justificationibus separata.

Quoniam humiliasti nos in loco afflictionis. In corpore isto, in quo versamur et affligimur propter te. Et operuit nos umbra mortis. Bene umbra mortis in hoc saeculo opprimit, et non ipsa mors: quia martyres, vel reliqui sancti, et si affliguntur, et si morti destinantur, vivunt tamen Deo, et haec mors umbra eis est, et non veritas mortis.

Si obliti sumus nomen Dei nostri. Id est, Christum, Et si expandimus manus nostras ad deum alienum. Ad idolum.

Nonne Deus requiret ista? ipse enim novit abscondita cordis. Quod cognoscat Deus cogitationes hominum, ipse in Evangelio prodit ad Pharisaeos dicens: Quid cogitatis nequam in cordibus vestris (Luc. V)? Sic et martyres dicunt: Si alicubi excessimus a viis Dei, ipse qui arcana cordis novit, inquirat.

Quoniam propter te mortificamur tota die. In diversis tribulationibus opprimimur propter te, sed sponte praebemus colla caedentibus. Aestimati sumus, ut oves occisionis (Matth. X). Dixeras enim, quod missurus nos esses tamquam oves in medio luporum (Matth. VIII): Nunc autem quia ab his tentationibus elongatus es, et tamquam si in navi dormiens, non nos a tempestate defendis, excitamus te, Domine, confessione supplici deprecantes.

Exsurge, quare obdormis, Domine? exsurge et ne repellas in finem. Ut qui mortuus es pro nobis, et resurrexisti: exciteris in cordibus eorum, qui te mortuum confitentur, et resurrexisse non credunt, ut tandem desinentes nos persequi, non usque in finem aeternae mortis intereant.

Quare faciem tuam avertis? Avertit enim Deus faciem ad tempus, ut probet electos suos. Oblivisceris inopiae nostrae et tribulationis nostrae. Patimur inopiam, pro nihilo habentes hujus mundi divitias, regnum coeleste desideramus. Tribulamur enim, cum elongatur desiderium nostrum.

Quoniam humiliata est in pulvere anima nostra. Ut ab illis inclinaremur, quos ventus ut pulverem a facie terrae projicit. Conglutinatus est in terra venter noster. Ac si diceret: Caro infirmatur, sed sensus in coelestibus est attentus.

Exsurge, Domine, adjuva nos, et redime nos propter nomen tuum. Jam tuum in tribulationibus auxilium mereamur, ut liberemur ab his pressuris: non propter meritum nostrum, sed propter nomen tuum.

PSALMUS XLIV.

In finem, pro his qui commutabuntur, filiis Core, ad intellectum, Canticum pro dilecto. Pro quo in Hebraeo ita habet, Lamanasse, al sosannim labne Core mescil sir Jedidoth: quod nos in Latinum vertimus: Victori pro filiis liliorum Core, eruditionis canticum amantissimum. Quod autem ait, pro dilecto, totus psalmus refertur ad Christum: de quo Pater loquitur in Evangelio: Hic Filius est meus dilectus in quo mihi complacui (Matth. XVII). Vel psalmus spiritualium nuptiarum continet Sacramentum: id est, conjunctionem Christi cum Ecclesia. Initiatur ergo a voce paterna.

Eructavit cor meum verbum bonum. Non de conjunctione corporea, sed de corde protulit aequale sibi Verbum per quod facta sunt omnia: Bonum est enim hoc Verbum: quia quod factum est in eo, vita est (Joan.). Dico ego opera mea Regi. Loquor ipsi Verbo, regi filio, et cuncta perficiuntur.

Lingua mea calamus scribae velociter scribentis. Sicut enim quae scribuntur non sunt levia neque facilia, sed utilia atque salubria: sic et Dei eloquium tamquam scribatur, ita perficitur. De velocitate vero, hoc est, quod non tardantur quae dixerit, sed velociter adimplentur, ideo calamus dicit. Et ad quid pertinet calamus? Aut quomodo comparatur calamus Christo? Quia sicut pertinet petra ad Christum, leo, dextra, mons, vel alia his similia: sic pertinet et calamus, scilicet quia mensurator et scriptor est. Unde dixit in Propheta: Surge, et accipe calamum, et metire templum et civitatem (Ezech. XL). Calamus scribae: Scriba ipse est Christus. Unde dixit in Evangelio: Omnis scriba doctus in regno coelorum, similis est patrifamilias (Matth. XIII). Velociter scribentis. Quia nullus tam cito scribit, sicut ipse Dominus in cordibus sanctorum scribit. Quid scribit, nisi fidem, spem et charitatem suam, verbum praedicationis tribuit?

Speciosus forma prae filiis hominum. Ut non ex aequo, ut alius homo, sed cum homine Dei Filius intelligatur, et ideo pulchrior dicitur prae aliis filiis hominum. Forma autem de qua loquitur, non magnitudini deputanda est, sed decori. Vel quomodo speciosus, cum Isaias dicit: Vidimus eum non habentem speciem, neque decorem: sed quasi despectum, et humiliatum, et percussum, et flagellatum a Deo (Isa. LI)? Propheta Isaias ex persona Judaeorum dicit hoc, quia illi humanitatem carnis, quasi purum hominem esse crediderunt. Sed hic propheta secundum divinitatem loquitur. Item Isaias propheta praesciebat per Spiritum sanctum illam humanitatem a foris quam viderunt Judaei: sed intrinsecus divinitatem non potuerunt intelligere. Diffusa est gratia in labiis tuis. Cum morbos verbo curas, cum mare quiescere facis, cum silentium ventis indicis, cum febrem discedere jubes, cum Lazarum vocas, et venit: Patrem interpellas, et audit, et non solum audit, sed etiam respondet: et omnia quae loqueris, gratia labiorum tuorum perficiuntur. Diffusio gratiae in Scripturis sanctis gratia Spiritus sancti est, vel Christi. Diffusa est gratia Spiritus sancti in baptismo in specie columbae: cum descendit in capite, venit in barbam: deinde in oram vestimenti ejus. Caput nostrum, Christus est; barba, sancti Apostoli; ora vestimenti ejus, sancti praedicatores: sicut ait propheta: Sicut unguentum in capite, quod descendit in barbam Aaron, et quod descendit in oram vestimenti ejus (Psal. CXXXII). Gratia in labiis tuis: quia lex per Moysen data est, gratia et veritas per Jesum Christum facta est (Joan. I). Propterea benedixit te Deus in aeternum. Ob hanc gratiam. Nam cum semper Christus Dominus in Patre fuerit benedictus, in assumpta benedicitur carne: cum descendente Spiritu sancto super eum in baptismo, dicit Pater: Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi complacui (Matth. III). Vel benedixit Pater Deus Filium suum, et Christus suam Ecclesiam.

Accingere gladio tuo super femur tuum potentissime. Gladium circa femur. Per gladium, verbum: per femur, incarnatio. Accingit homo gladium ad pugnandum. Sed, accingere gladium, potentissime. Ac si dicat propheta: Tu, Christe, indue carnem: pugna contra diabolum, et libera genus humanum de inferno. Accingere gladio, verbo praedicationis, qui divisit filium a patre: filiam a matre, nurum a socru: circa femur tuum, super carnem assumptam. Potentissime, non segniter, neque leviter, sed viriliter.

Specie tua et pulchritudine tua. Sanctitate atque justitia: vel ad divinitatem pertinet. Intende prospere, procede et regna. Si tibi intendis, semper tibi prospera erunt. Procede: id est, de coelo veni. Et regna: quia regnum diaboli antea erat. Unde dicimus in Oratione Dominica: Veniat regnum tuum in nobis, et discedat regnum diaboli (Luc. XI). Intende prospere: vide feliciter. Procede, de thalamo uteri virginalis: et regna, oppresso mortis imperio.

Propter veritatem, et mansuetudinem, et justitiam. Veritas, ipse Christus: quia ipse est veritas. Unde de illa muliere dixit ad Judaeos: Qui sine peccato est vestrum, prior in illam lapidem mittat (Joan. VIII). Mansuetudo, quando dixit: Nec ego te condemnabo. Justitia, quando dixit: Vade, mulier, et amplius noli peccare. Propter veritatem: qua illa quae per prophetas promiseras, adimplesti. Et mansuetudinem: quia sicut ovis pro vita populi immolaris. Et justitiam: cum non potestate, sed humilitate eripuisti hominem. Et deducet te mirabiliter dextera tua. Potentia, sive virtus. Vel potestas deducet te, scilicet te, in coelum.

Sagittae tuae acutae. Praedicationes, corda hominum transfigentes. Acutae, quia usque ad interiora cordis penetrant. Populi sub te cadent in corda inimicorum regis. A compunctione praedicationis, in corda corruunt ut non superbiant, sed humiliter credant. Qui fuerant non credendo inimici regis, fiant credendo amici. Quia qui Christi inimici erant, postea amici effecti sunt.

Sedes tua, Deus, in saeculum saeculi. Non temporalis, sed aeterna. Vel sedes Dei, sancta Ecclesia est, aut anima: quia anima justi est sedes sapientiae. Virga directionis, virga regni tui. Per virgam, correptio disciplinae: quia per ipsam regulam veritatis, corda illorum diriguntur quae tortuosa erant.

Dilexisti justitiam, et odisti iniquitatem. Id est, mandata Dei Patris implevisti. Et odisti iniquitatem, non quod odium cadat in Deum: sed odire Deus dicitur, id est, repudiare. Iniquitas ipse diabolus intelligitur. Vel virga, disciplina coelestis accipitur: per quam iniquam tortuositatem nostram quam odivit, ad suam direxit justitiam. Propterea unxit te Deus tuus. Deum, inquit Apostolus, et Christum: Deus illum fecit (Hebr. I). Oleo laetitiae prae consortibus tuis. Alii reges qui typum illius praetulerunt, et regnando consortes dicti sunt, oleo corruptibili sunt inuncti: hic vero Filius Dei a Deo Patre, oleo exsultationis: hoc est, resurrectionis, ascensionis, dominationisque est delibutus: quia Christus natura unctus, nos per gratiam: quia in illo pleniter fuit divinitas, nam in sanctis per partes datur.

Myrrha et gutta et casia a vestimentis tuis. Myrrha pro sepultura ponitur: gutta, contra venena accipitur. In casia homo, qui saepe arbor dicitur, demonstratur. Ergo defluxerunt haec a vestimentis ejus: id est, ab assumpta carne, qua velut vestimentum se divinitas circumdedit. Stillavit odor myrrhae, cum est traditus sepulturae. Fluxit gutta, cum, compresso serpentis veneno, tartarea restinxit incendia. Prodivit et casia: cum in eo homine per quem evicit inferos, ascendit in coelos. A domibus eburneis, ex quibus delectaverunt te filiae regum in honore tuo. Domus eburneas, propter magnitudinem elephantorum, domus amplas accipimus: ampla est enim via quae ducit ad perditionem (Matth. VII). Sed ebur, nisi radatur limis, dividatur serris, ac subulis perforetur, obscurum et horribile est: sic et apostoli erant antequam vocarentur et inhabitarentur. Sed postquam vocati sunt, serris secti, ungulis rasi, scalpellis scalpti, flammis igniti: ac diversis suppliciis elimati, facti sunt domus Dei: in qua ipse Christus dignaretur inhabitare. Horum exempla sequentes martyres, effecti sunt suorum corporum reges. Istorum regum sunt filiae, animae sanctae: quae Christum delectatae sunt, honorando nomen majestatis ejus, et praeconando misericordiam ejus. A domibus eburneis: de quibus laetificaverunt te. Multi per errorem pro domibus, graves, dicunt: quia apud Graecos verbum βάρεων utrumque significat.

Astitit regina a dextris tuis. Quia nihil in regno tuo sinistrum. In vestitu deaurato. Spiritualis credulitatis ornamento. Circumdata varietate. Gentium ac populorum. Ipsi nunc Ecclesiae propheta loquitur. Regina, Ecclesia est. Unde dicit in Cantico canticorum: Quae est ista quae ascendit dealbata, innixa super fratruelem suum? Regina dicitur: quia regit sua vitia et peccata. A dextris tuis. Ut illud: Statuet quidem oves a dextris suis, quando dicturus erit: Venite, benedicti Patris mei, percipite regnum quod pro vobis paratum est ab origine mundi (Matth. XXV). In vestitu: id est, non nuda, sed vestita sensu spirituali. Circumamicta varietate. De septuaginta et duabus linguis: id est, de diversitate gentium vel gratiarum actione.

Audi, filia, et vide. Crede ut munderis. Filia, quia ab eo renata. Sponsa, quia ipsi es sociata. Vel Christus vocat Ecclesiam suam per fidem filiam. Filiam dicit: ut casta sit mente et corpore. Et inclina aurem tuam. Humiliter ac sapienter ausculta vel desidera. Et audi, aure cordis, ut illud, Qui habet aures audiendi, audiat (Luc. VIII). Et vide: hoc est, oculis cordis, unde Deus videtur, ut ait: Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt (Marc. V). Et obliviscere populum tuum, etc. Consortia daemoniorum, vel vitia, et peccata, et domum patris tui diaboli, qui te prius genuerat: quia totus mundus in maligno positus erat (I Joan. V): ideo, inclina aurem tuam.

Quoniam concupivit rex decorem tuum. Christus Jesus a quo regeris, quia nigra eras in domo patris: nunc autem abscondis post baptismum, vel vitiis abluta, vel gratia fidei candida. Quia ipse est Dominus. A quo redempta es. Deus tuus. Quem nunc, relictis simulacris, excolis et adoras. Quomodo dicit speciem et pulchritudinem tuam: cum non pulchra, nec speciosa, quam antea fetida, deformis erat Ecclesia? Sed postea pulchra et speciosa per lavacrum baptismi: quia justus pro impiis mortuus est, id est, Christus: mundans eam per lavacrum sanguinis sui, ut ait Apostolus: Non habentem maculam aut rugam (Ephes. V). Et adorabunt eum filiae Tyri. Tyrus, interpretatur, angustia. Filiae Tyri, filiae angustiae. Ipsi adorant Christum, qui sunt in angustia. Vel animae credentes ex gentibus. In muneribus vultum tuum deprecabuntur divites plebis. Istae recondentes thesauros suos, de corde te mundo requirunt: quia ubi sunt thesauri eorum, ibi erit et cor eorum (Matt. VI). Fecerunt hoc Magi, qui cum thure, et myrrha, et auro venerunt: quia non tantum verbis, sed etiam muneribus adoraverunt Christum.

Omnis gloria ejus filiae regis, animae fidelis, ab intus, in fimbriis aureis circumamicta varietatibus. Superius diximus, varietate gentium: hic, gratiarum Omnis gloria ejus filiae regis ab intus: id est, seniores Ecclesiae, vel reges et potentes: qui habent modo spem, fidem et charitatem: ipsi obtulerunt ad intus: hoc est in conscientia Ecclesiae. In fimbriis aureis circumamicta varietate. Non solum littera, sed etiam sensu spirituali, illi qui intrant, obtulerunt, vel varietate virtutum repleti sunt.

Adducentur regi virgines post eam, proximae ejus. Per unam Ecclesiam, apostolica institutione fundatam, multi convertuntur ad Christum. Afferentur tibi in laetitia et exsultatione. Non in tristitia peccati, neque in lacrymis poenitentiae: sed in laetitia virtutum et exsultatione gratiarum. Adducentur in templum regis. Vidit enim Joannes Jerusalem civitatem sanctam descendentem de coelo, habentem claritatem Dei: sed templum in ea non vidit (Apoc. XXI): Dominus, inquit, est templum ejus. Inducentur ergo in hoc templum virgines istae: hoc est, animae sanctorum: ut conformes efficiantur corpori gloriae ejus.

Pro patribus tuis nati sunt tibi filii. Fuerunt, o Ecclesia, apostoli patres tui: quia ipsi te genuerunt. Nunc autem quia illi recesserunt a mundo, habes pro his episcopos filios, qui a te creati sunt. Sunt enim et hi patres tui: quia ab ipsis regeris. Constitues eos principes super omnem terram. Constituit Christus sanctos suos super omnes populos. In nomine enim Dei dilatatum est Evangelium in omnibus finibus mundi: in quibus principes Ecclesiae, id est, episcopi, constituti sunt.

Memores erunt nominis tui, in omni generatione et generatione. Ideo memores erunt: quia numquam obliviscuntur, sed semper te praedicabunt, sive aedificabunt in generationibus sanctorum.

Propterea populi confitebuntur tibi in aeternum, et in saeculum saeculi. Ob eorum praedicationem semper tibi delicta populi confitentur: tuam gloriam enarrabunt, tuam laudem annuntiabunt.

PSALMUS XLV.

In finem, pro filiis Core pro arcanis, Psalmus. Pro arcanis: id est pro occultis de vocatione gentium et de reprobatione Judaeorum. Psalmus docet nos spem nostram in illum debere ponere, qui solus potest de tribulatione liberare.

Deus noster refugium et virtus: adjutor in tribulationibus quae invenerunt nos nimis. Plenus est enim mundus aerumnis atque pressuris: ideoque quia sunt alia adjutoria regum, virtutes potentium, refugia civitatum: nostra munitio Christus est, qui nos ab his potenter eripere potest.

Propterea non timebimus: Quia in ipso credulitatem [ Mart. vitiose crudelitatem] habemus. Dum turbabitur terra. Generatio Judaeorum, qui terrena sapiunt. Et transferentur montes in cor maris. Praedicationes apostolicae in corda gentilium hujus mundi, sicut in Evangelio: Si habueritis, inquit, fidem sicut granum sinapis, dicetis huic monti: Transi, et faciet (Matt. XVII). In corde maris; id est, in gentilitate.

Sonuerunt et turbatae sunt aquae eorum. Aquae, populi: motus, daemones intelliguntur. Qui nunc turbati sonum dederunt: cum eversoribus simulacrorum, vel restituerunt, vel mortem parare voluerunt. Conturbati sunt montes in fortitudine ejus. Excelsiores saeculi potestates.

Fluminis impetus laetificat civitatem Dei. Post eversos cultus daemoniorum, ablutio baptismi, vel irrigatio Spiritus sancti laetificat animam civitatem Dei, sive Ecclesiam, quae est civitas Dei, quae super montem posita, non absconditur (Matt. V). Sanctificavit tabernaculum suum Altissimus. Congregationem fidelium, in qua per fidem habitat.

Deus in medio ejus non commovebitur. Sed firmatur, ut ait: Ne timeas, Maria (Luc. I): vel Ecclesia in tribulatione. Adjuvabit eam Deus mane diluculo. Inspectione sancta, qua mundum promerebitur cor. Beati enim mundo corde: quoniam ipsi Deum videbunt (Matt. V).

Conturbatae sunt gentes. Vitiorum ac criminum. Et inclinata sunt regna. Potestates daemoniorum, sub potestate Christi. Dederunt vocem suum. In praedicationibus. Mota est terra. Obstupuerunt gentes in incredulitate sua: hoc est, gentilitas de infidelitate ad fidem Christi.

Dominus virtutum nobiscum. Per assumptionem carnis, particeps factus est pro nobis. Ideo et Emmanuel, hoc est, nobiscum Deus. Dominus virtutum, angelorum et hominum. Susceptor noster Deus Jacob. Ipse virtutum Dominus, qui vicit diabolum. Ipse susceptor noster, ut nos in aeternum conservet. Adjutor, Deus Jacob. Per Jacob, supplantatio vitiorum.

Venite et videte opera Domini. Christus vocat suam Ecclesiam ad fidem, vel ad credulitatem. Videte, id est, intelligite: opera Domini, virtutes Domini. Vel, opera Domini: quia, juxta Danielem, lapis excisus de monte sine manibus, comminutis regnis mundi, occupavit latitudinem omnis terrae (Dan. II). Quae posuit prodigia super terram. Multa enim signa, vel ante adventum corporeum, vel post illum ostendit in populis. Auferens bella usque ad fines terrae. Omnia bella in adventu Domini quievisse, multorum narrant historiae. Sed et nunc in Ecclesia sua quotidie bella coercet, ut non saeviant, vel haeretici, vel Judaei. Vel auferens, tollens, bella: hoc est, pugnam, quia semper est pugna vitiorum et peccatorum. Usque ad fines terrae, usque ad finem saeculorum. Dominus aufert a nobis istam pugnam: nam per nos non possumus.

Arcum conteret. Occultas malorum insidias. Et confringet arma. Praesentes pugnas. Et scuta comburet igni. Insanas diabolicae protectionis phantasias, quae omnia illo igni spirituali consumit: de quo ait: Ignem veni mittere in terram: hoc est, in Ecclesiam (Luc. XII).

Vacate et videte quoniam ego sum Dominus. Ego feci, et non feram: ego creavi, et ego sustineam: redimam vos et dimittam peccata vestra, ait Dominus (Isai. XLVI). Vacate ergo ut me cognoscatis, et non in aliud conturbemini. Exaltabor in gentibus. Quae fuerint ad credulitatem conversae. Exaltabor in terra. Si ex Judaeorum gente ad me reversi fuerunt: quos non terrena sapere manifestum est.

Dominus virtutum nobiscum: susceptor noster Deus, Jacob. Semper enim cum credentibus dignanter inhabitat: sicut apostolis post resurrectionem polliceri dignatus est, dicens: Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi (Matth. ult.).

PSALMUS XLVI.

In finem, pro filiis Core, Psalmus. Filii Core, filii calvi. Vox deridentis est. Hoc de illis quadraginta duobus pueris dicit, qui Elisaeum deriserunt, et dixerunt: Ascende, calve; ascende, calve, et maledixit eos in nomine Domini (IV Reg. II). Et egressi duo ursi, comederunt eos. Elisaeus figuram Christi tenet, illi pueri figuram Judaeorum, qui dixerunt: Ave, rex Judaeorum. Unde Paulus dicit: Nolite pueri effici sensibus, sed malitia parvuli estote (I Cor. XIV). Venit medicus sanare aegrotos, sed aegroti occiderunt medicum. Ursi proprie daemones intelliguntur, quia devoraverunt corda illorum. Psalmus vocem continet apostolicam, admonentem, ut in ipso solo laetemur, cujus sumus sanguine liberati.

Omnes gentes, plaudite manibus. Spiritus sanctus per prophetam vocat ad fidem omnes gentes venire Omnes gentes: id est, totus mundus simul, plaudite manibus. Plaudere, laudare. Plausus namque laus dicitur. Gaudete in bonis operibus. Jubilate Deo in voce exsultationis. Voce sublimi Dominum confitemini in ipso corde, et omni membrorum officio exsultate. Propter magnitudinem laetitiae dicit. Vox exsultationis est: quod nec verbis, nec litteris, nec syllabis potest homo comprehendere, quantum Deum laudare debeat.

Quoniam Deus excelsus terribilis. Ille qui quondam irritabatur a Judaeis, obtentis gentibus, excelsus coelos ascendens, terribilis factus est, residens ad dexteram Patris. Et rex magnus super omnem terram. Non solum super Judaeorum gentem, sed super omnes nationes terrae. Vel, super omnem terram, id est, super omnem Ecclesiam, quia Ecclesia terra dicitur: Christus super eam, quia data est ei potestas in terra et in coelo. Vel de quo nunc apostoli dicunt:

Subjecit populos nobis et gentes sub pedibus nostris. Elegit nobis haereditatem suam. Subjectas sibi a Christo gentes et populos dicunt: quorum malitia conculcata, dignos in haereditatem Christi fecerunt. Vel haereditas Christi, sancta Ecclesia est. Unde dixit in alio loco: Dominus pars haereditatis meae (Psal. XV). Et nos sua, et ille nostra: secundum illud: Portio mea Dominus (Psal. CXVIII). Speciem Jacob quam dilexit. De pulchritudine enim Jacob elegit apostolos, qui ab ejus stirpe descendentes, haec dicunt. Quod autem eum diligat, audi prophetam: Jacob dilexi, Esau autem odio habui (Malach. I).

Ascendit Deus in jubilo. Claruit enim ascensio ejus, in qua multitudo angelorum cum magna jubilatione dicebat: Tollite portas, principes, vestras (Psal. XXIII): jam redit victor ex praeliis. Et Dominus in voce tubae. In qua duo angeli tamquam tuba, illo ascendente, apostolis clamaverunt: Hic Jesus, qui receptus est a vobis, sic veniet quemadmodum vidistis eum euntem in coelum (Act. I). Vel post victoriam, qua vicit diabolum, sic ascendit. Unde dicit in alio psalmo: Tollite portas, principes, vestras, et elevamini, portae aeternales, et introibit Rex gloriae (Psal. XXIII). Vel sicut legimus in Actibus apostolorum, quando ascendit de monte Oliveti; Viri Galilaei, quid statis aspicientes in coelum? Hic Jesus qui assumptus est a vobis in coelum: sic veniet quemadmodum vidistis eum euntem in coelum (Act. I).

Psallite Deo nostro, psallite, psallite regi nostro, psallite. Qui, oppresso mortis dominatu, carnem cum qua jacuit in tumulo, evexit ad coelum.

Quoniam rex omnis terrae Deus. Quia jam non solum in Judaea et Jerusalem notus, sed in omni terra fidei lumine declaratus. Psallite sapienter. Ut quae canitis per litteram, intelligatis spiritualiter dicta.

Regnabit Dominus super omnes gentes. Quas in haereditatem accepit a Patre. Unde et in alio psalmo dicit; Dabo tibi gentes haereditatem tuam, et possessionem tuam terminos terrae (Psal. II). Vel, excelsus Dominus super omnes gentes et super coelos gloria ejus (Psal. CXII). Deus sedet super sedem sanctam suam. Ad dexteram Patris. Vel angeli pro innocentia eorum dicuntur sedes, quia non peccaverunt. Inde dixit: Coelum mihi sedes est (Isai. LXVI). Deus sedet super sedem sanctam suam: hoc est, in Ecclesia. Unde dictum est: Anima justi, sedes est sapientiae (Sap. VII).

Principes populorum. Apostoli. Congregati sunt. Ad judicandum. Vel, principes populorum: id est, seniores Christianorum; quorum figuram tenebat centurio; vel modo illi qui tenent ipsam fidem, quam habuit Abraham. Unde dictum est: Multi venient ab Oriente et Occidente, et recumbent cum Abraham, Isaac et Jacob in regno coelorum (Matt. II). Cum Deo Abraham. Deus Abrahae, Deus verus est, qui est Deus viventium, cum quo justi judicium facient. Sic enim et Dominus in Evangelio ait; Cum sederit Filius hominis in sede majestatis suae; sedebitis et vos super sedes duodecim, judicantes duodecim tribus Israel. Quoniam dii fortes terrae, vehementer elevati sunt. Dii, sancti sunt; sicut ait propheta; Ego dixi: Dii estis et filii excelsi omnes (Psal. XXI): Elevati sunt vehementer. Elevati sunt, per fidem et praedicationem. Vel illi qui elevati sunt in superbia, et relictis coelestibus, terrena concupierunt; quibus dicitur: Sicut homines moriemini: isti a Deo Abrahae, vel apostolis ejus, sunt judicandi. Nos vero oremus Dominum, ut, deposito omni tumore superbiae, ita illi conjungamur in hoc saeculo; ut in judicio a sinistra parte disjuncti, non inveniatur in nobis quod damnet in poenam; sed quod pietate multiplici provehat ad coronam.

PSALMUS XLVII.

PSALMUS Cantici Filiis Core, secunda sabbati. Per psalmum, opus vel praedicatio intelligitur. Per canticum, scientia et laus. Filii Core, sancti apostoli, vel martyres. Prima Sabbati, fecit lucem; secunda sabbati, fecit firmamentum. Lucem, angelos; firmamentum, homines. Habet inde aliquid in novo Testamento. Prima Sabbati, resurrexit lux Christus. Unde dicit in Evangelio: Erat lumen verum, quod illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum (Joan. I). Secunda Sabbati, firmata est Ecclesia in fide, quando dixit Dominus: Et super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam (Matth. XVI). Psalmus totus circa sanctam plebem, totus circa Ecclesiastica mysteria commoratur.

Magnus Dominus et laudabilis nimis. Vox Ecclesiae. Magnus dicitur, non comparatione, sed pro magnitudine gloriae suae. Quasi interrogaretur, ubi magnus, ubi laudabilis? Respondet: In civitate Dei nostri. Anima sancta, cujus cives atque domestici, boni actus intelliguntur. In monte sancto ejus. In assumpto Dominici hominis corpore.

Fundatur exsultatione universae terrae. Terram quae prius peccatis et maledictionibus subjacebat, ascensione sua occupavit, atque in ea credulitatis suae exsultationem ac laetitiam dilatavit. Vel fundata fuit, et est Ecclesia, in toto mundo in fide. Mons Sion, latera aquilonis, civitas Regis magni: Ad hunc montem, id est, ad Christum Dominum, accesserunt duo populi ex Sion: unus de lateribus aquilonis, qui est ex praeputio, alter ex circumcisione. Christus ergo Dominus, qui est pax nostra, abstulit maceriam inimicitiae de medio, et fecit utraque unum: et collocavit in Ecclesia sua, quae est civitas Regis magni, hos populos per fidem. Vel mons Sion: hoc est, sancta Ecclesia. De latere aquilonis: quia de malis est congregata. Unde dictum est: Ab aquilone exorientur mala quae sunt super terram. Hic aquilo diabolus, cui dicitur: Veni, aquilo, perfla hortum meum (Cant. IV): hoc est, Ecclesiam tentationibus. Unde Apostolus dicit: Oportet haereses esse, ut qui probati sunt, manifesti fiant in vobis (I Cor. XI). Vel, civitas Regis magni: hoc est, sancta Ecclesia.

Deus in domibus ejus cognoscetur cum suscipiet eam. Suscepit eam per gratiam. Cognoscitur autem in gradibus ejus, id est, in apostolis, vel reliquis praedicatoribus: per quos Ecclesiae fides annuntiata est. Gratia enim sumus salvati per fidem: et hoc non ex nobis. Dei donum est, ut nemo de se glorietur. Vel, in domibus, id est: in sancta Ecclesia. Cum suscipiet eam, in fide; quia antea inter malos erat.

Quoniam ecce reges terrae congregati sunt. Principes saeculi, quorum regnum in cultu idolorum atque daemoniorum erat. Ex lateribus aquilonis, id est, diaboli accedentes. Vel, congregati sunt, et convenerunt in unum, id est, in unitatem Ecclesiae. Convenerunt in unum. Lapidem summum angularem in fundamento fundatum.

Ipsi videntes sic admirati sunt. Gloriam ac potentiam Redemptoris. Vel virtutes Apostolorum admirati sunt, et commoti sunt de infidelitate ad fidem. Conturbati sunt et commoti sunt, tremor apprehendit eos. A conscientia delictorum: quia dictum est: A timore tuo concepimus et peperimus spiritum salutis (Isa. XXVI).

Ibi dolores ut parturientis: in spiritu vehementi. Cum corpora exercere per abstinentiam coeperint: in spiritu fortissimo, id est, sancto. Conterens naves Tharsis. Humilians superbiam gentium: quia Tharsis, in principio suo, a navigatione negotiatorum superba ac praecellens facta est. Ideo hic comparantur huic navigio, qui in hujus saeculi fluctibus circumferuntur omni vento luxuriae atque vanitatis. Ipsi nunc in ea credentes dicunt:

Sicut audivimus. Per prophetas. Sic vidimus in civitate Domini virtutum, in civitate Dei nostri: Deus fundavit eam in aeternum. Vidimus in Evangelio, quae est civitas virtutum. Vidimus in Ecclesia, quae est civitas Dei in illo regno magno fundata.

Suscepimus, Deus, misericordiam tuam in medio templi tui. In Ecclesia tua suscepimus sanctum Spiritum, sicut et illi prius super quos in Actibus apostolorum est effusus.

Secundum nomen tuum, Deus, sic et laus tua in fines terrae. Cum, accepto Spiritu sancto, cunctarum gentium locuti sunt linguis. Sed et in amplitudine fidelis populi semper tua laudatio commoratur. Justitia plena est dextera tua. In his qui in judicio in dextera parte sunt collocandi.

Laetetur mons Sion. Ecclesia in Christo. Et exsultent filiae Judae. Animae confessorum: quia Judas, confessio interpretatur. Propter judicia tua, Domine. Quia custodierunt ea ut poenitentiam agerent. Vel, judicia tua, judicia Dei occulta: quia reprobati sunt Judaei, et electae sunt gentes in fide.

Circumdate Sion. Id est, defendite Ecclesiam in credulitate vestra. Et complectimini eam. In charitate. Narrate in turribus ejus. Laudem et gloriam Christi. Narrate, hoc est, praedicate. Turres, hi sunt principes Ecclesiae tuae: quia turris fortis est, et undique speculatur. Sic et sancti et fortes, et speculatores debent esse in gente humana.

Ponite corda vestra in virtute ejus. Ne separemini a charitate quam docuit. Ponite, hoc est, intelligite. In virtute ejus, in charitate ejus: quia non solum docere, sed etiam quod praedicant, opere debent implere. Et distribuite domos ejus. O vos, Doctores Ecclesiarum, distribuite gradus ordinationum, canonice et sancte; non praemiis corrupti; non personarum acceptione per adulationem decepti. Ut enarretis in progenie altera. Non solum his qui credunt, sed et his qui credituri sunt. Sed quid, inquis, enarremus.

Quoniam hic est Deus noster in aeternum, et in saeculum saeculi, et ipse reget nos in saecula. Deus, quia per ipsum facti sumus. Rex, quia ab ipso regimur. Ipse enim lubricos et tortuosos gressus nostros direxit in se, qui est via pacis, et pax nostrae salutis.

PSALMUS XLVIII.

In finem, pro filiis Core, Psalmus. Filii Core, sancti apostoli vel martyres sunt. Istum psalmum Spiritus sanctus per prophetam in persona praedicatorum cantavit. Vel ideo iste psalmus, eo quod doceat mundi divitias cum vanis honoribus spernendas: cavendas etiam serpentis astutias, et omnem orbem ad audiendum Dei verbum instanter admonet dicens:

Audite haec, omnes gentes: auribus percipite, qui habitatis orbem. Sapienter intelligite in spiritualibus auribus, quas Dominus ad audiendum elegit. In Evangelio autem cordis requirit, unde Deus auditur. Qui habitatis orbem, id est, corpora vestra.

Quique terrigenae et filii hominum; in unum dives et pauper. Intelligendum est quod omnes habitatores terrae ad audiendum Dei verbum vocat: scilicet ut nulli hominum occultentur divina, vel judicia, vel mandata. Vel simul, in unum dives et pauper: hoc est, servus et liber. Vel, pauper: unde dixit: Beati pauperes spiritu: quoniam ipsorum est regnum coelorum (Matth. V).

Os meum loquetur sapientiam. Loquetur illam sapientiam quae occulta est ab hujus saeculi sapientibus, et revelata est parvulis, hoc est, ut cognoscant parvuli Ecclesiae, quia Christus est sapientia Patris; de quo omnes prophetae loquuntur. Vel, os meum loquetur sapientiam: id est, Christum quem praedicat Ecclesia. Et meditatio cordis mei prudentiam. Semper in corde meditabar, ut relinquentes homines stolidam vanitatem, Christi prudentiam sequerentur.

Inclinabo in parabolam aurem meam. Quia scit propheta Christum Dominum venturum in mundum, qui in similitudine loquatur: ideo se ad audiendum praeparat, id est, spiritualiter ad intelligendum. Vel inclinabo aurem cordis ad humilitatem. In parabola, id est, in similitudine intelligam. Aperiam in psalterio propositionem meam. Hoc propono, ut quod ille decalogus praedixit, si custodiatur, coelestia regna largiuntur. Vel quod proposui in corde, praedicabo in sermone et intelligam.

Cur timebo in die mala. In die judicii. Iniquitas calcanei mei circumdabit me. Quia in calcaneo quisquis peccaverit, labitur. Sed et iniquitas calcanei, originale peccatum accipitur ex Adam: ut dictum est ad mulierem: Inimicitias ponam inter te et serpentem, et semen tuum, et semen illius (Genes. V). Tu observabis, id est, conteres caput suum, et ipse calcaneum tuum.

Qui confidunt in virtute sua, et in multitudine divitiarum suarum gloriantur. Isti labuntur in calcaneo: quia per illum non incedunt qui est via, veritas et vita, vel, qui confidunt in virtute sua: quique in abundantia divitiarum suarum gloriantur.

Frater non redemit, redimet homo. Si Christus non redemit, qui se fratrem dixit apostolorum, et resurgendo factus est primogenitus resurgentium: non redimet Adam, quia primus homo mortuus non resurrexit. Nam frater noster Christus est Deus et homo, qui nos redemit. Vel quod non redemit Moyses, redemit Christus. Non dabit Deo placationem suam. Qui non agit poenitentiam, per quam placatus Deus.

Et pretium redemptionis animae suae. Non fecit eleemosynam per quam peccata delentur. Laboravit in aeternum. In tormentis perpetuis positus. Et vivet in finem. Quia non interficitur, sed semper reparatur ad poenam.

Non videbit interitum. Non intelligit imminere sibi mortem. Cum videris sapientes morientes. Si viderit hominem sapientem in Deo ab hoc mundo migrare, dicit: Quid huic jejunia? quid castitas? quid eleemosynae profuerunt? Nonne et ipse mortuus est? Tale quidam et Redemptori nostro Judaei insultantes, dicebant: Numquid tu major es patre nostro Abraham qui mortuus est, et prophetae mortui sunt (Joan. VIII)? Simul insipiens et stultus peribunt, et relinquent alienis divitias suas. Insipiens est, qui Dei notitiam habere contemnit: de quo Apostolus ait: Omnis ignorans ignorabitur. Stultus vero est qui in divitiis et non in Deum sperat. Perdunt ergo ambo divitias: quia ibi congregant, ubi fures effodiunt et furantur (I Cor. XIV).

Sepulcra eorum domus illorum in aeternum. Tabernacula eorum in progenie et progenie. Haec illis erit perpetua habitatio: quia non resurgent, ut habeant aeternam vitam: sed ut damnentur in poena.

Vocaverunt nomina sua, in terris suis. Saepe enim pagani super defunctorum epulantes sepulcra, atque in nomine eorum qui mortui sunt bibentes, inania cum quodam modulamine cantant: sed nihil prodest in inferno damnatis.

Homo cum in honore esset, non intellexit. Esse se ad imaginem Dei formatum. Comparatus est jumentis insipientibus, et similis factus est illis. Deposita forma coelesti, factus est in similitudinem insipientium jumentorum.

Haec via illorum scandalum ipsis. Quia de judicio ad poenam eos deducit: Et postea in ore suo complacebunt. Sed nihil proficit confessio in inferno.

Sicut oves in inferno positi sunt: mors depascet eos. Merito a morte depascuntur, qui Christum noluerunt habere pastorem.

Et dominabuntur eorum justi in matutino. In resurrectione. Et auxilium eorum veterascet in inferno. Habuerunt divitias, sed cum descenderent in infernum, evanuerunt. A gloria sua. Quia non quaesierunt gloriam Christi, qui nunc de se loquitur.

Verumtatem Deus redimet animam meam de manu inferi cum acceperit me. Homo Deus non rapinam arbitratus est esse se aequalem Deo: sed semetipsum exinanivit, formam suscipiens servi. Suscepta etiam morte, resuscitatus paterna virtute, hominem qui corruerat reparavit.

Ne timueris cum dives factus faerit homo, et cum multiplicata fuerit gloria domus ejus, etc. Dives effectus est Judas proditor vendendo Magistrum: sed nihil pretii quod assumpserat, secum cum moritur deportavit. Sic ergo nunc unusquisque, oppresso paupere, dives efficitur et multiplicatur. Noli timere; cito praeterit, et nihil secum de his quae rapuerat, tollit: Domino in Evangeliis sic dicente: Stulte, hac nocte animam tuam repetent a te, quae autem parasti cujus erunt (Luc. XIII)?

Quia anima ejus in vita ipsius benedicetur. Benedicitur a stultis propter potentiam: sed victus affluentia ac potus, proferunt non de bene vivente, sed de bene pascente sententiam. Sed non haec excusant a poena. Confitebitur tibi cum benefeceris ei. Tunc gratias agit, quando aliquid lucri conquirit.

Et introibit usque ad progenies patrum suorum: in aeternum non videbit lumen. Magis in divitiis quam in Deo speravit, sicut parentes ejus: ideoque de eo dicitur: Ejicite eum in tenebras exteriores, ibi erit fletus et stridor dentium (Matth. XVI).

Homo cum in honore esset, non intellexit: comparatus est jumentis insipientibus, et similis factus est illis. Non cognovit, quia haec omnia ei a Deo fuerant attributa: idcirco insipientia ejus jumentis insensibilibus comparatur. Nos vero deprecemur Dominum, ut ipse nobis tribuat intellectum, ut dum ea quae videntur, abjiciamus: illa quae non videntur, adipisci mereamur.

PSALMUS XLIX.

Psalmus Asaph. Asaph interpretatur, congregatio. Psalmus discernit justos ab impiis, coelestes a terrenis, sanctos a peccatoribus protestatur. In quo non propheta se locutum, sed ipsum Dominum pronuntiat, dicens:

Deus deorum Dominus locutus est. Deus in Trinitate, Pater, et Filius, et Spiritus sanctus, unus Deus: deorum Deus: quia credentes deos voluit nuncupari. Dedit enim eis potestatem filios Dei fieri: his qui credunt in nomine ejus (Joan. I). Dominus autem est: eo quod omnium dominantium dominetur. Et utique ipse qui dudum in patriarchis loquebatur atque prophetis, ipse nunc loquitur. Et quid, inquis, loquitur? Et vocavit terram. Non partem aliquam; sed audi quid adjecit:

A solis ortu usque ad occasum. Nihil reliquit, quod non sua vocatione faceret dignum. Ex Sion species decoris ejus. Quae est fides atque credulitas quae ex Sion incipit. Unde Dominus in Evangeliis: Oportebat enim haec Christum pati et resurgere a mortuis tertia die, et praedicari in nomine ejus poenitentiam et remissionem peccatorum in omnes gentes: incipientibus ab Jerusalem, quae est Sion (Luc. XXIV).

Deus manifeste veniet. Non occultus. Vel, Deus manifeste veniet: hoc est, in die judicii, quia omnis homo eum videbit: ut in Apocalypsi ait: Et videbit eum omnis oculus (Apoc. I). Deus noster et non silebit. Quia ad judicandum veniet: juxta illud: Tacui, numquid semper tacebo (Isai. XLII)? Modo tacet, tamen et si tacet judicio, non tacet mandato. In primo adventu tacuit, quia humilis apparuit.

Ignis in conspectu ejus ardebit. Duplicem hic ignis intelligitur habere virtutem. Illuminat enim, et exurit. Gaudeant justi: quia illuminantur ex eo. Timeant peccatores, qui exurendi sunt ab eo. Et incircuitu ejus tempestas valida. Quae flagellat et corrigit peccatores, triticumque secernit a paleis. Et quos ignis exurit, tempestas involvit. Et in alio loco dicit: Purgabit aream suam, et congregabit triticum in horreum: paleas autem comburet igni inexstinguibili (Luc. V).

Et vocavit coelum desursum. Apostolos vel reliquos sanctos, qui despectis terrenis, quae sursum sunt sapiunt. Et terram discernere populum suum. Discernit autem et terrenos, ut cum coelestes ponuntur ad dexteram, hi ad sinistram collocentur. Vel discernet populum suum, in futuro judicio quando dicturus erit: Ite, maledicti, in ignem aeternum. Et ad sanctos: Ite in vitam aeternam (Matt. XXV).

Congregate illi sanctos ejus. O quam mirabiliter haec Evangelio sancto conveniunt! Dominus enim post dispensationem finis, audit quid dicit: Mittet filius hominis angelos suos cum tuba et virtute magna, et congregabunt electos ejus a quatuor ventis, a summo coelorum (Matt. XXIV). Et hic dicit: Congregate illi omnes sanctos ejus. Intelligite ergo per haec, unum veteris novique Testamenti esse dispositorem.

Qui ordinant testamentum ejus super sacrificia. In quorum miserationibus Deus super omnibus sacrificiis delectatur. Vel ordinant, praedicant et implent Testamentum novum super vetus, quia transeunt vetera, et ecce facta sunt omnia nova (II Cor. V).

Et annuntiabunt coeli justitiam ejus. Evangelistae, vel lex Moysi. Quoniam Deus judex est. Qui separare facit bonos a malis. Vel coeli, sancti: annuntiabunt, praedicabunt: ut illud, Coeli enarrant gloriam Dei (Psal. XVIII). Justitiam ejus, mandata ejus. Quoniam Deus judex est: quia ipse est judex vivorum et mortuorum. Et advocatus noster est, et judex est, et Deus noster est.

Audi, populus meus: et loquar tibi, Israel. Vox Dei Patris, ad populum Judaicum loquitur. Audi, populus meus. Aurem cordis requirit: unde ait propheta: Audiam quid loquatur in me Dominus Deus (Psal. LXXXIV). Et alibi: Audi, Israel: Dominus Deus tuus, Deus unus est (Deut. VI). Vel accipe aures audiendi, ut intelligas, Israel. Et testificabor tibi. Si mente spirituali perspexeris. Vel testificabor tibi, id est, per patriarchas et prophetas, sicut dixit: Ego sum qui sum (Exod. V). Quoniam Deus, Deus tuus ego sum. Deus sum, omnipotentia; tuus sum autem Deus, per gratiam: non simulacra muta et surda, quae hactenus veneratus es. Vel ego sum, qui semper sum ipse.

Non in sacrificiis tuis arguam te. Quia corde contrito delector. Holocausta autem tua in conspectu meo sunt semper. Si odorem rectae orationis, tamquam suavitatis incensum, ad me usque direxeris.

Non accipiam de domo tua vitulos: neque de gregibus tuis hircos. Ista enim sprevi: quia sanguis veri agni effusus est pro peccatis populi mei. Vel, non accipiam de domo tua vitulos: id est, incontinentes et superbos. Neque de gregibus tuis hircos: Hircos, qui foetidi sunt in peccato.

Quoniam meae sunt omnes ferae silvarum, jumenta in montibus et boves. Irrationabiles et diversis montibus vacantes homines: quos oportet vocatione Filii Dei salvos fieri.

Cognovi omnia volatilia coeli. Sive haereticos, sive divites hujus mundi, qui per mundanam superbiam et irrationabilem scientiam extolluntur. Et species agri mecum est. Quia ubi voluero, rerum omnium copia, vel diffunditur, vel negatur. Vel species agri mecum est: virtus sanctae Ecclesiae. Volatilia coeli quae mihi offers, turtures et columbas, ego tibi dedi, et omnia antequam fiant, apud Deum vivunt: et quali loco essent, et quali tempore venerint, et in pondere, et in mensura omnia apud Deum sunt: ut ait in Evangelio: Nam et capilli capitis vestri omnes numerati sunt (Luc. XII). Vel, volatilia coeli, sancti angeli.

Si esuriero, non dicam tibi. Esurire Dei est, non in escis corruptibilibus, sed ut faciat quis voluntatem ejus: sicut ipse ait in Evangelio: Meus cibus est, ut faciam voluntatem Patris mei (Joan. IV). Ergo tacet Christus suam esuriem: quia exspectat peccatores ad poenitentiam. Meus est enim orbis terrae, et plenitudo ejus. Totus mundus. Vel, orbis terrae, sancta Ecclesia. Ac si diceret, suo eam esse sanguine redemptam.

Numquid manducabo carnes taurorum, aut sanguinem hircorum potabo? Vetera hic sacrificia evacuanda esse declarat: ideoque in moribus bonis sacrificium requirit: dicens.

Immola Deo sacrificium laudis, et redde Altissimo vota tua. Hoc est sacrificium acceptabile: hoc est holocaustum pingue: ut laudetur Deus ab homine quem creavit, quem redemit: cui et regnum coeleste promittit. Vel vox prophetae admonet sanctos, immolare spiritualiter, et vota reddere, ut ait: In me sunt, Deus, vota tua: quae reddam laudationes tibi.

Invoca me in die tribulationis tuae, etc. Tentamur, ut probemur: perseveremus in fide, invocemus in tribulatione: magnificemus eum cum fuerimus a periculis liberati.

Peccatori autem dixit Deus: quare tu enarras justitias meas, et assumis testamentum meum per os tuum? Audiant haec doctores vel episcopi Ecclesiarum: qui peccata populorum resecant praedicando. Unde sanctus Paulus dicit: Manifesti sunt qui praeceptum Christi non sustinuerunt (I Tim. V), id est, non implent in opere quod praedicant. Unde Dominus dixit apostolis: Quae dixerint vobis facite: secundum opera vero illorum nolite facere (Matt. XXIII).

Tu vero odisti disciplinam, et projecisti sermones meos retrorsum. Quae praedicabas in Ecclesia, non custodiebas in vita.

Si videbas furem, currebas cum eo, et cum adulteris portionem tuam ponebas. Cucurristi cum fure, participatus es adultero, quando eis, vel in adulatoriis laudibus, vel in consentaneis voluptatibus es adjunctus. Quod dixit superius, portionem tuam ponebas, id est, portionem quam cum Deo et angelis habere debueras, ponas illam in inferno.

Os tuum abundavit malitia, et lingua tua concinnabat dolos. Illo male agente: tu nequiter ac dolose bene agere collaudabas. Vel, lingua tua concinnabat dolum, id est, Judas contra Christum. Os suum abundavit nequitia, quando consilium fecit cum Judaeis, ut eum crucifigerent.

Sedens adversum fratrem tuum loquebaris, et adversus filium matris tuae ponebas scandalum. Filius dicitur Christus: quia de synagoga processit. Vel Judas frater Domini dicitur, ut ait propheta: Narrabo nomen tuum fratribus meis (Ps. XXI). Vel aliter: Fratres, fortiores sancti: filii, simpliciores. Unde sanctus Paulus dixit: Nos qui firmiores sumus, debemus infirmiores fratres sustinere (Rom. XV). Sedens adversus fratrem tuum loquebaris: qui tibi in baptismo est renatus. Et adversus filium matris tuae ponebas scandalum: quem Ecclesia Dei sicut teipsum per fidem exhibuit Christo. Haec fecisti, et tacui. Quia examinanda ea in futuro judicio reservavi. Et tacui: quia non statim vindicavi, sed sustinui.

Existimasti, inique, quod ero tui similis. Dum non vindico in praesenti: arbitratus es ea mihi placere, sicut tibi placent tua mala et aliorum. Arguam te. Cum in sinistra parte sedis fueris collocatus, in futuro judicio. Et statuam illa contra faciem tuam. Ut his confusus damneris in morte perpetua, hoc est, per illa mandata quae non custodisti: vel tua peccata, et aliorum, quae post te reliquisti, ut illud: Quia si non annuntiaveris iniquo iniquitatem suam, sanguinem ejus de manu tua requiram (Ezech. III). Utinam nos in hoc saeculo poneremus ante nos peccata nostra: et non Deus ea in judicio statueret ante faciem nostram: ubi jam non castigatio, sed judicium mortis accedit.

Intelligite nunc haec qui obliviscimini Deum. Vox prophetae admonet unumquemque, ut non ponat Dominum in oblivione, nec sua mandata (Job. II). Ne quando rapiat, et non sit qui eripiat. Ne quando rapiat, ad mortem vel ad diem judicii: unde dixit: Et non est qui de manu tua possit eruere. Vel rapit ille: hoc est, in mortem praecipitat obliviscentes se, et nemo eripere potest:

Sacrificium laudis honorificabit me. Quia de omni bono quod sancti faciunt, Deus honoratur. Unde dixit Paulus: Omnia quaecumque facitis in verbo aut in opere: omnia in gloriam Dei facite (I Cor. X), ut et in Evangelio: Ut videant vestra opera bona, et glorificent Patrem vestrum, qui est in coelis (Matt. V). Ob hoc me honorat ille coram angelis: quia ego eum honorificavi coram hominibus in sacrificiis laudis; implevitque quod in Evangeliis est locutus: Qui me confessus fuerit coram hominibus, ego eum confitebor coram Patre meo et angelis ejus (Luc. XII). Et illic iter est. Christi iter per opera Sanctorum est. In quo ostendam illi salutare Dei. Salutaris Dei Patris, Filius est. In hoc sacrificio indicat viam, quae ducit ad vitam, id est, ad Christum. Qui nobis praestare dignetur, ut discreti a paleis, impleti fructu sanctificationis offeramus ei sacrificium laudis, ut ipso illuminante, intelligere mereamur viam nostrae salutis. Amen.

PSALMUS L.

In finem, Psalmus David, cum venit ad eum Nathan propheta: quando intravit ad Betsabee. Iste quinquagesimus psalmus vocem continet poenitentis personae: ostendens, ut qui ceciderit in crimine, confitendo mala sua, redeat ad salutem.

Miserere mei, Deus, secundum magnam misericordiam tuam. Confiteor immensam miseriam: ideo peto magnam misericordiam. Quia qui se miserum putat esse de suis peccatis: cum illo facit Deus misericordiam magnam. Quia minor misericordia est hic in praesenti, hoc est, quia homo cum non esset, ex nihilo creavit illum Deus ut esset, et regit, et gubernat. Major misericordia dicitur: quando ipsum hominem quem creavit, in futuro remunerat. Et secundum multitudinem miserationum tuarum, etc. Confugio ad miserationes tuas, ut gravibus vulneribus theriacam remissionis infundas. Miserationum, dicit: quia multa sunt peccata mea, et miserationes tuae multae (Ps. LXVIII). Unde dicit propheta in alio loco: Miserationes tuae multae sunt, Domine.

Amplius lava me ab iniquitate mea, et a peccato meo munda me. Expeto ut abluas fonte misericordiae: quia non vis in aeternum peccati vulnera reservare: Ac si dicat: Tu potes plus mihi remittere, quam ego intelligam rogare.

Quoniam iniquitatem meam ego cognosco. Ante faciem enim meam eam pono. Si tu pronuntias in confessione tua peccata, Deus ignoscet tibi. Et peccatum meum contra me est semper. Quia mea peccata a tuae bonitatis divitiis separant. Quia non trado illud in oblivionem, propono illud semper ante oculos meos. Quia si tu ponis illud ante te: Deus illud non ponit ante se.

Tibi soli peccavi, et malum coram te feci. Tibi enim delinquit quisque cum peccaverit: quia tu solus sine peccato es: dicente Apostolo: Est Deus verax, omnis autem homo mendax (Rom. III). Vel dicit David: Ego peccavi, et tu solus sine peccato es, sicut dicit Isaias: Qui peccatum non fecit; nec inventus est in ore ejus dolus (Isa. LIII). Vel illud: Quis arguet me de peccato (Joan. VIII)? Et item dicit: Venit princeps mundi hujus, et in me non invenit quidquam (Joan. XIV). Ut justificeris in sermonibus tuis, et vincas cum judicaris. Quia tu rectum judicium judicas. Propter nos transgressores et peccatores ille fuit judicatus, et damnatus. Unde dictum est: Justus ab iniquis judicatus est. Sed ille in futuro judicio erit alios judicaturus et condemnaturus. Justificatus es, Domine Jesu, in sermonibus tuis: cum ductus pro populi peccatis ad mortem, non est inventus dolus in ore tuo. Vicisti judicatus: cum in te nihil dignum morte princeps tenebrarum invenit. Consuetudo prophetae est, ut acta pro agendis loquatur.

Ecce enim in iniquitatibus conceptus sum, et in peccatis concepit me mater mea. Hic versiculus totius generis humani casum exponit, sicut in Job: Nec si unius diei sit super terram, potest esse mundus a sorde peccati (Job. XV et XXV). Concipitur autem et nascitur in originali peccato, quod ex Adam trahitur, sed baptismo per gratiam Christi purificatur. Vel, ut justificeris in sermonibus tuis, et vincas cum judicaris. Hunc locum diligentius in Epistola ad Romanos Paulus edisserit: quod Deus cum possit de nobis judicis auctoritate discernere, non hoc facit, sed nobiscum vult judicari, ut magis justitia appareat judicantis (Rom. III). In peccatis concepit me mater mea. Obscurus locus et altius retractandus.

Ecce enim veritatem dilexisti. Cum per prophetam peccantem famulum increpasti, veritatem dilexisti. Veritas Christus est: quia Pater diligit Filium suum, vel diligit confessionem ex ore peccatoris. Incerta et occulta sapientiae tuae manifestasti mihi. Hoc est, quod in alio loco ait: Revela oculos meos, et considerabo mirabilia de lege tua (Psal. CXVIII). Incertum et abditum mihi erit, si remittis tale facinus. Sed manifestum est: cum ignoscere dignatus es delinquenti. Sapientiae enim tuae est, ut prius increpes, sic remittas. Nam et Ninivitis occulta erat sapientia pietatis tuae, cum dicerent: Quis scit si convertatur Deus a furore suo, et non peribimus (Jon. III)? Vel Deus per Nathan prophetam incerta et occulta manifestavit: id est, narravit David, quando dixit: dimissum est peccatum tuum, sicut Ninivitae conversi sunt de malo in bonum, per praedicationem Jonae.

Asperges me, Domine, hyssopo, et mundabor. Sicut enim hyssopus terrenus curandis pulmonibus aptus est, ut avertat inflationem: ita coelesti quis respersus hyssopo: id est, humilitate cordis, ab omni superbiae malignitate purgatur. Lavabis me, et super nivem dealbabor. Ut quia peccata mea sunt phoeniceo similia, quasi nix dealbentur. Tu, inquam, Domine, potens es peccatum piceum in lacteum candorem transferre: fuliginosumque hebenum in crystalli fulgorem convertere. Vel, lavabis me: hoc est, per poenitentiam et baptismum. Et super nivem dealbabor, sicut dixit Isaias: Si fuerint peccata vestra sicut phoeniceum, velut nivem dealbabor (Isai. I).

Auditui meo dabis gaudium et laetitiam. Cum jacens in infirmitate peccati, audire meruero: Homo, dimissa sunt tibi peccata tua. Vel auditui dicit: quando dixit: Nathan, dimissum est peccatum tuum, Et exsultabunt ossa humiliata. Id est, virtutes quae prius fuerant peccatis humiliatae. Vel aeternitas spei meae, quae, peccante me, humiliata fuerat: te indulgente persultat.

Averte faciem tuam a peccatis meis. Nec ea sic aspicias ut revertantur in commemorationem tuam. Averte faciem tuam. Ac si dicat; ne videas, nec recorderis illa. Et omnes iniquitates meas dele. Praeteritas, praesentes atque futuras.

Cor mundum crea in me, Deus. Quo te videam. Sicut rogabat David: ita et unusquisque debet facere. Cor mundum crea in me, Deus. Propterea rogabat, ut mundus fieret a peccato. Et spiritum rectum innova in visceribus meis. Quo te recte confitear. Vel, spiritum rectum, ad videndum et discernendum: sicut antea rectus fuit in me.

Ne projicias me a facie tua. Sicut Cain, ut exsul a te efficiar. A facie tua: id est, a praesentia tua. Et spiritum sanctum tuum ne auferas a me: Sed ab eo consumptis delictis, tuo statuas conspectui. Spiritum sanctum tuum ne auferas a me: id est, spiritum prophetiae.

Redde mihi laetitiam salutaris tui. Christi tui illam exsultationem quam in eo habui prius quam peccaverim. Salutaris Dei Patris, Christus est. Ac si dicat: sicut antea praevidebam per spiritum, Christum in carne venturum: et modo sic faciam. Et spiritu principali confirma me. Ut ipse in me: et non vitia principentur. Tu vero qui legis sanctam Scripturam: sanctam hic Trinitatem intellige. Vel, confirma me, in regno. Spiritum rectum: hoc est, innovando Spiritum sanctum: hoc est, spiritum prophetiae. Spiritum principalem, Patrem. Spiritum rectum, Filium: Spiritum sanctum, Spiritum sanctum.

Docebo iniquos vias tuas: et impii ad te convertentur. Ut declinantes a viis pravis, poenitentiam agentes misericordiam consequantur, sicut et ego a te misericordiam consecutus sum. Docebo iniquos vias tuas: et impii ad te convertentur: hoc est, ponam meipsum, ut meum exemplum alii imitentur.

Libera me de sanguinibus, Deus. De peccatis multis: de quibus et Paulus ait: quia caro et sanguis regnum Dei non possidebunt (I Cor. XV). Deus salutis meae. A quo post peccatum vivificor. Quia alius nullus potest hoc facere. Et exsultabit lingua mea justitias tuas. Per quas punito in me peccato, misericordiam praebuisti. Vel praedicabit mea lingua mandata tua.

Domine, labia mea aperies: et os meum annuntiabit laudem tuam. Si aperias os meum sicut Moysi quondam: ego praeconabo quia sanctus, quia pius, quia misericors es. Vel clausa erant per peccatum: nec locus erat, nec tempus, nec persona, nec exemplum poterant dare: quia non est pulchra laus in ore peccatoris.

Quoniam si voluisses sacrificium, dedissem utique, holocaustis non delectaberis. Audiant Judaei sacrificia sua cessasse: intelligant etiam per alium prophetam Deum loquentem: Sabbata, holocausta neomeniasque vestras odivit anima mea (Isai. I). Quid ergo tu, homo, offeres? Audi quid subjecit:

Sacrificium Deo spiritus contribulatus: cor contritum et humiliatum Deus non spernit. Merito inter reliquas beatitudines Evangelicas, beatitudo haec continet principatum. Beati, inquit, pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum coelorum (Matt. V). Qui non in vanitatibus saeculi inflantur: sed a Deo accipiunt spiraculum vitae: atque contritionem anxii cordis in eum refundunt, qui pro nobis humilis factus est. Vel multi habent cor contritum, sed non habent humiliatum: quia plangunt quod fecerunt: et postea ad ipsum reverti desiderant, quod antea fecerunt: et de praeterito nolunt poenitere.

Benigne fac, Domine. Hoc est, placitam fac spem nostram. In bona voluntate tua, Sion. Qua te contemplamur. Et aedificentur muri Jerusalem. Munitiones fidei charitatisque illius quas in Ecclesia positi in te collocavimus.

Tunc acceptabis sacrificium justitiae, oblationes et holocausta. Cum vel te pro nobis offers Patri: vel a nobis laudes et gratiarum accipis actiones. Vel, muri Jerusalem, virtutes animae, vel Ecclesiae. Tunc acceptabis sacrificium: id est, confessionem ex ore peccatoris. Oblationem: hoc est, laudationem, et holocausta. Tunc imponent super altare tuum vitulos. Altare, fides: quia quidquid offers, per fidem offerre debes: Vitulum, laudes, vel cogitationes, vel victimas, scilicet, ut meipsum offeram hostiam vivam, sanctam, placentem tibi. Nos quoque famuli tui supplices deprecamur, Domine Jesu Christe, ut pietatis consilio, magnis facinoribus nostris, immensam misericordiam largiaris: nosque per contritionem cordis humiliati, mactando vitia, jugulando delicta, dignum tibi acceptabileque praepares holocaustum. Amen.

PSALMUS LI.

In finem, intellectus David, cum venit ad eum Doec Idumaeus, et annuntiavit Sauli, et dixit: Venit David in domum Achimelech. In Regnorum libro, et in ipso Hebraico Psalterio, Abimelech, scriptum est: sed quoniam beth et caph apud Hebraeos litterae, modico apice distinguuntur: ideo error facilius obrepsit. Abimelech interpretatur, regnum patris mei. David interpretatur, fortis manu. Venit in domum Abimelech: et Christus venit in regnum Judaeorum. Per Saul intelligitur mors: per David vita. Quid est quod mors persequitur vitam: nisi quod ab initio saeculi semper mors persequitur vitam nostram? Quia qui ista praesentia amant: persequuntur sanctam Ecclesiam: id est, illos qui coelestia diligunt. Psalmus vocem continet prophetae peccata Judaici populi exprobrantis: ad ipsum enim haec loquitur, dicens:

Quid gloriaris in malitia? Cur monitis divinis obvians, prophetas interficis? Qui potens es in iniquitate. Nam cum ope Dei crescens, interficis prophetas ejus: hoc ad cumulum auxisti malitiae, ut ipsum Dominum traderes neci. Vel, quid gloriaris in malitia? hoc est Adam, et diabolus: quia quod Deus aedificavit, illi destruxerunt in semetipsis: imaginem Dei et angelorum. Qui potens es in iniquitate. Non in bonitate, sed in iniquitate.

Tota die. Omne tempus vitae tuae in quo haec malitia usque ad effusionem Dominici sanguinis propagata est. Injustitiam cogitavit lingua tua. Cogitatio sapientium corde concipitur, et ore profertur. Nam in ore stultorum, cor eorum. Ac si diceret: Non tractavit corde, quod vomit ex ore: ideo haec ad cogitationem detulit linguae. Vel hic lingua pro corde ponitur: secundum illud: Tu dixisti in corde tuo, in coelum ascendam, super astra coeli ponam sedem meam, in monte testamenti, in lateribus aquilonis: ascendam super altitudinem nubium: similis ero Altissimo (Isai. XLI). Sicut novacula acuta, fecisti dolum. Dolus est cum aliud agitur, aliud simulatur. Et novacula si assimilet agere vultus nitorem, et genas vulnere suo sauciet, dolum faciet. Quia cum ait acutam, indicavit dolo versutam. Sic et Judaei Dominum, quem colere debuerant, non solum non coluerunt: sed diversis dolis superare nitentes, interfecerunt. Vel aliter: Novacula, persecutores intelliguntur: quia novacula capillum incidit: sed per capillum superfluitas divitiarum intelligitur. Sicut novacula acuta, fecisti dolum. Ille facit dolum, qui in negotio circumvenit fratrem suum. Unde Paulus ait: Nemo circumveniat, aut supergrediatur in negotio fratrem suum: quia de his omnibus vindex est Dominus (I Thess. IV).

Dilexisti malitiam super benignitatem: iniquitatem magis, quam loqui aequitatem. Dilexit populus ille malitiam, cum eum qui benignitate propria ad liberandum venerat, interemit. Sed et nunc ipsi Judaei falsa de eo in quem non crediderunt, proloquuntur.

Dilexisti omnia verba praecipitationis, lingua dolosa. In excelsum enim iniquitatem loquentes, ipsi se praecipitant in laqueum damnationis. Verba praecipitationis, dicit: quia semetipsos praecipitaverunt: sicut diabolus de coelo, sicut et Adam de paradiso. In lingua dolosa: quia aliud habuerunt in sermone, aliud in corde.

Propterea Deus destruet te in finem: et evellet te, et emigrabit te de tabernaculo tuo: et radicem tuam de terra viventium. Omnia haec in Judaico impleta sunt populo: quia et a legis littera destructus, et evulsus de civitate: migratusque est de tabernaculo Dei. Sed et de his haec intelliguntur, qui non credunt Dominici corporis tabernaculum: quia exterminabuntur a consortio claritatis ejus, ac de beatae sedis habitaculo, vel de viventium terra quam sancti haereditabunt. Vel, destruet te Deus in finem: hoc est memoriam diaboli. Ut alibi: Ut non apponat ultra magnificare se homo super terram (Psal. XLIX). Unde sanctus Paulus apostolus dixit: In finem saeculorum inimica destruetur mors (I Cor. XV): id est, diabolus. Evellet te et emigrabit te de tabernaculo tuo, et radicem tuam de terra viventium. Ut mors in Adam data est: ita omnibus ejus filiis dominatur. Unde dictum est: Terra es, et in terram ibis (Gen. III). Diabolus et Adam eradicaverunt se: et unusquisque sic facit quando peccat.

q Videbunt justi, et timebunt. Ne talia appetant. Et super eum ridebunt. De ultione calamitatis ejus. Videbunt, hoc est, intelligent eorum poenam: et timebunt, sicut sanctus Paulus dicit: Vide ne et tu tenteris (Galat. VI). Vel, timebunt: id est, nescient exitum illorum. Unde dictum est: Nescit homo finem suum (Eccles. IX). Adhuc, Et super eum ridebunt. Duo tempora sunt: Tempus flendi, et tempus ridendi. Hic habent sancti tempus flendi, et in futuro tempus ridendi. Et dicent: ecce homo qui non posuit Deum adjutorem suum: sed speravit in multitudine divitiarum suarum: et praevaluit in vanitate sua. Ideo super eum haec vindicta descendit. Vel de illo divite dicit, qui in inferno torquebatur, quia bona receperat in vita sua (Luc. XVI): et de illo alio cui dicit: Stulte, hac nocte animam tuam repetunt a te: quae autem parasti cujus erunt (Luc. XI)? Sic est qui sibi thesaurizat, et non est in Deum dives. Numquid malum sit divitias habere, tantum ut de justo habeantur: et Deo gratiae referantur, qui eas dedit? Non, sed malum est spem in divitiis ponere: cum in alio psalmo dicat: Divitiae si affluant, nolite cor apponere (Psal. LXI). Divitias licet habere ad necessitatem, et non licet possidere ex amore. Nam et Abraham, et reliqui boni divitias habuerunt: sed spem in divitias non miserunt.

Ego autem sicut oliva fructifera in domo. Comparat se propheta olivae fructiferae per pinguedinem sapientiae: ut in Ecclesia Dei collocatus, vivens in legis allegoria, Evangelica proferat poma. Unus est enim Deus veteris novique Testamenti prolator. Oliva fructifera, sancta Ecclesia est: ut illud: Promptuaria eorum plena, eructantia (Psal. CXLIII). Hic in bonam partem. Item oliva non fructifera: sicut ait propheta: Vocavit Dominus nomen tuum, a voce loquelae grandis exarsit ignis in ea: et combusta sunt fruteta ejus (Jerem. XI). Et illud: Olivam uberem, pulchram, fructiferam, speciosam (Ibid.); sed conversa es in oleastrum. Item in bonam partem dicit: Tu autem cum oleaster esses, insertus es in bonam olivam (Rom. XI): id est, in fidem patriarcharum. Speravi in misericordia Dei in aeternum, et in saeculum saeculi. Quia non est humanae fragilitatis facultas, ut per se quis salvus fiat, sed per misericordiam Dei.

Confitebor tibi in saeculum quia fecisti. Deprecans ut in hoc saeculo, quod verbo creasti, confessionem merear, et illud clementia solita largiatur. Et exspectabo nomen tuum: quoniam bonum est in conspectu sanctorum tuorum. Nomen illud ante cuncta saecula benedictum, quod reddit sanctis debitum praemium. Quod propheta sitiens postulat: ut in conspectu ejus aeternae beatitudinis accipiat sortem. Qui nobis praestare dignetur, ut ab omni dolo liberi, ab omni iniquitate mundati, Filium Dei aequalem Patri Spirituique sancto confessi, mereamur sicut oliva fructifera in Jerusalem coelesti plantari.

PSALMUS LII.

In finem, pro Amalech, intellectus ipsi David. Amalech interpretatur, dolens, sive parturiens: corpus Christi intelligitur. Et Dominus doluit pro peccatis nostris: quia verum corpus fuit, et parturivit filios. Et Ecclesia corpus Christi, dolet pro peccatis suis, et aliorum, et parturivit filios per verbum praedicationis: ut illud: Per Evangelium ego vos genui (I Cor. IV). Et item: Filioli mei, quos iterum parturio donec formetur Christus in vobis (Galat. IV). Hic psalmus vocem continet prophetae peccatores atque impios increpantis. Dixit insipiens in corde suo: non est Deus. Dixit insipiens, populus Judaicus, sive diabolus, non est Deus. Ac si dicat, non est Christus Filius Dei.

Corrupti sunt. De lege bonae naturae. Abominabiles facti sunt. Hoc est, odibiles facti sunt. In iniquitatibus suis. Hoc est, in desideriis suis. Deum stulti cum ore negare ausi non sint, corde tamen dicunt eum non esse: in quo malo horribiles et abominabiles Deo fiunt. Non est qui faciat bonum: non est usque ad unum. Non de omnibus, sed de his omnibus tantum, qui Deum negant, propheta dicit: quia aliquotiens bona loquuntur: numquam tamen faciunt.

Dominus de coelo prospexit super filios hominum, ut videat si est intelligens, aut requirens Dominum. Id est, ut inveniret quos eligeret: sicut quondam in prophetis patriarchisque fecit: inventumque tamquam proprium manciparet alumnum. Prospicere et videre, ignorantis et quaerentis est. Numquid Deus aliquid ignorat? Non, sed coeli sancti sunt: ut ait propheta: Coeli enarrant gloriam Dei (Psal. XVIII). Et alibi juxta Apostolum: Nostra autem conversatio in coelis est (Philip. III): quia Spiritus sanctus facit sanctos amare et diligere Deum, et ipse Spiritus sanctus Deus est. Prospicit Deus per suos sanctos, quia ille praedicat, et loquitur per illos, ut Dominus ait: Non enim vos estis qui loquimini, sed Spiritus Patris vestri, qui loquitur in vobis (Matth. X).

Omnes declinaverunt, simul inutiles facti sunt. Hi insipientes, quia non requirebant Deum: omnes declinaverunt, in passiones: simul inutiles facti sunt. Inutilis dicitur, qui non operatur aliquid boni: unde dicit in Evangelio: Tollite talentum ab eo, et inutilem servum projicite in tenebras exteriores; ibi erit fletus et stridor dentium (Matt. XXV). Sibimetipsis sunt inutiles, qui mandata Dei adimplere non volunt. Non est qui faciat bonum: non est usque ad unum. Nullus enim ex his implet voluntatem Patris coelestis.

Nonne cognoscent omnes qui operantur iniquitatem: qui devorant plebem meam sicut escam panis? Deum non invocaverunt. Cognoscunt enim se impie agere, et non solum non emendant, sed etiam Dei populum devorant dentibus malitiae suae: Deumque invocare contemnunt. Illic trepidaverunt timore, ubi non erat timor. Idola ac simulacra mortua timuerunt: qui Deum timere debuerant.

Quoniam Deus dissipavit ossa eorum, qui hominibus placent. Conteret enim spem aeternitatis eorum Deus, qui in ejus contumeliam magis sibi quam illi placuerunt. Sibi placentes confusi sunt, id est, qui hominibus placent, et non Deo. Confusi sunt, quoniam Deus sprevit eos. Merito spernitur a Deo qui reliquerit Deum: et qui eum relinquit, digne tamquam ignotus ab eo confunditur, dicente Apostolo: Omnis ignorans ignorabitur (II Cor. XIV).

Quis dabit ex Sion salutare Israel? De Sion, ut ait propheta, exibit Lex, et verbum Domini de Jerusalem (Isai. II). Quis dabit? Deus Pater dedit Filium suum in Sion: hoc est, in sanctam Ecclesiam. Salutare Israel. Salutaris noster Christus est. Quis dabit nisi Dominus in adventu suo, per quem gloriam aeternitatis speculamur? Cum averterit Dominus captivitatem plebis suae. Ipse quoque, aversa captivitate vitiorum, erexit nos in libertate virtutum. De qua captivitate dicit: Jam redempti sunt de peccato Adae; sed tamen adhuc in captivitate detinemur, quia non est integra libertas, quia dum sumus in corpore, peregrinamur a Domino. Et item dicit: Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis hujus (II Cor. II)? Gratia Dei per Jesum Christum Dominum nostrum (Rom. VII). Sed in die judicii quando inimica destructur mors, tunc erit vera redemptio. Exsultabit Jacob, et laetabitur Israel. Utrumque Christianus populus audit: qui est Jacob, dum supplantat Judaicum populum, benedictionemque ejus accipit, et Israel, dum Deum fidei oculis intuetur. Igitur et nos supplices deprecamur Deum ut declinantes a loquacitate superflua, ipso instruente, intelligamus omnia in ejus dominatione consistere, qui dignetur, ablata captivitate vitiorum, erigere nos in libertatem virtutum.

PSALMUS LIII.

In finem, in carminibus intellectus David, cum veniunt Ziphaei, et dicunt Saul: David absconditus est apud nos in spelunca Ziph. Ziph vicus est, et inde Ziphaei dicuntur. Ziphaei interpretantur, florentes, id est, peccatores, qui quasi florentes et virides sunt in praesenti vita, ut ait propheta: Omnis caro fenum, et omnis gloria ejus, sicut flos agri (Isai. XL), quia quod siccum est, igni reservatur. Isti deputantur in poenam: sancti ad regnum. Sicut herba hodie quasi viridis videtur esse, usquequo fuerit aestus: sic peccatores quia videntur florere, in die judicii arescent, et sancti qui hic videntur quasi aridi et sicci, tunc erunt florentes et virides. Unde dictum est: Justus ut palma florebit (Psal. XCI). David fuit absconditus in inferiori parte terrae: et Dominus in utero sanctae Mariae, et in una gente Judaeorum, et divinitas in carne Christi. Iste psalmus orationem Dominici hominis continere dignoscitur, formam servi accipientis, accedentisque ad passionem in forma servi.

Deus, in nomine tuo salvum me fac. Postulat haec a Patre, ut ostendat carnis infirmitatem. In nomine tuo: hoc est in illo nomine humilitatis quod est salvatio. Et in virtute tua judica me. Vult se judicari, ut illud honorabile majestatis nomen divinitate conscendant. Humilitas fuit, quando venit de coelo in uterum, de utero in praesepe, et sustinuit multa, id est, alapas, sputa et reliqua. Virtus fuit, quando resurrexit et ascendit in coelos quadragesimo die, et quinquagesimo die venit Spiritus sanctus super apostolos, et praedicaverunt doctrinam Evangelii in toto mundo. Unde dictum est: Et dedit illi nomen quod est super omne nomen: ut in nomine Jesu omne genu flectatur, coelestium, terrestrium, et infernorum: et omnis lingua confiteatur, quia Dominus Jesus Christus in gloria est Dei Patris (Philipp. II). Et quia mortuus est ad tempus ex infirmitate carnis, vivit ex virtute Dei. Et item dicit Apostolus: Nihil existimavi me scire inter vos nisi Christum Jesum, et hunc crucifixum (II Cor. II). Vel, judica me. Vox Ecclesiae discretionem rogat.

Deus, exaudi orationem meam. Et hoc rogat, ut mereatur a Deo exaudiri. Noverat enim ille solus orare constanter, nec ignorare, ut homo quid peteret: juxta illud Apostoli: Nam quid oremus, sicut oportet, nescimus (Rom. VIII). Auribus percipe verba oris mei. Vox Ecclesiae. Aures Domini dicuntur, quando exaudire dignatur.

Quoniam alieni insurrexerunt adversus me. Hoc est Judaei, qui cum peculiares Dei essent, alienos se per transgressionem ab eo fecerunt: non cognitione, sed vita et operibus. Unde dicit: Filii alieni mentiti sunt mihi (Psal. XVII). Et si filii, quomodo alieni? De una tribu erant: sed alieni erant, quia ejus vitam qui illos venerat vivificare, volebant tollere. Et fortes quaesierunt animam meam. Herodes principesque sacerdotum mundanam habentes fortitudinem. Et Dominus dicit: Non haberes in me ullam potestatem, nisi tibi desuper datum fuisset (Joan. XIX). Sic et haeretici persecutores super sanctam Ecclesiam. Non proposuerunt Deum ante conspectum suum. Non intellexerunt sub persona corporea latere divinitatem. Diapsalma interpositum orationem immutat: ut eum qui prius precabatur quasi homo: ostendat effectum orationis obtinuisse. Ideoque subjecit:

Ecce enim Deus adjuvat me. Quia Dominus descendit in mortem. Et Dominus susceptor est animae meae. Cito eum redditurus. Vel Deus pater suscepit Filium suum, et Christus suam Ecclesiam in fide.

Averte mala inimicis meis, et in veritate tua disperde illos. Qui me non intellexerunt per malitiam suam, dispergantur in veritate tua: sicut nunc cernimus factum. Dispersi sunt enim in regionibus. Veritatem dicit: quia veras est, id est, reddet unicuique secundum opera sua. Disperde illos, in die judicii et in tua justa vindicta: hoc est, diabolum et membra sua.

Voluntarie sacrificabo tibi. Bene voluntarie: quia propria voluntate ipse sacerdos et hostia pro delictis populi se obtulit Patri, ut hoc sacrificium vitam tribueret mundo. Voluntarie sacrificabo tibi. Vox Ecclesiae. Voluntarie dicit, id est, non necessitate aut coacte, sed voluntarie, secundum illud: Providentes gregem non coacte, sed spontanee (I Petr. V). Et confitebor nomini tuo, quoniam bonum est. Confessus sum in mundo: quia descendi de coelo, non ut faciam voluntatem meam, sed tuam quia bona est (Joan. VI). Confitebor: hoc est laudabo nomen tuum: hoc bonum est.

Quoniam ex omni tribulatione eripuisti me: et super inimicos meos despexit oculus meus. Quia orationem mundam fudit in principio psalmi: ideo ut Deus omnia praevidens, ereptum se a tribulationibus et inimicos despectos inspectione paterna pronuntiat: scilicet ut illa eum intelligas regnare potentia, quia post resurrectionem victor remeavit ad astra. Quem nos supplices deprecamur, ut ejus adjutorio ab inimicis salvati, a tribulationibus mundanis erepti, ipsum caput nostrum Dominum Jesum Christum quem in coelis suspicimus, mente et opere prosequamur.

PSALMUS LIV.

In finem, in carminibus intellectus David. In finem, in Christo: ut illud: Finis enim legis Christus ad justitiam omni credenti (Rom. X). In finem, semper de Christo intelligitur. Unde et sancti apostoli dixerunt: Domine, ostende nobis Patrem, et sufficit nobis (Joan. XIV). Non potes legem implere, nisi ab ipso impleatur. Omnis Scriptura sancta de illo est. In carminibus, id est, in laudibus: Sicut carmina saeculi sunt, sic et carmina Ecclesiae: unde laus Dei cantatur: et consolatio sanctorum est: quia dictum est: Tunc justi fulgebunt sicut sol in regno Patris eorum: aequales angelis (Matth. XIX). Psalmus vocem continet Mediatoris, qui cum Deus esset, formam servilem pro nostra libertate suscepit.

Exaudi, Deus, orationem meam, et ne despexeris deprecationem meam: intende mihi, et exaudi me. Triplex haec deprecatio ideo ostenditur: quod primam homo Deus in statu servili manens, a conscientia sanctitatis emittit. Secundam, quia se scit justum, obedientiam non despici postulat. Tertiam, propter infirmitatem carnis, ut sibi intendatur exorat. Qua ratione intellige, o homo: quia nisi pura conscientia depreceris, a Deo prorsus non exaudieris.

Contristatus sum in exercitatione mea. Quam pro mundi vita suscepi: quia semper exercitatio ad res utiles ac necessarias agitur. Conturbatus sum a voce inimici. Qui me Samaritanum, et daemonium habentem, cum Deus essem antea saecula, increpabant. Vel vox Ecclesiae. Duos inimicos habet Ecclesia. Unum aperte, et unum occulte. Unum debet diligere, et alium odire. Diligere proximum, ut illud: Diligite inimicos vestros: benefacite his qui oderunt vos (Luc. VI): Et alium contemnere et odire: id est, diabolum qui occulte venit per suggestiones et delectationes. Et a tribulatione peccatoris. Qui mihi semper tribulationum insidias intendebat. Propter hoc tribulat Deus peccatores; aut ut emendentur, aut ut per illos corrigat bonos.

Quoniam declinaverunt in me iniquitates. Populus utique declinat ad iniquitatem, qui mendacium profert super proximum. Vel Judaei super Dominum, sicut dixerunt: In Beelzebub principe daemoniorum ejicit daemonia (Matt. XII): Et in ira molesti erant mihi. Persequentes me in invidia sua. Et in ira molesti erant. Molestus, id est, saevus. In ira, festuca, trabs, odium. Ira conturbat; trabs excaecat: ut illud: Turbatus est prae ira oculus meus (Psal. VI).

Cor meum conturbatum est. Secundum hominem, sed virtute divina confortatum est. Nam et angelus, inquit Evangelista, accedens confortabat eum (Luc. XXII). Et formido mortis cecidit super me. Timor animae, et tremor corporis. Timor et tremor venit super me. Siquidem ipse dixit: Tristis est anima mea usque ad mortem (Marc. XXVI). Contexerunt me tenebrae. Tenebrae dicuntur mali homines, qui persequuntur Ecclesiam, et qui tegunt ipsam in odio, quia qui odit fratrem suum, in tenebris est. Et contexerunt me tenebrae: sed quia lux eram, non me comprehenderunt.

Et dixi: quis dabit mihi pennas sicut columbae? et volabo, et requiescam. Non ab alio summam evolationem evadendae mortis, nisi a me ipso. Potestatem habeo ponendi animam meam, et potestatem habeo iterum sumendi eam: ut de tenebris ad coelestia revertar. In columba autem spiritualem naturam designat, sicut in baptismo ostensum est. Columba simplex animal est absque felle, et a malitia fellis alienum: quia osculum charitatis animae significat: quia Ecclesia duas pennas habet, hoc est, duo praecepta charitatis: dilectionem Dei videlicet, et proximi.

Ecce elongavi fugiens. A Judaeis. Longe est enim a peccatoribus salus. Et mansi in solitudine. Cum gentibus incredulis, quas adventu meo florere feci. De quibus alius ait propheta: Laetetur ac floreat desertum (Isai. XXXV). Ecce elongavi fugiens, et mansi in solitudine. Columba fugit a conversatione humana, et sancti fugiunt a consortio hominum, non corporaliter, sed spiritualiter, hoc est, in conscientia, quia cogitant, quomodo se contra suggestiones diaboli vel haereticorum defendere debeant.

Exspectabam eum qui salvum me fecit a pusillanimitate spiritus et tempestate. Exspectat in corpore positus, non solum salvationem patris, ut a diversis tempestatibus eruatur: sed etiam, ut ultionem de inimicis accipiat. Sequitur:

Praecipita, Domine, et divide linguas eorum. In aqua aliquis saepe praecipitatur. Ergo hi ita demergantur sicut in diluvio, et dispergantur divisis linguis, ceu factum est in aedificatione turris. Sed cur ista fiant, adjecit: Quoniam vidi iniquitatem, et contradictionem in civitate. Iniquitatem, cum non crediderunt. Contradictionem, cum exprobrant, contradicentes: Nonne hic est filius Joseph fabri (Marc. VI)? Et alia multa.

Die ac note. Id est, omni tempore. Die, cum doceret turbas, et illi non crediderunt. Nocte, cum pateretur, et illi blasphemarent. Ergo taliter circumdata repletaque est eorum civitas, id est, Jerosolyma, ut supra muros redundaret iniquitas ejus.

Et non defecit de plateis ejus usura et dolus. Omnia enim quae in lege prohibita sunt, ad augendi peccati cumulum excreverunt. In lege enim usurae accipi prohibentur (Deut. XXIII). Usura est plus accipere quam dare. Unde propheta dicit: Non feneravi, neque feneravit mihi quisquam (Jerem. XV). Et, Si vis quod tibi dimittatur, dimitte (Matth. VI).

Quoniam si inimicus meus maledixisset mihi, sustinuissem utique, et si is qui oderat me super me magna locutus fuisset: abscondissem me forsitan ab eo. Non hic tantum de passione Dominus queritur, sed et de discipulo proditore. Nam legimus in Evangeliis, quia absconderit se a Judaeis (Joan. VIII). A Juda autem non se abscondit: sed eum etiam convivio sancto ascivit, sicut sequitur:

Tu vero homo unanimis. Qui cum aliis conjunctus eras apostolis. Dux meus. Ad praedicandum cum caeteris missus. Et notus meus. Quia me per legis mysterium cognoveras esse venturum. Dux meus et notus meus. Vox Christi de Juda. Unanimis dicit: quia videbatur ab aliis quasi bonus. Dux dicit, propter quod Christum tradidit, dux mortis fuit. Notus, quando misit eos binos ante faciem suam in praedicationem (Luc. X).

Qui simul mecum dulces capiebas cibos. Cum mandatis vitae et voluntate patris plerumque refectus es. Cibus enim dulcis est, Patris facere voluntatem, ut illud: Qui intingit mecum manum in paropside, levabit contra me calcaneum suum (Matt. XXVI). Vel cibus dulcis, id est, corpus et sanguis Christi: quod ipse accepit indignus. In domo Dei ambulavimus cum consensu. Saepe enim cum ipso Domino in templo Salomonis cum praedicationis consensu abiit.

Veniat mors super illos, et descendant ad infernum viventes. Ut majorem sui cordis dolorem secundum hominem ostenderet: ideo quasi in maledictione quae eis erant ventura praedixit. Veniat mors super illos, et descendant ad infernum viventes. Factum fuit hoc de Dathan, et Core, et Abiron, et simul venit ignis et mortui fuerunt, et terra absorbuit eos vivos (Num. XVI).

Quoniam nequitia in habitaculis eorum in medio ipsorum. Etenim tam opere quam cogitatione, nequitia pleni sunt.

Ego autem ad Dominum clamavi, et Dominus salvabit me. Vespere, et mane, et meridie. Vespere cum passionem suscepit, mane cum resurrexit: meridie, cum omni claritate virtutis suae adimpleta, coelos ascendit, sedet ad dexteram Patris.

Narrabo et annuntiabo, et exaudiet vocem meam. Redimet in pace animam meam, ab his qui appropinquant mihi. Narrat scilicet: quod eum velociter pater exaudivit: quod eum de tribulationibus mortis eripuit: quod in pace animam ejus ab inimicis, qui ei ob inferendam mortem propinquaverant, liberavit. Vel, narrabo, quasi minora, et annuntiabo, quasi majora. Liberavit in pace animam meam. In pace, hoc est, in semetipso, ut Paulus dixit: Ipse est pax nostra, qui fecit utraque unum (Ephes. I). Ab his qui appropinquant mihi. Appropinquant corpore, non vita nec merito. Quoniam inter multos erant mecum. Inter multos, sed non in paucis. In multis vero, id est, in baptismo, et in fide non ficta. In paucis non sunt, hoc est, in fide firma, et spe, et charitate. Inter multos, credentes, erant mecum, et non credebant.

Exaudiet Deus. Me benedicentem, non illos maledicentes. Exaudiet Deus: sanctos suos. Et humiliabit eos. Hoc est, superbos. Qui est ante saecula. Pater utique, quem in me manere non cognoverunt: quia est ante saecula, et manet in aeternum. Ille qui initium sumpsit ex Maria, ante saecula genitus est.

Non est enim illis commutatio. De malo in bonum: non commutantur, non transferuntur secundum Evangelium de morte in vitam. Et non timuerunt Deum. Ideo causa ad ultionem descendit, sicut sequitur: Expandit manum suam in retribuendo. Quia cum eis ad auxilium porrecta fuisset: non eam receperunt. Non timuerunt Deum: propterea non declinaverunt de malo in bonum: quia non cognoverunt. Et extendit manum suam, in retribuendo illis. Extendit manum suam, ut ait propheta: Tota die expandi manus meas ad populum non credentem et contradicentem mihi (Isai. LXV): ideo quia non credit opera mea et potentiam meam. In retribuendo illis, hoc est, in vindicta in die judicii: praesertim cum Abrahae dixi: In semine tuo benedicentur omnes gentes terrae (Genes. XXV), id est, in Christo, et in alio loco: Et dabo tibi gentes haereditatem tuam, et possessionem tuam terminos terrae (Psal. II). Christus per novum Testamentum acquisivit haereditatem suam.

Contaminaverunt testamentum ejus. Quia non intellexerunt Dominum Jesum sanctorum virorum praeconio repromissum. Et divisi sunt ab ira vultus ejus. Ab spirituali providentia, divisa est contemplatio eorum: ideo pars eorum cum infidelibus posita est. Post eorum exprobrationem ad Judam sermo refertur dicens: Et appropinquavit cor illius, ut impletum a diabolo traderet Christum. Contaminaverunt testamentum ejus, et divisi sunt ab ira vultus ejus, id est, haeretici, qui voluerunt contaminare testamentum Dei, divisi erunt in die judicii quando accipient sententiam damnationis: Ite, maledicti, in ignem aeternum (Matt. XXV). Et appropinquavit cor illius. Voluntas ejus: quia quod intelligunt de Scripturis, in malum vertunt, quia de fide Trinitatis, non recte credunt. Unde dictum est: Oportet esse haereses, ut qui probati sunt, manifesti fiant in vobis (I Cor. XI).

Molliti sunt sermones ejus super oleum, et ipsi sunt jacula. Cum ait, molliti sunt: de pluribus dicit, cum prius de uno locutus fuisset. Ergo intellige diabolum nuncupatum, et Judam, qui leniores oleo fecit sermones suos, cum ait: Ave, Rabbi, et osculatus est eum (Matt. XVI). Tale oleum renuentes, ut in tribulationibus positi, Dei petamus auxilium, ipse nos Deus suo exemplo docuit dicens:

Jacta in Dominum curam tuam, et ipse te enutriet. Ut ab eo educatus inimicis fortis resistas. Non dabis in aeternum fluctuationem justo. Si enim justus fueris, non te patitur ab iniquis fluctibus fatigari. Qui fluctuat, in mari est. Per mare, mundus iste intelligitur: in quo sancti fluctuant.

Tu vero, Deus, deduces illos in puteum interitus. Ut qui noluerunt bibere de fonte aquae vivae: in puteum interitus demergantur. In puteum interitus: hoc est, in infernum, justa vindicta super illos.

Viri sanguinum et dolosi. Qui sunt effusores sanguinis Redemptoris nostri. Non dimidiabunt dies suos: Non solum non impleverunt aeternitatis dies, sed nec ad dimidium temporis ejus venire meruerunt. In modico enim spatio in ultione Dominica ab hostibus trucidati sunt.

Ego autem sperabo in te, Domine. Ut pleni inveniantur dies mei. Et nos supplices deprecamur, ut a te, Domine, exauditi: nec peccati oleo delibuti, a te enutriti, a te ab hujus saeculi fluctibus liberati, a te mereamur longitudinem dierum pro bonis actibus adipisci. Amen.

PSALMUS LV.

In finem, pro populo, qui a sanctis longe factus est: David in tituli inscriptionem, quando tenuerunt eum alienigenae in Geth. In Hebraeo ita habet: Pro columba muta longitudinum David, humilis atque perfecti, cum tenuissent eum Philistiim in Geth. Columba muta, et David humilis atque perfectus Christus in passione monstratur.

Miserere mei, Deus, quoniam conculcavit me homo: tota die impugnans tribulavit me. In homine atque bellante, diaboli vel reliquarum nequitiarum spiritualium ostendit immissionem: quorum instinctu Dominus passus est. In die autem corporalem aetatem monstrat. Miserere mei, Domine. Ac si dicat: Fac in me misericordiam. Quoniam conculcavit me homo, id est, Christus a Judaeis in passione conculcatus est, et Ecclesia a persecutoribus. Homo unus pro multis dicitur, et plures pro uno dicuntur. Unus: hoc est, pro unitate malitiae. Duae civitates sunt in mundo: Babylon et Jerusalem. Per Babyloniam intelliguntur mali, qui persequuntur sanctos: sic et Jerusalem, id est, anima electa, non cessat orare pro inimicis. Tota die impugnans tribulavit me. Tota die, toto tempore pugnae.

Conculcaverunt me inimici mei. Judaei utique. Tota die. A tempore carnis assumptae. Ab altitudine diei timebo. Duos sensus habet hic. Unum, quasi dicat Ecclesia in rogando: Non timebo altitudinem superborum. Alium affirmando: Timebo altitudinem: hoc est, altitudinem divinitatis: quia qui non timet, praesumptuose agit. Quoniam multi bellantes adversum me. Ab altitudine diei timebunt: quia non in Deum, sed in rebus transitoriis posuerunt spes suas.

Ego vero in te sperabo: in Deo laudabo sermones meos. Quia in ejus ope praesidioque confido, sicut Dominus dixit: Mea doctrina non est mea, sed ejus qui me misit Patris (Joan. VII). Quanto magis nos qui omnia ab illo accepimus, et illum accepimus: ipsum semper laudare debemus!

In Deo sperabo, non timebo quid faciat mihi homo. In ipso confirmatus, non timebo bella quae mihi adversarius movet, quia dictum est: Si corpus occidunt: animam autem non possunt occidere (Matt. X).

Tota die verba mea exsecrabantur adversum me. Cum dicerent, non est hic propheta, sed seducit turbam (Joan. VII). Omnia consilia eorum in malum. In malum enim eis conversa sunt: cum eos divina ultio post Dominicae passionis scelera verberavit. Omnia consilia eorum in malum: Judaei contra Christum, et peccatores contra sanctos.

Inhabitabunt. Unanimiter. Et abscondent. Laqueos nequitiae suae. Ipsi calcaneum meum observabunt. Ut me supplantare possint, sicut voluerunt: vel in numismate census (Luc. XX): vel in muliere deprehensa (Joan. VIII). Ipsi calcaneum meum observabunt. Judaei finem Christi, et peccatores finem Ecclesiae: quia septies in die cadit justus, et resurgit (Prov. XXIV). Vel, calcaneum meum observabunt: sicut dictum est de illa muliere, et serpente (Gen. III). Per caput, initium suggestionis malae, et per calcaneum, finem vitae. Vel haeretici in qualicumque sermone, finem observare quaerunt.

Sicut sustinuerunt animam meam. Ut captum in verbis accusarent apud principes. Pro nihilo salvos facies illos. Salvantur enim pro nihilo, cum non commutantur ad gloriam, sed ad supplicia transferuntur. Pro nihilo salvos facies illos: quia non fecit Christus propter quod sustinuit, sed expetiverunt Judaei ut illum interficerent. In ira populos confringes. Quia impacti sunt in petram offensionis et lapidem scandali. Post hanc ultionem propheta gaudens, praevidens futura decantat.

Deus, vitam meam annuntiavi tibi. Tu es enim vita mea, omnisque populi, qui ad redemptionem venturus es mundi. Unusquisque debet nuntiare per confessionem: sicut Paulus fecit: quando dicebat: Qui prius fui blasphemus, et persecutor, et contumeliosus, sed misericordiam consecutus sum: quia ignorans feci in incredulitate (I Tim. I). Et item dicebat: Vivo autem jam non ego: vivit vero in me Christus (Galat. II). Posuisti lacrymas meas in conspectu tuo, sicut et in promissione tua. Tunc convertentur inimici mei retrorsum. Promissiones tuae erant, ut veteres lacrymas, conversis post tergum inimicis, in gaudia novella transferres: meque cum sanctis caeteris tua gloria munerares. Posuisti lacrymas meas in conspectu tuo: hoc est, audisti et vidisti. Sicut in promissione tua. Deus promisit sanctis suis bona: sed tamen dicit: Confitere tu prius iniquitates tuas, ut justificeris. Tunc convertentur inimici mei retrorsum. Optando dicit Ecclesia, ut qui currunt ad infernum, convertantur ad Deum (Isai. XLIII, sec. LXX).

In quacumque die invocavero te: ecce cognovi quoniam Deus meus es. In omni enim necessitate tu Deus assistis: misericordiam praestans tuis. In quacumque die invocavero te, id est, aut in prosperis, aut in adversis: Et cognovi quoniam Deus meus es tu. Vox Ecclesiae. Aliqui cognoscunt, per creaturam coeli, et terrae: sicut sanctus Paulus dicit: Per ea quae facta sunt intellecta concipiuntur (Rom. I). Et alii per Deum, qui inspirat in animas illorum: sicut Thomae dixit: infer digitum tuum huc, et mitte manum tuam in latus meum, et cognosce loca clavorum, et noli esse incredulus, sed fidelis (Joan. XX). Et ipse recordatus dicit: Dominus meus et Deus meus.

In Deo laudabo Verbum, et in Domino laudabo sermonem: in Deo sperabo, non timebo quid faciat mihi homo. Laudat iterum propheta Verbum illud, sive sermonem, qui erat in principio apud Patrem: quia sperans in eum, non metuit adversarii minas, dicens:

In me sunt, Deus, vota tua: quae reddam laudationes tibi. Haec sunt vota prophetae, ut laudem Dominicam celebret: sicut alibi dicit: Immola Deo sacrificium laudis (Psal. XL). Et cur haec faciat, adjecit:

Quoniam eripuisti animam meam de morte. Secunda utique. Oculos meos a lacrymis. Ne jam necesse esset peccata deflere, ut illud: Absterget Deus omnem lacrymam ab oculis eorum in die judicii (Apoc. VII): quia dictum est: Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur (Matth. V). Pedes meos a lapsu. Ne ultra laberentur in peccata. Pedes meos, hoc est, sensus, a lapsu, quia non erit tunc suggestio mala, nec tribulatio. Ut placeam coram Deo in lumine viventium. Lumen viventium Christus est, secundum illud: Ego sum lux mundi (Joan. VIII). Et item: erat lumen verum quod illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum (Ibid. I). Sicut in Apocalypsi de illa sancta civitate: Lucerna non erat ibi, quia Dominus Deus omnipotens illuminavit eam, et lucerna ejus est agnus, quo sancti ab hujus mundi tenebris eruti clarificantur (Apoc. XXI). Haec propheta non pro se tantum, sed et pro nobis orat. Unde nos deprecemur, ut compressis bellis corporeis, superatis saeculi tentamentis, mereamur Jesu Christo in ipso lumine complacere. Amen.

PSALMUS LVI.

In finem, ne disperdas, ipsi David, in tituli inscriptione, cum fugeret a facie Saul regis Israel, in speluncam. Ipsi David, in tituli inscriptione ne disperdas, hoc est, ne corrumpas tituli inscriptionem: quando scripsit Pilatus super Domini crucem linguis tribus: Jesus rex Judaeorum. Et illi: Noli scribere rex Judaeorum: sed quia ipse dixit, rex sum Judaeorum. Et Pilatus dixit: Quod scripsi, scripsi (Joan. XIX). David in spelunca absconditus, hoc est, in inferiore parte terrae; praefigurabat corpus humanum, ubi illa majestas fuit abscondita in corpore Christi, ut illud: Traditus sum, et non egrediebar (Psal. LXXXVII) Et Paulus dicit: Si enim intellexissent, numquam Dominum gloriae crucifixissent (I Cor. II).

Miserere mei, Deus, miserere mei: quoniam in te confidit anima mea. Geminata postulatione misericordiae, confidentiam suam quam in Patre habet, adjungit, ut facilius audiatur. Quoniam in te confidit anima mea. Quasi unus homo dicit: sed unus pro multis: quia dictum est: A finibus terrae ad te clamavi, Domine (Psal. VI). Et alibi: Erat illis anima una et cor unum (Act. II). Et in umbra alarum tuarum sperabo. Id est, in protectione paterna. A calore umbra quaeritur: sed per calorem persecutio, vel tribulatio intelligitur, et per umbram protectio divinitatis: ubi semper confugere debemus. Sed duae alae, duo Testamenta, vel duo praecepta charitatis. Donec transeat iniquitas. Insultatio iniquorum. Docet enim per haec in spiritualium alarum sperare protectionem. Hinc propheta loquitur.

Clamabo ad Deum altissimum: Deum qui benefecit mihi. Haec sunt quae post dinumerata bona sequuntur. Donec transeat iniquitas, hoc est, diabolus cum suis membris, vel suis satellitibus. Clamabo ad Deum altissimum. Clamavit Christus ad Deum Patrem, et oravit pro falsis fratribus. Et Ecclesia pro inimicis orat. Et ad Deum qui benefecit mihi, id est, fecit me ex nihilo ad suam imaginem, et dedit mihi omnia bona praesentis vitae, et postea in futuro vitam aeternam promisit.

Misit de coelo, et liberavit me. Misit Filium suum de coelis, ut hominem a peccato erueret: vel genus humanum de potestate diaboli, vel de inferno. Misit in opprobrium conculcantes me. Impios et peccato obnoxios, qui verbum propheticum negligebant. Vel ut alibi: Dedit apostolis potestatem calcandi super serpentes, et scorpiones, et super omnem virtutem inimici (Luc. X).

Misit Deus misericordiam suam et veritatem suam. Misericordia et veritas Christus est. In uno continentur: nec una sine altera. Si sola misericordia fuisset, licentia fuisset peccare; et si sola veritas, non potuisset homo sustinere. Animam meam eripuit de medio catulorum leonum. Leones, principes Judaeorum: catuli, plebs subjecta: qui clamabant, crucifige eum. Leo, diabolus, juxta Epistolam Petri: Adversarius vester diabolus circuit quasi leo, quaerens quem devoret (I Petr.). Propterea ipse Dominus misericordia ac veritas intelligitur, qui missus a Patre, animas nostras eripuit de daemonum potestate: qui nos cen saeculi leones devorare nitebantur: qui et nunc loquitur, dicens: Dormivi conturbatus. Dormivit enim in somno passionis cum diceret: Nunc anima mea turbata est (Psal. VI): quia dictum est: ego dormivi, et soporatus sum, et exsurrexi: quoniam Dominus suscitavit me secundum illud: Potestatem habeo ponendi animam meam, et potestatem iterum sumendi eam (Joan. X).

Filii hominum dentes eorum arma, etc. Inimicorum dentes quasi arma impugnantium esse dicit quos Dominus sua resurrectione confregit.

Exaltare super coelos, Deus, etc. Nullus est modus exaltationis divinae. Nos vero nihil aliud de coelis quam quae vidimus novimus. Nam cum ait, super coelos: notitiam excedit humanam. De gloria autem quae super terram est, illud intelligitur quod alibi ipse Dominus ait: Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi (Matt. ult.). Hinc iterum Dominus:

Laqueum paraverunt pedibus meis. Cum mihi interrogationes inferebant dolosas. Et incurvaverunt animam meam. In morte, sed non fuit perpetualiter subdita morti. Sic voluerunt Judaei Christum incurvare: ut non nominaretur nomen ejus.

Foderunt ante faciem meam foveam, et ipsi inciderunt in eam. Cum post resurrectionem inimicis traditi, capti, interfecti atque dispersi sunt.

Paratum cor meum, Deus, paratum cor meum: cantabo et psalmum dicam Domino. Exsultat et concinit de triumpho mortis illius liber. Cantabo, praedicabo: Psalmum dicam, opere complebo.

Exsurge, gloria mea; exsurge, psalterium et cithara: exsurgam diluculo. Diluculo enim resurrexit, mane cum adhuc tenebrae essent super terram. Sic enim psalterium et cithara: haec enim dictio Davidica cecinerat: exsurge, psalterium et cithara. Quid significant ista organa? unum de supernis, aliud de terrenis. Quid intelligitur psalterium? Christus intelligitur ut illud: Ite, dicite Joanni quae vidistis, et audistis: Ad lumen redeunt caeci, mortui resurgunt: pauperes evangelizantur, et beatus qui in me non fuerit scandalizatus, hoc est divinitas operata per carnem (Matt. XI). Cithara de terrenis, hoc est lassescere, dormire, egere, esurire, sitire, vel caetera. Aliter: Psalterium ad nos pertinet, spes, fides, charitas, longanimitas, bonitas, vel alia his similia. Per citharam, sex opera misericordiae intelliguntur, quae debemus implere, id est, esurivi, sitivi, hospes eram, nudus, infirmus, in carcere. Item psalterium, id est, in tribulatione gratias agere Deo: de supernis venit per quem sustines. Cithara, persecutio et tribulatio quae in corpore sustines. Exsurgam diluculo. Respondit Christus ad Patrem. Unde superius dixit: exsurge, gloria mea.

Confitebor tibi in populis, Domine, et psalmum dicam tibi in gentibus. Quas per prophetas, vel apostolos vocavi. Confitebor tibi in populis, Domine, hoc est, postquam resurrexero. Psalmum dicam tibi inter gentes, id est, praedicare, opere implere.

Quoniam magnificata est usque ad coelos misericordia tua. Mea enim resurrectione pacificata sunt omnia tibi, quae in coelo et quae in terra sunt. Et usque ad nubes veritas tua. Complens per prophetas quae nobis praedixeras. Coeli, sunt sancti quando de supernis contemplantur: nubes, quando irrigant corda humana de praedicatione.

Exaltare super coelos, Deus. Propheta haec dicit de gloriosa Christi ascensione. Et super omnem terram gloria tua. Cum effuderis donum Spiritus sancti in omnem carnem. Quod et nunc nobis praestare digneris, ut in cunctis pressuris ac tribulationibus universis mittas Spiritum tuum sanctum: cujus ope ac praesidio, sive munitione protecti, ad aeterna gaudia praeparari, ad coelestia transferri praemia mereamur. Amen.

PSALMUS LVII.

In finem, ne disperdas, David, in tituli inscriptione. Vos suggeritis falsitatem, ego non corrumpam veritatem: quod scripsi, scripsi (Joan. XIX). Psalmus vocem continet Prophetae de judiciis atque justitia commonentis.

Si vere utique justitiam loquimini, recta judicate, filii hominum. Edocet ut quisquis mortalium judicio usus fuerit publico, si verum loquitur, et verum judicet: nec ponat blanditiis sermonum muscipulam deceptionis, per quam occulte interimat innocentes. Si vere utique justitiam loquimini: justa judicate, filii hominum. Judaei justa loquebantur ad Christum, quando dicebant: Magister, scimus quia verax es, et in veritate viam Dei doces (Matt. XXII). Non judicabant justa, quando petierunt Barabbam, filium mortis, et interfecerunt Christum, filium vitae (Joan. XVIII). Vel aliter: Justa judicate, id est, vos qui judicatis justitiam bonam esse, recta judicate, hoc est, quod tibi non vis, alteri ne facias.

Etenim in corde iniquitates operamini in terra. In hac terra quam habitatis, cogitatione mala, dum bona videmini loqui. Iniquitatem manus vestrae concinant. Opera enim vestra quae secundum allegoriam manus accipiuntur, iniquitate repleta sunt.

Alienati sunt peccatores a vulva. Quidam de descensu animae in corpus, alii vero de Judaeis intelligunt: quod abalienati sunt a Deo: ex quo Maria genuit Salvatorem. Erraverunt ab utero, locuti sunt falsa. Praescius futurorum Deus, iniquitatem ipsam, prius quam nasceretur, exterminat. Ideo peccatores falsa loqui dicit, eosque errare atque alienari prophetat, sicut quondam de Esau qui priusquam gigneretur, ab haereditate Dei est repulsus (Malach. I et Rom. IX).

Furor illis secundum similitudinem serpentis. Illis, qui obiter per iram devorare, veneficis morsibus, Dei famulos volunt, et per poenitentiam negligunt. Sicut aspidis surdae, et obturantis aures suas, etc.: Diabolum vel satellites ejus dicit: qui cum quotidie noceant, et eis utique qui canticum per invocationem Dominici nominis indicamus: Illi obturato aurium aditu, saevire non desinunt. Aspis genus serpentis. Ille homo qui incantat, Marsus dicitur, et trahit illas de tenebris ad lumen.

Deus conteret dentes eorum in ore ipsorum, molas leonum confringet Dominus. In dentibus, aperta persecutio, in molaribus significatur abscondita. Deus conteret dentes eorum in ore ipsorum: ne lacerare valeant iniquis morsibus servos ejus. Molas leonum confringet Dominus. Malarum nequitiarum insidias: qui quasi molares leonum dentes ad validiorem morsum habentur.

Ad nihilum devenient tamquam aqua decurrens. Sicut enim aqua decurrens, aut absorbetur a terra, aut in mari deficit: ita et isti ad hoc deducuntur ut pereant. Sicut aqua quae ab initio saeculi in gyro vadit: ita ipsorum est doctrina. Aqua decurrens, quod est torrens, hoc est, aqua quae montibus decurrit in valles. Vel sicut aquae hyemales cum veniunt, statim siccantur: sic isti cito transeunt. Unde dictum est: De torrente in via bibit (Psal. X). Dominus de torrente in via bibit, quia de nostro accepit. Intendit arcum suum donec infirmentur. Per arcum, irae et comminationes Dei intelliguntur. Unde dixit: Nisi conversi fueritis, id est, de superbia ad humilitatem; arcum suum vibravit, sicut Paulus audivit: Saule, Saule, quid me persequeris (Act. IX)? Intendit arcum suum, futurum judicium: donec infirmentur: hoc est, usque dum evanescant insidiae eorum.

Sicut cera quae fluit, auferentur. Sicut enim cera igne dissolvitur, ita et isti futuro judicii igne perdentur. Supercecidit ignis, Judicium mortuis: Et non viderunt solem. Non intellexerunt Christum Dominum, qui est sol justitiae, de quo in judicio dicturi sunt impii: Et sol justitiae non luxit nobis (Sap. V). Cecidit ignis, et non viderunt solem. Peccatores Christum ignem vident, justi solem justitiae. Aliter: Qui comminationibus Scripturarum territus agit poenitentiam, huic per ignem suppliciorum sol verus ostenditur.

Antequam intelligant spinae vestrae rhamnum. Quasi vivos, quasi in ira absorbet eos. Antequam peccata vestra ad finem usque perveniant, et cogitationum spinae in arborem ebulliant peccatorum: Deus vos corripiet non iratus, sed quasi iratus. Non est quippe Dei ira, sed emendatio, et corripiet vos non ut vivos, sed quasi vivos. Qui enim spinas habent delictorum, vivi non merentur vocari. Priusquam intelligerent spinae vestrae rhamnum, haec ad populum peccantem loquitur: Rhamnus sentium genus est asperrimum aculeis, et flore gratissimum. Unde intelligitur duplam habere virtutem: ultionis et bonorum retributionis: id est, justis floret ad ornatum, peccatoribus praebet spinas ad confringendum.

Sicut viventes, sicut in ira absorbet eos. Velociter eos absorbet poena, quia qui non crediderit, jam judicatus est (Joan. III). Viventes, id est, sapientes mundi qui per illorum sapientiam putant se, quasi viventes sint. Sed sapientia hujus mundi, stultitia est apud Deum. Sed ira Dei quam dicit, justa vindicta est.

Laetabitur justus cum viderit vindictam. Impiorum: quia quando illi damnantur in poenis, isti laetificantur in praemiis. Manus suas lavabit in sanguine peccatorum. Quia difficilis est hic versiculus ad intelligendum: ipsa verba quae anteriores tractaverunt, educam; Hilarius beatus antistes et, ut ita dicam, inter procellas mundi magnus sustentator Ecclesiae, ita de eo dicit: « Justus manus suas, non peccatorum sanguine abluit: sed cum peccatores in sanguine sint, quia rei sunt sanguinum, manus suas ille ab omni reatu sanguinis continebit ablutas. » Tunc lavat justus manus in sanguine peccatorum cum vindictam de ipsis viderit, non procurantibus sanctis, et tunc faetabitur, cum post exitum eorum, ejus opera gloriose refulgent.

Et dicet homo si utique est fructus justo. Tunc enim erit ejus fructus, cum ei Christus Dominus coelorum regna participaverit. Utique est Deus judicans eos in terra. Illi ante judicium finis in hac terra judicantur, de quibus superius diximus: Qui non crediderit, jam judicatus est. Et nos si in praeceptis Dei, aures non obturamus: si sanctorum monita, cum innocentia exsequamur, si nostrorum spinis facinorum non affligamur: si manus ab omni sanguine immunes cum innocentibus abluamus, honorabit nos Jesus Dominus dignis praemiis, quibus sancti cum ipso perpetualiter collaetantur. Amen.

PSALMUS LVIII.

In finem, ne disperdas David in inscriptione tituli: quando misit Saul custodire domum ejus ut interficeret eum. Iste psalmus quia David docet per titulum custodire, Dominicae passionis declarat mysterium, dicens:

Eripe me de inimicis meis, Deus meus, etc. Per hos inimicitiarum gradus usque ad effusionem ascenditur sanguinis. Inimici etenim fuerunt Judaei Jesu Christo Domino nostro, cum ei invidebant occulte. Insurrexerunt contra eum, cum praeceptis ejus obviaverunt. Operarii iniquitatis effecti sunt, cum manus armaverunt ad interfectionem. Viri sunt facti cruoris, cum sanguinem justi super se suosque filios futurum esse dixerunt (Matth. XXVII).

Quia ecce ceperunt animam meam: irruerunt in me fortes. Ut me traderent morti.

Neque iniquitas mea neque peccatum, Domine, sine iniquitate cucurri, et direxi. Non haec David de se dicere potuit, qui se in alio psalmo plenum peccatis esse cognovit; sed de eo qui peccata nostra portans, sine ullo iniquitatis pondere usque ad exitum corporeae mortis cucurrit. Sine iniquitate cucurri, et direxi. Et iste psalmus ex persona Domini intelligi potest. Ait quippe: Venit princeps mundi istius, et invenit in me nihil (Joan. XVI). Vel certe cucurrit: id est, de coelo venit in uterum, de utero in praesepe, de praesepi in crucem: de cruce in sepulcrum: de sepulcro ad inferos: de inferis victor remeavit ad coelos. Et direxit, non sensus suos, sed nostros, quia pravi erant, et tortuosi. Unde propheta dixit: Et erunt prava in directa, et aspera in vias planas (Isai. XIV).

Exsurge in occursum meum. Ad Patrem haec loquitur, a quo se in Evangeliis clarificari precatur. Qui et tamquam occurrens, manumque porrigens, respondit dicens: Et clarificavi, et iterum clarificabo (Joan. XII). Quem occursum usque ad visitationem gentium extendi postulat, dicens: Sed exsurge in occursum mihi: id est, fac illos intelligere de illo cursu quem habui, quod ego aequalis tibi. Unde ait: A summo coelo egressio ejus, et occursus ejus usque ad summum ejus (Ps. XVIII): hoc est, Deus Pater super omnes creaturas spirituales. Et vide. Ac si dicat: ut facias tu eos videre: id est, ut credant me aequalem tibi.

Et tu, Domine Deus virtutum, Deus Israel: intende ad visitandas omnes gentes: non miserearis omnibus qui operantur iniquitatem. Ut cum justos visitatio divina respicit, illos peccati poena constringat. Et tu, Domine Deus virtutum: id est angelorum et hominum. Deus Israel: hoc est, Deus animarum videntium Deum. Christus ad Patrem: Intende ad visitandas omnes gentes, non solum in Judaea, sed etiam et in gentibus.

Convertantur ad vesperum, et famem patientur ut canes. Usque ad exitum vitae suae, famem verbi Dei patientur, nec arguuntur in diversis malis, ut poenitentiam agerent. Et circuibunt civitatem. Sed nullam solemnitatum jucunditatem ac sacrificiorum in ea reperiunt. Vel de his loquitur, qui in fine ex Judaeis credituri sunt. Cum enim subintroierit plenitudo gentium, tunc omnis Israel salvus erit (Rom. XI).

Ecce loquentur in ore suo: et gladius in labiis eorum. Blasphemiae et infidelitates eorum, gladio comparatae sunt. Quoniam quis audivit. Nemo enim hominum audit, cum hi a Domino irridentur, sicut sequitur.

Et tu, Domine, deridebis eos. Qui te in risu et despectu habent. Pro nihilo deduces omnes gentes. Illas quae te resurrexisse non credunt. Nam sunt in his multi credentes: qui non irridentur a Deo. Vel, omnes gentes, qui ligna, et lapides adorabant: nullis meritis praecedentibus, adducit illos Deus ad cognoscendam veritatem.

Fortitudinem meam ad te custodiam. Id est omnes virtutes meas ad te custodiam, non ad me, sed ad te; quia semper in ipsis tibi laudes refero, non meis viribus. Unde Paulus dicit: Si enim accepisti, quid gloriaris quasi non acceperis (I Cor. IV)? Fortitudinem meam ad te custodiam, quia, Deus, susceptor meus es. Fortitudinem illam custodiam dicit, quia animam ejus nemo auferre potuit, ipso dicente: Nemo eam auferet a me: sed ego potestatem habeo tollendi, resumendique eam (Joan. X). Deus meus, misericordia ejus praeveniet me. Praevenit illum misericordia Patris: cum prius centurio eum Deum confessus est, quam videret ab inferis resurrexisse. Sed et multi percutientes pectora sua, revertebantur dicentes: Vere Filius Dei erat iste (Marc. XV).

Deus ostendit mihi super inimicos meos, ne occidas eos: nequando obliviscantur populi mei. Ut et si non credant, tamen intelligant eum esse Deum, juxta illud: et videbit omnis caro salutare Dei nostri (Luc. XXXIV). Et non occidas illos, ne forte obliviscantur nominis tui.

Disperge eos in virtute tua. Noli penitus delere Judaeos: quia populus tuus semper est appellatus, sed in toto orbe disperge, ut saltem sic emendati, superbire desistant, ut vel in hac dispersione scelus suum poenitendo deplorent. Et depone eos, protector meus Domine. Delictum oris eorum, sermones labiorum ipsorum. Destruantur in malitia sua: propter verba quibus Christum tuum negaverunt, et tamen filios Abrahae se esse jactitant. Comprehendantur in superbia sua. Hoc est, humiles fiant.

Et de exsecratione et mendacio annuntiabuntur in consummatione. Exsecrabantur enim Dominum: cum eum filium Joseph fabri dicebant (Matth. VI). Innectebant mendacium, cum eum daemonium habere aiebant (Matth. IX). In ira consummationis, et non erunt. Ut non possint perseverare in malitia sua, sed in ea consummentur.

Et scient quia Deus dominabitur Jacob, finium terrae. Nam sunt nonnulli qui se descendere ab Jacob genere gloriantur. Et finium terrae: id est omnium gentium.

Convertentur ad vesperam, et famem patientur ut canes, et circuibunt civitatem. Ipsi dispergentur ad manducandum: si vero non fuerint saturati, et murmurabunt. Post diapsalma, iterat sententiam, qua inimici famem patientur ut canes: dum legis litteram cum circumcisione carnali, et sacrificia de nece pecudum prosequuntur. Sed quia in peregrinatione haec celebrant, nec ab his reficiuntur spiritualiter, murmurant contra Deum. Hinc propheta Dominicae mysterium resurrectionis contuens, exsultat et dicit:

Ego autem cantabo fortitudinem tuam, Domine. Quia vicisti mortem. Vel fortitudinem divinitatis: quomodo vicit diabolum, hoc praedicabo. Et exsultabo misericordiam tuam. Quia diluculo surrexit. Mane, hoc est, quando convertit in juventute. Vel mane, initium fidei catholicae: vel mane, ut dixi, resurrectionem.

Quia factus es susceptor meus et refugium meum in die tribulationis meae. Suscepisti me protectione praesidii tui, ne cum his conjungeretur conscientia mea.

Adjutor meus, tibi psallam: quia, Deus, susceptor meus es: Deus meus, misericordia mea. Ipsi se Domino propheta pollicetur jugiter psallere, cujus ope adjutus atque susceptus est. Qui et nobis praestare dignetur, ut adjutorio ejus muniti, misericordia adjuti, resurrectione glorificati, mereamur in Ecclesia sancta laudes ejus immaculatis sensibus exaltare. Amen.

PSALMUS LIX.

In finem, pro his qui commutabuntur in tituli inscriptione, ipsi David in doctrinam, cum succendit Mesopotamiam Syriae et Syriam Sobal, et convertit Joab, et percussit Edom in valle Salinarum duodecim millia. Quaeritur ubi haec historia scripta sit. In Regnorum libris, quae hic manifestissime legitur (II Reg. VIII). Sed ibi pro valle Salinarum LXX Interpretes ipsa Hebraea verba posuerunt, GEMELAII. Sed quia interpretatum non est, ab his qui Hebraei sermonis non habent notitiam, quid significet ignoratur.

Deus, repulisti nos et destruxisti nos. Pertinet ad populum Judaicum. Quando illum permittebat Deus tribulari: quasi tunc videbatur repellere. Et modo Ecclesiam videtur repellere, quando illam permittit tentari per tribulationem. Nam aliter non repellit: quia dixit sanctus Paulus: Non repellit Deus plebem suam, quam praescivit (Rom. XI). Unde et vox ad Jeremiam Prophetam ait: Vade, et destrue, et dissipa, et evelle, et aedifica (Jerem. I). Ac si dixisset: Destrue vitia et peccata, et aedifica virtutes. Repellit nos ac destruit, cum peccamus. Miseretur et aedificat cum ad eum poenitendo revertimur. Iratus es, et misertus es nobis. Ira Dei justa vindicta dicitur.

Commovisti terram. Corporis utique nostri. Et conturbasti eam. Cum tribulos produceret et spinas. Sana contritiones ejus, quia commota est. Mota est enim a malitiis: ut fructum exhibeat sanctitatis.

Ostendisti populo tuo dura. Ut te attentius quaereret. Castigas enim omnem filium quem recipis (Hebr. XII). Ostendisti populo tuo dura: hoc est, tribulationem. Unde sanctus Paulus dicit: Qui volunt pie vivere in Christo, persecutionem patiuntur (II Tim. III). Potasti nos vino compunctionis. Ut confusi in facinoribus, compunctio sit ad te revertendi. Per vinum, lex populi Dei intelligitur, et ipsa compunctio gratia Dei est.

Dedisti metuentibus te significationem, ut fugiant a facie arcus, ut liberentur dilecti tui. Praebuisti baptismum, quo abluti, fugeremus a futura ira: per quod non solum peccatores, sed etiam dilecti tui liberantur. Salvum fac dextera tua. Christo tuo, qui est salus nostra. Et exaudi me. Cum te invocavero. Dextera Patris, Filius est. Salvum fac. De illis dicit qui salvandi erunt, quando Filius tuus mittet me in dexteram tuam in die judicii. Unde in alio loco dicit: Dextera Domini fecit virtutem (Psal. CXVII).

Deus locutus est in sancto suo. Pater in Deo homine, de quo Gabriel ad Mariam ait: Quod nascetur ex te sanctum, vocabitur Filius Dei (Luc. I). Vel ut sanctus Paulus dicit: Deus erat in Christo, mundum reconcilians sibi (I Cor. IV). Laetabor et dividam Sicemam, et convallem tabernaculorum metibor. Quidam Sicemam Samariam putant: convallem vero tabernaculorum, hanc habitationem terrenam. Ergo cum venerit Dominus in laetitia splendoris aeterni judicare mundum, dividet Samariam: ac convallem tabernaculorum dimetietur. Tunc aliam partem ad beatitudinem transferet: aliam vero quam injustam reperiet, cum infidelibus puniet.

Meus est Galaad, et meus est Manasses, et Ephraim fortitudo capitis mei. In Galaad atque Manasse, totum sibi subjectum indicat mundum. In Ephraim vero populi futuri: id est, Ecclesiae congregandae speciem signat: propter benedictionem Jacob, quam in eum effudit. Fortitudinem autem, ipsam Ecclesiam dicit, cujus factus est caput. Meus est Galaad, meus est Manasses. Universa haec de gentium vocatione dicuntur: quarum diversae virtutes, sub singulorum nominum interpretatione referendae erunt.

Juda rex meus. Quia ex tribu Juda ortus est Christus. Quia non deficiet princeps de stirpe ejus: donec veniat Dominus, ut dixit Jacob: Juda, te laudabunt fratres tui: manus tuae in cervicibus inimicorum tuorum. Tu dominaberis super fratres tuos (Gen. XLVII): Christus intelligitur per Judam, ut illud: Vicit leo de tribu Juda (Apoc. V, 5). Moab olla spei meae. Moab in Genesi maledictionis suscepit opprobrium (Gen. XIX): qui post decem generationes recipitur in Ecclesia Dei (Deut. XXIII). Ideoque et olla spei, quasi post conversionem urens crudelitatem peccati. Spes enim Dei de peccatoribus haec est, ut decoctis peccatis, convertantur et vivant. Inde dicit Jeremias propheta: Vidi ollam succensam, et facies ejus a facie aquilonis (Jerem. I). Et alibi dicit: Ab aquilone exardescent mala, quae sunt super terram (Ibidem): id est, tribulationes veniunt a diabolo super terram, quae est Ecclesia, sicut Paulus dicit: Tribulatio patientiam operatur: patientia autem probationem: probatio vero spem: spes vero non confunditur, quia charitas Dei diffusa est in cordibus nostris, per Spiritum sanctum qui datus est nobis (Rom. V).

In Idumaeam extendam calciamentum meum. Usque in regionem Esau, apostolorum pedes dirigendos esse pronuntiat: quia in calciamentis, pedes: in pedibus vero gressus apostolici intelliguntur, juxta illud: Quam speciosi pedes evangelizantium pacem, evangelizantium bona (Nahum I et Rom. X)! Idumaea interpretatur, sanguinea, sive terrena. Ac si dicat: In istos tales ostendam calciamentum meum, id est, mea exempla. Mihi alienigenae subditi sunt. Alienigenae: id est, gentes: subditae sunt Ecclesiae. In Allophylis, alienarum gentium pravitates ostendit, qui usque ad adventum Christi, in ignorantiae tenebris residebant. Nunc autem subditae, id est, humiliter auscultantes prophetiam, quae Christum annuntiat: per fidem suam, lucem vident magnam.

Quis deducet me in civitatem munitam? Christus Dominus qui avertit impietatem ab Jacob: ipse deducet nos in civitatem Jerusalem: in qua sancti divinam circumstant majestatem. Vel, in civitatem munitam: hoc est, in Ecclesiam: quae munita est per fidem. Aut quis deducet me usque in Idumaeam? Ille qui se superius calciamenta extendere repromisit, ipse etiam prophetiam, id est, praedicationem propheticam dirigi jubet in eam.

Nonne tu, Deus, qui repulisti nos? Ut probatos agnosceres. Repulisti, propter transgressionem nostram, vel peccatum Adae: hoc est, destruxit idololatriam, vel nostra vitia et peccata. Et non egredieris, Deus, in virtutibus nostris. Quia peccatis infirmi sumus.

Da nobis auxilium de tribulatione: quia vana salus hominis. Audiant haec qui spes suas in potentatibus hominum, vel in terrenarum divitiarum splendoribus ponunt: quia vana est salus hominis, et Deus solus opportunum tribulationibus nostris praestat auxilium.

In Deo faciemus virtutem, et ipse ad nihilum deducet tribulantes nos. In ipso sit virtus nostra: in ipso omnis gloria, et ipse ad nihilum rediget tam vitia, quae nos tribulant, quam inimicos, qui nos impugnant et a spe aeternitatis revocare conantur.

PSALMUS LX.

In finem, in hymnis, Psalmus David. Vocem continet gratulantis prophetae de aeternitatis beatitudine.

Exaudi, Deus, deprecationem meam. Fiducialiter se audiri postulat, quia scit se sanctum. Intende orationi meae. Ac si diceret: Vide eam si justa vel pura sit, ubi tu solus audis et vides in corde: sicut ad Moysen dictum est: Quid clamas ad me (Exod. XIV)? Numquid voce clamoris dicit? Non: sed voce cordis clamat.

A finibus terrae ad te clamavi: dum anxiaretur cor meum. Non de extremis terrae terminis, sed de hujus corporis habitaculo quod superindui cupit, et ex intimi cordis dolore clamavit, ut absorbeatur hoc quod mortale est a vita. A finibus: id est, a quatuor partibus mundi: quasi unus homo clamet. Vel unus homo, est una Ecclesia. Propter unitatem dicitur una. Unde et in Cantico canticorum dicitur: Una est columba mea (Cant. VI), id est, Ecclesia in toto mundo diffusa. Dum anxiaretur: id est, propter transgressionem aliorum. Vel finem meum: dum nescit homo exitum suum. In petra exaltasti me: deduxisti me quia factus es spes mea. In Christo se exaltatum dicit, qui secundum Apostolum, et petra stabilis, et credentium spes nominatur. In petra exaltasti me: hoc est, in temetipso, ut illud: Petra autem erat Christus (I Cor. X). Petrus de petra. Unde Dominus dixit: Tu es Petrus, et super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam (Matt. XVI); et alibi: Venerunt flumina, et flaverunt venti, et irruerunt in domum illam, et non cecidit; fundata enim erat supra firmam petram (Matt. VII), quae est Christus. Deduxisti me: id est, in temetipso: quia tu es dux meus, tu es viator meus. Quia factus es spes mea. Vox Ecclesiae ad Christum. Ac si dicat: Quomodo tu resurrexisti immortalis, et nos sic credimus resurgere. Turris fortitudinis a facie inimici. Haec enim spes, Christus Dominus, turris nobis factus est a facie diaboli, vel nequitiarum ejus, ut nos ab ejus insidiis muniat ac defendat. Sed et Deus Pater factus est nobis turris fortitudinis: exaltans nos in petra, id est, in Christo suo. Tu, Christe, turris fortitudinis, qui vicisti diabolum, et dignatus es pati propter nos. Sunt ergo turres infirmitatis, id est, illi qui confidunt in virtute sua, sicut in Evangelio dicitur: Si quis vult turrem aedificare, et non computat sumptus ejus, et reliqua, postea qui viderint illudent ei dicentes: hic homo coepit aedificare, et non potuit consummare.

Inhabitabo in tabernaculo tuo in saecula. In illo utique, ubi sine fine mansuri Deum jugiter contemplabimur. Protegar in velamento alarum tuarum, etc. Dum adhuc commoror in hoc corpore, tua muniar protectione. Protegar: id est, defendar. In velamento alarum. Alae tuae, duo Testamenta sunt, quibus protegitur Ecclesia. Vel sub protectione divinitatis.

Dedisti haereditatem timentibus nomen tuum. Id est, in regno coelorum praestitisti eis, ut in vitam aeternam haereditent.

Dies super dies regis. Regi aeterno: id est, Christo Domino, dies aeterni sunt, qui quotidie super dies augentur: quod claritatem ejus nulla discriminet nox. Adjicies annos ejus usque in diem generationis et generationis. Generatio igitur hujus regis prima est: qua de Deo Patre ineffabiliter nascitur. Secunda, qua factus est primogenitus mortuorum, quae extenditur usque ad illam generationem futuri judicii, de qua Dominus ait: Vos qui secuti estis me in regeneratione, cum sederit Filius hominis in sede majestatis suae, sedebitis et vos super sedes duodecim, judicantes duodecim tribus Israel (Matt. XIX). Ergo adjicientur inter istas generationes regis hujus, et dies et anni, cum congregatis electis, supplantatisque inimicis sub pedibus tradiderit: Regnum Deo Patri, ipsis simul congregatis sanctis, sicut sequitur:

Permanet in aeternum in conspectu Dei. Manebit enim aeternus in his, quos tradidit Deo Patri in regnum coelorum, et fecit cohaeredes, et conformes ac participes sibi, nullo jam in his mortis dominio dominante. In conspectu Dei: id est, ubi non erit mutabilitas. Misericordiam et veritatem ejus quis requiret? Misericordia est: quia indulget nostra peccata. Veritas, ut amplius non peccemus, ut peccatum super peccatum non inducamus. Quis, propter quid hic dicit? Quia pauci sunt qui aliquid boni habeant, et Deum requirant, sed plus dicunt eorum virtute vel suis viribus, quam Dei donum. Misericordiam et veritatem quis requiret ejus? Non ejus requiritur misericordia ac veritas ab eis, qui in plenitudine Dei consistunt: Sed nec his quidquam deest, juxta illud oraculum Salvatoris: In die illa nihil rogabitis Patrem (Joan. XVI). In hac ergo plenitudine propheta spem ponens, subjecit:

Sic psallam nomini tuo, Deus, in saeculum saeculi. Vox Ecclesiae. Psallam, praedicabo, et opere complebo. Ut reddam vota mea de die in diem. Ut reddam vota mea: id est, quidquid spopondimus Deo custodire: De die in diem: hoc est, et hic te semper laudare, et in futuro sine fine. Psallet assidue et vota jugiter reddet, cum corruptio corporis hujus induerit incorruptionem, et mortale hoc induerit immortalitatem, et refulserit (I Cor. XV). Quod et nobis praestare dignetur, ut conformes facti gloriae suae: eruti a corruptione mortis secundae, psallere mereamur nomini ejus in spiritualium oblatione votorum.

4

PSALMUS LXI.

In finem, pro Idithun, Psalmus David. Iste psalmus plenum in Deo affectum prophetae edocet, dicens:

Nonne Deo subjecta erit anima mea? ab ipso enim salutare meum. Potest hoc et homo ille dicere: qui, relictis vanae deliramentis philosophiae, ac erroris idololatriae coeno, mundo se corde Domino subdidit.

Nam et ipse Deus meus, et salutaris meus. Scit enim salutare mundi, Jesum Christum hominis formam suscepisse, qui se tranferat a morte in vitam. Ab ipso enim Deo salutare meum: sicut dixit Simeon: Quia viderunt oculi mei salutare tuum (Luc. II). Et in alio loco dicit: Salutare vultus mei, Deus meus (Psal. XLI). Adjutor meus, non movebor amplius. Firmiter enim se in eo staturum confidit. Adjutor meus in praesenti, susceptor in aeternitate. Ipse postea non timet cadere. Non habet ubi currat amplius, nisi usque ad Deum. Apostoli dixerunt ad Christum: Domine, ostende nobis Patrem, et sufficit nobis (Joan. XIV).

Quousque irruitis in hominem, interficitis universi vos, tamquam parieti inclinato, et maceriae depulsae? Non vult acquiescere iniquis, qui tenues hominum ac vitiosas mentes, in nova facinora inclinare compellunt. Interficietis vos omnes. Qui voluntatem habet occidendi, etiamsi non percutiat, occidit. Quasi parieti inclinato, et maceriae depulsae. Cum ego passionem pati advenerim, vos quasi invitum mori cogitis. Aliter, juxta Symmachi tamen interpretationem: Naturalis in vobis inversus est sensus: ut cum recti sitis creati, proni ad ruinam feramini.

Verumtamen pretium meum cogitaverunt repellere: cucurri in siti. Declinat a talibus, qui non solum peccatores impugnant; sed etiam justis honorem auferre nituntur. Ideo currit in sancta siti: quia beati sunt qui esuriunt, et sitiunt justitiam (Matt. V). Cucurri in siti. Cucurrit Christus de coelo, venit in uterum, de utero in praesepium: vel caetera his similia. Cucurrit sitiens, venit ad fontem: esuriens venit ad arborem. Vel sitivit, id est, in cruce salutem humani generis sitivit. Unde dictum est: De torrente in via bibit (Psal. CIX). Et sancti currunt et sitiunt: Currunt, ut Paulus dicit: Cursum consummavi, fidem servavi (II Tim. IV). Sitiunt, ut dictum est: Beati qui esuriunt, et sitiunt justitiam: quoniam ipsi saturabuntur. Ore suo benedicebant, et corde suo maledicebant. Proferebant ad seducendum ore venefico bona, cum mala cordibus retinerent.

Verumtamen Deo subjecta erit anima mea: ab ipso enim salutare meum. Nam et ipse Deus meus, et salutaris meus, adjutor meus non emigrabo. In Deo salutare meum, gloria mea Deus auxilii mei, et spes mea in Deo est. Post interjectionem Diapsalmatis profitetur se sive adjutorium, sive gloriam ab ipso habere, qui nobis de his omnibus a passionis suae contumelia reliquit exempla.

Sperate in eo, omnis congregatio populi. Ipse est et auxilium, et spes: in quo omnis coetus ecclesiasticus sperare debet ac deprecari, sicut sequitur: Effundite coram illo corda vestra: Deus adjutor noster in aeternum. Si cum fletu ei occulta cordium reseramus, ut omnes faciunt sancti, adjutoria ejus adipiscemur. Nam quia haec peccatores omittunt, adjecit:

Verumtamen vani filii hominum, mendaces filii hominum in stateris ut decipiant, ipsi in vanitate in idipsum. Qui sub justitiae ponderatione atque eloquentiae vanitate, decipiunt innocentes. Filii hominis, filii Adam, filii transgressoris. Unde dicit: Filii hominum usquequo gravi corde (Psal. IV)? Mendaces filii hominum in stateris. Salomon dicit: Pondus et pondus, mensura et mensura: utrumque abominabile apud Deum (Prov. XX). Et in alio loco dicit: Statera dolosa abominabilis Domino, et pondus aequum voluntas ejus (Prov. XI).

Nolite sperare in iniquitate, et rapinas nolite concupiscere: divitiae si affluant, nolite cor apponere. Quia qui in his speraverit, regnum capere coeleste non potest. Unde dicit Apostolus ad Timotheum: Praecipe divitibus hujus saeculi non sperare in incerto divitiarum; sed in Deo vivo, qui praestat nobis omnia abundanter ad fruendum (I Tim. VI).

Semel locutus est Deus duo. Quod ait semel, firmitatem dictorum ostendit, quod, duo, novi veterisque Testamenti unum demonstrat auctorem. Semel locutus est Deus duo, haec audivi; semel non ad numerum referendum est, sed ad sententiae firmitatem. Quae sunt autem quae duo pariter audivit? Et posse Deum omnia, et in sui judicii veritate misereri. Quidam ita dicunt: Semel Deus locutus est in Lege, et eadem rursus in Evangelio praecipit. Haec audivi, quia potestas Dei est. Per haec duo Testamenta, potestatem, misericordiam, justitiamque Dei cognovit: sicut sequitur: Et tibi, Domine, misericordia, quia tu reddes unicuique juxta opera sua. Ipse enim omne judicium accepit a Patre (Joan. V), ut negligentibus damnationem, poenitentibus misericordiam, justis praemia praeparet, qui nos a judicio mortis eripiat: nosque sibi quasi alumnos proprios subdat, conformesque corpori suo factos, aeternitati perpetuae dignanter adsciscat. Quia potestas Dei est. Potestas fuit, quia omnes creaturas ex nihilo creavit. Misericordia, in regendo, et gubernando. Potestas fuit in diluvio: misericordia liberavit Noe (Gen. VII et VIII). Quia tu reddes unicuique juxta opera sua: bona bonis, mala malis. Damnas peccatores, remuneras justos.

PSALMUS LXII.

Psalmus David cum esset in deserto Idumaeae. David figuram tenet Christi. David interpretatur fortis manu, sive desiderabilis. Idumaea interpretatur sanguinea, sive terrena. Desertum, hoc est, derelictum, id est, ipse populus Judaicus: vel gentilis, qui in sanguine, vel terrenis videntur commorari. Psalmus adventus Dominici declarat mysterium: de quo se propheta quasi illuminatum cernens, exsultat et dicit:

Deus, Deus meus, ad te de luce vigilo: Licet omnes sancti in Deo die noctuque vigilent: hic tamen in oratione sua, pleno divinae lucis splendore refulget.

Sitivit in te anima mea, quam multipliciter tibi caro mea! In terra deserta, et invia, et inaquosa. Sitit in Deo, et animae, et cordis affectu: nihil dubium, nihil adversum in se retinens: sed inter ariditates ac solitudines istius saeculi, eum tota mente desiderat: illum habens ardorem, quo justitia Dei sititur. Sitivit in te anima mea, quam multipliciter tibi caro mea! Anima quidem desiderat Deum; sed ad desideratum finem carnis laboribus pervenitur. Ideo multipliciter caro Deum quaerit: quia multis afficitur injuriis. Describit justi viri egestatem, tormenta, vigilias, aegrotationem. Sitivit Dominus fidem Ecclesiae, et esurivit salutem humani generis. Sic et Ecclesia quotidie sitit Christum. Unde dicitur: Beati qui esuriunt et sitiunt justitiam: quoniam ipsi saturabuntur (Matt. V). Multipliciter caro: quia plus sustinet caro, quam anima. Quamvis anima per cogitationem crucietur in corpore: corpus tamen sustinet a foris tribulationem. Vult liberari: id est, deponere mortalitatem. In terra deserta, in invia et inaquosa. In deserto, ubi non est via neque aqua, mundus intelligitur. Desertum, propter peccatores dicitur. Sic in sancto apparui tibi. In hac siti degens, sanctus apparebo tibi. Hic propheta propter spem suam, futurum pro praeterito posuit. Ut viderem virtutem tuam, et gloriam tuam. Christum utique qui, juxta Apostolum, Patris et virtus, et claritas est. Virtutem: quia vicit diabolum, liberavit genus humanum. Virtutem dicit, quia quod infirmum est Dei, fortius est hominibus (I Cor. I). Sic in sancto apparui tibi: id est, in sancto desiderio. Et gloriam tuam: id est, gloriam resurgentis a mortuis, sedentis ad dexteram Patris.

Quia melior est misericordia tua super vitas. Misericordia tua vitam praestat aeternam. Vita praesens saepe mortem operatur. Misericordia tua, qua liberasti nos de potestate diaboli. Labia mea laudabunt te, Domine. Sic benedicam te in vita mea. Bene in vita sua labiis Deum laudat, qui in eo vivit: quia scit alibi dictum: Non mortui laudabunt te, Domine (Ps. CXIII). Post misericordiam, laus: hic orando, illic laudando. Et in nomine tuo levabo manus meas. Perfecti operis bono a te sublimabor: Christus tota die expandit manus in cruce ad populum non credentem, et contradicentem sibi. Velut Paulus in personas sanctorum levans manus puras sine ira, et disceptatione (Isai. LXV, et I Tim. II). Per manus, opera intelliguntur.

Sicut adipe, et pinguedine repleatur anima mea, et labiis exsultationis laudabit os meum. Non in adipe ac pinguedine hircorum vel agnorum: sicut priscorum holocaustomatum mos est; sed corde puro, et ore mundo concinam nomini tuo. Sicut illud holocaustum in anterioribus acceptum tibi fuit: sic repleatur anima mea de pinguedine gratiae Spiritus sancti. Labiis exsultationis laudabit os meum. Hic orationes, et illic laudationes, et laetitia sempiterna.

Sic memor fui tui super stratum meum. In lectulo pudicitiae atque sanctitatis memor sum tui: quia immemor sum delectationis mundanae. Sic memor fui tui. Dicit haec Ecclesia: et in requie, et in tribulatione, non tui fui oblitus. In matutinis meditabor in te: quia fuisti adjutor meus. Merito confitentur adjutorem, quia per integritatem fidei, matutina ejus delectatur resurrectione. Utinam et nos per splendorem puri pectoris mereremur in eo spirituali laetitia delectari.

Et in velamento alarum tuarum exsultabo. Coelestis auxilii protectione se tutandum putat: ideo in eo exsultat. Adhaesit anima mea post te: me suscepit dextera tua. Relicto saeculo, Dei dextera, id est, ab ejus salutari se susceptum testatur.

Ipsi vero. Hoc est, inimici. In vanum quaesierunt animam meam. Quia incassum ei nocere voluerunt. Introibunt in inferiora terrae. In inferno damnabuntur. Tradentur in manus gladii. In perpetuitatem tormentorum, quibus detruncandi sunt. Partes vulpium erunt. Sortem Herodis, qui a Domino vulpes dictus est, suscepturi (Luc. XIII).

Rex vero laetabitur in Domino. Christus in Patre post resurrectionem. Et laudabuntur omnes qui sperant in eo. Qui suscepta sacramenta ejus inviolabiliter servaverunt. Quia obstructum est os loquentium iniqua. Judaeorum et principum sacerdotum os resurgente Domino oppilatum est, crescente testimonio veritatis. Et nos deprecemur Dominum: ut in ejus lucem vigilantes, ipsum jugiter sitientes, mereamur, eo largiente, bonis operibus adimpleri.

PSALMUS LXIII.

In finem Psalmus David. Psalmus vocem continet prophetae Deum jugiter deprecantis: ut non solum sua peccata, sed et alia malorum venena, ipso protegente, possit evadere. Sed et nos intelligere debemus id quod in eo canitur, in credentibus posse impleri.

Exaudi, Deus, orationem meam cum deprecor: a timore inimici eripe animam meam. Credenti Deum, multa sunt tentamenta, secundum Apostolum: Omnes, inquit, qui volunt pie vivere in Christo Jesu, persecutionem patiuntur (II Tim. III). Unde intente nos in orationibus vigilare oportet, ut repugnare possimus vitiis. A timore inimici: id est, diaboli persecutoris: ut illud: Nolite timere eos qui occidunt corpus: animam autem non possunt occidere; sed potius eum timete, qui potest corpus, et animam perdere in gehennam (Matt. X).

Protexisti me a conventu malignantium, a multitudine operantium iniquitatem: quia exacuerunt ut gladium linguas suas. Malignantur iniqui, et acuunt linguas suas, ut blasphement; sed sanctus hic non conturbatur, quia a Deo protegitur. A conventu malignantium: id est, Judaeorum, vel persecutorum. Exacuerunt ut gladium linguas suas. Alio loco dicit: Lingua eorum gladius acutus (Psal. LVI).

Intenderunt arcum suum. Doctrinam suam. Rem amaram. Ut doctrinis dolosis decipiant parvulos Christi: sive neophytum in baptismo, sive illum qui adhuc ignorat mysterium doctrinae coelestis.

Subito sagittabunt eum, et non timebunt. Cum eum dolose venenosi sagittant. Subito, quasi ex improviso: id est, in excessu. Et non timebunt: hoc est, Deum et judicium ejus. Firmaverunt sibi sermonem nequam. Narraverunt ut absconderent laqueos: dixerunt, quis videbit eos? Cum se in hac malitia firmant, ut hos deceptionis laqueos huic rudi intendant: non putant hoc Deum posse cognoscere: cui nihil occultum latet: qui et nostras quoque animas potens est a sagitiis eorum largis pietatis suae armis defendere.

Scrutati sunt iniquitates; defecerunt scrutantes scrutinio. Haeretici quoque scrutantur Scripturas sanctas: et non spiritualiter tractantes, vanas exinde proferunt quaestiones, quibus nos per iniquitatem, et dolum cupiunt illaqueare. Sed nil praevalentes, ipsi potius a Deo scrutati atque exinaniti, relicti sunt vacui.

Accedet homo ad cor altum, et exaltabitur Deus. Si cum sapientia Dei ad alti cordis intellectum quis accedens ista discriminet; id est, veritatem ac falsitatem discernat, tunc Deus exaltabitur. Qui cum sit altissimus, tamen de eo quando recte sentimus, sublimatur in nobis.

Sagittae parvulorum factae sunt plagae eorum. Intelligentes enim justi cum viderint hunc parvulum quem superius exposuimus, ab hoc persuasionis veneno infici: cum elevaverint vocem suam ut eum corrigant, protinus erunt iniquis verba eorum quasi plagae. Et infirmata est contra eos lingua eorum. Nullam capit stabilitatem elocutio eorum: sed dolus eorum reddet eos infirmos.

Conturbati sunt omnes qui videbant eos. Confusi et conturbati sunt, qui se simili errore implicitos recognoscunt. Et timuit omnis homo. Judicium sibi imminere divinum.

Et annuntiaverunt opera Dei: et facta ejus intellexerunt. Compuncti enim corde, intelligunt, annuntiantque mirabilia Dei.

Laetabitur justus in Domino, et sperabit in eo. Sicut impius pro infidelitate sua formidat: ita justus per spem aeternitatis suae exsultat in Domino. Et laudabuntur omnes recti corde. Quia Deum visuri sunt. Beati enim mundo corde: quoniam ipsi Deum videbunt (Matth. V). Qui nobis praestare dignetur, ut a sagittis inimicorum liberi, ab arcu falsitatis erepti, mereamur ab eo protegi, qui sanctis omnibus pro spe salutis, gloriam tribuit immortalitatis.

PSALMUS LXIV.

In finem, Psalmus David, Canticum Jeremiae et Ezechiel, et populi de captivitate. Iste psalmus in persona Christi cantatur, et de reversione Babyloniae in Jerusalem, et de nostra ad coelestem Jerusalem.

Te decet hymnus, Deus, in Sion: et tibi reddetur votum in Jerusalem. Non theatralibus neque simulacrorum templis, sed tibi, omnipotens, laus ac votum jugiter est reddendum in Sion, id est, in Ecclesia, tuam gloriam speculante: vel in coelesti Jerusalem dignus commemoraris inhabitator. Reddetur ergo tibi laus, quia Deus es; votum, quia redemptor es.

Exaudi orationem meam. Per Spiritum sanctum: qui gemitibus inenarrabilibus interpellat pro nobis. Ad te omnis caro veniet. Ac si diceret: Ad te convertetur omnis homo.

Verba iniquorum. Dogmata philosophorum, fatuitatesque gentilium. Praevaluerunt super nos. Cum te nesciremus, quomodo Jeremias dixit: Vere mendacium et vanitatem locuti sunt patres nostri, et non profuit eis (Jerem. XVI). Et impietatibus nostris tu propitiaberis. Usque in finem nos fuissemus in errore, nisi tu propitius fuisses nostri: qui nos sanguine proprio mercatus es. Sic et Paulus apostolus ait: Qui nos reconciliavit Deo Patri per crucem (I Cor. V).

Beatus quem elegisti et assumpsisti: inhabitabit in atriis tuis. Vocat Deus omnes: nec ullum spernit; sed pauci sequuntur. Ergo qui se dignum ejus electioni praebuerit, cohabitat ei cum apostolis sanctis in tabernaculis sempiternis.

Replebimur in bonis domus tuae. Id est, Ecclesiae, quae diversis munerum spiritualium exuberat bonis. Sanctum est templum tuum. Homo ille in quo plenitudo divinitatis inhabitat; de quo dicitur ad Mariam: Et quod nascetur ex te sanctum, vocabitur Filius Dei (Luc. II): cum in ea Dominus carnem assumpturus inhabitabit. Mirabile in aequitate. Quia non credentibus Judaeis, mirabiliter ipse Dominus veritatem aperuit.

Exaudi nos, Deus salutaris noster: spes omnium finium terrae et in mari longe. Providens propheta, terrae, maris, ac finium omnium, spem Christum esse annuntiavit. Quod autem se ab eo exaudiri postulat: sic intelligitur, ac si diceret: Jam veni, ut per te salvari merear.

Praeparans montes in virtute tua, accinctus potentia. Ipse Dominus Verbum caro factum est in assumpto homine. Accinctus potentia, celsitudinem montium diabolicae dominationis oppressit, et sempiternis ignibus praeparavit. Accinctus Dei contrahit vestimentum. Non enim possumus expansam fortitudinis suae vestem cognoscere. Qui conturbas profundum maris. Saeculi hujus profundam jactantiam, praedicatione apostolica commovens. Sonum fluctuum ejus quis sustinebit? In eversione enim simulacrorum dant daemonia sonum: illicientes paganos, ut interimant sanctos Dei. Sed hic sonus, Dei potentia oppilatur.

Turbabuntur gentes. Cum sanctis praevalere non potuerint. Et timebunt termini terrae a signis tuis. A virtute crucis, quae eis prius stultitia erat: vel ab his mirabilibus compunguntur. Exitus matutini, et vespere delectabis. Matutinis vespertinisque hymnis Ecclesiae delectatur Deus, per animam fidelem: quae relicto inanium superstitionum ritu eum devote laudaverit. Per mane, laetitia: per vesperum, tristitia.

Visitasti terram. Visitavit utique terram nostri corporis, assumendo materiam carnis. Et inebriasti eam. Non vino luxuriae, sed infusione Spiritus sancti. Multiplicasti locupletare eam. Diversarum opibus gratiarum.

Flumen Dei repletum est aquis. Denique dicit Dominus in Evangelio: Qui crediderit in me, flumina de ventre ejus fluent aquae vivae (Joan. VII). Attende evangelistam: hoc enim dicebat de Spiritu sancto, quem accepturi erant credentes in eum. Nos ergo qui credidimus, jam flumen Dei sumus. Replebimur aqua, cum baptismo abluimur, et si digni sumus ut Spiritu sancto impleamur. Locupletamur ab eodem spiritualis infusionis imbre, cum vitae perennis fonte repleti, donis spiritualibus irrigamur. Parasti cibum illorum, quoniam ita est praeparatio ejus. Praeparasti, inquam, Domine, cibum nostrum in communione beati corporis ac sanguinis tui: quod si digne hauriamus, judicium mortis effugimus. Tu es enim panis vitae descendens de coelo: et vitam retribuens mundo.

Rivos ejus inebrians, multiplicans genimina ejus: in stillicidiis ejus. Rivi enim in nobis a flumine illo: id est, a Spiritu sancto emanant, qui nos diversis gratiarum donis inebriant: ut alii detur sermo sapientiae, alii prophetia, alii curatio, alii interpretatio, vel reliquae donationes: quas operatur unus atque idem spiritus, dividens unicuique prout vult (I Cor. XII). Per quae donationum genera, multiplicantur Ecclesiae. Quae primum quidem quasi stillicidia in nobis defluunt, dehinc rivi fiunt. Post haec multiplicantur in generationibus: ut afferant fructum, aliud centesimum, aliud sexagesimum, aliud tricesimum (Matth. XIII). Laetabitur germinans. Terra scilicet laetabitur (Isai. LVIII): cum in ea hic fructus spiritualis exorietur.

Benedices coronam anni benignitatis tuae. Qua sanctos praemiis, et temetipsum eorum agminibus coronabis. Annum vero acceptabilem, ipsum esse Dominum alius propheta commemorat: Benedices coronam anni ejus. Circulum et semper in se currentia anni tempora, coronam vocavit. Aut certe quia in passione Domini victoria de toto orbe suscepta est. Et campi tui replebuntur ubertate. Campi, legis qui nullum jucunditatis fructum in littera protulerunt: nunc spiritualiter intellecti, fructus evangelici dogmatis ubertate complentur.

Pinguescent speciosa deserti. Ecclesia scilicet, quae divina Dei gratia fluit. Et exsultatione colles accingentur. Martyres, sive reliqui sancti: qui immensis a Deo praemiis honorati, perpetuis gaudiis accingentur.

Induti sunt arietes ovium. Patriarchae, prophetae, sive apostoli: qui duces fuerunt ovium gregis ecclesiastici, translati a morte in vitam: induuntur immortalitate perpetua. Et valles abundabunt frumento. Clamabunt sancti minoris meriti, et coronam non capient: fructibus tamen aeternae vitae alentur. Clamabunt, etenim hymnum dicent. Omnes promiscue electi pro diversorum munerum donis, Deo perpetuas concinunt laudes. Quorum ut congregemur meritis, deprecantes oramus, ut jungamur praemiis, ut si non meremur honorari praemiis, vel ornari coronis, saltem veniam consecuti, poena careamus aeterni judicii. Amen.

PSALMUS LXV.

In finem, Canticum Psalmi resurrectionis. Per canticum, intelligentia spiritualis intelligitur. Per psalmum, opus resurrectionis: quia iste psalmus ad resurrectionem Christi pertinet.

Jubilate Deo, omnis terra: Psalmum dicite nomini ejus. Quod ait, omnis terra: omne humanum genus terrenum esse demonstrat. Cui jugiter jubilationem ad Deum oportet emittere, ut a nequitiis spiritualibus eruatur. Psalmum dicite nomini ejus. Multi laudant, sed non implent opere. Date gloriam laudi ejus. Ut sicut ei vocibus jubilatis: ita in eum pro bonis actibus gloriemini; ut videntes homines opera vestra bona, glorificent Patrem vestrum qui est in coelis. Vel illud: Non nobis, Domine, non nobis, sed nomini tuo da gloriam (Psal. CXIII).

Dicite Deo, quam terribilia sunt opera tua, Domine! Scilicet ut non creaturam colant, sed Creatoris virtutem in his quae contemplantur, intelligant. Quam terribilia sunt opera tua! Terribile est quod potestis mirari, et non potestis comprehendere, id est, de populo Judaico electo, et postea reprobato, et gentes primitus condemnatas, et postea electas. Vel qui videntur quasi sancti, et reprobati, et de peccatoribus, qui videntur quasi reprobati, et electi. Occulta sunt judicia Dei: terribilia, id est, timenda. In multitudine virtutis tuae mentientur tibi inimici tui. Quando viderunt in Aegypto virtutes, et signa: et in mari Rubro. Mentiti sunt quando dixerunt: Omnia quaecumque praeceperit nobis Dominus, faciemus (Exod. XXIV). Unde dicit: Iniquitas mentita est, et inimici Domini mentiti sunt ei (Psal. XXVI).

Omnis terra adoret te, Deus, et psallat tibi: Psalmum dicat nomini tuo. Te adoret, te veneretur: tibi concinat, non creaturae, quam ejus usibus subjecisti. Hic interponit diapsalma, ut ad nos verba convertat, dicens:

Venite, et videte opera Domini, terribilis in consiliis super filios hominum. Gentes quae diu in errore fanatico vixerunt, sicut quondam patres nostri, ad Deum cognoscendum invitat. Qui terribilibus consiliis humano generi consuluit, ut cognoscentes Creatoris opera, scirent operum conditorem. Venite, et videte opera Domini. Venite, credite, videte, intelligite. Vox praedicatorum. Quam terribilis, in consiliis super filios hominum! Terribilis, hoc est, quomodo unus reprobatur, et alter eligitur. Reprobantur Judaei, et eliguntur gentes: sicut dixit in Evangelio: Duo in agro: unus assumetur, et unus relinquetur. Duae molentes: una assumetur, et alia relinquetur (Matth XXIV). Duo in lecto: unus assumetur, et unus relinquetur. Terribile est, dum de una massa fuerunt creati, et alii eliguntur, et alii reprobantur.

Qui convertit mare in aridam: in flumine pertransibunt pede. Ipsum adorare docet qui ad transitum Israelis, et mare siccavit, et Jordanis undas appendit (Exod. XIV). Sed et ipse Dominus dux, haec quasi pede praeteriit, populo prosequente. Ergo sicut tunc hae aquae ipso duce divisae populo viam in terram repromissionis aperuerunt (Jos. III): ita nunc nobis, si baptismum non polluamus, per ipsum abluti, praeeunte eo, in quo renati sumus, in regionem vivorum ingredimur. Vel pertransibunt pede, sancti praedicatores fortiter ambulaverunt praedicando: quia Deus praeparat illis viam. Unde dictum est: Calciate pedes vestros in praeparatione Evangelii pacis (Ephes. VI). Ibi laetabimur in idipsum: qui dominantur in virtute sua in aeternum. In idipsum, hoc est, in Christo: quia qui hic fuit humiliatus, ipse dominatur in aeternitate. Sicut enim ejus virtutis dominatio nullo clauditur fine: ita nostra laetitia, qua ei conformes efficiemur, perpetuo permanebit.

Oculi ejus super gentes respiciunt. Ut reprobentur Judaei, et eligantur gentiles; ut illud: Qui finxit oculum, non considerat (Psal. XCIII). Contemplatione sancta inspicit populos credituros: nam nullis penitus distinguitur membris. Qui exasperant, non exaltentur in semetipsis. Judaei scilicet, dum per fellis amaritudinem in Abrahae nativitate carnali, Dei gloriam collocant, semper humiliantur. Interjectio diapsalmatis ordinem dictorum immutat, ut a prophetica vaticinatione, ad apostolicam transeat exhortationem.

Benedicite, gentes, Dominum Deum nostrum, et auditam facite vocem laudis ejus. Apostoli haec praedicant, ut ipsum benedicant gentes Deum: quem iidem apostoli dicunt suum, obaudiantque ipsum in quem sunt renati per baptismum. Hinc iterum propheta loquitur.

Qui posuit animam meam ad vitam: Ne eam perpetua consumeret mors. Mors occidit mortem, id est, mors Christi occidit mortem nostram. Et non dedit in commotionem pedes meos. Sed stabilivit me in praedicationibus quas gentibus intuli. Hinc succedit vox martyrum.

Quoniam reprobasti nos, Deus, igne nos examinasti, sicut examinatur argentum, et induxisti nos in laqueum, posuisti tribulationes in dorso nostro: imposuisti homines super capita nostra. Id est, diabolum, ut super nos erigeretur, ad probandum. Vel aliter: Non dixit de angelis, neque de sanctis, sed de peccatoribus, id est, peccatores fecisti esse super nos, ut nos sustineamus per patientiam. Ut illud: Per multas tribulationes oportet nos introire in regnum Dei (Act. XIV).

Transivimus per ignem et aquam, et eduxisti nos in refrigerium. Martyrum hic ostendit victorias, quas in diversis passionibus meruerunt, et ad unum eos ducit refrigerium, id est, Christum Dominum: per laqueos, per cruces, per verbera, per ignes, aestusque et alia diversa supplicia, per quae et holocaustum acceptum effecti sunt, pervenisse. Ignis vorat, aqua absorbet. Ignis, tentatio: aqua, prosperitas. Vel ignem Spiritus sancti. Induxisti nos in refrigerium, hoc est, in beatitudinem aeternam.

Introibo in domum tuam in holocaustis. Hic propheta non de se tantum loquitur, sed et de his quos superius memoravit, qui introierunt in domum Dei: ut non solum se exhiberent Deo hostiam vivam, sed et illos qui eorum exemplo pro nomine Domini passi sunt: Ut reddam tibi vota mea: quae distinxerunt labia mea. Quae vota distinxerunt, nisi ut alios sibi in martyrium copularent? Vel promissum, ut Deum laudemus, et confiteamur illum creatorem. Locutum est os meum in tribulatione mea. Locuti sunt enim, ut numquam eos separaret a charitate Christi ulla persecutio.

Holocausta medullata offeram tibi. Fidem animae, vel corporis affectum, vel corpus Christi. Ossa inferiora carni: et medulla, inferior ossibus. Medullata, hoc est, viscerata cum corpore et anima. Cum incenso. Cum acceptabili orationis odore. Et arietes. Apostoli, vel doctores Ecclesiarum.

Offeram tibi boves. Qui, rejecta contumacia legis, jugo Domini cervices suas, quod suave est, subdiderunt. Cum hircis. Qui post peccatum conversi, fideliter in martyrio perstiterunt. Hic autem omnes Domino per holocaustum pacificum offeruntur: ad quos nunc propheta post diapsalma convertit sermonem, dicens:

Venite, et audite, et narrabo, omnes qui timetis Deum, quanta fecit animae meae. Ad ipsum ore meo clamavi, et exsultavi sub lingua mea. Vos qui Dominum metuitis, accedite et considerate qualiter animam meam in beatitudinem constituerit sempiternam: pro eo quod non solum ore postulo, sed etiam in arcanis cordis puri clamavi ad Dominum. Ad ipsum ore meo clamavi: manifestissime declaratur in hoc loco clamorem in Scripturis non vocis accipiendum esse, sed cordis.

Iniquitatem si aspexi in corde meo: non exaudiet Dominus. Propterea exaudivit me Deus meus: et intendit voci orationis meae. Vidi enim puritatem mentis meae, ideo petere praesumpsi.

Benedictus Dominus, qui non amovit orationem meam, et misericordiam suam a me. Plenus misericordia non amovit deprecationem meam a se: quia quae justa erant, postulabam. Nam semper piae aures ejus justorum precibus patent. Sed nos suppliciter Dominum deprecemur, ut aperiat aures suas ad preces nostras, et ipse nos, data peccatorum remissione, de praesentibus aerumnis eripiat: sibique holocaustum purum effectos, mactatis vitiis, sanctorum agminibus jungat. Amen.

PSALMUS LXVI.

In finem, in Hymnis, :PSALMUS Cantici David. Iste :PSALMUS Licet parvus sit, tamen apostolorum prophetarumque continet vocem, qui aut venisse, aut venturum Dominum gentibus nuntiaverunt.

Deus misereatur nostri, et benedicat nobis. Prima deprecatio est ut misericordiam praebeat Deus: deinde benedictionem. Benedictio ergo quae succedit misericordiae, talis sit, ut compressa dominatione carnali, spiritum faciat triumphare. Non nostri judex sit, sed misericors. Deus misereatur nostri. Vox apostolorum est, loquentium ad plebem de gentibus congregatam. Credidistis quidem ad vocem nostram. Ecce haec Ecclesia congregata est in nomine Domini: propterea nos dicimus: Deus misereatur nostri, et benedicat nobis. Maledictionem primam in homine sua benedictione dissolvat. Illuminet vultum suum super nos. Non illum tristem videamus in peccatis nostris, sed gaudentem in virtutibus. Non eum sentiamus judicem, sed Patrem. Illuminet vultum suum super nos. Dei facies quae est? Utique imago ejus. Dicit enim et Apostolus, imaginem Patris esse Filium (Rom. II). Ergo imagine sua nos illuminet, hoc est, imaginem suam Filium: illuminet super nos, ut ipse nos illuminet. Lux enim Patris, lux Filii est, Qui videt Patrem, videt et Filium. Ubi nulla est distantia inter gloriam et gloriam, uterque est gloria. Precantur haec apostoli et prophetae, ut vultu Dei illuminati, fiat praedicatio eorum lumen omnium gentium.

Ut cognoscamus in terra viam tuam, et in omnibus gentibus salutare tuum. Sic enim invalescat praedicatio nostra, ut via sive salutare tuum, id est, Christus Dominus in his qui nunc terrena sapiunt, et in gentilitatis versantur errore, cernantur. Ut cognoscamus in terra viam tuam. Hoc autem petimus, ut illumines vultum tuum: hoc est, imaginem tuam super nos, quae apud te semper abscondita fuit, et quasi in secreto, et tenebris erat mysteriorum tuorum: secundum illud quod scriptum est: posuit tenebras latibulum suum (Psal. XVII). Hoc petimus, ut illumines super nos, ut mysterium quod a generationibus absconditum fuit, juxta Apostolum, reveletur in nobis (I Cor. II). Hoc autem totum quare poscimus, quare desideramus? Nisi illuminaveris imaginem tuam super nos, viam tuam, et scientiam tuam nosse non possumus, ut majestatem tuam quae in coelis nota est, notam habeamus et in terra. Ut cognoscamus in terra viam tuam. Ego sum, inquit, via, vita et veritas (Joan. XIV). Ut cognoscamus in terra viam tuam. In terra cognoscamus: Fiat voluntas tua sicut in coelo et in terra (Matt. VI), ut quem angeli adorant in coelis, homines quoque adorent in terra. Sed dicet aliquis: quia nota erat via Dei: Notus enim in Judaea Deus: in Israel magnum nomen ejus. Notus erat Deus, sed Dei via non erat nota in Judaea. Quoniam ergo via Dei Patris non erat nota in Judaeis, propterea nunc dicit: In omnibus gentibus salutare tuum. Non in uno populo, sed in cunctis gentibus. In omnibus gentibus salutare tuum. Ubi nos habemus in Latino, salutare; in Hebraeo, Jesus dicitur. Denique et angelus hoc loquitur: Et vocabis nomen ejus Jesum (Luc. II). Hic enim salvabit populum suum. In omnibus gentibus salutare tuum. Ecce completum est, quod apostoli deprecati sunt: In omnibus gentibus notum est salutare ejus. Quocumque humanus sermo esse potest, ibi Jesus resonat.

Confiteantur tibi populi, Deus: confiteantur tibi populi omnes. Confiteantur tibi populi, Judaeorum? Non: sed, populi omnes confiteantur. Quomodo omnes gentes, sic et omnes populi. Confiteantur tibi populi, Deus. Quid confiteantur? Utique peccata sua: vel certe confiteantur imaginem tuam esse in te. In Filio te confiteantur, in illo te videant: in illo te adorent.

Laetentur et exsultent gentes. Quoniam de captivitate diaboli liberatae sunt: quoniam quae ante incurvabantur ad adoranda idola, ligna et lapides, nunc erecto vultu coelos respiciunt. Quoniam judicas populos in aequitate. Ubicumque aequitas est atque judicium, ibi non laetitia, sed formido est peccatorum. Et quomodo dixit: Deus misereatur nostri, et benedicat nos, et nunc dixit: Laetentur et exsultent gentes: quoniam judicas populos in aequitate? Videtur sibi esse contrarius. Si enim misericordia indigent, quomodo laetantur et exsultant: quoniam judicas populos in aequitate? Ubicumque enim misericordia est, ibi non est judicium; ubi autem judicium est et aequitas judicii, ibi procul est misericordia. Sed iste sensus est: Laetentur et exsultent gentes. Quare, laetentur? Quoniam judicas populos in aequitate: quoniam nequaquam accipis personam unius gentis, sed omnium Deus es. Non tibi soli Judaei placent, sed omnis mundus tuus est. Dicat aliquis: Vim facis Scripturae, non hoc sensu dixit. Interpretatur seipsa Scriptura, quae loquitur: Quoniam judicas populos in aequitate. Quos populos? Et gentes in terra dirigis. Gentes quae ante non recto pede gradiebantur, fecisti eas ut ambularent in viam tuam. Ut cognosceremus in terra viam tuam, ut ambularemus in via, non in inviis, et per unam viam veniremus ad te, de quo nascitur via. Non enim imus ad Patrem, nisi per Filium. Dicat aliquis: Arianorum dogma est. Ergo per Filium venitur ad Patrem. Ego hoc dico, quoniam per imaginem imus ad faciem; et in lumine videmus lumen, in Filio videmus Patrem. Mysterium et dispensatio est quae loquitur. Caeterum si quis putat esse blasphemum, quoniam viam diximus esse Filium, et per viam imus quasi ad Deum, videamus haec ipsa via quid dicat: Nemo venit ad me, nisi Pater meus adduxerit eum ad me (Joan. VI). Quomodo ergo Filius ducit ad Patrem, sic et Pater ducit ad Filium. Haec humana verba sunt. Caeterum et Filius ducit ad Patrem, et Pater ducit ad Filium, et una natura, et una substantia est.

Confiteantur tibi populi, Deus, confiteantur tibi populi omnes. Jam supra dixerat, et in isto parvulo psalmo, hos duos versiculos iterum repetit. Dixerat enim supra: Confiteantur tibi populi, Deus: confiteantur tibi populi omnes: Laetentur et exsultent gentes, et caetera: et nunc rursus repetit hos versiculos, quasi apostoli praecinant cunctis gentibus. Saepe expugnaverunt me a juventute mea, dicat nunc Israel (Psal. CXXVIII). Saepe expugnaverunt me a juventute mea. Videte quomodo illi praecinunt, et omnium gentium turba respondet. Sic et nunc dicentibus illis in principio: Confiteantur tibi populi omnes, et praecipientibus apostolis, et dicentibus: Confiteantur tibi populi, Deus: Confiteantur tibi populi omnes, quoniam illos vident reticescere, propterea idipsum iterant, et dicunt: Confiteantur tibi populi, Deus, confiteantur tibi populi omnes. Semel diximus, non audistis; iterum dicimus, ut canatis. Hoc autem totum quare diximus, et semel et secundo, ut confiteantur populi Deo? Quare hoc dicimus? quare hoc praecipimus? Quoniam judicas populos in aequitate. Judaeos, qui prae nimietate malitiae, populi accipiuntur, juxta illud: Populi meditati sunt inania (Psal. II). Et gentes in terra dirigis. Diriget eas in via vitae, data peccatorum remissione. Cum dicitur, omnes, non solum pro gentium populo, sed etiam pro Judaeorum orat, ut et ipsi conversi, confiteantur Christum Filium Dei. Terra dedit fructum suum. Terra, sancta Maria, de nostra terra, de nostro semine, de hoc luto, de hoc limo, de Adam. Terra es, et in terram ibis (Gen. III). Terra, ista, dedit fructum suum. Quod perdidit in paradiso, invenit in filio. Terra dedit fructum suum. Primum dedit florem. Dicit et in Cantico canticorum: Ego flos campi, et lilium convallium (Cant. II). Iste igitur flos fructus factus est, ut nos illum comederemus, ut nos manducaremus carnes ejus. Vultis scire quis sit iste fructus? Virgo de virgine: Dominus de ancilla: Deus ex homine, filius ex matre, fructus ex terra. Videte quid dicat ipse fructus: Nisi granum frumenti ceciderit in terram, et mortuum fuerit, non potest facere fructus multos (Joan. XII). Terra dedit fructum suum: dedit granum frumenti. Quod granum frumenti cecidit in terram, et mortuum est, et ideo multos fructus affert. Multiplicatum est in spica: quod unum ceciderat, in multis resurrexit. Cecidit enim granum tritici in terram, et seges copiosa surrexit. Terra dedit fructum suum. Propterea, confiteantur tibi populi, Deus, confiteantur tibi populi omnes. Terra dedit fructum suum. Quis est iste fructus?

Benedicat nos Deus Deus noster, benedicat nos Deus. Deus, Pater: Deus noster, Filius. Ipse enim Deus noster. Et vocabis, inquit, nomen ejus Emmanuel, id est, nobiscum Deus. Deus noster benedicat nos. Deus Spiritus sanctus. Videte mysterium Trinitatis in uno versiculo comprehensum. Terra dedit fructum suum. In isto fructu, Trinitatis mysterium continetur. Benedicat nos Deus Deus noster. Qui Deus est omnium per naturam, noster proprie factus est Deus. Benedicat nos Deus. Expellat veterem maledictionem. Maledictio nos ejecit de paradiso: reducat benedictio. Et metuant eum omnes fines terrae. Non dixit: Diligant eum omnes fines terrae. Perfecta quippe dilectio, foras mittit timorem. Timere incipientium est; diligere, perfectorum. Qui adhuc timet, in initio est positus, non habet perfectam et plenam fidem. Qui autem diligit Deum, omnia ei provenient in bonum. Videtur brevis, et simplex esse sententiola. Sed ventilemus eam, et in istis simplicibus verbis, ingentia mysteria reperiemus. Inveniemus intrinsecus, quod forinsecus latet. Diligentibus autem Dominum, omnia cooperantur in bonum. Job vir sanctus tentatus est, perdidit filios et filias, domus ipsius corruit, universa perdidit, omnia repente perdidit; nec pater, nec dominus; nihil enim illi remansit in corpore sanitatis, nisi sola lingua per quam blasphemare posset. Videte tentatorem diabolum. A planta, inquit, pedis usque ad verticem percussit eum vulnere pessimo, hoc est, elephantia (Job. I). Inde toto corpore vermes fluebant, et putredo. Solam linguam integram ei reservavit, ut posset Dominum suum blasphemare. In omnibus his non peccavit Job labiis suis. Videte magnitudinem tentationis, videte magnitudinem virtutis. Videte et considerate sententiam Apostoli esse completam: Diligentibus autem Dominum, omnia cooperantur in bonum (Rom. VIII). Eo tempore quo perdebat res suas, quo filios amittebat; videbantur quidem ei esse contraria quae accidissent; sed quoniam diligebat Dominum, illa mala quae ei infert, cooperantur illi bona. Illi vero vermes corporis praeparabant ei coeli coronam. Antequam tentaretur, Deus ei numquam locutus fuerat: postquam autem tentatus est, venit ad eum Deus, et familiariter loquitur, quasi amicus cum amico suo. Veniant plagae, omnia poenarum genera, dum post plagas, Christus adveniat. Egressi sumus de psalmo, sed non inutiliter, quia dixeramus: Et metuant eum omnes fines terrae, et dixeramus, quoniam metuere parvulorum est: caeterum diligere, perfectorum, et dixeramus ad hoc comprobandum de Apostolo: Diligentibus autem Dominum, omnia cooperantur in bonum. Et timeant eum omnes fines terrae. Nequaquam sola Judaea, sed omnes fines terrae. Secundum tropologiam autem, omnes fines terrae: non medietas terrae: non illi qui in terra sunt media, sed qui in fine terrae sunt, qui relinquunt terram, et ad coelos ire festinant. Hoc igitur quod apostoli dixerunt in principio, nos dicamus in fine: Deus misereatur nostri et benedicat nobis; illuminet vultum suum super nos, et misereatur nostri; et notam faciet in terra viam suam. Cum manifestus in claritate venerit Christus, tunc omnibus notum faciet cur tanta carnis humilitate descenderit. Terra dedit fructum suum. Maria genuit Salvatorem.

PSALMUS LXVII.

In finem, :PSALMUS Cantici David. Psalmus, opera: Canticum, intelligentia mentis spiritualis. Sexagesimus septimus psalmus si intelligatur spiritualiter, refertus Legis Evangeliorumque reperitur sacramentis, qui sic inchoat ex voce prophetica:

Exsurgat Deus, et dissipentur inimici ejus. Et specialiter intelligitur iste psalmus, et generaliter. Specialiter de ipso Domino, ut resurgat a mortuis, et disperdat inimico: suos, hoc est, diabolum et exercitum ejus, aut Judaeos. Generaliter autem, quando in tribulatione sumus et angustia, et dicimus: Exsurge, utquid dormitas, Domine? Exsurge et adjuva nos (Psal. 43). Quomodo et apostoli in navicula excitant Dominum dormientem, dicentes: Magister, salva nos: perimus (Matth. VIII). Et fugiant qui oderunt eum a facie ejus. Non dixit, pereant, sed, fugiant: qui peccatores in conspectu Dei non possunt stare. Praevidens propheta orat, ut eo exsurgente, diabolicae dominationes effugiant, quia et nunc indubitanter credendum est, quod ad invocationem ejus nominis stare non possunt.

Sicut deficit fumus, deficiant. Non ut in nihilum reducantur, sed ut quiescant a peccatis suis. Sicut fluit cera a facie ignis. Sicut cera solvitur, et non perdit naturam suam, sed mollescit: sic et isti non pereant, sed deponant malitiam suam, et sic convertantur ad poenitentiam, et salventur. Sic pereant peccatores a facie Dei. Quia peccatores non sunt digni videre Deum.

Et justi epulentur. Qui permanent in sua justitia, qui vitia non habent, delectentur in Domino. Vel aliter: poena eos judicii persequatur, ut quasi fumi tenuitas deficiant, et ut cera ante ignis faciem dissolvantur, epulantibus sanctis in coelestibus bonis. Exsultent in conspectu Dei, et delectentur in laetitia. Grandis fiducia est, exsultare in conspectu Domini. Sicut dispensator creditam sibi a Domino substantiam si male tractaverit et perdiderit, timet Domini praesentiam, ita et qui bene dispensaverit, exsultat in Domini praesentia. Exsultent in conspectu Dei, et delectentur in laetitia: non solum de vindicta, sed etiam de beatitudine sempiterna.

Cantate Deo, psalmum dicite nomini ejus. Cantate, in theorica semper significat Scriptura: hoc est, considerare mysteria, et sensum divinae Scripturae. Psallere autem in bono opere significat Scriptura: verbi gratia, ut auditus suum opus praestet. Similiter et os, et oculi, et manus, et omnia membra, si consentiunt, et ita percutiunt psalterium in virtutibus. Largitori laetitiae sempiternae canite: eumque vocibus honorate. Iter facite ei qui ascendit super occasum: Dominus nomen est illi. Docet ut compressis peccati tumoribus, planam ei in cordibus nostris viam per justitiam praeparemus: qui super occasum mortis ascendens, victor remeavit ex inferis. Si non nobis occidat sol iniquitatis, non potest nobis oriri sol justitiae, cujus sanitas in coelis est.

Exsultate in conspectu ejus. In ejus enim nos conspectibus gaudere oportet, et non in hujus saeculi illecebris delectari. Turbabuntur a facie ejus patres orphanorum, et judices viduarum. Illi qui se nunc tutores et judices dicunt, et hac occasione decipiunt res inopum; confundentur, cum respicere coeperit Altissimus.

Deus in loco sancto suo. In anima fideli. Semper Deus in sanctis suis habitat. Ubicumque sanctitas est, ibi habitaculum Dei est. Deus qui inhabitare facit unius moris in domo. In Ecclesia, in qua fideliter consistentibus spiritum charitatis infundit, qui unius moris sunt, et non mutantur. Siquidem justus non mutatur: quia semel judicavit in justitia permanere. Peccator autem mutatur. Insipiens enim sicut luna mutatur (Eccli. XXVII). In Hebraeo autem habet: Dominus inhabitare facit monachos in domo: id est, in quibus non cohabitat peccatum.

Qui educit vinctos in fortitudine. Ipse Deus sua virtute educit eos, qui ligati sunt a diabolo in peccatis: sicut illa mulier in Evangelio: quae ligata fuerat decem et octo annis a diabolo (Luc. XIII). Similiter eos qui exasperant, qui habitant in sepulcris. Deus natura dulcis est. Qui autem ad amaritudinem eum adducunt, peccatores sunt, et faciunt sibi amarum Deum. Non naturam suam mutant, sed ipsi sibi peccatores faciunt amarum Deum. Qui habitant in sepulcris. Alligatum intra domum suam fortem, id est, diabolum, qui peccatis vincti tenebantur, absolvit, et illos qui idolis dediti, Deum irritaverant, et tamquam in sepulcris jacebant mortui, liberavit: sicut illud in Evangelio: Vae vobis, Scribae et Pharisaei: quoniam similes estis sepulcris dealbatis (Matth. XXIII). Sicut sanctus, templum Dei est, sic sepulcrum sibi efficitur peccator.

Deus cum egredereris in conspectu populi tui. Hoc secundum historiam, quando Deus antecedebat populum suum egredientem de Aegypto (Exod. XIV). Cum pertransires in deserto. Deus non immoratur in deserto, sed pertransit. Terra mota est, etenim coeli distillaverunt a facie Dei Sinai, a facie Dei Israel. Coeli distillaverunt, hoc est, manna (Exod. XVI). Sinai interpretatur tentatio. Ergo Deus in eis habitat, qui tentantur et superant. In eis autem qui in deliciis sunt, non inhabitat. Etenim coeli distillaverunt a facie Dei Sinai, a facie Dei Israel. Unum novi veterisque Testamenti hic designat auctorem. Nam qui coram Israelitico populo in deserto praecessit, ipse in Evangeliis deserta gentium visitavit. Et per quem tunc in Sina huic generationi manna defluxit; ipse Christianae genti corporis sanguinisque sui manna in Ecclesia subministrat.

Pluviam voluntariam segregabis, Deus, haereditati tuae. Praedicationem sanctam, quae per apostolos in corda hominum proflua irrigatione descendit. Vel de lege dicit, quae data est per Moysen. Etenim infirmata est. Vel cum Paulus judicium mortis in se habuit: vel cum Petrus Dominum ter negavit: sive cum reliqui apostoli, relicto in passione Domino, fugerunt (Matth. V). Infirmata est, lex: quoniam nemo potuit implere eam, nisi Dominus qui dixit: Non veni solvere legem, sed adimplere. Et secundum Apostolum: Impossibilitatem enim legis in quo infirmabatur, Deus Filium suum misit, factum ex muliere, factum sub lege: ut eos qui sub lege erant, redimeret (Galat. IV). Tu vero perfecisti eam: animalia tua habitabunt in ea. Resurrectio enim tua quod titubabat avertens, ita hanc praedicationem ad perfectum duxit: ut in ea gentes quae prius tamquam irrationabilia habebantur animalia, commorarentur. Animalia tua habitabunt in ea: hoc est, in haereditate. Animalia autem dixit eos, qui in Deo vivunt: hoc est, sanctos. Vel aliter: Pluviam voluntariam segregabis. Pluviam voluntariam, aut praecepta, aut manna debemus accipere. Et infirmata est: tu vero perfecisti eam. Lex quae per transgressionem Judaeorum fuerat infirmata, Evangelii gratia veniente completa est.

Parasti in dulcedine tua pauperi, Deus. Dominus dabit verbum evangelizantibus virtute multa. In Hebraeo habet: Quae evangelizantur: hoc est, mulieribus quae evangelizabant apostolis: ubi dicitur: Euntes dicite fratribus meis, et caetera (Matt. XXVIII). Aut animas significat, quae crediderunt in Christo. Secundum Septuaginta autem interpretes, ad apostolos dicitur: quia Dominus dedit eis virtutem praedicandi Evangelium. Haec dulcedo pluviae, quae mellis ac favi saporem vincit, in pauperibus, id est, in sanctis Dei defluxit, quae ab ore apostolorum, jubente Deo, cum multa virtute processit.

Rex virtutum dilecti, dilecti. Virtutes dilecti Dei: id est, Christi, apostoli sunt. Dominus ergo qui est rex virtutum dilecti, dabit evangelizantibus virtutem multam in praedicando: ut Ecclesiae devictis hostibus, Judaeis, sive daemonibus, spolia partiantur. Pulchritudo domus, Ecclesia est: cujus divisa referuntur spolia: id est, cum credentes divisi ab idolis, diversos ministeriorum gradus in ea sortiti sunt: distribuente ipso dilecto Patris, et cooperante Paracleto. Rex virtutum dilecti. Rex Pater: virtutum: hoc est, sanctorum. Dilecti, Filii. Ecce Filius meus dilectus, ipsum audite (Matt. XVII). Dilecti. Si quis aliquem diligit, semper in ore eum habet. Ergo Spiritus sanctus propter amorem quem habet in Filium, frequenter ejus meminit. Et speciei domus dividere spolia. Ipsi apostoli dividunt in Ecclesiis spolia, quae acceperunt de idolis.

Si dormiatis inter medios cleros, pennae columbae deargentatae et posteriora dorsi ejus in pallore auri. Cum duobus credideris Testamentis, invenies in utroque Spiritum sanctum. Et licet sit pulchritudo etiam juxta litteram, scire quae legas: tamen vis decoris omnis in sensu est. Exterior itaque verborum ornatus in argenti nomine demonstratur: occultiora vero mysteria in reconditis auri muneribus continentur. Si dormiatis inter medios cleros: hoc est, si quiescatis inter novum et vetus Testamentum: invenietis in duobus Testamentis gratiam Spiritus sancti. Cleri dicuntur singuli libri: hoc est, Genesis, Exodus, Judicum, Evangelia, Apostolus. Pennae columbae deargentatae. Deargentatae, clarum verbum significat divinae Scripturae. Et posteriora dorsi ejus in pallore auri: hoc est, in interioribus, spiritualiter mysteria intelliguntur. Si usque ad consummationem vitae praesentis, quae saepe somnus accipitur, inter duo Testamenta: id est, novum vetusque Testamentum quiescatis: invenietis in his Spiritum sanctum: cujus pennae in praedicatoribus deargentatae, pro eloquii pulchritudine respondent. In posteriora vero, quae scapulae dicuntur, eo quod pectus operiant, bonae conscientiae fructus ostenditur: quae post peractum Evangelium, in auri specie, id est, in honore regio commutantur.

Dum discernit coelestis, reges super eam nive dealbabuntur in Selmon. Reges dicit sanctos, qui repugnant suis passionibus. Isti ergo sancti dividuntur in Ecclesiis: sicut Paulus in Gentibus, Petrus in circumcisione. Coelestis Dominus, separatos hos ab idololatriis quos superius diximus, constituit in illius domus pulchritudine reges. Sed prius nive dealbabuntur in Selmon. Hoc est quod dicit, licet sancti sint; sed tamen in isto saeculo sunt quasi umbra, ex parte cognoscentes. Selmon, umbra interpretatur. Cum igitur rex coelestis Christus in Ecclesia sua coeperit apostolos, et principes constituere atque dividere: non habebunt plenam lucem, sed partem aliquam scientiae: quia nunc ex parte videmus, et ex parte prophetamus (I Cor. XIII).

Mons Dei, mons pinguis: mons coagulatus, mons pinguis. Iste est mons ad quem et in Isaia et in Michaea, ut ascendentes pergant, se invicem cohortantur (Isa. II, et Mich. IV). Quod autem ait: coagulatus: Apostoli congruit verbis, qui ait: Lac vobis potum dedi, non escam (I Cor. III). Vel mons qui in Ezechiele vulnerat principem Tyri (Ezech. XXVI). Montem autem dicit ipsum Dominum. Utquid suspicamini montes coagulatos. Hoc ad Judaeos dicit, qui existimant Moysen et prophetas similes esse Salvatori.

Mons in quo complacuit Deo habitare in eo: Sensus iste est: Non debetis existimare plures esse Ecclesias, quae habeant ubera doctrinarum, et possint credentes scientiae lacte nutrire. Una est Ecclesia, et unus Christus sponsus Ecclesiae. In nullo enim alio inhabitabit jugiter Spiritus sanctus, nisi in Salvatore, Joanne dicente: In quem videris Spiritum descendentem, et manentem in eo (Joan. I); ipse est qui excisus sine manibus, implevit latitudinem omnis terrae: id est, Dominicum hominem. Etenim Dominus habitabit in finem. In corpore, quod accepit de sancta Maria, quia cum eo est evectus in coelum.

Currus Dei decem millibus multiplex. Hyperbolice dicit administratorias potestates et sanctos, quia innumerabiles sunt, sicut dixit in Daniele: Mille millia ministrabant illi, et decies centena millia assistebant ei (Dan. VII). Et in Ezechiele describitur, Cherubim quatuor pennarum, in quatuor angulis habere quatuor personas: cujus auriga Deus est (Ezech. I et X). Cherubim autem interpretatur, scientiae plenitudo. Significat autem persona leonis, regalem: hoc est, regnare passionibus: persona hominis, rationabilem; persona vituli, in opere: persona aquilae, in contemplatione, hoc est, in theoria: quae nos exaltat in virtutibus. Simul autem ut dicamus: Thronus Dei in sanctis est. Decem millibus multiplex: Multa enim millia curruum saecularium, devicerunt evangelizantes Christum in universo mundo. Millia laetantium, Dominus in illis. Ministeria divina hic esse indicat. In Sinai, in sancto. Hoc est, in sanctis est Deus quando tentantur, et post tentationem sequitur sanctitas. Impossibile est enim aliquem, licet sanctus sit, sine tentatione transire in hoc saeculo, secundum Job: Tentatio est vita hominis super terram (Job. VII).

Ascendisti in altum, cepisti captivitatem. Ascendisti in coelos: captivasti nos, qui captivi tenebamur a diabolo. Qui quondam in Sinai descendens, populo legem distribuit, ipse nunc in sancto, id est, in assumpto homine (de quo angelus ad Mariam (Luc. I): Quod nascetur ex te, sanctum vocabitur) coelorum excelsa conscendens: eos qui in captivitate diaboli tenebantur, absolvit: ac post se tamquam captivos deductos aeternae vitae restituit. Sic et carnem assumptam, quasi captivam evexit ad sidera. Accepisti dona in hominibus. Bene dixit, accepisti. A Patre accepit: accepit ut homo, dat ut Deus: et quod accepit, hominibus accepit, ut det. Ipse enim plenus est, et nihil indiget. Dedit dona spiritualium gratiarum hominibus: qui per fidem ad eum deinceps accesserunt.

Etenim non credentes, inhabitare Dominum Deum. Et his hominibus; id est, ex gentibus populo largitus est Christus: qui non credebant Deum inhabitare posse mortalibus: et hos salvasti, qui non credebant quod possibile est Deum habitare in hominibus: hoc est Salvatorem accipere carnem. Vel etiam eis ministravit bona, qui erant sine spe quod in Ecclesia ejus inhabitare possint.

Benedictus Dominus die quotidie. Qui proficit, quotidie potest benedicere Deum. Quid enim mihi prodest, si heri benedixi: et hodie non possum benedicere? Et pro superioribus beneficiis, et quod nunc nobis ad se veniendi planum praeparat iter, assidue est benedicendus. Prosperum iter faciet nobis Deus salutarium nostrorum. Quia ab ipso salvamur. Prosperum iter faciet nobis Deus salutarium nostrorum. Securus esto, peccator: noli dubitare quod quotidie possis benedicere Deum. Ecce enim dicit: Prosperum iter faciet nobis Deus. Ergo Deus adjuvat nos, et cooperatur nobis. Salutarium nostrorum. Bene dixit pluraliter, salutarium: quod quanta peccata commisimus, tot et salutes habemus. Diapsalma in Hebraeo habet SELA ( ): hoc est semper et jugiter. Ergo Deus semper nos adjuvat.

Deus noster. Quia praeter ipsum alium nescimus. Deus salvos faciendi, et Domini Domini exitus mortis. Praesto est enim ut salvos faciat pereuntes: quia pro redemptione nostra natus. Et Domini Domini est exitus mortis: quia prior mortis exitum patefecit, dicente Apostolo: Factus est, inquit, primogenitus mortuorum, quoniam ipse resurrexit a mortuis, et nos simul fecit resurgere (Coloss. I; Apoc. I). Aliter: Diabolus introitus est mortis: Dominus vero educit.

Verumtamen Deus confringet capita inimicorum suorum. Ab exitibus mortis egressus confringit capita diaboli, et omnes virtutes ejus. Tu confregisti capita draconis in aqua. Quot peccata sunt, tot capita habet diabolus: Principatus et potestates, quae tamquam caput cunctis eminebant, hoc est, diabolicas dominationes. Verticem capilli perambulantium in delictis suis: Summitatem extollentiae eorum qui poenitentiam negligentes, perdurant in peccatis. In tantum enim confringitur caput ejus, ut non remaneat in eo aliqua virtus qua stimulet peccantes. Summum capitis, capillus est, et capilli, vertex. Ergo hoc dicit, quod nec minimum remaneat in diabolo, quod non frangatur.

Dixit Dominus: Ex Basan convertam, convertam in profundum maris. Ut intingatur pes tuus in sanguine, lingua canum tuorum ex inimicis ab ipso. Basan, confusio interpretatur. De confusione igitur nos convertit Deus. Hoc autem ideo, quia crucem sustinuit, et pes ejus proprio cruore perfusus est, clamantibus contra eum Judaeis atque dicentibus: Crucifige, crucifige eum (Joan. XIX). Qui Judaei stimulati fuerunt ab inimicis Christi: hoc est, a daemonibus. Ut autem hoc totum fieret, ipsius Salvatoris voluntas fuit qui haec passus est fieri. Vel de confusione hujus saeculi convertam humanum genus: hoc est per passionem meam, et crucem, quae isti putant stultitiam et confusionem. Convertam Basan, populum meum. Convertam in profundum maris: id est, de profundis vitiis, et peccatis saeculi istius: de commotione, et fluctibus convertam populum meum. Ut intingatur pes tuus in sanguine. Quoniam pes ipsius intinctus est in sanguine suo. Torcular calcavi solus, et de gentibus vir non fuit mecum (Isa. LXIII). Et iterum: Quis est iste qui ascendit ex Edon? fulvida vestimenta ejus ex Bosor (Ibid.). Edom, interpretatur sanguis: Bosor, caro. Ipsum Dominum nostrum significat crucifixum. Lingua canum tuorum ex inimicis ab ipso. Canes dicit ipsos Judaeos, ut superius: qui clamaverunt, crucifige, crucifige talem: non habemus regem nisi Caesarem (Joan. XIX). Ex inimicis autem submissi a daemonibus negare Salvatorem, et blasphemare eum. Aliter: Quoniam ipse tua voluntate venisti et passus es: et tua voluntate crucifixus es a Judaeis. Tinctus est enim pes Domini in sanguine, cum caro assumpta in qua divinitas latebat, lancea verberatur. Ab ipso igitur sanguine, et eorum lingua tincta est, qui dixerunt: En sanguis ejus super nos, et super filios nostros (Matt. XXVII). Sed post gloriosum Dominicae ascensionis triumphum, ultione Dominica, et hostium pes in eorum sanguine tinctus est: et canina scilicet inimicorum rabies ab eo est satiata.

Viderunt ingressus tuos, Deus, ingressus Dei mei, regis mei qui est in sancto. O quam admirabiliter in hoc psalmo vetus Testamentum cum Evangeliorum dictis concordat! Visa sunt enim itinera Christi in ingressu maris Rubri (Exod. XIV): visa sunt et in Evangeliis ipsius regis nostri; cum in sancto homine elevatus, coelis invectus est (Joan. XX; Act. I).

Praevenerunt principes conjuncti psallentibus: in medio juvencularum tympanistriarum. Et quidem in illo maris transitu praevenerunt principes: id est, prius egressi sunt vel Moyses, vel reliqui seniores, et conjuncti sunt juvenculis coelesti itinere. Praevenerunt principes, angelorum sanctorum animas, qui laudes Domini mortificato corpore concinebant, dicentes: Tollite portas, principes, vestras: quia jam redit triumphator inferni (Psal. XXIII). Ideo autem tympanistriarum: quoniam mortuum est corpus ipsorum peccato. Et Maria soror Moysi, et Aaron tenens tympanum in Exodo, antecedebat psallentes et dicebat: Cantemus Domino, gloriose enim honorificatus est (Exod. XV). Aliter: Praevenerunt principes juncti psallentibus in medio juvencularum tympanistriarum. Apostoli cum Ecclesiis, juncto pariter praecesserunt gradu. Bene eos praevenisse testatur: quia principes fidei de Judaeis sunt.

In Ecclesiis benedicite Dominum. Manifestius est locutus, quas supra dixerit tympanistrias. Dominum de fontibus Israel. Quia salus ex Judaeis est: et inde prima Ecclesia. Ex adumbratione enim Legis, Ecclesiae doctrina processit: in qua nunc Dominus, qui ex Israeliticae stirpis propagine carnem suscepit, benedicitur.

Ibi Benjamin. Paulus apostolus, qui ex tribu Benjamin descendit. Ibi, in Ecclesia. Adolescentulus. Novissimus omnium apostolorum. In mentis excessu. Quem pertulit in Damascum cum iret.

Principes Juda duces eorum. Apostoli sunt principes Juda: hoc est Domini, quemadmodum dicit Jacob: Juda, te laudabunt fratres tui (Gen. XLIX). Zabulon, et principes Nephtalim. Zabulon interpretatur fluxus noctis. Nephtalim, latitudo. Quando liberati fuerimus de passione libidinis: hoc est, illius fluxus: tunc incipimus latitudines virtutum. Vel aliter; Principes Zabulon, et principes Nephtalim. Petrum et Andream apostolorum principes monstrat: qui in crassitudine tenebrarum, illius lucem magnam annuntiantes, doctores sunt Evangelii constituti, juxta illud: Terra Zabulon, et terra Nephtalim, via maris trans Jordanem Galilaeae gentium, populus qui sedebat in tenebris, vidit lucem magnam (Isa. XLIX).

Manda, Deus, virtuti tuae. Christo tuo. Confirma hoc, Deus, quod operatus es in nobis. Ut donum baptismi quod contulit, Spiritus sancti infusione confirmet. Confirma hoc, Deus, quod operatus e sin nobis: hoc est, salutare quod donasti nobis per tuam passionem confirma, et da auxilium, quoniam homines sumus, et non possumus incedere in virtutibus, si non adepti fuerimus auxilium tuum.

A templo tuo quod est in Jerusalem: tibi offerent reges munera. Reges dicit, qui regnant sibimetipsis, secundum quod scriptum est: Cor regis in manu Dei (Prov. XII). Ipsi offerent Deo munera. Virtutes sanctorum, munera sunt Dei. Vel a templo illo corporali, quod bene vivendo sanctum fecerunt. Reges in quibus peccatum ultra non regnat, offerent in coelesti Jerusalem, quae est primitivorum Ecclesia, munera regi aeterno: scilicet seipsos offerentes hostiam vivam, placentem Deo in conspectum omnium angelorum.

Increpa bestias calami. Bestiae calami, daemones sunt, fragilis infirmaeque virtutis. Vel haeretici sunt, qui tractant, et scribunt contra te ut decipiant nos. Oportet enim et haereses esse in nobis. Ferae enim dicuntur ab eo quod capiunt animas, et interficiunt. Vel increpa feras arundinis: Judaeorum belluinam superbiam. Congregatio taurorum in vaccis populorum. Ipsos haereticos significat; quia neminem possunt decipere nisi simpliciores, et parvos; hoc est, vaccas minores. Tauros enim non possunt decipere: hoc est, magnos. Ut excludant eos qui probati sunt argento. Et propterea simpliciores decipiunt: hoc est, multitudinem, ut veniant usque ad sanctos, et excludant eos de regno coelorum. Vel in tauris, duces Judaeorum: qui persecutionem in Dominum vel in sanctos ejus intulerunt, indicat: ut illud: Tauri pingues obsederunt me (Psal. XXI). In vaccis vero stultas populi sequentis animas demonstrat. Quod ibi ostenditur, cum vaccas aureas in Samaria sub Jeroboam adoravit (III Reg. XII). Ergo consilium eorum quod habent ut sanctos de via justitiae retrahant: in eorum animabus requiescat, juxta illud: Gladius eorum intret in cor ipsorum, ut hi non excludantur a regno Dei, qui per multas tribulationes tamquam argentum probati, inventi sunt justi. Tale consilium praevidebat Jacob cum diceret: In consilio eorum non introeat anima mea (Gen. XLIX).

Dissipa gentes quae bella volunt. Haereticos, vel Judaeos, qui plerumque contra Ecclesiam certamina parant. Venient legati ex Aegypto: Aethiopia praeveniet manus ejus Deo. In tribulationibus ac erroribus idololatriae positi, vel qui peccatis nigri sive tenebrosi sunt: credentes quod Christus Dominus ipse est Deus Filius Dei: offerunt ei munera, id est mentes puras, auro argentoque lucidiores; quia ubi abundavit peccatum, superabundavit gratia (Rom. V).

Regna terrae, cantate Deo, psallite Domino. Vos utique qui prius terrenum regnum diligentes ignorabatis Deum: nunc evicto carnali livore, coelestia regna penetratis.

Psallite Deo qui ascendit super coelos coeli ad orientem. Illi utique qui quondam mortis occasu ascenderat in crucem, invectus est nunc super sidera, victorque mortis residet gloriosus. Ad orientem autem usque: sive quia ipse Oriens sit dictus: sive quia per eum omnes oriantur ad vitam.

Ecce dabit voci suae vocem virtutis suae. Voci Domini tunc dabitur vox virtutis, cum quod praecipit efficitur: quam mortui cum audierint, resurgent. Date gloriam Deo super Israel. Magis Deum quam carnalem Israel honorate. Aliter: Non labiis, ut Israel, sed corde honorate Deum.

Magnificentia ejus, et virtus ejus in nubibus. In apostolis et prophetis. Unde dicit: Mandavi nubibus meis, ut pluant super Israel imbrem (Isai. V).

Mirabilis Deus in sanctis suis. In hoc mirabilis est Deus: quoniam ita dilexit humanum genus, ut signa faciat in sanctis suis. In istis magis mirabilis est Deus quam in caeteris creaturis, quod eos post multas tribulationes evexit in sublimitatem coelorum. Deus Israel ipse dabit virtutem et fortitudinem plebi suae. Ad tolerandas passiones mundanas, vel spirituales nequitias. Benedictus Deus. Qui nos a morte in vitam, a corruptione in incorruptionem demutare dignetur, ut sanctis ejus participes facti, sempiternis in eum gaudiis exsultemus. Amen.

PSALMUS LXVIII.

In finem pro his qui commutabuntur, Psalmus ipsi David. Iste psalmus de passione Christi sonat, et ex persona membrorum suorum: licet quidam in eo putent ei minime convenire, Pro his qui commutabuntur. Commutavit se Christus: dum aequalis Patri erat, formam servi accipiens. Vel nos commutamur de infidelitate ad fidem: quia, ut diximus, iste psalmus vocem continet Dominici hominis venientis ad passionem.

Salvum me fac, Deus: quoniam intraverunt aquae usque ad animam meam. Salvare eam Patrem, secundum infirmitatis conditionem postulat: quoniam quidem motus populi saevientis irruerunt in eum.

Infixus sum in limo profundi. In veteribus peccatis hujus populi. Et non est substantia. Per quam exinde evadam: nisi tu salves.

Veni in altitudinem maris. In profundum saeculi istius. Et tempestas demersit me: procella Judaeorum.

Laboravi clamans: raucae factae sunt fauces meae. Licet a peccatoribus urgeatur: clamare tamen salutaria praecepta non desinit. Defecerunt oculi mei, dum spero in Deum meum. Secundum imbecillitatem carnis, speravit ut ab eo calix iste transiret; sed secundum divinitatem implevit voluntatem Patris.

Multiplicati sunt super capillos capitis mei, qui oderunt me gratis. Confortati sunt, etc. Ideo super capillos capitis mei, multiplicantur atque confortantur: quia semper major est iniquorum numerus quam justorum. Quae non rapui tunc, exsolvebam. Non enim erat debitor mortis atque peccati, sed in passione hostiam utramque complevit.

Deus, tu scis insipientiam meam, et delicta mea a te non sunt abscondita. Scit Pater, quod non ea de coelis attulit, sed nobis assumpsit, ut ait propheta: ipse iniquitates nostras accepit, et aegritudines nostras portavit (Isai. LIII). Et Paulus dicit: quia quod stultum est Dei, sapientius est hominibus: et quod infirmum est Dei, fortius est hominibus (I Cor. I). Delicta mea a te non sunt abscondita, ut illud: Delictum meum cognitum tibi feci (Psal. XXXI).

Non erubescant in me qui exspectant te, Domine, etc. Non evacuetur spes credentium de passione mea: sed cognoscant quia voluntatem tuam facere veni, sicut sequitur.

Quoniam propter te sustinui opprobrium: operuit, etc. Propter voluntatem Patris, malorum improperia supportavit, et verecundia tectus est, cum in assumpta carne colliditur: quia una voluntas fuit Patris, et Filii quod sustinuit passionem. Vel, operuit confusio: quando negaverunt apostoli.

Extraneus factus sum fratribus meis, etc. Filius enim erat Synagogae sicut et illi, secundum ordinem corporationis terrenae, a quibus exter, et hospes habitus est: quia illi sceleribus erant pleni: hic vero expers peccati. Extraneus factus sum fratribus meis. Fratres Domini, apostoli. Unde dixit: Nuntiabo nomen tuum fratribus meis (Psal. XXI). Peregrinus filiis matris meae. Christus peregrinus, ut ait Cleophas: Tu solus peregrinus es in Jerusalem (Luc. XXIV). Solus, quia solus et primus resurrexit immortalis. Et mater, synagoga.

Quoniam zelus domus tuae comedit me. Quia fecerunt eam speluncam latronum. Et opprobria exprobrantium tibi ceciderunt super me. Exprobrationum enim jurgium super eum projecerunt, cum eum et Samaritanum, et daemonium habentem vocarent. Unde Judaei contra Christum dicebant: Si Filius Dei es, descende de cruce, et credimus tibi. Alios salvos fecit: seipsum non potest salvum facere (Matt. XXVII). Qui exprobrant Filium, et Patrem exprobrant, quia qui non credit Filium, nec Patrem habet.

Operui in jejunio animam meam, et factum est in opprobrium mihi. Opprobrium enim ei inferre conabatur: cum tentans eum Satanas ait: Dic ut lapides isti panes fiant (Matth. IV). Vel quando dixerunt discipuli: Rabbi, manduca. Ille dixit: Ego cibum habeo manducare quem vos nescitis (Joan. IV). Et in alio loco: Operamini cibum non qui perit, sed qui permanet in vitam aeternam (Joan. VI). Sed esuriebat Christus salutem humani generis. Vel esuriebat fidem Ecclesiae: quia nullum cibum a Judaeis inveniebat.

Posui vestimentum meum cilicium, et factus sum illis in parabolam. In sacco luctus ostenditur vel fletus: quo in morte Lazari usus, in parabolam factus est Judaeis, cum, eo flente, dicerent: Ecce quomodo amabat eum (Joan. XI). Alii vero: Non poterat hic qui aperuit oculos caeci nati, facere, ut et hic non moreretur?

Adversus me exercebantur qui sedebant in porta. Illi scilicet qui habentes clavem scientiae: neque introibant, neque alios introire permittebant: Scribae et Pharisaei qui discernebant causas, cum sederent in publico judicio. Et in me psallebant qui bibebant vinum. Repleti enim vino iniquitatis, qualiter eum interficerent, concinebant. Stulte enim psallit, qui in Deum molitur insidias. Sciens enim propheta stultum in aliquibus esse psallere: audi qualiter doceat quosdam: Psallite, inquit, sapienter. Vel ebrii erant de vino, quando operiebant caput ejus, et dicebant: Prophetiza nobis, Christe, quis est qui te percussit (Luc. XXII).

Ego vero orationem meam ad te, Domine. Non enim vincor his passionibus, quia tecum sum in oratione. Ego vero orationem meam ad te, Deus. Judaeis mihi maledicentibus atque dicentibus: Crucifige, crucifige eum: ego pro eis orans loquebar: Pater, ignosce eis: non enim sciunt quid faciunt (Luc. XXIII). Tempus placendi, Deus. Tempus placendi, tempus est passionis, in quo Pater aiebat: Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi complacui (Matth. III). Tempus beneplaciti, Deus, in multitudine misericordiae tuae. Omnia enim tempora tua beneplacita sunt, sed praesertim hoc tempus quo mea passione genus humanum redimis, quodammodo plus beneplacitum facis. Exaudi me, Domine, in veritate salutis tuae. Ut post veram mortem, resurrectionis veritas approbetur.

Eripe me de luto, ut non infigar. Quaere juxta quosdam ne forsitan lutum, carnis quam suscepit significet vilitatem. Orat ut non in luto et pulvere, sicut omne humanum genus dissolvitur, corrumpatur. Libera me ab his qui oderunt me. Aperte haec de Judaeis, qui eum numquam dilexerunt, dicit. Et de profundis aquarum. Non me demergat tempestas aquae. Haec passionis tempestas non eum in profunditate abyssi retineat infernalis. Neque absorbeat me profondum. In quo dum per mortem descendit, non devoretur ab eo. Neque urgeat super me putens os suum. Aditus inferni, sive diabolus.

Exaudi me, Domine, quoniam benigna est misericordia tua: secundum multitudinem miserationum tuarum respice me. Haec secundum infirmitatem humanam postulat dicens: Qui alios mea passione redimis, me, praecurrente misericordia, contemplare.

Non avertas faciem tuam a puero tuo. Vox Christi ad Patrem, qui formam servi accepit, ut ait propheta: Magnum est tibi vocari puerum meum (Isai. XLIX). Quoniam tribulor, velociter exaudi me. Ut resumam spiritum: quem tuis manibus commendavi.

Intende animae meae, et libera eam: propter inimicos meos eripe me. Ut, me resurgente ab inferis, confundantur: Unde Christus dixit: Potestatem habeo ponendi animam meam (Joan. X).

Tu scis improperium meum, et confusionem meam, etc. Quam in assumpta sustineo carne.

In conspectu tuo sunt omnes qui tribulant me. Tu vides quales mihi tribulationes inferant, et ostendant illusiones. Improperium exspectavit cor meum, et miseriam. Improperium, passionis, et miseriam: id est, contumeliam crucis.

Sustinui qui simul contristaretur, etc. Nullus de tanta multitudine iniquorum, aut compassus est doloribus meis, aut exstitit consolator.

Dederunt in escam meam fel: et in siti mea potaverunt me aceto. Hoc jam completum esse, in Evangeliis legimus: cum, sitiente Domino in cruce, acetum cum felle mixtum bibere porrexerunt (Joan. XIX). Et ex hoc, et ex alio testimonio intelligitur: quod ad Christum psalmus referri debeat.

Fiat mensa eorum coram ipsis. Dicta Legis et prophetarum: ad quam saepe convenientes reficiebantur. In laqueum, et in retributiones, et in scandalum. Ut non intelligant inibi Dominum nuntiatum. Nam et Dominus in Evangeliis dixit: Moyses vos accusat in quem speratis (Joan. V). De me enim ille scripsit.

Obscurentur oculi eorum ne videant. Divinitatem sub fragilitate latentem. Ut non videant. Hoc erat quod precabatur, mensam eorum fieri in laqueum: ne legis scilicet sacramenta cognoscerent. Et dorsum eorum semper incurva. Ut Romanis serviant semper. Vel sub onere legis: quod secundum litteram ferre potuit nemo.

Effunde super eos iram tuam, et furor irae tuae comprehendat eos. Fiat habitatio eorum deserta, etc. Haec omnia in eversione Jerosolymae sub Tito et Vespasiano completa sunt. Vel hoc est quod ait: Dimittetur vobis domus vestra deserta (Matth. III). Recedente de Judaea Christo, omnes pariter cum illo recesserunt virtutes.

Quoniam quem tu percussisti ipsi persecuti sunt. De se haec Christus ad Patrem loquitur, sicut in alio propheta ex persona Patris legimus dictum: Propter peccata populi percussi eum (Isa. LIII). Et iterum: Percutiam pastorem, et dispergentur oves gregis (Zach. XIII). Percussus est enim ut nos resurgeremus: vulneratus est, ut nos sanaret. Sed et sanguis, et aqua quae de vulnere lateris ejus exiit, (Joan. XIX) martyrii baptismique praetulit typum, per quod itur ad coelum. Et super dolorem vulnerum meorum addiderunt. Cum vel Ecclesiam, vel apostolos persecuti sunt.

Appone iniquitatem super iniquitatem eorum. Sicut enim quod me non crediderunt, ad iniquitatem eis est reputatum: ita quod me persecuti sunt, iniquitati huic adjiciatur. Et non intrent in justitia tua. Coelorum cum justis non capiant regna.

Deleantur de libro viventium, et cum justis non scribantur. Duos hic libros indicat scriptos: viventium ac justorum. Unde animadvertendum est quod ille sit viventium, in quo ante adventum Dei prophetae ac patriarchae scripti sunt. De quo Moyses, peccante populo, ait: Si non dimittis eis noxam: dele me de libro quem scripsisti (Exod. XXXII). Justorum vero dicit illum de quo Dominus ad eos qui per fidem secuti sunt, ait: Gaudete et exsultate: quia nomina vestra scripta sunt in coelo (Luc. X). Persecutores ergo isti, et a primo libro deleti sunt, et in secundo non sunt scripti.

Ego sum pauper et dolens. In Passione. Et salus tua, Deus, suscepit me. Resurgentem. Hinc jam propheta loquitur: Ego sum pauper, et dolens: Cum enim esset dives, pro nobis pauper factus est, et compeditos suos non despexit. Possumus hoc versiculo uti, si quando in laudes martyrum peroramus. Quidam et de animabus hoc intelligi putant, quod clausae corporibus non despectae sint a Deo.

Laudabo nomen Dei mei cum cantico: magnificabo eum in laude. Quod vel de diabolo triumphaverit, vel vicerit mundum.

Placebit Deo. Id est, Patri. Super vitulum novellum. Qui seipsum obtulit Genitori. Cornua producentem. Fortitudinem Ecclesiae dantem. Et ungulas. Quibus sacrilegia conculcet gentium ac divellat.

Videant pauperes et laetentur. Quod humiliata superstitione gentilium, Ecclesiae Domini extollitur regnum. Quaerite Dominum, et vivet anima vestra. Quae nunc mortua est peccatis.

Quoniam exaudivit pauperes Dominus. Ut eos resuscitaret. Et vinctos suos non despexit. Quia, disruptis diaboli nexibus, eos regno suo ascivit.

Laudent illum coeli et terra: mare et omnia reptilia in eis. Ipsi omnia genu flectant coelestium, terrestrium, et infernorum.

Quoniam Deus salvam faciet Sion. Coelestem Jerusalem, in qua electos suos pro meritis adunabit in uno corpore illius matris coelestis. Et aedificabuntur civitates Judae. Animae sanctorum, quae per confessionem in templum sanctum tamquam vivi lapides deferuntur.

Et inhabitabunt ibi, et haereditate acquirent eam, et semen servorum ejus possidebit eam, etc. Sancti utique qui in eam transferuntur. Vel semen eorum, id est, qui per eos conversi sunt. Sed quia titulus psalmi pro his qui commutabuntur inscribitur: oremus Dominum, ut nos a gentilitate conversos, in Judae civitates aedificet, et a jugo diaboli absolutos, ut soboles diligat proprias. Ut quos redemit per fellis amaritudinem, per aceti asperitatem, per crucis supplicia, per clavorum vulnera, per mortis contumeliam, per gloriam resurrectionis, sic custodire dignetur in saeculo, ut faciat participes sanctis suis in regno. Amen.

PSALMUS LXIX.

In finem, Psalmus David in rememoratione, eo quod salvum fecit eum Dominus. Iste psalmus ex persona Domini incorporati canitur, deprecantis praesidium Patris.

Deus, in adjutorium meum intende: Domine, etc. Nostrum adjutorium Christus est, qui nunc Patris auxilium postulat ad confutandos eos, qui sibi adversantur.

Confundantur et revereantur qui quaerunt animam meam, ut auferant eam. In hoc enim confunduntur, cum eum cujus animam auferre voluerunt, resurrexisse cognoscunt.

Avertantur retrorsum, et erubescant qui volunt mihi mala. Non immutentur in resurrectione cum sanctis, sed retrorsum conversi erubescentes: quia quem ut hominem judicaverunt, judicare ut Deum cernunt.

Avertantur statim erubescentes: qui dicunt mihi euge, euge. Irridentium haec vox est, quae ad eos refertur qui dicebant: Si Filius Dei es, descende de cruce; et iterum: Confidit in Deum: liberet eum, si vult (Matth. XXVII). Post impiorum vero poenam, ad gloriam convertitur beatorum.

Exsultent et laetentur in te omnes qui quaerunt te. Qui per lacrymas poenitentiae te, qui misericors es, requirunt. Et dicant semper: magnificetur Dominus. Accepta indulgentia peccatorum. Qui diligunt salutare tuum. Diligentes te: eo quod sis omnium vita.

Ego vero egenus sum et pauper: Dominus, etc. Christus Dominus se crebro egenum et pauperem vocat: cujus cura in paternae pietatis amore consistit.

Adjutor meus, et protector meus es tu, Deus meus, ne tardaveris. Hinc enim passionis tempore discipulo dixit: Quod facis fac celerius (Joan. XIII); scilicet ut passionem corporis velox resurrectionis adjutorium praeveniret. Qui vulneratus est propter peccata nostra, et resurrexit propter justificationem nostram: ipse nobis nunc auxilium in tempore tribulationis miseratione solita largiatur, ut cum sanctis ejus exsultantes, eum magnificare atque extollere valeamus. Amen.

PSALMUS LXX.

Psalmus David, filiorum Jonadab, et priorum captivorum. Iste psalmus vocem continet prophetae: de illa Redemptoris humilitate corporea conquerentis, ac de ejus resurrectione gloriosa canentis.

In te, Domine, speravi, non confundar in aeternum. Orat ergo Mediator noster, ut haec confusio mortis non sit, ut caeterorum omnium, diuturna. Et in tua justitia libera me, et eripe me. Inclina, etc. Justitia enim tua est ut qui fecerit voluntatem tuam, transeat a morte in vitam: per quam et ego nunc eripi deprecor. Vel aliter: Inclina ad me aurem tuam, et salva me. Aures Domini dicuntur, quando exaudire dignatur: quia formam servi accipiens, factus est obediens Patri usque ad mortem, mortem autem crucis. Propter quod et Deus illum exaltavit, et dedit illi nomen quod est super omne nomen.

Esto mihi in Deum protectorem, et in locum munitum, ut salvum me facias. Quia absque te neque refugium neque munitio: neque protectio a quoquam praestari potest. Numquid Deus localis est? Licet localis sit ad se venientibus: sed non est localis: quia ubique est.

Quia firmamentum meum, et refugium meum es tu. Firmamentum, cum aequalis in eo consistit substantia. Refugium, juxta imbecillitatem corpoream.

Deus meus eripe me de manu peccatoris: et de manu, etc. De potestate populi Judaici, qui me venturum in Lege non intellexit. Et iniqui. Semper malignantis. Non omnes peccatores etiam iniqui. Peccatores sunt transgressores, id est, Judaei, et mali Christiani: qui vetus, et novum Testamentum transgrediuntur. Iniqui qui non credunt, ut Paulus ait: Qui sine lege peccaverunt, sine lege et peribunt.

Quoniam tu es patientia mea, Domine. Quia pro tua patior voluntate. Spes mea a juventute mea. Ab initio aetatis corporeae. Ideo spes non confunditur: quia charitas Dei diffusa est in cordibus nostris: per Spiritum sanctum qui datus est nobis (Rom. II).

In te confirmatus sum ex utero. Legis utique, ex quo initiavi credere. De ventre matris meae. Synagogae de qua processi. Tu es protector meus, Domine. In te cantatio mea semper. A te protegar in passione, et tuum in gentibus nomen concinam.

Tamquam prodigium factus sum multis. Dicebant enim illi: Samaritanus es tu, et daemonium habes (Joan. VIII; Matt. XVII). Et tu, Domine, adjutor fortis. Dixisti mihi: Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi bene complacui: ipsum audite.

Repleatur os meum laude tua, ut cantem gloriam tuam, tota die magnitudinem tuam. Unus dies est sanctis tuis in hoc mundo, quem nulla obscurat nox: in quo et cum quibus, laudem, gloriam, magnificentiamque concino tuam: quia ego in his sum. Ego cano tibi. Sed et nunc ipse Dominus aperit os nostrum, ut possimus ejus gloriam nuntiare, atque laudem ejus disserere.

Ne projicias me in tempore senectutis, cum deficiet, etc. In consummatione utique aetatis istius.

Quia dixerunt inimici mei mihi. Dicentes, hic non est de Deo, qui sabbatum non custodit (Joan. IX). Et qui custodiebant animam meam, consilium fecerunt in unum dicentes: Deus dereliquit eum, etc. Haec dixerunt impii, et erraverunt: obcaecatum enim est malitia cor eorum. Sed et in ipsa passione quasi derelicto Deo dicebant: Sine veniat Elias, et liberet eum (Matt. XXVII).

Deus, ne elongaveris a me: Deus meus, etc. Ut alligato forte, victor redeam ex inferno.

Confundantur et deficiant detrahentes animae meae. operiantur, etc. Cum ego resuscitatus fuero.

Ego autem semper sperabo in te, Domine, etc. Ut quae tibi lex offerre praecepit in sacrificiis suis visibilibus, redemptus populus deportet in moribus.

Os meum annuntiabit justitiam tuam, tota die salutare tuum. Resurgens enim congregabo Ecclesiam, in qua tuas concinam laudes.

Quia non cognovi litteraturam, introibo in potentias Domini. Cognovit ille negotiationem, qui magistrum vendidit. Nam ego te clarificavi super terram, opus consummavi quod dedisti mihi ut facerem (Joan. XVII). Domine, memorabor justitiae tuae solius. Paternae eum justitiae memorem propheta dicit, sicut et ipse in Evangelio ait: Ego quae audivi a Patre meo, haec loquor (Joan. VIII).

Deus, docuisti me a juventute mea, et usque nunc pronuntiabo mirabilia tua, et usque in senectam et senium: Deus, ne derelinquas me. Numquid enim est derelictus a Patre? sed semper testimonium perhibuit, quia verax est.

Donec annuntiem brachium tuum generationi omni, etc. Haec omnia Christianae generationi annuntiavit: quam suo sanguine acquisivit et pro qua passus est quae sequuntur. Quae fecisti magnalia, Deus! quis similis tibi? Qui me misericordi consilio ad redemptionem humanam misisti.

Quantas ostendisti mihi tribulationes multas, et malas! et conversus vivificasti me. Multae quidem ei tribulationes in carnis infirmitate ostensae sunt ob salutem humani generis, sed omnia vivaciter toleravit. Et de abyssis terrae iterum reduxisti me. Hoc est, de profunditate inferni. Dicant nunc Judaei, qui hunc psalmum in solum David canere volunt: quando de profundo abyssi est eductus.

Multiplicasti magnificentiam tuam, Deus, etc. Cum hi qui in inferno tenebantur, mecum redierunt.

Nam et ego confitebor tibi in vasis psalmi. Qui de illo vino novo evangelicae et apostolicae praedicationis repleti, in psalmis me intelligunt praeconatum: Veritatem tuam, Deus, psallam tibi in cithara, Deus sanctus Israel. In his qui te mente retinent.

Exsultabunt labia mea, etc. Haec ad clausulam psalmi propheta dicit. Et anima mea quam redemisti. Ne ei mors secunda dominaretur.

Sed et lingua mea meditabitur justitiam tuam: cum confusi, et reveriti fuerint qui quaerunt mala mihi. Sive vitia, sive potestates aereae, quae mihi iniquas inferunt immissiones. Nos vero deprecemur Dominum, ut repleto laudibus ejus ore humano, ea semper meditemur in cordibus, quae ei placitis vocibus proferamus.

PSALMUS LXXI.

In Salomonem. Et hic psalmus proprie ad Christum refertur. Salomon quippe pacificus, et pacificus est Christus: et permanet cum sole, et ante lunam generationis generationum. Si super Salomone iste psalmus intelligitur, hoc penitus stare non potest. Salomon quippe, nec cum sole, nec cum luna permansit. Si vero volumus intelligere de Christo, quaerendum quomodo Christus non habeat finem: cum sol, et luna, et coelum, et omnia veterascere, et transire dicantur. Sed iste septuagesimus primus psalmus quem propheta cecinit, Filium Dei in mundum venturum ostendit; eumque post assumptae carnis injurias liberatosque pauperes de manu potentis, coelis redditum, a Patre omne sumpsisse judicium. Tale igitur sumit exordium:

Deus, judicium tuum regi da. Loquitur ergo, ut diximus, propheta ad Patrem, ut judicium Filio donet, non quod eum in una Deitate subsistentem non habeat, sed ut in corpore venturum ostendat. Et justitiam tuam filio regis. Populo qui in adoptionem filii assumptus, per baptismum in eo renatus est. Nam congrue convenit, ut populus justitia vivat: rex autem judicium, quod a Patre suscepit, exerceat, quod sequens confirmat versiculus.

Judicare populum tuum in justitia. Quem per passionem ac resurrectionem illius acquisisti. Et pauperes tuos in judicio. Ut, post praesentes aerumnas, consolationem capiant sempiternam.

Suscipiant montes pacem populo, et colles justitiam tuam. Montes collesque duplam habere intelligentiam, saepe monuimus, id est, partis deificae, et adversae. Ergo hi qui, seducente adversario, faventibus divitiis, in modum collium montiumque elevati sunt: subditi nunc Deo, illam pacem justitiamque suscipiant, quam populus quem superius adoptivum diximus, tenet, id est, Christum, qui est pax nostra, et justitia.

Judicabit pauperes populi. Ut pro eo pauperes facti, coelestibus regnis locupletentur. Et salvos faciet filios pauperum. Qui per eos conversi sunt. Et humiliabit calumniatorem: Largito justis praemio, humiliat diabolum, qui nunc eis calumniator exsistit.

Et permanebit cum sole. Cum claritate paterna. Nam huic soli aptari ista non possunt: quia cum hoc mundo dissolvetur. Et ante lunam generationis generationum. Prior enim stabit ante omnem congregationem Ecclesiae, manebitque in sempiternum.

Et descendet sicut pluvia in vellus. Sicut enim in vellus Gedeonis pluvia descendens (Judic. VI), cum terra arida defecit, ita et hic illapsus est in uterum virginalem per infusionem Spiritus sancti. Et sicut stillicidia stillantia super terram. Arida enim erat terra humani corporis cum advenit, nec ullum fructum exhibere poterat sanctitatis: sed ipse eam praedicationis suae stillicidiis fecundatam fructibus replevit aeternis.

Orietur in diebus ejus justitia, et abundantia pacis. Quod in diebus Augusti Caesaris est impletum, cum Dominus de thalamo virginali processit. Nam ita his diebus omnia bella quieverunt, ut etiam illud impleretur, quod alius propheta cecinit, dicens: Converterunt gladios suos in vomeres, et lanceas suas in falces (Isai. II). Dies autem ejus sunt, cum concipitur, cum nascitur, cum nutritur. Dies ejus, sunt, cum opera Patris operatur, cum patitur, cum ad inferna descendit, cum resurgit, cum se discipulis praebet, cum coelos ascendit. Donec auferatur luna. Elevetur Ecclesia.

Et dominabitur a mari usque ad mare, etc. Totum hunc mundum sua passione acquisitum atque subjectum Christo Domino propheta testatur.

Coram illo procident Aethiopes. Peccatis tenebrosi. Et inimici ejus terram lingent. Juxta illud: Te adorabunt, et pulverem pedum tuorum lingent (Isai. XLIX).

Reges Tharsis, et insulae munera offerent: reges Arabum, et Saba dona adducent, etc. Omne hic mundiale imperium, honores, et ordines ad Christum Dominum accedere, eique colla submittere, bonorumque morum dona deferre, propheta pronuntiat: quod ex magorum muneribus intelligimus inchoatum. Ipsi enim gentium regumque typum tenuisse monstrantur.

Quia liberavit pauperem a potente. Populum fidelem a potestate diaboli. Et pauperem cui non erat adjutor. Parcet pauperi, et inopi, etc. Qui, abjectis mundi divitiis, poenitentiam egerunt: parcitur his, et salvabuntur.

Ex usuris et iniquitatibus redimet animas eorum. Ne de pereuntibus usuris in terra constituant thesauros, sed in coelo collocent sacculos qui non veterascant. Sed et usurae peccata sunt, cum malitia a Satana accepta multiplicatur. Et honorabile nomen eorum coram illo. Coram Deo Patre.

Et vivet. In sanctis suis, sicut et Paulus dicebat: Jam non vivo ego: vivit autem in me Christus (Galat. II). Et dabitur ei de auro Arabiae. Offerent ei mentis puritatem, tamquam aurum Arabicum, splendore pulcherrimo rutilans. Et adorabunt de ipso semper. Eo quod ab iniquitatibus liberati sunt. Tota die benedicent ei. In uno Ecclesiae corpore congregati.

Et erit firmamentum in terra. Magnum enim terrae labenti attulit ejus adventus passio ac resurrectio firmamentum. In summis montium superextolletur super Libanum fructus ejus. Super omnes enim altitudines saeculi elevata est gratia baptismi; per quam peccata tolluntur. Et florebunt de civitate. Id est, de coelesti Jerusalem. Sicut fenum terrae. Fenum duplam habet rationem. Est fenum quod arescens decidit, et est fenum floridum, et viridi coma perdurans, de quo ornantur coronae sanctorum. Sancti ergo per baptismum renati, florebunt de coelesti Jerusalem bonorum operum ornamento splendidi. Sicut fenum terrae. Non illius terrae maledictioni subditae, sed illius melle ac lacte manantis.

Et erit nomen ejus benedictum in saecula. Ab his quos inibi transtulit, perpetualiter benedicetur. Ante solem permanet nomen ejus. Potestas scilicet nominis ejus: juxta illud: Ante luciferum genui te (Psal. CIX).

Et benedicentur in ipso omnes tribus terrae: omnes gentes magnificabunt eum. Hoc enim evangelista commemorat, Domino sic dicente: Praedicabitur hoc Evangelium in universo mundo (Matt. XXIV). Sed et omnes gentes venient, et adorabunt coram te, Domine.

Benedictus Dominus Deus Israel, qui facit mirabilia solus. Fecit enim in veteri Testamento: facit et in novo, cum dignanter vocat ea quae non sunt, tamquam ea quae sunt.

Et benedictum nomen majestatis ejus in aeternum. Juxta illud: Et erit credentibus in me nomen novum, quod benedicetur in terris, id est, Christianum. Et replebitur majestate ejus omnis terra, fiat, fiat. Cum effuderit Spiritum suum sanctum super omnem carnem: quod jam in Actibus Apostolicis legimus fuisse completum (Act. II). Qui et nunc in nobis Paracletum, id est, Consolatorem dignetur infundere, ut intelligere possimus cum pro redemptione nostra corpus assumpsisse terrenum, suscepisse mortem, penetrasse inferos, redisse victorem ad coelos.

PSALMUS LXXII.

Defecerunt hymni David, filii Jesse. Psalmus Asaph. Sciendum quod septuagesimus primus psalmus secundi libri finis sit; unde et in extremo habet, fiat, fiat: pro quo nos in superioribus demonstravimus, amen, amen in Hebraeo dici. Etiam hoc diligentius observandum, quod defecerunt hymni David, filii Jesse, ad finem septuagesimi primi psalmi pertineat: id vero quod sequitur, Psalmus Asaph, initium sit sequentis.

Quam bonus Israel Deus, his qui recto sunt corde. Bonus enim est his qui eum visuri sunt: sicut Dominus inquit: Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt (Matt. V).

Mei autem pene moti sunt pedes, pene effusi sunt gressus mei. Quia, etc. Stabilitas sanctitatis ejus atque incessio ad Deum labebatur, eo quod aemulus impiorum pacis felicitatisque fuisset.

Quia non est respectus morti eorum: et firmamentum in plaga eorum. Et in labore hominum, etc. Ab infirmitate, et plagis velociter convalescunt, nec sicut homines justi, tribulationum quatiuntur flagellis.

Ideo tenuit eos superbia, operti sunt iniquitate, et impietate sua. Per arrogantiam enim felicitatis multiplicata iniquitate premuntur.

Prodiit quasi ex adipe iniquitas eorum. In pinguedine quoque divitiarum, oblita iniquitas processit ab eis. De hac enim pinguedine, et Moyses ait: Impinguatus est Jacob, et recalcitravit (Deut. XXXII).

Transierunt in affectum cordis. Ut suam, et non Dei facerent voluntatem.

Cogitaverunt, et locuti sunt nequitiam, etc. Sive Judaei, qui Deum in carne positum blasphemantes, nequitiae laqueos tendebant in cogitationibus perversis: sive haeretici, qui per interpretationes iniquas Deo detrahunt.

Posuerunt in coelum os suum, et lingua eorum transivit in terra. Per superbiam scientiae locuti sunt contra habitatorem coeli, sed humiliatum est usque in terram iniquum eloquium eorum, et pertransiit: quia firmam non habuit stationem. Idcirco his prophetiis Dominus de suis loquitur, dicens:

Ideo convertetur populus meus hic, et dies pleni invenientur in eis. Videntes haec justi qui prius in peccatoribus zelati fuerant, cernentes pacem eorum, revertuntur ad Deum: ut plenitudinem dierum capiant aeternorum, scientes, quia iniqui, nec ad dimidium accedunt.

Et dixerunt: Quomodo scit Deus, et si est scientia in excelso. Ignorant enim peccatores Deum omnia posse cognoscere: nescientes miseri, quia nihil ab oculis ejus absconditur.

Ecce ipsi peccatores, et abundantes in saeculo obtinuerunt divitias. Abundantes divitiis saeculi, perdiderunt dona paradisi.

Et dixi: ergo sine causa justificavi cor meum, et lavi inter innocentes manus meas? Numquid haec videns justus frustra se justificavit, aut in contrario innocens opus fecit? Sed haec ex persona justi Dominus ipse dicit, sicut sequentia docent.

Et fui flagellatus tota die. Flagellabatur enim Dominus saepe dolis eorum: sed in die passionis certis contumeliis, et veris ictibus verberatus est. Et castigatio mea in matutino. Judas utique dixit: Quid vultis mihi dare, et ego indicabo eum vobis, ut apprehendatur (Matt. XXVI)? Ipse autem in matutino fuit flagellatus: cum sequenti die de traditione Dominica abiit, et laqueo se suspendit.

Si dicebam: Narrabo sic, ecce generationem filiorum tuorum praevaricatus sum. Ordo lectionis, et sensus iste est: Dum ipse me accuso in orationibus matutinis, hoc reperi ut dicerem: Ego si sic fuero locutus: ego si voluero Dei occulta rimari, incipio a filiis tuis alienus fieri: velut non justificetur quis, neque justum faciat opus. Hi qui me praedicant, et per me tui effecti sunt filii, in me consurgunt. Hinc propheta loquitor.

Existimabam ut cognoscerem, hoc labor est ante me. Perscrutatus sum cuncta, et si laboriose: existimavi tamen cum Apostolo, quia non sunt condignae passiones hujus temporis ad futuram gloriam quae revelabitur in sanctis (Rom. VIII).

Donec intrem in sanctuarium Dei, et intelligam in novissimis eorum. Intellexi etiam de his sanctis ingrediens mente in eorum coetum: quia et si in prima vita in paucis vexati, in novissima tamen bene disponentur in multis. Hinc ad illos qui in divitiarum dolo confidebant, verba vertuntur.

Verumtamen propter dolos posuisti eos. Quia tribulaverunt iniquis fraudibus justos. Dejecisti eos dum alleviaverunt. In divitiis alleviati a te sunt dejecti.

Quomodo facti sunt in desolationem? Interrogantis vocis hic modus est, et sequitur respondentis. Subito defecerunt, perierunt propter iniquitatem suam. Exposuit enim ordinem rei, juxta illud quod Apostolus ait: cum dixerint pax et securitas: tunc repentinus illis apparebit interitus (I Thes. V).

Velut somnium exsurgentium. Sicut quis dormiens videt in visu thesauros magnos auri argentique, et surgens omnia perdit: ita et hi divitias suas post hujus saeculi vitam in qua velut in somno versati sunt. Domine, in civitate. In coelesti utique Jerusalem. Imaginem ipsorum ad nihilum rediges. Cum pulsantibus his coelestem regiam, dices: Discedite a me, operarii iniquitatis: quia non novi vos (Luc. XIII).

Quia inflammatum est cor meum. Ut Patris faciam voluntatem. Christus Dominus haec loquitur. Et renes mei commutati sunt. Ne mihi praevaleret luxuria cogitationis humanae. Et ego ad nihilum redactus sum, et nescivi. Et humiliatum, et ignorantem se dicit, ut verum hominem monstret. Nulla enim Deus ignoratione fallitur, sed tantum peccatores nescit.

Ut jumentum factus sum apud te. Portans in carne peccata populi tui. Et ego semper tecum. Ego in te, et tu in me.

Tenuisti manum dexteram meam. Descendente me in infernum, quia sinistra diaboli adversabatur mihi. Et in voluntate tua deduxisti me. Resurgentem. Et cum gloria suscepisti me. Coelis redeuntem.

Quid enim mihi est in coelo, et a te quid volui super terram? Cum emphasi legendum, tam grandia mihi in coelis praeparasti, et ego infelix in terris a te parva quaerebam? Aliter: Neque in coelo, neque in terra alium praeter te quaesivi. A te enim impleta est voluntas mea, ut mihi flectatur omne genu, coelestium, terrestrium, et infernorum. Vox succedit Ecclesiae dicentis:

Defecit cor meum, et caro mea: Deus cordis mei, et pars mea Deus in aeternum. Post Deum cordis sui, id est, Christum Dominum cujus pars facta est, tam corde quam corpore toto desiderat. Nam defectio quam se dicit habere, non pro diminutione, sed pro desiderio accipienda est.

Quia ecce qui elongant se a te, peribunt: perdidisti omnes qui fornicantur abs te. Omnes qui fornicantur, sine Deo peccant. Qui autem peccat, longe est a Deo: ideoque perditioni est proximus.

Mihi autem adhaerere Deo bonum est. Cujus sanguine sum redemptus. Ponere in Domino Deo spem meam. Quia vanum est in saeculi confidere bonis.

Ut annuntiem omnes praedicationes tuas in portis filiae Sion. Per contemplationem enim spei quam in Deum habet, sperat se induci in coelestis Jerusalem portis: ad capescendam futuram beatitudinem cum electis ejus. In quorum nos consortium non meritorum inspector, sed veniae largitor admittat Christus Dominus. Amen.

PSALMUS LXXIII.

Intellectus Asaph. Ideo intellectus, in titulo praenotatur: quia duplex captivitas sequitur; carnalis videlicet, et spiritualis.

Utquid, Deus, repulisti in finem: iratus est furor tuus super oves pascuae tuae. Immensum Dominicae pietatis donum est, qui sic repellit, ut revocet: irascitur, ut emendet.

Memor esto congregationis tuae quam possedisti ab initio. Ecclesiasticae utique congregationis quam patriarcharum, sive prophetarum, vel vocationibus, vel sacrificiis figurasti.

Redemisti virgam haereditatis tuae. Virga haereditatis Dei, Christus est, sicut Jeremiae videnti vigilantem virgam dicitur: Bene vides, quia vigilo ego super populum meum (Jerem. 1); et iterum: ||Egredietur virga de radice Jesse, et flos de radice ejus ascendet, et ipsum gentes deprecabuntur (Isa. XI). Haec ergo virga liberata est a persequentibus inimicis. Mons Sion in quo habitasti in eo. Sive in assumpto corpore, sive in Ecclesia. Utrumque enim ad montem pertinet sanctum.

Leva manus tuas in superbias eorum in finem. Qui Ecclesiam tuam impugnare conantur. Quanta malignatus est inimicus in sancto! Ut hos malis consiliis homines persecutores eorum efficeret.

Et gloriati sunt qui oderunt te, etc. Instinctu enim diaboli gloriantur: cum in odium Dei, sanctos martyres poenis affligunt.

Incenderunt igni sanctuarium tuum in terra: polluerunt tabernaculum nominis tui, etc. Facta sunt quidem haec secundum historiam: vel cum Nabuchodonosor eos adduxit in Babyloniam (IV Reg. XXV), vel cum Titus Vespasianusque, succensa civitate cum templo, multitudine gladio prostrata, reliquum vulgus captivum abduxit. Sed et modo cavendum est, ne quod tunc contigit Jerosolymae, Christianae nunc eveniat plebi: sicut superius isto versiculo quem praeterivimus quomodo dixit: Posuerunt signa sua, et signa non cognoverunt, sicut in exitu desuper: sic Babylonii in arrogantiam victoriae tumore sublati, in templo tuo signa sua posuerunt, quomodo solent super portarum fornices de hostibus trophaea constitui. Quod Symmachus planius interpretatus est, dicens: Posuerunt signa sua manifeste in edito, in introitu portarum. Ergo habeat unusquisque nostrum, in corde suo, vexillum crucis: non adversarii signum, ne ejus securi succidatur a gratia, sed falce evangelica purgetur ad gloriam. Non succendatur in concupiscentiis, sed accendatur a spiritualibus sacramentis. Non polluatur vitiis, sed virtutibus repleatur. Nec existimet Deum aliquid non posse cognoscere, sed confiteatur nihil oculis ejus abscondi. Postremo non praebeat consensum in improperiis diaboli, sed glorificet nomen Dei sui.

Ut quid avertis manum tuam, et dexteram tuam de medio sinu tuo in finem? Sinus est sanctuarium ejus, sicut per alium ait prophetam. Sicut enim pastor gregem suum fovet, et fetus in sinu portat: sic Dominus plebem suam vegetat (Isa. XL). Tunc ergo ab hoc sinu, vel inspectionem, vel potentiam suam avertit, cum pecca verimus in eum.

Deus autem rex noster ante saecula. Sicut per Salomonem ex sapientia, quae est Christus, dicit: Condidit me in initio viarum suarum, ante saecula fundavit me (Eccl. XXIV). Operatus est salutem in medio terrae. Sive in Judaea quae medium terrae dicitur, sive in utero virginali.

Tu confirmasti in virtute tua mare. Saeculum, vel quae in eo sunt. Tu confregisti capita draconis in aquis. Potentiam daemoniorum in baptismo subjecisti. Tu confregisti capita draconis in aquis: id est, diaboli. Et dedisti eum escam populis Aethiopum. Ut versa vice ab his devoraretur, sive comminueretur, per signum crucis, quos prius devoraverat in persuasionibus vanis.

Tu dirupisti fontes, etc. Apostolos, vel reliquos praedicatores.

Tuus est dies, et tua est nox. Claritas Evangelii, vel obscuritas Legis: quia te utraque pronuntiant. Tu fecisti solem. Hominem illum per quem sedentes in tenebris lucem viderunt magnam. Et lunam. Ecclesiam, quae in obscuritatibus saeculi lucet.

Tu fecisti omnes terminos terrae. Jussu enim tuo cuncta creata sunt. Aestatem, et ver tu plasmasti ea. Quamquam et tempora anni, et omnia elementa mundi Deus fecerit, tamen secundum allegoriam, ver dicimus, cum justi in hoc saeculo bonis operibus florent: Aestatem, cum fructum laboris sui percipiunt.

Memor esto hujus, inimicus improperavit Domino, et populus insipiens incitavit nomen tuum. Stant tui martyres in agone, improperat diabolus, exacerbat gentilis populus. Tu, Domine, memor esto eorum qui ob amorem nominis tui talia patiuntur.

Ne tradas bestiis animas confitentes tibi. O diabole, o ministri diaboli, qui non vultis corpora devorare, sed animas. Tunc enim anima devoratur ore bestiae, cum conniventiam praebet diabolicae voluntati. Animas pauperum tuorum ne obliviscaris in finem. Et si ad horam subduntur tribulationibus, non pereant; sed probati manifesti fiant.

Respice in testamentum tuum, quia repleti sunt, qui obscurati sunt terrae dumis iniquitatum. Dumi interpretantur spinae. Hi ergo qui obscuraverunt persecutionibus suis terram tuam, repleti sunt sentibus iniquitatis. Tu vero, Domine, qui per Testamentum tuum, sive vetus, sive novum, quia utrumque a te processit, et quasi unum habetur, promisisti protegere tuos, succisis nunc spinis, erue nos.

Ne avertatur humilis factus confusus. Non obliviscatur a te, qui in tribulationibus multis atteritur. Pauper et inops laudabunt nomen tuum. Cum promissa tua perceperint.

Exsurge, Deus, judica causam tuam. Pro his improperiis quae vel tu sustinuisti pro nobis, vel nunc Ecclesia sustinet. Memor esto improperiorum tuorum: eorum quae ab insipiente sunt tota die. Ut in judicio confundantur.

Ne obliviscaris voces inimicorum tuorum. Qui te utique in praesentibus pressuris invocant, consolentur a te. Superbia eorum, qui te oderunt, ascendit semper. Nisi enim eorum superbia ascendat: hi non humiliantur. Sic enim et Dominus in Apocalypsi dicit: Impius impie agat, et iniquus amplius faciat iniquitatem (Apoc. XXII). Ecce ego venio cito, et merces mea mecum. Nos quoque supplices deprecamur, Domine, ut ereptos nos ab spinis iniquitatum, a superbiae ruinosae cothurno, post mundi contemptum attollere digneris in coelum.

PSALMUS LXXIV.

In finem, ne corrumpas, :PSALMUS Cantici Asaph. interpretatur synagoga. In Hebraeo, non habet in finem, sed habetur, Victoria. Et LXX interpretes, non valde erraverunt; siquidem victoria perfecta est. Bene dixit, Infinem ne corrumpas. Hoc verbum multis modis interpretatur. Dicit et David ad aliquem de amicis suis: Ne corrumpas eum: hoc est, Saul. Videte quid dicat. Et in alio loco legimus, quoniam benedixit David Dominum: quia custoditae sunt manus ejus, id est, ne interficiat Saul. Et nos ergo, quando non interficimus aliquem: custodiuntur manus nostrae. Alii dicunt quoniam iste psalmus a David compositus est, et ab Asaph cantatus est. Alii autem, quoniam ipse Asaph, et composuit, et cantavit. Ergo secundum LXX hoc dicit: O Domine, qui me custodisti: ut non mitterem manum meam super Christum tuum Saul, usque ad finem custodi me.

Confitebimur tibi, Deus. Hic, confitebimur, non poenitentiam significat, sed gloriam. Et invocabimus nomen tuum. Nomen Dei, Pater est: antea enim ignorabatur. Dicit enim Dominus: Pater, revelavinomen tuum hominibus (Joan. XXVII). Omnis enim Filius nomen est Patris.

Narrabimus mirabilia tua. Hoc dicit Ecclesia: hoc dicit multitudo credentium. Narrabimus mirabilia tua. Iste versus cum prioribus jungitur; iste autem qui sequitur, ex persona Domini dicitur. Sic enim interpretati sunt Veteres.

Cum accepero tempus, ego justitias judicabo. Nunc enim non est judex, sed erit. Si enim esset nunc judex, peccatores non erigerentur, et in saeculo non obtinerent divitias. Hoc vos scandalizat: quoniam justi fugiunt, et peccatores persequuntur? Hoc vos scandalizat: quoniam iniquitas regnat in mundo? Audite Dominam dicentem: Cum accepero tempus, ego justitias judicabo. Tempus enim judicii reservatum est. In praesenti non est judicium, sed certamen. Non enim judicat Pater quemquam; sed omne judicium dedit Filio. Audiens autem hoc, ne scandalizeris, et dicas: quia minor est iste, qui accipit ab eo qui dat; sed vide quid dicat in Evangelio: Neque enim judicat Pater quemquam; sed omne judicium dedit Filio: quoniam Filius hominis est (Joan. III). Reddit causam quare accepit judicium: quoniam Filius hominis est. Audis Filium hominis, et dubitas quare accepit?

PSALMUS LXXV.

In finem, in carminibus, psalmus Asaph, Canticum ad Assyrios.

Notus in Judaea Deus: in Israel magnum nomen ejus. Antequam illuminaret crux mundum, et antequam videretur Dominus in terra, notus erat in Judaea Deus, in Israel autem magnum nomen ejus. Quando autem venit Salvator, in omnem terram exiit sonus ejus, et in fines orbis terrae verba ejus (Psal. XVIII).

Et factus est in pace locus ejus. Quod Hebraice dicitur in SALEM . Videtur ergo secundum litteram dicere Jerusalem, quae ante vocabatur Salem, et postea Jebus, et deinde dicta est, Jerusalem, in qua fuit rex Melchisedech. Legimus: Tu es sacerdos in aeternum, secundum ordinem Melchisedech (Ps. CIX). Non dixit secundum ordinem Aaron, sed Melchisedech. Quid voluit dicere, Tu es sacerdos in aeternum, secundum ordinem Melchisedech? Manifestum est quod in illo loco de Christo dicitur. Sed quid ait, secundum ordinem Melchisedech? Aaron victimas obtulit, Aaron hostiarum sanguinem fudit. Melchisedech nihil horum fecit, sed tantummodo panem et vinum obtulit (Gen. XIV). Hoc ergo fecit Melchisedech, et propterea dicitur, secundum ordinem Melchisedech. In Hebraico habet: Et factum est in Salem umbraculum ejus. Videte quid dicat secundum tropologiam: non est umbraculum Domini, nisi ubi pax est. Ubi zelus atque discordia: ibi non est protector Deus. Dicamus et secundum Septuaginta. Locus Dei non est, nisi in anima quae pacem habet. Quae ergo anima non habet pacem, sciat se non esse locum Dei. Pacem meam do vobis: pacem meam reliquo vobis (Joan. XIV). Haec est Salvatoris haereditas. Et habitatio ejus in Sion. Secundum litteram possumus dicere Jerusalem, et Sion: quoniam ibi fuit templum. Secundum tropologiam vero, et anagogen dicimus: quia in Sion habitatio Dei sit. Sion interpretatur, specula. In quacumque ergo anima notitia Scripturarum est atque doctrina, ibi inhabitat Deus.

Ibi confregit fortitudines arcuum. Ubi, in Jerusalem et Sion. Jerusalem interpretatur, pax; Sion, specula. Videamus ergo quae sit pax, et quid sit specula. Dupliciter interpretemur: Aut humana anima in qua sit pax Dei, et contemplatio: aut certe Ecclesia, aut certe Scriptura sancta. Ibi enim pax est, et ibi habitatio, et specula Dei. Ibi confregit fortitudines arcuum. Illas sagittas ardentes quas mittebat diabolus. Scutum, gladium, et bellum. Bellum illud de quo dicitur in alio loco: Dissipa gentes quae bella volunt (Psal. LXVII). Et quid sequitur? Sela, quod interpretantur Septuaginta, diapsalma, et Hebraice dicitur, semper. Videte ergo quia semper confringit Dominus scutum, et gladium, et bellum.

Illuminans tu mirabiliter a montibus aeternis. Dupliciter interpretamur montes. In veteri Testamento, prophetas; in novo Testamento, apostolos. De istis montibus dicit: Levavi oculos meos in montes: unde veniet auxilium meum (Psal. CXX). In istis montibus, et civitas Dei posita est. Non potest civitas abscondi super montem posita. Nos omnes sedebamus in tenebris, et in umbra mortis: et illuxit nobis Dominus de montibus aeternis (Matth. V): hoc est, de prophetis, et apostolis. Conturbati sunt omnes insipientes corde. Hunc versum de infidelibus possumus dicere.

Dormierunt somnum suum, et nihil invenerunt, etc. Vere haec vita somnus est, et divitiae. Quando enim videmur eas tenere, statim amittimus. Sicut illud quod scriptum est in propheta: Sicut cum aliquis dormit sitiens, si invenerit aquam, bibit: postea cum vigilaverit, ipsa sitis manet (Isai. XXIX): ita sunt et divitiae in hoc mundo: dum teneamus, amittimus.

Dormitaverunt qui ascenderunt equos. Secundum tropologiam dicamus. Denique Pharao ascendit equos, et dormitavit, et periit. Aegyptii habebant equos, sed perierunt. Inde et praeceptum est in Lege: ut non Hebraeus habeat equos. Denique Salomon non habebat equum de Jerusalem, aut de Judaea: sed emebat sibi de Aegypto (Deut. XVII: III Reg. X). Semper equi in Aegypto venduntur. Hi in curribus, et hi in equis: nos autem in nomine Domini Dei nostri invocabimus (Psal. XIX). Illi ergo qui ascenderunt equos, dormitaverunt ac perierunt. Habet et Dominus noster equos: habet et montes lucidos. Econtrario, et diabolus habet montes tenebrosos. Sicut ergo sunt montes lucidi et montes tenebrosi: ita sunt et equi boni, et equi mali. Diximus de equis malis, dicamus et de equis bonis. Illo tempore quando ad Eliseum venerunt, ut eum comprehenderent: exiit puer et vidit exercitum in circuitu Assyriorum, et dixit Eliseus: Noli timere, quoniam plures nobiscum sunt, quam cum illis (IV Reg. VI). Et ibi scriptum est: Domine, aperi oculos pueri tui, ut videat. Et, apertis oculis, vidit puer currus et equos. Hi erant auxiliatores. Videte ergo quid dicat, currus et equos. Nemo hominum erat super ipsos, sed erant soli currus et equi: Hoc est, quod vult dicere. Multitudo angelorum, ipsi et currus erant, ipsi et equi: ascensor autem erat Dominus. Propterea dicit in Cantico Habacuc: Et equitatio tua salus (Habac. III). Hoc ad Deum dicitur. O si nos essemus equi Dei, et super nos dignaretur Deus ascendere! Illi ergo contrarii equi dormitaverunt, et ascensores eorum.

Ex tunc ira tua. Ex quo tempore ira Dei? Quando populus clamabat ad Aaron in eremo, dicens: Fac nobis deos quos sequamur (Exod. XXXII). Hic enim Moyses, qui eduxit nos de terra Aegypti, nescimus, quid ei acciderit. Eduxisti eos de terra Aegypti, et continuo te negaverunt.

De coelo auditum fecisti judicium. Locutus es de coelo, audivit omnis populus, et contremuit: et tamen in te non crediderunt. Terra tremuit, et quievit, Israel autem nec timuit, nec quievit.

Quoniam cogitatio hominis confitebitur tibi. Hoc est, quod dicitur in alio loco: Ab occultis meis munda me, et ab alienis parce servo tuo (Psal. XVIII). Alienis a te, quos submittit diabolus. Et quid sequitur? Si mei non fuerint dominati: tunc immaculatus ero. Si me non vicerint malae cogitationes, tunc ero mundus in conspectu tuo. Et quid statim sequitur? Et emundabor a delicto maximo. Vide quid dicat. Si me cogitatio non vicerit, et ad opus non perduxerit: a magno peccato liberatus sum. Quoniam cogitatio hominis confitebitur tibi. Nullus est enim mundus in conspectu Dei, nec si unius quidem diei fuerit vita ejus. Astra non sunt munda in conspectu Dei, et adversus angelos suos perversum quid excogitavit. (Job. XV et XXV). Hoc totum quare? Quoniam si astra non sunt munda, si in angelis perversum invenitur: quanto magis in cogitatione hominum! Ubi sunt illi qui dicunt, recede a me, quia mundus sum? Quotide quid patimur: quid sit in cogitationibus nostris, novimus, et erubescimus dicere. Multi sunt qui opera mala non fecerunt, alii sunt qui nec locuti sunt: caeterum qui in cogitatione non peccaverit, nullus hominum reperitur. Propterea nunc dicit, Quoniam cogitatio hominis confitebitur tibi.

Terribili. Cui? Deo. Et ei qui aufert spiritum principum. Quando videmus aliquos potentes, verbi causa, imperatores, praefectos, et in saeculo isto nimium potentes, dicamus et nos ad Deum: Qui aufert spiritum principum. Spiritum possumus et de anima dicere: possumus et de superbia dicere. Intelligamus et de superbia dicere. Intelligamus, et aliter: qui aufert spiritum principum. Principes hic intelligimus sanctos. Ac si dicat: Princeps fuit Salomon, princeps fuerunt caeteri sancti, princeps fuit etiam et Apostolus Judas, et quoniam peccaverunt, Deus tulit ab eis Spiritum sanctum. Nemo ergo dicat: Ego episcopus sum, aut diaconus, aut monachus; ego princeps sum in isto saeculo: potens est Deus tollere spiritum principum. Denique ut sciatis, quia tollit Deus spiritum; recessit spiritus Dei a Saul bonus, et suffocabat eum spiritus malignus. Sequitur: Et suffocabat eum spiritus Dei malus (I Reg. XVI). Ergo malum habet spiritum Deus? Nequaquam: sed ideo recesserat spiritus Dei, ut postea suffocaret eum spiritus malus: propterea spiritus Dei dicitur malus. Denique sanctus David, sciens quia spiritus tolleret principum: rogat Deum, et dicit: Spiritum sanctum tuum ne auferas a me (Psal. L). Terribili apud reges terrae. Et secundum litteram intelligitur. Caeterum praestet Deus nobis, ut reges terrae simus. Reges terrae, ut imperemus carni nostrae. Unde dicit et Apostolus: Non regnet peccatum in mortali vestro corpore (Rom. VI). Et in alio loco scriptum est: Cor regis in manu Dei (Prov. XXI). Juliani persecutoris cor in manu Dei fuit. Saul cor in manu Dei fuit. Manasse cor in manu Dei fuit, et omnium impiorum regum Juda in manu Domini fuerunt. Videtis quoniam secundum litteram stare non potest. Reges ergo sancti sunt, et istorum cor in manu Domini est. Et nos ergo petamus Deum, ut reges simus, ut imperemus carni nostrae, ut subjecta sit nobis. Unde dicit et Apostolus: Ideo castigo corpus meum, et in servitutem redigo, ne forte aliis praedicans, ipse reprobus efficiar (I Cor. IX). Imperet anima nostra, serviat corpus, et statim veniet Christus, et habitabit in nobis. Denique quid dicit ipse in Evangelio? Veniam, inquit, et stabo ante ostium, et pulsabo: et si quis mihi aperuerit, intrabo, et coenabo cum eo (Apoc. III). Quotidie stat ante ostium pectoris nostri Christus, intrare desiderat. Aperiamus ei, ingredietur in nos, et hospes noster erit, et conviva, hoc est, et nobiscum comedet: cui est gloria in saecula saeculorum. Amen.

PSALMUS LXXVI.

In finem, pro Idithun, Psalmus Asaph. In Hebraeo per Idithun: ut significet non pro eo, sed per cum psalmum fuisse cantatum. Quod autem sequitur Asaph psalmus, in veteribus exemplaribus non habetur.

Voce mea ad Dominum clamavi: voce mea ad Deum, et intendit mihi. In die tribulationis meae Deum exquisivi. Videte quomodo in tribulatione est, et Dominum et Deum deprecatur, et tamen unus Deus est. Voce mea ad Dominum clamavi. Clamare eo tempore necessarium est: quando longe est ille qui clamat. Ergo iste quod dicit: hoc est, quoniam propter peccata mea longe sum a te: propterea clamo ut me exaudias. Voce ad Dominum, et intendit mihi. Ipsum est quod dicit et in alio loco: Ad Dominum cum tribularer clamavi, et exaudivit me (Psal. CXIX).

In die tribulationis meae, Deum exquisivi. Difficilem rem dicit: Nos quando tribulamur, in terram dejicimur: nihil aliud nisi de tribulatione cogitamus. Iste vero in tribulatione commovetur: ut Deum deprecetur. Ac si aperte dicat, Filium perdidi: incensa est domus mea, ad mendicitatem veni: non quaero illud quod perdidi, sed Dominum quaero. Si enim istum invenero, in isto invenio omnia. Quaerite primum regnum Dei, et haec omnia apponentur vobis (Matth. VI). Manibus meis nocte contra eum: et non sum deceptus. In Hebraeo aliter habet: Manus mea nocte extenditur, et non quiescit. Manibus meis nocte contra eum. Subauditur, clamavi. Videte ergo quod et opera nostra, nobis tacentibus, clamant ad Dominum: propterea dicitur: Factum est verbum Domini in manu Aggei prophetae (Aggei I). Non ei fit in ore, hoc est, in sermone, sed in manu, hoc est in opere. Manibus meis nocte: hoc est, clamavi, manibus clamavi. Propterea dicitur et ad Moysen: Quid clamas ad me? Et certe non est scriptum ibi quia clamaret Moyses ad Deum, sed quoniam cor ipsius clamabat: Abba, Pater (Exod. XIV). Inde est quod dicitur in Jeremia: Non siluit pupilla oculi mei (Thren. II). Videte ergo quod et pupilla oculi nostri non tacet, sed quotienscumque lacrymas proferimus, totiens clamamus ad Deum, Manibus meis nocte contra Deum: Id est, quod dicitur: In noctibus extollite manus vestras in sancta, et benedicite Dominum (Psal. CXXXIII). In nocte istius saeculi, et in tenebris cum alii ad vitia properarent, ego opera mea ad te solum levabam. Et non sum deceptus: Quoniam sic clamavi et opere clamavi. Non sum deceptus. Dupliciter intelligitur. Aut consecutus sum quod volebam, aut certe non sum deceptus ab insidiis diaboli, qui me circumvenire cupiebat. In Hebraeo autem scriptum est: Manus mea in nocte extenditur, et non quiescit. Semper extenditur manus virtutibus, nonnunquam peccatis contrahitur.

Renuit consolari anima mea. Quantum in peccatis meis est, spe me nulla poteram consolari. Memor fui Dei, et delectatus sum. Quantum in peccatis meis fuit: nullam invenire potui consolationem. Rursum cogitavi de Deo, et in misericordia ipsius delectatus sum. In Hebraico aliter habet: Memor fui Dei, et conturbatus sum. Consideravi mansuetudinem ipsius: consideravi pietatem, consideravi munditiam, et videns meipsum immundum, vehementer conturbabar. Exercitatus sum, et defecit spiritus meus. In Hebraeo melius habet: Loquebar in memetipso, et defecit spiritus meus: sive desperatione, sive desiderio Dei.

Anticipaverunt vigilias oculi mei. In Hebraeo aliter habet: Prohibebam suspectum oculorum meorum, constupebam, et non loquebar. Quod dicit hoc est: Considerans peccata mea, oculos ad coelum erigere non audebam: peccatori enim dicit Deus: ut quid tu enarras justitias meas (Psal. XLIX)? Propterea stupebam, timebam, loqui non poteram. Hoc juxta Hebraeos. Anticipaverunt vigilias oculi mei: Antequam aliquis vigilaret: ego vigilabam. Legimus et in Daniele (Cap. X). Et ecce, inquit, ir, id est, vigil. Non dormitavit neque dormiet, qui custodit Israel. Ergo monachus qui non vigilat hunc versum non potest dicere.

Turbatus sum, et non sum locutus. Hoc est, quod dicit Apostolus: Sol non occidat super iracundiam vestram (Ephes. IV). Turbatus sum, quasi homo: non sum locutus, quasi Christianus. Iracundia coepit in corde meo; sed iracundiam in verba non protuli.

Cogitavi dies antiquos, et annos aeternos in mente habui. Quantum pro peccatis meis est, desperabam: et renuerat consolari anima mea. Coepi cogitare ab initio mundi, quando hominem fecit Deus, usque ad annum meum: ab Adam usque ad tempus meum.

Meditatus sum nocte cum corde meo, et scopebam spiritum meum: Non cogitabam de iracundia, non cogitabam de inimico meo; sed tota mea cogitatio de Deo erat. Nox quae solet esse, vel ad quietem, vel ad libidinem: mihi erat cogitatio de virtutibus. Meditatus sum nocte cum corde meo, et scopebam spiritum meum: hoc est, fodiebam quasi agrum, ut ibi mitterem semen doctrinarum Domini.

Numquid in aeternum projiciet Deus? Haec erat tota cogitatio mea; Deus hominem fecit de terra, et promisit ei vitam aeternam: quomodo ergo de paradiso ejectus est? Et non adjiciet ei, ut placeat adhuc. Aut in finem misericordiam suam abscidet a generatione in generationem? Hoc est, utramque generationem projiciet, et prioris populi: et sequentis? Et si projecerat Judaeorum populum: Numquid et gentium projiciet?

Aut continebit in ira misericordias suas. Non potuit pulchrius dicere; quamvis se teneat, ut non misereatur: tamen vincit illum misericordia sua.

Et dixi, nunc coepi. In Hebraeo aliter habet: Et dixi, imbecillitas mea: id est, hoc quod patior, non est de crudelitate Dei; sed de peccatis meis. Haec mutatio dexterae Excelsi: Ut Dominus misereatur, ut det gratiam suam universo mundo: ut non retineat in ira sua misericordias suas. Haec mutatio dexterae Excelsi: Nisi dextera ejus, hoc est, Filius ejus mutatus fuerit, et hominis corpus acceperit: nos misericordiam accipere non possumus. Et dixi, nunc coepi, haec mutatio dexterae Excelsi. Qui cum in forma Dei esset constitutus, non rapinam arbitratus est esse se aequalem Deo, sed exinanivit semetipsum, formam servi accipiens (Philipp. II).

Memor fui operum Domini. Quae fecerat Moysi, quae fecerat sanctis. Quia memor ero ab initio mirabilium tuorum, et meditabor in omnibus operibus, etc. Tota mea cogitatio de virtutibus tuis est. Considero quomodo illis misertus es, et de me non despero.

Deus, in sancto via tua. Quicumque ergo sanctus non est, via Dei in eo non est. Via Dei quae est? Ego sum via et veritas (Joan. XIV). Hoc Salvator dicit. Via ergo Dei filius est, via autem Dei non est nisi in sancto. Volumus, ut Christus habitet in nobis, simus sancti. Dei enim via in sancto est. Quis Deus magnus sicut Deus noster? Sicut enim sunt dii multi: et domini multi. Hoc loquitur Apostolus, Deus stetit in synagoga deorum (I Cor. VIII). Ego dixi, dii estis, et filii excelsi omnes (Psal. LXXXI). Et ad Moysen: Dedi te Deum Pharaonis (Exod. VII). Sancti dii dicuntur. Illi secundum gratiam dii: tu autem natura Deus es. Tu es Deus qui facis mirabilia. Non dixit, quia fecisti; sed, qui facis mirabilia. Quotidie facit Deus mirabilia, et operatur, et Filius, et Spiritus sanctus. Tu es Deus, qui facis mirabilia. Heri latro, hodie Christianus. Heri fornicator, hodie continens. Heri rapiebas aliena, nunc tua porrigis.

Notam fecisti in populis virtutem tuam. Christus Dei virtus, et Dei sapientia, mysterium quod a saeculis fuerat absconditum, nunc notum fecit in populis. Redemisti in brachio tuo populum tuum. Domine, quis credidit auditui nostro, et brachium Domini cui revelatum est? Redemisti in brachio tuo populum tuum: id est, in Christo. Filios Jacob, et Joseph. Utrumque populum et Judaeorum, et Christianorum. Jacob in populo Judaeorum, et Joseph in populo gentium. Denique Joseph interpretatur lingua Hebraea, augmentum. Illi ergo praecesserunt, et nos adjuncti sumus: propterea dicit, filios Jacob et Joseph.

Viderunt te aquae, Deus: viderunt te aquae, et timuerunt. Interim dicamus secundum litteram; haereamus terrae propter simpliciores. Quando populus transivit per mare Rubrum, et per Jordanem: creatorem suum intellexerunt aquae, et populus non intellexit. Et turbatae sunt abyssi. Mare vidit, et fugit: Jordanis conversus est retrorsum (Psal. XIII).

Multitudo sonitus aquarum, discusserunt nubes. Pro nubibus, aquas habet in Hebraeo. Quod ait, Vocem dederunt nubes, hoc interpretantur quando visus est Deus in Sina monte.

Etenim sagittae tuae perambulabant: vox tonitrui tui in rota. Et hoc interpretantur de fulgoribus, et dicunt: quando tonitruat Deus, similem vocem facit rotae. Videtis quomodo adhuc in terra haeream, et loquar secundum litteram occidentem.

Illuxerunt coruscationes tuae orbi terrae. Hic quid facis tu, Judaee? In mari via tua, et semitae tuae in aquis multis. Et hoc fac, aut de mari dici, aut de Jordane. Et vestigia tua non cognoscentur. Hoc secundum litteram, quomodo intelligis? Propter simpliciores secundum litteram diximus: revertamur ergo ad intelligentiam spiritualem. Viderunt te aquae, Deus. Loquamur de revelatione Joannis. Aquae, inquit, multae, populi multi sunt (Apoc. XVII). Viderunt te aquae, Deus. Quae aquae? Et aquae quae super coelos sunt, laudent nomen Domini (Ps. CXLVIII). Viderunt te aquae, Deus. Mentes et animae purae. Viderunt te aquae et timuerunt. Timor non fuit de odio, sed de fide. Et turbatae sunt abyssi. Dicamus aliquid secundum intelligentiam spiritualem. In principio Geneseos scriptum est: Et super aquas, inquit, ferebatur spiritus. Et deinde scriptum est: Super abyssos, inquit, ferebantur tenebrae. Videte ergo quid dicitur in principio Geneseos: hoc est, secundum intelligentiam spiritualem. Super aquas, inquit, ferebatur spiritus. Jam eo tempore baptismum significabatur. Non enim poterat esse baptismum sine spiritu. Super abyssos vero tenebrae. Ista est abyssus ad quam daemones postulant, ne mittantur a Jesu. Super abyssos ergo tenebrae. In aquis erat munditia: in abyssis, tenebrae. Quae sint abyssi, me tacente, intelligitis: quoniam daemones formidant ire in abyssum. Vocem dederunt nubes. Nubes, prophetae: quae Judaeis tacuerunt, nobis locuti sunt. Vocem dederunt nubes, etenim sagittae tuae transierunt. Praedicatio sermonis Christi in universum orbem cucurrit. Vox tonitrui tui in rota. Tonitrus proprie, grandis vox est. Denique eo tempore quando Deus locutus est: Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi complacui: facta est vox tonitrui rotae similis (Matth. III). Denique propterea scribitur: Abyssus abyssum invocat in voce cataractarum tuarum (Psal. XLI): hoc est duo Testamenta, novum et vetus. Vox tonitrui tui in rota. Vox praedicationis tuae in rota. Propterea grandis vox dicitur: quia grandis est praedicatio. Vox tonitrui tui in rota: in toto orbe per circuitum. Non solum auditur in Judaea, quod tu loqueris, sed et auditur in saeculo. Hoc diximus generaliter. Dicamus autem specialiter de interiori homine. Rota modico quodam vestigio stat in terra, et non solum stat, sed quasi percurrit: non stat, sed tangit et praeterit: Denique cum volvitur, ad altiora transcendit. Ita et sanctus vir, quoniam in corpore est, necessitatem habet aliqua de terrenis cogitare: et quando venerit ad victum, et vestitum, et caetera hujusmodi: habens victum et vestitum, his contentus est, et tangens terram, ad altiora festinat (I Tim. VI). Ille qui currit, et ad altiora festinat, in illo est sermo tuus (Zach. IX). Legimus et in propheta, sancti lapides volvuntur super terram (Ezech. I). Videte quid dixit: Sancti lapides volvuntur super terram. Quoniam enim rotae sunt, propterea volvuntur super terram, et ad altiora festinant. Vultis scire rotas plures? Legimus et rotam in rota. Legimus et in Ezechiel: Invicem sibi haerent rotae. Duae rotae, sunt novum, et vetas Testamentum. Ista rota in illa haeret, et illa in ista. Tamen videte quid dicitur, et in Ezechiel: Et quocumque, inquit, ducebat spiritus, illuc sequebantur et rotae. Hoc et in Ecclesiaste dicitur: quod in consummatione mundi revolvetur rota super lacum (Eccli. XII). Multa sunt quae dicantur de rotis; sed ad reliqua festinat oratio. Illuxerunt coruscationes tuae orbi terrae: Apostolica praedicatio. Commota est, et contremuit terra. Nisi terra nostra commota esset, et conturbata, nos Christiani non essemus. Commota est, et contremuit terra. Super nullum enim requiescit Spiritus Domini, nisi super humilem, et quietum, et trementem verba ejus (Isai. LXVI).

In mari via tua. Ubi fluctus, ubi amara aqua, ubi draco habitat: ubi pisciculi minuti haerent. In mari via tua. Qui eras in coelo, descendisti in terram. Secundum litteram possumus dicere: Eo tempore quo eduxit Moyses Israel, tu eras qui educebas (Exod. XIV). In mari via tua. Deinde possumus, et secundum historiam aliter dicere: maria tibi fuerunt via. Sed illud semel fecit. Caeterum quotidie loquitur ad mare: Tace, obmutesce. Dominus te mitigat, ut nos per istud saeculum transire possimus. In mari via tua. Ille venit fons vitae, ut dulcoraret mare. Mare amarum, mare mortuum. Propterea juxta Ezechielem: egreditur de templo Domini fons aquae vivae, et vadit ad mare Mortuum, quod nihil habebat vivens (Ezech. XLVII). Nulli enim pisciculi esse poterant in mari Mortuo, nihil vivebat in mari Mortuo. De templo Domini, hoc est, de sinu ejus egressus est Salvator, et dulcoravit mare Mortuum, et amaras aquas. In mari via tua, et semitae tuae in aquis multis. Propterea in mari via tua: ut tu faceres viam, et sequerentur te apostoli tui.

Et semitae tuae in aquis multis, et vestigia tua non cognoscentur: deduxisti sicut oves populum tuum. Bonus pastor deduxit quasi oves populum suum. In manu Moysi, et Aaron. Hoc fecit secundum litteram. Caeterum quotidie facit in nobis. In manu Moysi, id est in lege. Scimus autem quoniam lex spiritualis est. In lege tua spirituali et Aaron: hoc est, in sacerdotio. In lege tua spirituali, et in sacerdotio tuo spirituali, nos deduxisti populum tuum (Rom. VII). Hoc secundum litteram intelligamus de Moyse et Aaron. Eductus quidem est Moyses et Aaron, sed non introductus in terram repromissionis. Successit ei Jesus. Videte quod scriptum est: Moyses in deserto mortuus est: Aaron mortuus est; Maria mortua est, et hoc est quod scriptum est in propheta: et percutiam, inquit, tres pastores in mense uno. Illi mortui sunt: neque enim potuerunt intrare in terram repromissionis (Zach. I). Viderunt tantummodo contra terram repromissionis, et intrare non potuerunt. Judaei viderunt terram repromissionis, et intrare non potuerunt. Mortui enim in deserto, et cadavera eorum sunt in solitudine, eorum qui mortui sunt in deserto. Nos filii sub Jesu duce venimus ad Jordanem et intravimus terram repromissionis, et venimus ad Galgala, et secundo circumcisi sumus spirituali circumcisione, et ablatum est a nobis opprobrium Aegypti. Nunc ipse Jesus dux noster gladium tenet, et semper nos praecedit, et pugnat pro nobis et vincit adversarios, et septem diebus circuimus Jericho: hoc est, istum mundum. Canimus sacerdotalibus tubis, et circuimus Jericho: hoc est, istum mundum, et cadunt muri ejus, et nos ingredimur, et victores existimus. Deinde vincimus civitatem Ahi: venimus postea ad Jebus: venimus ad Azor: venimus ad alias civitates, vincimus adversarios, quos sub Moyse vincere non potuimus. Gratias ergo agamus duci nostro Jesu; illo enim duce, illo pugnante, nos vincimus. Ille imperavit soli ut staret, et stetit: et istius typo ille magnus erat, ille imperabat, sed Dominus efficiebat. Ille victor exstitit, ille quod frequenter dixi, in spelunca quinque reges interfecit, ille nos induxit in terram repromissionis. Illi agamus gratias; ille est filius Nun, quod nos legimus Nave; ille est qui dicebatur Osee, quod nos Ause legimus. Non enim dicitur secundum Hebraicam veritatem Ause, sed Osee, id est, salvator. Vere salvator: salvat enim nos, et eduxit de deserto, et induxit in terram repromissionis, cui sit gloria in saecula saeculorum. Amen.

PSALMUS LXXVII.

Praecipit Scriptura divina, quando ad divitis prandium invitati fuerimus, cum intelligentia mittamus manum nostram ad epulas. Igitur et nobis dives prandium praepositum Scripturarum est. Venimus in pratum, ubi herbae florent: hinc rosa rubet, inde candent lilia, diversi flores sunt. Anima nostra huc, illucque trahitur, unde flores pulchriores capiat. Si rosam colligimus, lilium relinquimus: si lilium tulerimus, violae nobis supersunt. Ita et in septuagesimo septimo psalmo, qui mysticus est, et sacramentis plurimis involutus: quamcumque aspexeris litteram, flores sunt. Flores diversi, et non possumus totos colligere. Eligamus autem omne quod possumus, e paucis potest et caetera florum dignitas contemplari. Intellectus Asaph. Hoc titulo praenotatur. Ipse nos titulus ad intelligentiam provocat. Asaph unus fuit de chorodidascalis, sicut fuerunt et filii Core, et Idithun, et caeteri. Ergo de caeteris ex chorodidascalis, et iste unus est propheta. Quia ergo intellectus est simplex, et in psalmo narratur historia: necessitate compellimur omne quod scriptum est, secundum intelligentiam intelligere. Scriptum est: In terra Aegypti in campo Taneos; Interrupit mare, et eduxit eos in nube diei, et tota nocte in illuminatione ignis, et caetera. Videmus quia simplex narratur historia. Si ergo sic intellexerimus ut scriptum est, sine causa titulus praenotatus est: Intellectus Asaph. Sin autem intellexerimus ut titulus praenotatur, necessitate compellimur, aliud in littera habere, aliud in spiritu reperire.

Attendite, populus meus, legem meam: inclinate aurem vestram in verba oris mei. Aperiam in parabolis os meum, et loquar propositiones ab initio. Videtis quia bene supra scriptum est: Intellectus Asaph. Denique et ipsa prophetia sic incipit: Attendite, populus meus, legem meam: non Moysi legem, sed legem meam. Inclinate aurem vestram in verba oris mei. Hoc est quod dicit in Evangelio: Qui habet aures audiendi, audiat (Luc. VIII). Aperiam in parabolis os meum. Aperiam vobis quod Judaeis clausum est. Aperiam in parabolis os meum. Et sine parabolis, inquit, non loquebatur eis: discipulis autem suis secreto solvebat parabolas (Marc. IV). Aperiam in parabolis os meum. Quod illis in parabolis loquor foris, vobis intrinsecus aperiam. Et loquar propositiones ab initio. Pro propositionibus, in Hebraeo habet, in aenigmate. Ergo omne quod dicitur, aenigma est. Aenigma non est hoc quod dicitur, sed aliud quid significatur. Dicat mihi aliquis: Vim facis Scripturae, cum enim titulus habet: Intellectus Asaph, tu mihi ex persona Christi interpretaris hoc dictum. Ex persona Christi interpretemur hoc dictum, si Christiani sumus. Sumus autem Christiani, qui Christi baptismum accepimus, et non solum confitemur, sed et profitemur, quia Christiani sumus. Debemus ergo credere Evangelistis. Scriptum est in Evangelio secundum Matthaeum: Cum, inquit, locutus fuisset in parabolis Dominus noster atque Salvator, et illi non intelligerent (Matth. III): et caetera quae scripta sunt in Evangelio. Et postea evangelista quid intulit? Haec omnia, inquit, facta sunt, ut impleretur illud quod scriptum est: Aperiam in parabolis os meum, et loquar propositiones ab initio. Vides ergo quod evangelista Matthaeus hoc ex persona Christi intellexit. Cum enim induxisset Dominum dicentem in parabolis, et illi non intelligerent: hoc, inquit, factum est, ut impleretur quod scriptum est: Aperiam in parabolis os meum, et loquar propositiones ab initio. Videtur nobis nihil remansisse quaestionis, sed diligenter attendite (Joan. V): Studii enim mei est non declamare more rhetorico, sed Scripturarum sensus aperire. Denique et Dominus atque Salvator quid dixit? Scrutamini Scripturas, et ibi invenietis quomodo de me scriptum est. Et alibi dixit Judaeis: Erratis, nescientes Scripturas, neque virtutem Dei. Videte quid dicat: Erratis. Quare? Nescientes Scripturas (Marc. XII). Quoniam autem nescitis Scripturas: propterea nescitis Christum, qui est Dei virtus, et Dei sapientia. Dicitur ergo in Matthaeo: Haec inquit, facta sunt, ut impleretur quod scriptum est in Asaph propheta. Sic invenitur in omnibus veteribus codicibus, sed homines ignorantes tulerunt illud. Denique multa Evangelia usque hodie ita habent: Ut impleretur quod scriptum est per Isaiam prophetam: Aperiam in parabolis os meum, et loquar propositiones ab initio. Hoc Isaias non loquitur, sed Asaph. Denique et impius ille Porphyrius proponit adversum nos hoc ipsum, et dicit: Evangelista vester Matthaeus tam imperitus fuit, ut diceret: quod scriptum est per Isaiam prophetam: Aperiam in parabolis os meum, et loquar propositiones ab initio: ergo simpliciter dicamus: quomodo illud in Evangelio scriptum est, sic scriptum est in Matthaeo et Joanne, quod Dominus noster hora sexta crucifixus sit. Rursum scriptum est in Marco: quia hora tertia crucifixus sit. Hoc videtur esse diversum, sed non est diversum. Error scriptorum fuit: Et in Marco hora sexta scriptum fuit; sed multi episemum Graecum ς, putaverunt esse γ· sicut et ibi error fuit scriptorum: ut pro Asaph, Isaiam scriberent. Scimus enim quia prima Ecclesia de imperitis congregata fuit gentibus. Ergo cum legerent in Evangelio: Ut impleretur quod scriptum est in Asaph propheta: ille qui primus scribebat Evangelium, coepit dicere: Quis est iste Asaph propheta? Non erat notus in populo, et hoc fecit, ut dum errorem emendaret, faceret errorem. Dicamus aliquid simile, et in alio loco in Evangelio secundum Matthaeum: quando Judas retulit triginta argenteos, et noluerunt accipere sacerdotes, nec mittere in corbonam, quoniam erat pretium sanguinis: et emerunt inde agrum figuli in sepulturam peregrinorum (Matth. XXVII). Pretium Christi, sepultura nostra est, et vocatur ager ille Acheldemach, quod est, ager sanguinis. Sanguinis ager non Judaeorum, sed nostra sepultura est. Nos enim peregrini fuimus et advenae, et non habebamus ubi requiesceremus. Ille crucifixus est, et mortuus est, et nos cum illo consepulti sumus. Ut impleretur, inquit, quod scriptum est in Jeremia propheta: Retulit, inquit, triginta argenteos, pretium quod appretiatum est, et caetera. Sicut scriptum est, inquit, in Jeremia propheta: hoc in Matthaeo scriptum est. Requisivimus in Jeremia propheta, et hoc penitus invenire non potuimus, sed invenimus illud in Zacharia: Videtis ergo, quia et hic error fuit, sicut ibi (Zach. XI).

Quanta audivimus et cognovimus ea. Hi versiculi ab: Attendite, populus meus, legem meam: usque in istum versiculum, loquar propositiones ab initio: ex persona Christi dicuntur, et ipse Salvator loquitur. Jam caeteros versiculos usque ad finem psalmi, ex persona apostolorum debemus accipere. Dicente ergo Domino: Inclinate aurem vestram ad verba oris mei. O apostoli, quod, inquit, andistis in secreto, praedicate super tecta (Matt. X). Quid dicunt apostoli? Quanta audivimus et cognovimus ea; et patriarchae et prophetae locuti sunt nobis. Et patres nostri narraverunt nobis. Non sunt occulta a filiis eorum, etc. Propterea illi locuti sunt, ut nos filii eorum sciremus. Et legem posuit in Israel: quanta mandavit patribus nostris. Illis carnaliter locuti sunt: sed nos ea spiritualiter intelligimus. Ut nota facerent ea filiis suis. Hoc est, nobis. Propterea illis locutus est, ut nobis proderent.

Filiis qui nascentur et exsurgent, et narrabunt filiis suis. Pro patribus, inquit, tuis nati sunt tibi filii (Psal. XLIV). Nos filii sumus illorum. Illi nobis narraverunt, et nos narravimus filiis nostris, filii eorum nos sumus.

Ut ponant in Deo spem suam. Ut jam non credant in idolis, sed in Deo credant. Ut non obliviscantur opera Dei. Ut videant ordinem creaturae, et ex creatura intelligant creatorem. Et mandata ejus exquirant. Non contemnant sicut Judaei, sed exquirant sicut Christiani (I Cor. X).

Nec fiant sicut patres eorum. Ne murmurent sicut murmuraverunt quidam in deserto, et perierunt. Generatio prava et exasperans. Non ego hoc loquor: Propheta tuus hoc loquitur de te. Generatio prava et exasperans. Generatio adultera et pessima signum quaerit, et signum non dabitur ei, nisi signum Jonae (Matt. XVI). Quare dixit, prava? Quia facti sunt in arcum perversum. Arcus enim numquam extenditur in eum qui se mittit, sed contra adversarios. Ista autem generatio cum esset recta a Deo condita, et haberetur in manu Dei quasi arcus, ut mitteret per eam sagittas, versa est quasi arcus perversus, blasphemans in Creatorem suum.

Generatio quae non direxit cor suum. Usque hodie perversus est Israel. Et non est creditus cum Deo spiritus ejus. Quoniam non recepit Filium, propterea non recepit Spiritum sanctum. Denique Spiritus sanctus, quando descendit in specie columbae, non descendit super turbas Judaeorum, sed super unum Jesum. Si vis ergo, Judaee, spiritum accipere, crede in Jesum, quoniam Spiritus sanctus sedet in Jesu.

Filii Ephraim intendentes et mittentes arcum. O quanta mysteria! o quanti flores! Non dico dies, sed et totus mensis ad intelligentiam istius psalmi non potest sufficere. In singulis verbis sensus sunt. Habemus et thesaurum in vasis istis fictilibus. Multi hoc interpretantur de corpore, et de Spiritu sancto: hoc est, habemus thesaurum in vasis fictilibus. Est quidem et ista intelligentia: sed ista multo melior est, quoniam habemus thesaurum pretiosissimum in vasis fictilibus: hoc est, in verbis rusticis Scripturarum. Filii Ephraim intendentes et mittentes arcum, conversi sunt in die belli, et caetera. Legimus in Regum libris: quoniam sub Roboam filio Salomonis, Jeroboam filius Nabath scidit populum a reliquo populo, et decem tribus duxit in Samariam (III Reg. XII). Judae vero tribus, et Benjamin remanserunt sub imperio Roboam, et multi de tribu Levi, qui habitabant in Jerusalem sacerdotes et Levitae, sicut scriptum est in Paralipomenon, reversi sunt in templum Dei, hoc est, in Jerusalem (II Par. XI). Tres ergo tribus fuerunt: hoc est, Juda: Juda ipsa regalis tribus, et Benjamin, et postea Levitae ibi venerant de diversis tribubus ad templum. Qui erant ergo in Samaria, de tribu Ephraim habebant regem. Quomodo enim qui regnabant in Judaea, habebant regem de tribu Juda, et genere David: sic qui regnabant in Samaria, habebant regem de tribu Ephraim, et reges ipsorum vocabantur Ephraim. Legamus Osee prophetam, et omnem prophetiam ejus contra Ephraim reperiemus (Osee VII). Et dicitur ibi: Ephraim, inquit, factus est quasi columba insipiens. Vide quid dicat. Columba enim insipiens relinquit templum, et habitat in silvis. Columba semper in domibus habitat. Ephraim vero columba mea reliquit templum, reliquit domum, et habitat in silvis, habitat in desertis. Hoc interim secundum litteram, debemus enim et historiam ponere. Nunc vero post litteram, quasi per quosdam gradus debemus ad majora conscendere. Dicamus ergo, filios Ephraim, omnes esse haereticos. Et isti enim recesserunt de domo Dei, et isti dimiserunt David, et habitabant in desertis. Et dicuntur quidem columbae, quia legunt ipsi Scripturas, sed insipienter intelligunt. Multi sunt qui dicuntur, filii Ephraim, intendentes et mittentes arcum. Vide omnes haereticos, qui dereliquerunt Jerusalem, qui dereliquerunt templum Dei, qui habitant in Samaria. Ubi fecerunt vitulos aureos? In Bethel, et in Dan. Et vide quid dicat: Fecerunt vitulos aureos in Bethel, in domo Dei, idololatrae facti sunt. Et fecerunt illud in Dan: hoc est, in judicium suum, et in condemnationem. Dereliquerunt domum Domini, et nihil aliud nisi de auro cogitant. Dicat aliquis, Quare fecerunt vitulos aureos? Noster thesaurus repositus est in vasis fictilibus. Ecclesiastici enim, rustici sunt et simplices: omnes vero haeretici, Aristotelici et Platonici sunt. Denique ut sciatis, quoniam omnis eloquentia saecularis, aurum dicitur: hoc est, quoniam lingua eorum quasi propter splendorem auri dicitur: Calix aureus Babylon in manu Domini. Videte quid dicat: Babylon confusionis. Ergo mundus iste, calix aureus est. De hoc calice aureo omnibus gentibus propinatur (Jerem. LI). Filii Ephraim intendentes et mittentes arcum. Quamcumque videris scripturam haereticorum, omnes superstitiones habent. Reversi sunt in die belli. Nesciunt eum qui dixit: Pacem meam do vobis, pacem meam relinquo vobis (Joan. XIV): sed ad verba sunt praeparati. Habent verba, sed audient illud quod scriptum est: Dissipa gentes quae bella volunt (Psal. LXVII). Dicat aliquis, nostram esse sententiam: Videamus consequentia:

Non custodierunt testamentum Dei, et in lege ejus noluerunt ambulare, et obliti sunt benefactorum ejus. Consurrexerunt contra eum, qui eos regeneravit in baptismate. Et mirabilium ejus quae ostendit eis. Videte sensum Scripturarum, quomodo de filiis Ephraim venit ad historias praeteritas: ut illud quod scriptum est: Aperiam in parabolis os meum, loquar propositiones ab initio: parabolice dictum ostendit.

Coram patribus eorum quae fecit mirabilia in terra Aegypti, in campo Taneos: interrupit mare, et perduxit eos, statuit aquas quasi in utre, et deduxit eos in nube diei. Dicat aliquis: Vim facis Scripturae: simpliciter enim dicitur de populo Israel, quando eductus est de terra Aegypti, et propterea secundum historiam dicitur. Et legimus decem tribus quoniam dereliquerunt Deum, et idololatrae effecti sunt, et quasi secuti sunt vitulos aureos. Videamus Asaph propheta quo tempore fuerit. Utique illo tempore, quando fuit David quadraginta annis. Rursum Salomon aliis quadraginta annis. Post octoginta annos sub Roboam, postea scissae sunt decem tribus. Vides ergo quod dicitur, non dicitur de decem tribubus, sed de haereticis prophetatur. Coram patribus eorum fecit mirabilia. Obliti ergo sunt haeretici patris sui, qui fecit mirabilia in terra Aegypti, in tenebris istius saeculi, quomodo illos liberavit. In Ecclesia renati sunt, et postea ubi nati sunt, displicet eis Ecclesia. In terra Aegypti in campo Taneos: ubi idololatria, ubi rex Aegypti, ubi equitatus Aegypti, ubi Joannes et Mambres adversarii Moysi, ubi idololatria. Nos omnes eramus in Aegypto, et a Domino liberati sumus. Interrupit mare, et eduxit eos. Ambulabat Dominus super mare, et fluctus maris mitigavit, et nos perduxit. Interrupit mare, et eduxit eos. Usque hodie, o Monache fidelis, quando educeris de Aegypto, interrumpitur mare, et sic educeris. Statuit aquas quasi in utre. In Hebraeo non habet, utrem: sed, sicut acervum. Et deduxit eos in nube diei. Ecce Dominus venit in Aegyptum in nube levi. Nubem levem, aut proprie Salvatoris corpus debemus accipere: qui leve fuit, et nullo peccato praegravatum est. Aut certe nubem levem debemus sanctam Mariam accipere: nullo semine humano praegravatam. Ecce Dominus venit in Aegyptum, saeculi istius: super nubem levem, Virginem. Et deduxit eos in nube diei. Pulchre dixit, diei: Nubes enim illa non fuit in tenebris, sed semper in luce. Et tota nocte in illuminatione ignis. Et tenebrae non sunt absconsae a te. Sicut lux tibi, ita et nox tibi (Deut. IV). Et tota nocte in illuminatione ignis. Dominus noster, ignis consumens est. Ignis consumens. Non dixit quid consumens, nobis intelligentiam dereliquit. Qui super fundamentum Christi aedificaverunt, lignum, fenum, stipulam (I Cor. III): Dominus illis ignis consumens est. Ignis duplicem habet naturam, et lucet, et urit. Si peccatores sumus, incendit: si justi, lucet nobis.

Interrupit petram in deserto. Interrupta nobis est petra in eremo. Percussa est petra, et fluxerunt aquae. Illa petra quae dicit: qui sitit, veniat et bibat; de cujus ventre fluxerunt flumina (Joan. VII). Et adaquavit eos velut in abysso multa . . . In deserto, ubi aqua non erat, abundantia nobis aquarum facta est.

Et eduxit aquam de petra, et eduxit tamquam flumina aquas, et apposuerunt adhuc peccare ei, etc. O perversitas cordis pravi, in Deum male loquitur, et qui justitiam esurire debuerat, carnes requirit et olera. Nam sicut Moyses percussit in eremo petram, et produxit populo aquas (Num. XX), ita et Dominus quem Paulus percussum ait propter peccata nostra, immensos nobis protulit fontes (Rom. IV): apostolos scilicet, quos petra monstravit, et per quos fluxerunt torrentes. Torrentes autem doctores accipimus: per quos torrentes, id est, subsequentes Ecclesiarum doctores repleti sunt. Ex quorum nos praedicatione, sitim verbi Dei restinguimus. Sed et ad fontem Baptismi nobis atque martyrii, eadem petra ostendit. De latere enim ejus cum percussus est, sanguis et aqua processit, quod baptismum et martyrium figuravit (Joan. XIX). Torrentes autem doctores dicti, quia priusquam crederent, ab imbribus et volutabris hujus saeculi erant repleti. Nunc autem baptismo abluti, a fonte vitae perennis inundaverunt. Addit murmuratio Judaica, dicens:

Numquid et panem poterit dare, aut parare mensam populo suo? Difficilem putat virtutem Dei: ut qui eduxerit aquam de saxo, quasi non possit manna dare de coelo.

Ideo audivit Dominus, et distulit. Utique se ab eis, ne in terram repromissionis intrarent. Et ignis accensus est in Jacob, et ira ascendit in Israel. Jacob non semper supplantator vitiorum intelligitur; nec Israel in omnibus videns Deum accipitur. Apostolus autem docet esse Israelem secundum carnem (I Cor. X), de quo dicitur: Et fornicatus est Israel (Judic. VIII). Si enim vidisset mente Deum, fornicatus utique non fuisset. Sic de Jacob, cum Esau pollutum idolis adorabat, dicens: Video faciem tuam tamquam faciem angeli Dei (Gen. XXIII); vel, cum impinguatus recalcitravit, non erat supplantator vitiorum. Ideo et hic ita intelligendum est: quia accensus est in Jacob terrenus ignis concupiscentiae, et ita in ultione divina, super Israel carnalem ascendit.

Quia non crediderunt in Deum, nec speraverunt in salutari ejus. Nec Patrem, nec Filium, qui salus mundi est, crediderunt.

Et mandavit nubibus desuper, et januas coeli aperuit. Et pluit illis manna ad manducandum. Praestita haec sunt Hebraeis: sed et modo in Ecclesia prophetis et apostolis praecipitur, ut nobis verbum praedicationis, quo anima spiritualiter pascatur, annuntient. Panem coeli dedit eis, panem angelorum manducavit homo. Ipse homini cibum praebuit, qui dixit: Ego sum panis vitae, qui de coelo descendi: qui manducaverit ex eo, vivet in aeternum (Joan. VI). Ex hoc enim pane coeli, sancti reficiuntur et angeli. Cibaria misit eis in abundantia. Ut jam non litterae hordeo, sed spiritualis tritici dogmate satientur.

Et transtulit Austrum de coelo, et induxit in virtute sua Africum, et pluit super eos sicut pulverem carnes, etc. In ventis, flatum Spiritus sancti demonstrat. Collatio autem multitudinis, quae pulveri vel arenae maris assimilatur, terrenum et durum eorum arguit sensum.

Et ceciderunt in medio castrorum eorum, circa tabernacula eorum, et manducaverunt, et saturati sunt nimis. Castra, synagogas dicit. Tabernacula vero, corda eorum in quibus haec defluxerunt. Quod autem eos nimis indicat saturatos, ingluviem eorum carnalem increpat: quod hi qui de Dei praeceptis refici debuerant, de pulvereis se carnibus sentiunt satiatos. Et desiderium eorum attulit eis: non sunt fraudati a desiderio suo. Immensa pietas Domini, ut terreno victu esurientes pascit: sic et qui eum desideraverit, coelesti, quem superius diximus, pane replet. Ergo hi qui carnes tantum, et non Deum desideraverunt, quid in sequenti tulerint, videamus.

Adhuc esca eorum erat in ore ipsorum, et ira Dei ascendit super eos, et occidit pingues eorum. Haec de his qui Deum post acceptum manna dereliquerunt. Nam et nunc in Ecclesia si quis Carne et Sanguine Christi reficitur, et declinat ad vitia, noverit sibi Dei judicium imminere, sicut Paulus apostolus ait: Qui acceperit corpus et Sanguinem Christi indigne, judicium sibi sumit, et bibit (I Cor. XI). Et electos Israel impedivit. Impediuntur, et nunc electi Ecclesiae: si ne ipsi quoque sacerdotes innocenter haec sacramenta percipiant.

In omnibus his peccaverunt adhuc: et non crediderunt in mirabilibus ejus. Et defecerunt, etc. Peccant quotidie iniqui, quoadusque deficiant, et cum festinatione deficiunt: qui sacerdotibus Dei obaudire contemnunt, sicut et populus ille qui contra famulum Dei Moysen murmurabat.

Cum occideret eos, quaerebant eum, et revertebantur, et diluculo veniebant ad eum. Flagellati in peccatis revertebantur: excussoque infidelitatis somno, maturabant ut audirent verbum Dei.

Et rememorabant, quia Deus adjutor est eorum, et Deus excelsus redemptor eorum est. Nullum posse intellexerunt adjutorium ferre, nisi illum qui eos de servitute Aegypti liberavit.

Et dilexerunt eum in ore suo. Cum dicerent: Omnia quaecumque praeceperit Moyses, faciemus (Exod. II). Et lingua sua mentiti sunt ei. Dicentes Moysi: Omnia quaecumque dixerit Dominus, faciemus.

Cor autem ipsorum non erat rectum cum eo, nec fideles habiti sunt in testamento ejus. Nam et Dominus testimonio utens Isaiae prophetae, dicebat: Populus hic labiis me honorat: cor autem ejus longe est a me (Isa. XXIX).

Ipse autem est misericors, et propitius fiet peccatis eorum, etc. Multitudo enim misericordiarum continet eum, ut dum exspectat poenitentiam, non puniat delinquentem: quia non vult mortem peccatoris, sed ut convertatur et vivat (Ezech. XVIII).

Et rememoratus est, quia caro sunt. Scit enim, quia caro semper resistit legi Dei. Spiritus vadens, et non rediens. Novit enim quia homo, amisso spiritu, in pulverem revertitur. Nam et Spiritus sanctus cum recedit a peccatoribus, quamdiu in volutabris peccaminum sunt, non revertitur ad eos.

Quoties exacerbaverunt eum in deserto: in iram concitaverunt eum in inaquoso. In incredulitate utique atque ariditate cordis sui.

Et conversi sunt, et tentaverunt Deum, et Sanctum Israel exacerbaverunt. Erat tunc Moyses sanctus Israel, qui Deum et mente videbat et oculis, quem saepius exacerbabant. Sed et nunc exacerbant, cum audiunt, quod Christum Dominum in carne nasciturum annuntiat.

Non sunt recordati manus ejus: die qua redemit eos de manu tribulantis. Pharaonis utique, qui figuraliter diabolus dicitur.

Sicut posuit in Aegypto signa sua, et prodigia sua in campo Taneos. Sicut enim tunc in decem signis, id est, plagis, Moyses populum ex Aegypto liberavit: ita et Paulus apostolus decem Epistolis praesentis mundi tenebras oppressit.

Convertit in sanguinem flumina eorum, et imbres eorum ne biberent. Vana philosophorum verba, quae in doctrinis Platonicis Ecclesiae parvulos interimebant: in ultionem divinam illis conversa est et in cruorem, ut qui sanguinem fundebant, id est, animas jugulaverant seducendo, sanguine deinceps potarentur.

Misit in eos cynomyiam, et comedit eos. In cynomyia Cynicorum sectam indicavit, quae libidinem atque luxuriam, summum praedicat bonum. Et ranam, et disperdidit eos. In ranarum vocibus, et poetarum carmina designantur, quae per inflationem verbositatis exterminationum fabulas intulerunt.

Et dedit aerugini fructus eorum. In aerugine, sive canicula, fornicationis forma monstratur. Nam sicut haec lento repens conamine, crudelissime arborum fructibus insidiatur: ita et haec blande illiciens homines, iniquis eos atque occultis morsibus saevissime vorat. Et labores eorum locustae. In locusta, humani generis discordiae confutantur. Quae cum sine rege ordinatum ducat exercitum, humanum tamen genus semper dissidet ac discordat.

Occidit in grandine vineas eorum, et moros eorum in pruina. Et tradidit grandini jumenta eorum, et possessiones eorum igni. In grandine castigatio divina monstratur: in qua vel vineae, vel arbores flagellantur: hae scilicet quae pro bonis fructibus, tribulos protulerunt. Ab hac enim grandine et jumenta occiduntur, ut eorum insipientia arguatur, qui divinum nomen bestiis indiderunt. Ignis quoque ad depascenda vitia et illuminanda credentium corda mittitur, sicut Dominus ait: Ignem veni mittere in terram: et quid volo, nisi ut accendatur (Luc. XII)?

Misit in eos iram indignationis suae: indignationem, et iram et tribulationem, immissionem per angelos malos. Ut qui divinis plagis non arguebantur, diabolicis insidiis tunderentur. Qui autem sint angeli, ipse Dominus in Evangelio declaravit: Ite, inquit, in ignem, quem praeparavit Pater meus diabolo et angelis ejus (Matt. XXV).

Viam fecit semitae irae suae, et non pepercit a morte animabus eorum, et jumenta eorum in morte conclusit. Habet viam divina ira, cum in peccati ultione quis traditus non liberat animam suam a supplicio gehennae. Vel cum insipientia, quae jumentis est similis, in morte sempiterna concluditur.

Et percussit omne primogenitum in terra eorum: primitias omnis laboris eorum in tabernaculis Cham. Sicut haec gesta in Aegypto referuntur: ita et Dominus, principatus, et potestates, sive daemoniorum, sive vitiorum, in hoc mundo, sacrosancto adventu suo delevit, ac triumphavit in ligno crucis suae, et ab eorum corde depulit, qui calliditati diabolicae dediti fuerant, quia Cham calliditas interpretatur.

Et abstulit sicut oves populum suum, et perduxit eos tamquam gregem in deserto. His plagis verberata Dominus Aegypto, eduxit populum suum de suprascripta servitute, quem sanguine suo redemerat, et collocavit eum in Ecclesia, quae prius sterilis fuerat ac deserta: de qua ait: Multi filii desertae, magis quam ejus quae habet virum (Isa. LIV).

Et eduxit eos in spe, et non timuerunt, et inimicos eorum operuit mare. Collocatis his in spe aeternitatis, operuit mare inimicos eorum, scilicet ut cum hi abluebantur baptismo, diabolus cum suis exercitibus mergeretur.

Et induxit eos in montem sanctificationis suae: in montem quem acquisivit dextra ejus. In ipsam Ecclesiam quam virtute gloriosae resurrectionis suae acquisivit.

Et ejecit a facie eorum gentes, et sorte divisit eis terram in funiculo distributionis, et habitare fecit in tabernaculis eorum tribus Israel. Ejectis peccatis gentibus a cordibus humanis, data est eis possessio terrae viventium: factumque est, ut ubi quondam sortilegus hariolusque habitaverat, nunc mente videns Deum inhabitet.

Et tentaverunt, et exacerbaverunt Deum excelsum: et testimonia ejus non custodierunt. Et averterunt se, et non servaverunt pactum: quemadmodum patres eorum. Ad Judaeos nunc sermo convertitur, quos nec virtus, nec beneficia mollierunt divina: sed sicut patres eorum occiderunt prophetas, ita et isti ipsum Dominum persequuntur. Conversi sunt in arcum pravum. Arcus enim perversus est, qui dum contra inimicos sagittam putatur jacere, sauciat tenentem. Sic et Judaei, qui in Deum liberatorem suum, iniquas jaculantur verborum sagittas.

In iram concitaverunt eum in collibus suis: et in sculptilibus suis ad aemulationem eum provocaverunt. Relicto enim eo, servierunt idolis ac simulacris, adorantes etiam in montibus.

Audivit Dominus et sprevit: et ad nihilum redegit valde Israel. Illum qui tantum nomine, et non visione Israel erat.

Et repulit tabernaculum Silo, tabernaculum suum, in quo habitavit inter homines. Vel in tabernaculis Silo sub Eli, vel in Jerusalem sub Salomone. Sed his repulsis, elegit potius templum regis virginis incorruptae, sive Eclesiae sanctae ex gentibus evocatae.

Tradidit in captivitatem virtutem eorum, et pulchritudinem eorum in manus inimici: et conclusit in gladio populum suum, et haereditatem suam sprevit. Juvenes eorum, etc. Manifeste hic excidium illud quod in Jerosolymis sub Tito Vespasianoque actum est, praeconavit. Et quia tamquam acta agenda praedixit, noverit qui legit, quia apud Deum futura jam facta sunt. Sed utinam et in nobis haec, Domino cooperante, fiat, ut concupiscentia decidat, erecta potestate virtutum. Forma iniqui amoris corruat, erecta Ecclesiae pulchritudine. Interimatur populus vitiorum, vivificata numerositate virtutum. Respuatur terrena haereditas, acquiratur regnum Dei. Juvenculus, id est, incipiens peccatum, a virtute Sancti Spiritus exuratur, et virgo anima collaetetur. Incentores vitiorum, gladio, id est, verbo Dei trucidentur, ut exsultent mentes ab his viduatae cum Christo.

Et excitatus est tamquam dormiens Dominus, tamquam potens crapulatus a vino, et percussit inimicos suos in posteriora, opprobrium sempiternum dedit eis. Ut dormiens et quasi ebrius, habetur Dominus in cordibus iniquorum. Quum autem poenitentiam agere coeperint, excitatur. Et percussis vitiis usque in posteriora temporum, traditisque in opprobrium sempiternum, vigilat in eis.

Et repulit tabernaculum Joseph, et tribum Ephraim non elegit: sed elegit tribum Juda, montem Sion quem dilexit. Non ad hoc repulit tribum Joseph vel Ephraim, ut in aeternum sperneret: sed noluit de ea suscipere carnem, eligens tribum Juda, de qua beata Maria procederet, ex qua nasceretur ipse, ut dilectionis suae montem, id est, Ecclesiam elevaret.

Et aedificavit sicut unicornium sanctificium suum in terra, quam fundavit in saecula. Ipsam Ecclesiam suam singulari virtute firmavit, ut immobilis in saecula sempiterna persisteret.

Elegit David servum suum, et sustulit eum de gregibus ovium, et de post fetantes accepit eum. Pascere, etc. Omnia haec ad Christum Dominum referenda sunt, qui a paterno consilio, ad redemptionem nostram electus est de grege mortalium: carnem assumens, pascens Christianum populum, sive supplantatorem vitiorum, sive mente videntem Deum. Qui nunc Ecclesiam suam suis voluntatibus inhaerentem, in bonitate cordis sui pascere, et in coelesti Jerusalem collocare dignetur. Ipsi gloria cum aeterno Patre et Spiritu sancto, in saecula saeculorum. Amen.

PSALMUS LXXVIII.

Psalmus Asaph. Iste psalmus vocem continet prophetae, captivitatem terrenae Jerusalem deplorantis: quae captivitas non tantum ad illam civitatem, quantum ad animam, quae saepe civitas scribitur, referenda est.

Deus, venerunt gentes in haereditatem tuam: polluerunt templum sanctum tuum. Apostolus dicit: Vos estis templum Dei, et Spiritus Dei habitat in vobis (I Cor. III). Si quis templum Dei violaverit, disperdet illum Deus. Ergo si increscentibus vitiis succumbit anima Christiana: tunc haereditas quae Dei esse debuerat, adversario subditur, et tunc templum Spiritui sancto dedicatum, coinquinatum a gentium criminibus disperditur. Posuerunt Jerusalem in pomorum custodiam. Sicut enim poma cum maturescere coeperint, a suis custodiuntur, maturaque facilius devorantur: ita et adversarius noster irruentibus vitiis custodit sibi consentientem animam donec eam ad plenum voluntatis suae consensum adducens, valeat devorare. Quamdiu enim in ea scintilla lucet fidei, acerba est deutibus inimici.

Posuerunt morticina servorum tuorum escas volatilibus coeli: carnes sanctorum tuorum bestiis terrae. Effuderunt sanguinem ipsorum tamquam aquam in circuitu Jerusalem, et non erat qui sepeliret. Haec quidem in Jerusalem ante adventum acta sunt Salvatoris: sed passionem infantum figuraverunt, ubi carnes eorum bestiis atque volucribus, id est, persecutoribus expositae sunt, et tanta multitudo sanguinis est effusa, ut vix omnium sepeliri corpuscula possent. Circuitus autem in Jerosolymis, plorantis Ecclesiae intelligitur luctus, juxta illud: Rachel plorans filios suos, et noluit consolari, quia non sunt (Jerem. XXXI; Matth. II).

Facti sumus opprobrium vicinis nostris, etc. Opprobrium fiunt sancti his qui prius fratres fuerant, et tunc separati ab Ecclesia, timentes Deum persequuntur: quod ad haereticos refertur:

Usquequo, Domine, irasceris in finem, accendetur velut ignis zelus tuus? Effunde iram tuam in gentes quae te non noverunt, et in regna quae nomen, etc. Ne nobis irascaris quaesumus, Domine, qui te novimus: sed in illos potius retorque furorem tuum, qui Christum tuum ignorant.

Quia comederunt Jacob, et locum ejus desolaverunt. Illum carnalem, qui seductus est astu inimici.

Ne memineris iniquitatum nostrarum antiquarum: cito anticipent nos misericordiae tuae, Domine, quia pauperes facti sumus nimis. Praeveniat nos quaesumus, Domine, misericordia, quae est unigenitus tuus, ut veniens propitietur iniquitatibus nostris, et eruat nos a peccatis. Pauperes enim facti sumus in mundo propter illum.

Adjuva nos, Deus, salutaris noster; propter gloriam nominis tui, Domine, libera nos, et propitius esto peccatis nostris, etc. Tunc nobis, vel adjuvas, vel propitiaris: si claritas nominis tui, quae in gentibus benedicitur, nos morte sua a morte eripiat.

Nequando dicant gentes, ubi est Deus eorum? et innotescat in nationibus coram oculis nostris. Gentes, sive nationes, potestates adversae sunt, quae invalescunt adversum nos, dicentes: Ubi est Deus verax vester? Sicut pagani martyribus saepe dicebant.

Ultio sanguinis servorum tuorum qui effusus est. Judicium hic invocat: quo sanguis martyrum exquiratur a Domino, qui in Apocalypsi ait: Quiescite modicum, donec impleatur numerus conservorum vestrorum (Apoc. VI). Introeat in conspectu tuo gemitus compeditorum. Qui te per longas lacrymas requirentes, absolvi et tecum esse desiderant.

Secundum magnitudinem brachii tui, posside filios mortificatorum. Eos scilicet qui per martyrum exempla currentes, crucifixerunt se vitiis et concupiscentiis.

Redde vicinis nostris septuplum in sinu eorum. Ut non judicii poena damnentur, sed in hoc saeculo septuplam compositionem poenitendo dissolvant. Sinus autem saepe pectus hominis intelligitur, in quo anima requiescit. Improperium ipsorum quod exprobraverunt tibi, Domine. Tibi enim exprobrant: quia martyres tuos in quibus habitas, contumeliis affligunt.

Nos autem populus tuus, et oves pascuae tuae. Propter innocentiam autem, quam gerunt, oves vocantur, vel quia Christum pastorem habent. Confitebimur tibi in saecula, et in generatione et generationem. Hoc est, a prophetis usque in Evangelia. Annuntiabimus laudem tuam. Quia tibi est cum aeterno Patre et Spiritu sancto honor et gloria, in saecula saeculorum. Amen.

PSALMUS LXXIX.

In finem pro his qui commutabuntur, testimonium Asaph. Iste psalmus vocem continet prophetae deprecantis, narrantisque magnalia Dei.

Qui regis Israel, intende. A Deo regitur, qui mente videt Deum. Ergo hunc propheta intendere sibi deposcit. Qui educis tamquam oves Joseph. Non illum Joseph, cujus typum in alio psalmo repulit: sed illum qui triginta argenteis a discipulo venditus, paterna virtute ex inferno deductus est cum grege justorum.

Qui sedes super Cherubim. Super plenitudinem omnis scientiae. Appare. Huic mundo te videndum praebe. Coram Ephraim, et Benjamin, et Manasse. Illum Ephraim Manassemque commemorat, quos alibi fortitudinem sui capitis dicit, id est, Ecclesiam vel apostolos. Quod autem Benjamin in medio posuit: significat Paulum apostolum, qui de tribu Benjamin descendit, caeteris apostolis sociandum (Philip. III).

Excita potentiam tuam. Quam Aegyptiis ac filiis Israel ostendisti. Et veni, ut salvos facias nos. Ut sicut illos eruisti de Aegypto, ita nos salves a potestate daemonum.

Deus, converte nos. Ad te cognoscendum. Et ostende faciem tuam, et salvi erimus. Ostende Filium tuum, ut salvemur.

Domine Deus virtutum, quousque irasceris super orationem servi tui? Non enim irascitur, si justitiam petamus; sed conscientia delicti, putat etiam ab oratione irasci.

Cibabis nos pane lacrymarum, et potum dabis nobis in lacrymis in mensura. Saepe ob desiderium Dei, sive recordationem peccati, lacrymae nobis panes, potusque fiunt. Quod autem ait, in mensura, illud indicat, ut in hac oratione, in qua peccatis absolvi cupimus, vel Deum videre desideramus: victus tenuis accipiatur, si in precatione, non in multiloquio proferatur.

Posuisti nos in contradictionem vicinis nostris, etc. Judaeis atque haereticis, qui in circuitu Ecclesiae obstrepunt, nosque impugnant.

Domine Deus virtutum, converte nos ad te, et ostende faciem tuam, etc. Illum qui dixit: Qui me videt, videt et Patrem (Joan. XIV).

Vineam de Aegypto transtulisti: ejecisti gentes, et plantasti eam. Dux itineris fuisti in conspectu ejus, etc. Licet haec synagogam figuraverint, ad Ecclesiam referenda sunt, quae a tenebris saeculi ad coelestem dignitatem, ejectis vitiorum gentibus, fide favente, translata est. Cui etiam via, id est, mandata per quae graderetur, largita sunt, plantatis in ea doctoribus, per quos in omnem terram Evangeliorum sonus nuntiaretur. Ipse quoque a Domino super Cherubim residente custoditur, dirigitur, ac nutritur.

Operuit montes umbra ejus, et arbusta ejus cedros Dei. Cum patriarchis atque apostolis claritatis suae.

Extendit palmites suos. Nos sumus vites, qui ex vinea illa fronduimus. Usque ad mare. Id est, usque ad baptismum accessimus, qui prius in vanitate saeculi hujus fluctuabamus. Mare enim Apocalypsis baptismum signat. Et ad flumen propagines ejus. Ut qui in ea renascebantur, baptismo abluerentur. Hinc ad synagogam revertitur.

Ut quid destruxisti maceriam ejus? Tunc enim munitio synagogae deposita est, cum ei caecitas contigit, donec plenitudo gentium subintraret. Et vindemiant eam omnes transeuntes viam. Spoliatur ab his qui per hujus saeculi viam ad Deum transeunt: dum Judaeos converti faciunt praedicando.

Exterminavit eam aper de silva, et singularis ferus depastus est eam. In apro atque singulari fero immanitas diaboli intelligitur, a quo exterminata est propter incredulitatem.

Domine Deus virtutum, converte nos. Synagogam ad Ecclesiam.

Respice de coelo, et vide, et visita vineam istam. De qua superius sum locutus. Et perfice eam quam plantavit dextera tua. Quam virtus, id est, Filius tuus resurrectione sua fundavit. Et super filium hominis. Filium virginis. Quem confirmasti tibi. Quem, devicta morte, ad tuam dexteram collocasti.

Incensa igni et suffossa, ab increpatione vultus tui peribunt. Synagoga utique cum Judaeis non credentibus.

Fiat manus tua super virum dexterae tuae. Super populum quem dextera, id est, Christus tuus salvabit. Et super filium hominis quem confirmasti tibi. Ipsum Mediatorem, Salvatoremque nostrum.

Non discedimus a te, vivificabis nos. Si tibi fide adhaereamus, tunc pane illo vitae quem de coelo misisti, reficimur. Et nomen tuum invocabimus. Ipsum cui dedisti nomen super omne nomen.

Domine Deus virtutum, converte nos, et ostende faciem tuam, et salvi erimus. Ipsum, qui est imago tua: ipsum, qui est facies tua, qui est illuminatio vultus tui, in quo manes, et qui manet in te. Qui purificatis mentibus nostris dignetur illabi, seque nobis mundi Salvatorem ostendere, nosque inspectione sancta salvare. Ipsi gloria et imperium tecum, et cum Spiritu sancto, et nunc, et in saecula saeculorum. Amen.

PSALMUS LXXX.

In finem, pro torcularibus, psalmus ipsi Asaph. In lege scriptum est tres esse solemnitates: Paschae, Pentecostes, et Scenopegiae. Ante Scenopegias, ante dies decem jejunium erat, et jejunium erat usque ad vesperum. Eo tempore tubis canebant, hoc est, jejunabant, et in jejunio tubis canebant: et post dies decem, Scenopegiae erant. Diligenter attendite: Tres solemnitates in lege scriptae habentur. Primum Pascha, deinde Pentecostes, deinde Scenopegiae. Ante Scenopegias, jejunium: in jejunio autem tubis canebant. Animadvertite Scriptura quid significet. Tollite velamen, quod positum est ante oculos Moysi; et videte quoniam tabernacula non possumus fieri, nisi ante jejunemus. Ipsum autem jejunium nisi habuerit signum victoriae, quod nostros adversarios deterreat, non vincitur Amalec. Quoniam ergo tres sunt solemnitates, Pascha, Pentecoste, Scenopegiae: ideo et tres psalmi habent titulos pro torcularibus: Octavus psalmus, et octogesimus, et octogesimus tertius. Videtis ergo quomodo tres psalmi scripti sint in psalterio, qui pro torcularibus, praenotantur. Videte quid dicat psalmus octavus, et octogesimus, et octogesimus tertius: et antequam de numero disputemus, dicamus quid sibi significare velint torcularia. Pro torcularibus. Torcularia non sunt alibi, nisi ubi vineae et infinita vindemia. Pro torcularibus. Propterea dicit Dominus atque Salvator: Torcular calcavi solus, et de gentibus vir non erat mecum (Isai. LXIII). Propterea vineam de Aegypto transtulit et plantavit. Et dicit in Jeremia: Ego te plantavi vineam veram totam, electam: quomodo conversa es mihi in amaritudinem vitis alienae (Jerem. II)? Et Noe vinum bibit, et inebriatus est. Dicitur et Salomone, dicitur etiam in mysterio: Bibite, amici, et inebriamini (Cant. V). Legimus et in alio loco: quoniam Joseph ille vir sanctus, qui in typo praecessit Salvatoris, qui venditus est a fratribus suis: quem vendiderunt fratres sui, et regnavit in Aegypto (Gen. XLIII). Sic Dominus et Salvator noster venditus est a Judaeis, et regnavit in Aegypto istius saeculi. Ille ergo Joseph vir sanctus, ille praecipuus qui crudelitatem pietate superavit: qui ideo venditus est in Aegyptum, ut Aegyptum pasceret, et fratres suos qui eum vendiderunt. Ille igitur Joseph invitavit fratres suos. Sed videte: Et inebriatus esse in meridie dicitur. Hoc vero secundum litteram stare non potest, ut Vir sanctus inebriatus fuerit. Inebriatus est et Noe, sed vere fuerat inebriatus. Joseph inebriatus fuit ut Noe, et inebriatus est in domo sua. Videte mysterium: Videamus ante quid significet in mysterio, et postea disputemus quid significet in sensu. Post diluvium mundi istius bibit Noe, et inebriatus est in domo sua, et denudata sunt femora ejus, et ejus apparuit turpitudo: et venit frater major et irrisit, frater autem minor texit (Gen. IX). Hoc totum dicitur de Salvatore, quoniam dicebat in cruce passionis: Pater, si possibile est, transeat a me calix iste (Matth. XXVI). Bibit, et inebriatus est, et denudata sunt femora ejus, et apparuit ignominia crucis. Venit frater major populus Judaeorum, et irrisit: et minor, populus de gentibus, texit ignominiam. Propterea maledictus Chanaam, servus erit fratris sui. Ecce maledictio illa usque hodie perseverat. Nos minor populus, imperamus majori populo Judaeorum. Sicut ergo Dominus in Passione inebriatus est, sic et sancti in ardore fidei quotidie inebriantur in Spiritu sancto. Tu qui die hesterna aurum colligebas, hodie projicis: nonne apud ignotos videris insanus? Denique et apostoli quando Spiritus sanctus descenderat super eos, et impleverat eos, et loquebantur linguis variis, propterea dicebantur musto pleni (Act. II). Multa sunt quae dicantur de vini mysterio, et de ebrietate. In finem, pro torcularibus, Asaph. Octavus psalmus, et octogesimus, et octogesimus tertius. Nullus alius habere poterat torcularis numeros, nisi octavus, et octogesimus, et octogesimus tertius. Octavus dies resurrectionis in singulari numero. Rursum in octo decadibus, octogesimus alius major numerus. Videtis ergo quoniam haec torcularia non praescribuntur, nisi in die resurrectionis, octava, et octogesima. Dicat aliquis: Quare postea dicitur in octogesimo tertio torcularia? Haec torcularia ad Trinitatis mysterium pertinent. Propterea et tres sunt chorodidascali. In octavo psalmo, David; in octogesimo, Asaph; in octogesimo tertio, filii Core. Octavus est David, qui interpretatur fortis manu. Prima enim nostra victoria, pugnam habet atque luctam. Propterea dicitur fortis manu David. Secunda vero, hoc est, in octogesimo Asaph. Asaph autem interpretatur Synagoga. In octavo ergo vincimus, et in octogesimo cum Domino congregamur. In octogesimo vero tertio filiorum Core. Core, interpretatur Calvaria. Ascende, Calve; ascende, Calve (IV Reg. II). Haec dicebant etiam pueri Elisaeo, quoniam passus fuerat in loco Calvariae. Multa sunt quae dicantur, quomoda Elisaeus in Bethel irrisus sit a quadraginta duobus pueris. Ista sunt torcularia, de quibus dicit et Salvator: Facite vobis amicos de iniquo mammona, ut vos recipiant in aeterna tabernacula (Luc. XVI).

Exsultate Deo, adjutori nostro. Qui nos de tenebris Aegypti liberavit. Jubilate Deo Jacob. Supplantatori inimicorum.

Sumite psalmum, et date tympanum, psalterium jucundum cum cithara. Hymnum de corde puro, vel mente, ac attenuatione peccatorum mundi.

Buccinate in Neomenia tuba, in insigni die solemnitatis nostrae. Illi canebant tuba in Pascha, Pentecoste, et Scenopegia. Nos modo in Ecclesia licet omni tempore Deo canere debeamus: sed praecipue in resurrectione, in remissione, et in domus innovatione: hoc est, cum resurgimus in Christo: cum remissionem accipimus, cum domus pectoris nostri innovata fuerit post ruinam.

Quia praeceptum in Israel est, et judicium Deo Jacob. Ipsius enim praeceptum est, atque judicium, ut gratia salvemur, et non ex nobis.

Testimonium in Joseph. In Christo qui pro nobis venditus est. Posuit illud, cum exiret de terra Aegypti. Vel in rubo, vel in igne, vel in aliis mysteriis. Linguam quam non noverat, audivit. Populus ille gentium, in Ecclesia mandata, quae prius ignorabat, accepit.

Divertit ab oneribus dorsum ejus. Quando in Aegypto eramus, exstruebamus civitates Pharaonis, lutum et laterem portabamus, et tota anima nostra quaerebat paleas. Non habebamus frumentum, non habebamus coelestem panem qui de coelo venit: necdum acceperamus manna de coelo, necdum nobis serpens fuerat in eremo suspensus: necdum petra aquam nobis miserat: necdum extendebamus manus, et cadebat Amalec. Sedebamus in luto, et faciebamus opera Aegypti, civitates Pharaonis exstruebamus. Divertit ab oneribus dorsum ejus. Quam grandia ante habebamus onera! Propterea Moyses noster dicit: Venite ad me, omnes, qui onerati estis peccatis, et ego reficiam vos (Matth. XI). Manus ejus in cophino servierunt. Cujus? Israelis. Alii sunt cophini Aegypti, et alii Jesu. Habet et Jesus cophinos suos, et duodecim cophinos de fragmentis implevit Salvator noster (Luc. IX). O rem miram, et ingentia mysteria significantem! Quinque millia populi vescebantur in eremo, sine parvulis, et mulieribus: in loco deserto non inveniuntur nisi tantum quinque panes: locus enim desertus erat. Requiro te qui tantum litteram sequeris. In deserto loco non inveniuntur nisi quinque panes, et duodecim cophini quomodo inveniuntur? Si desertus erat locus, utique duodecim cophinos habere non poterat; sed hoc totum significatur, quod populum suum Dominus in deserto istius saeculi eduxit de Aegypto: pavit panibus suis, et quodcumque supererat, in duodecim cophinis condidit, hoc est, in duodecim apostolis, ut quod perierat in duodecim tribubus, salvaretur in duodecim apostolis.

In tribulatione invocasti me, et liberavi te. Prophetae et psalmi ideo obscuri sunt: quoniam subito cum nescis, persona mutatur. Denique hucusque locutus est propheta: nunc subito inducitur persona Dei loquentis ad populum. In tribulatione invocasti me, et liberavi te. Quicumque in tribulatione es, securus esto, invoca me, et exaudieris. Exaudivi te in abscondito tempestatis. Tempestas illa quando te premebat, et quasi fluctibus huc illucque trahebat: ego eram in media tempestate. Probavi te apud aquam contradictionis. Secundum litteram de Moyse et Aaron dicitur: quod ad aquam contradictionis offenderint Deum (Exod. XVII; Num. XX). Denique ideo non sunt ingressi terram repromissionis. Nobis autem dicit Deus: Probavi te apud aquam contradictionis. Simon probatus est ad aquam contradictionis: quia in hypocrisi accepit baptismum (Act. VIII). Quicumque ergo in hypocrisi accepit baptismum, iste probatur ad aquam contradictionis.

Audi, populus meus, et testificabor tibi. Nobis loquitur Deus. Quodcumque populo dixit, etiam nobis loquitur. Israel, si audieris me. Quid quaeris, ut audiant? Videamus quid praecipiat. Non erit in te Deus recens. Cui Deus venter est, Deus ei recens est. Quotcumque vitia habemus, quotcumque peccata, tot recentes habemus deos. Iratus sum: ira mihi Deus est. Vidi mulierem et concupivi: libido mihi Deus est. Unusquisque enim quod cupit et veneratur, hoc illi Deus est. Avarus aurum deum habet. Nec adorabis Deum alienum. Noster Deus, virtus est: aliorum, vitia.

Ego sum Dominus Deus tuus qui eduxi te de terra Aegypti. Nos sumus qui educti sumus de terra Aegypti: si tamen exivimus, si in eremo sumus, si terram repromissionis cupimus videre. Si reliquimus Sodomam, non respiciamus ad Sodomam. Salvati sumus in monte, non desideremus Aegyptias carnes, non dicamus: Quam bene nobis erat in Aegypto, cum manducabamus carnes in ollis, et allia, et cucumeres (Num. XI)! Vis accipere Domini cibos? Vis comedere ipsum Dominum Deum tuum et salvatorem? Audi quid dicat: Dilata os tuum, et implebo illud. Dilatate ora vestra, ipse est Dominus, et panis. Ipse hortatur nos ut comedamus, et ipse noster cibus est. Quantumcumque dilataveris, tantum accipies. Non est igitur in mea potestate, sed in tua est. Si volueris, totum me accipies: si nolueris, accipe saltem partem.

Et non audivit populus meus vocem meam. Ego sto ante ostium, et pulso. Volo ut aperias et ingrediar, et non vis aperire (Apoc. VIII).

Et Israel non intendit mihi: et dimisi eos secundum desideria cordis eorum, etc. Infelix est qui a Deo non corripitur. Si quis peccans non percutitur, iste miser est. Ideo dicit: Dimisi eos secundum desideria cordis eorum. Ideo eos dimisi: quoniam saepe percussi, et disciplinam non receperunt. Rogavi, non audierunt: percussi, non senserunt dolorem. Dimitto eos in voluntatibus suis, ut saturati vitiis suis, vel sic agant poenitentiam.

Si populus meus audisset me. O clementissime Pater, o misericors Deus! Rogavit, et non est auditus: quasi iratus dimittit filium lascivientem. Iterum videt perire, et dolet, quia perit. Et quid dicit: Israel si in viis meis ambulasset, pro nihilo, etc. Numquid grande mihi erat liberare te de tribulatione? Numquid non poteram majestatem meam mittere, et eruere te de periculo? Sed quia dimisi te libero arbitrio, et stadium tibi proposui, et non coronatur, nisi qui pugnaverit, propterea victoriam tuo arbitrio derelinquo (II Tim. II).

Inimici Domini mentiti sunt ei. In Hebraico melius habet: Inimici Domini negabunt eum, hoc est, Judaei: inimici enim ipsius negaverunt eum. Sed isti inimici qui negaturi sunt eum, ergo perient? ergo reliquiae non erunt? Et quomodo jurasti Abrahae, Isaac, et Jacob: quoniam semen ipsorum sit quasi stellae coeli et sicut arena maris? Quare promisisti patribus, et non reddis filiis? Inimici Domini negabunt eum. Sed quid dicit? Et erit tempus eorum in saeculum. Cum introierit plenitudo gentium, tunc omnis Israel salvus fiet (Rom. XI). In futuro credent, modo non crediderunt. Nunc dicam ad Judaeos. Solent sibi applaudere, et dicere: Et erit tempus eorum in aeternum. Nos dicamus, verum est: credituri enim sunt de Judaeis. Denique legimus in Apocalypsi Joannis, duodecim millia de singulis tribubus, hoc est, centum quadraginta quatuor millia creditura, et hoc dicitur virginum esse. Ubi autem virginum tantus numerus erit, non virginum quantus erit? Ergo et nos dicamus Judaeis, et non erit tempus vestrum in aeternum, hoc est, in futuro saeculo. Sed ad te qui hodie non credis, quid pertinet? Et erit tempus eorum in saeculum. Inimicorum Dei quale tempus erit.

Et cibavit eos ex adipe frumenti. Induxit eos in terram repromissionis: cibavit non manna ut in deserto, sed frumento quod cecidit, quod surrexit. Et cibavit illos ex adipe frumenti. Videte mysterium Scripturarum: Ex adipe frumenti. Frumentum adipes habet: numquid et intestina habuit? Sed voluit largitatem et pinguedinem gratiae spiritualis ostendere, et ideo adipes nominavit. Et de petra melle saturavit eos. Ipse frumentum est: ipse petra est, qui populum Israel satiavit aqua in deserto. Spiritualiter melle, et non aqua saturavit eum, ut quicumque crediderunt et acceperunt cibum, mel sentiant in ore suo. Quam dulcia faucibus meis eloquentia tua, super mel et favum ori meo (Psal. CXVIII)! Denique et Dominus noster post resurrectionem propterea favum comedit, et de petra melle saturatus est (Luc. XXIV). Ergo rem dico novam: Ipsa petra mel comedit, ut nobis mel tribueret, et dulcedinem, ut qui in Lege biberant myrrham, hoc est, amaritudinem: postea in Evangelio comedant mel Evangelii: cui est gloria in saecula saeculorum. Amen.

5

PSALMUS LXXXI.

Psalmus Asaph. Iste psalmus hortatur, ut si volumus Dominum habitare nobiscum, ea semper quae illi sunt placita, faciamus.

Deus stetit in synagoga deorum. Multa sunt schemata. Frequenter enim sedemus, interdum stamus, interdum jacemus, interdum currimus, interdum ambulamus, ita et Deus describitur pro varietate hominum, et status ipsius diversus inducitur. Si sancti sumus, et sumus similes Moysi, dicitur ad nos: Tu vero hic sta mecum (Exod. XVII). Hoc enim dixit Deus ad Moysen. Stabat enim Moyses super petram, propterea et Dominus stabat illi. Si vero prius sancti fuerimus, et postea peccatores: jam non nobis stat Deus, sed ambulat: hoc est, movetur de loco suo, qui nobis ante steterat. Postquam nos moti fuerimus, et ipse nobiscum pariter movetur. Denique et Adam quamdiu in paradiso fuit, et mandatum servavit, stabat ei Deus. Postquam vero transgressus est: audivit vocem Dei ambulantis in paradiso. Vis scire quia ambulabat ei Deus? Quid ei dixit? Adam, ubi es? Qui ante stantem Deum non fugerat, postea ambulantem fugit (Gen. V). Diximus de stante, diximus de ambulante, dicamus de sedente. Quandocumque sedens inducitur Deus, dupliciter inducitur. Aut quasi rex, aut quasi judex. Si quasi rex, videtur sicut Isaias: Vidi Dominum sedentem super thronum excelsum et elevatum (Isai. VI). Ibi quasi rex regnans inducitur. Quando vero quasi judex inducitur: throni positi sunt, et libri aperti sunt, ut in Daniele scriptum est: Quid dicitur? Throni positi sunt, et libri aperti sunt (Dan. VII): hoc est, Dominus quasi judex sessurus, et omnium opera relecturus. Libri qui modo complicati sunt, tunc aperientur. Omne quod facimus, quod loquimur, quod cogitamus, etiam de otioso verbo reddituri sumus rationem. Scriptum est in libris Dei. Putat aliquis libros esse in coelo, ubi scribuntur peccata nostra: Ego libros puto conscientias nostras, quae tunc aperientur, et videbit unusquisque quod fecit. Nil occultum quod non revelabitur. Propterea throni positi sunt, et libri aperti sunt. Quanta scripta sunt in libro meo, et ne fratri quidem meo, neque amico meo audeo confiteri. Sciunt angeli quid fecerim, sciunt Throni, sciunt Seraphim; scit Pater, et Filius, et Spiritus sanctus. Diximus de Deo, quod aliis stet, aliis ambulet, aliis vero sedeat: aut quasi Rex, aut quasi judex: aliis vero dormit. Si quando nos derelinquit tentationibus, licet simus sancti: tamen relinquimur tentationibus ut probemur: eo tempore nobis dormit Dominus. Denique quid dicit Psalmista: Exsurge, ut quid dormitas, Domine (Psal. XLIII)? Et apostoli, quando erant in navi, et navis fluctibus tundebatur, dormiebat eis Dominus: Propterea enim navis fluctibus tundebatur. Denique excitant eum, et evigilat, et statim tempestas quiescit (Marc. IV). Diximus de quatuor schematibus Dei: quia aliis stet, aliis ambulet, aliis sedeat, et aliis quasi dormiat: aliis vero evigilat et consurgit. Deus stetit in synagoga deorum. Quia dii erant, propterea stabat ei Deus. In qua synagoga nostra, diversa Deus habet schemata: aliis stat, aliis sedet, aliis ambulat, aliis dormit. Cum ipse sit immutabilis, pro nostra varietate mutatur. Vide hominis dignitatem. Deus stetit in synagoga deorum. Largitur nobis nomen, ut largiatur et meritum. In medio autem deos dijudicat. Quasi imperator in medio exercitus dijudicat. Deus deos dijudicat. Res formidabilis, res terroris plena. Si deos dijudicat, de peccatore quid facit? Duos istos versiculos quasi propheta dixit; hoc vero quod sequitur:

Usquequo judicatis iniquitatem? Ipse Deus loquitur ad judices, hoc est, ad principes populi. Specialiter isti versiculi qui sequuntur, ad judices dicuntur. Si saeculi judices, manifestum est. Si vero Ecclesiae judices, de episcopis intelligamus atque presbyteris. Usquequo judicatis iniquitatem? Qui judicat iniquitatem, judex iniquitatis est. Ille erat judex iniquitatis, de quo dicitur in Evangelio: qui Dominum non timebat, et hominem non reverebatur. Usquequo judicatis iniquitatem? Dedi vobis potestatem in gregem meum, et in populum Dei: debetis judices esse, et non lupi. Et facies peccatorum sumitis. Judicate egeno et pupillo, humilem et pauperem justificate. Eripite pauperem, et egenum, etc. Quando venerit ad vos judicium, non consideratis causam, non consideratis judicium, sed personnas eorum qui habent causas. Ac si dicat: Si venerit pauper, habens justum negotium, et venerit dives, habens malum negotium: vos personam aspicitis, non negotium. Hoc interim secundum unam interpretationem. Caeterum est et alia interpretatio sacratior. Solet in theatris unus homo frequenter diversas habere personas: nunc ingreditur in mulierem, nunc in virum, nunc in regem, et qui in regem processerat, rursum in servo procedit. Dixi exemplum, ut de carnali venire possimus ad spirituale. Et nos diversas personas accipimus. Quando enim irascor, personam leonis assumo. Quando res alienas rapio, lupi personam assumo. Quando vero crudelis sum et interficio, assumo personam crudelis. Sed quomodo qui sunt peccatores, in peccatis habent diversas personas, sic econtrario qui sancti sunt, habent et ipsi diversas personas, sed in bono. Quando eleemosynam facio, habeo personam quasi elementis. Quando vero bene judico, habeo personam boni judicis. Quando vero injuriam patior, et humilis sum, habeo personam humilis. Infelix est, qui plures in malo habet personas. Felix est, qui diversas personas habet in bono.

Nescierunt neque intellexerunt, in tenebris ambulant. Qui? Mali judices. Quos ego deos vocabam, vitio suo mali appellati sunt. Nescierunt me, neque intellexerunt judicium meum: in tenebris ambulant. Quia dereliquerunt lucem: propterea in tenebris ambulant. Ego dixi: vos estis lux mundi, et vos declinastis a luce, et facti estis tenebrae. Quia ergo hoc fecerunt, videamus quid sequitur. Movebuntur omnia fundamenta terrae. Videte, principes mali qualem habent retributionem. Propter malos judices, terrae fundamenta quatiuntur. Hoc interim diximus primum secundum litteram: quoniam totius orbis concussio propter malos principes venit. Dicamus autem et aliter: Movebuntur omnia fundamenta terrae. Ego malos judices, qui fundamenta posuerunt in terram, et non in coelum, subvertam: qui debuerunt fundamentum habere Christum, quem posuit architectus Paulus: et noluerunt, sed in terram posuerunt fundamenta sua.

Ego dixi, dii estis, et filii excelsi omnes. Audiat Eunomius, audiat Arius, qui dicunt Filium Dei similiter esse filium, ut nos sumus. Quod dii sumus, non est naturae, sed gratiae. Quotquot enim eum receperunt, dedit eis potestatem filios Dei fieri (Joan. I). Propterea feci hominem, ut de hominibus dii fiant. Ego dixi, dii estis, et filii excelsi omnes. Videte quanta sit dignitas, et dii vocamur et filii. Ego feci vos deos, sicut feci Moysen Pharaonis Deum (Exod. VII): ut postquam dii fueritis, digni efficiamini filii mei. Considerate Scripturam divinam: Non est personarum acceptio apud Deum. Non dixit: Ego dixi, dii estis, reges et principes, sed omnes quibus aequaliter corpus dedi, et animam, et spiritum: aequaliter donavi, et deitatem, et adoptionem. Aequaliter omnes nascimur, et imperatores, et pauperes: aequaliter et morimur. Aequalis enim conditio est.

Vos autem sicut homines moriemini. Videtis ergo quoniam qui homo est, moritur. Deus enim non moritur. Et Adam quamdiu servabat praeceptum, et Deus fuit, non mortuus est. Postquam vero gustavit de arbore illicita, statim mortuus est. Denique dicit ei Deus: In quacumque die gustaveris, morte morieris (Gen. II). Melius habet in Hebraeo: Vos autem sicut Adam moriemini. Sicut ille ejectus est de paradiso, sic et nos ejecti sumus. Et sicut unus de principibus cadetis. Quoniam dixerat: Filii excelsi omnes, non potest filius esse excelsi, nisi et ipse excelsus fuerit. Ego dixi, ut omnes vos excelsi sitis, ut ego excelsus sum. Vos vero sicut unus de principibus cadetis. Quoniam excelsi eramus, propterea cecidisse dicimur. Ubi sunt qui dicunt diabolum, diabolum esse factum? Ubi sunt qui dicunt malam naturam a Deo creatam? Secundum Hebraeum hic duo dicuntur: Vos autem sicut Adam moriemini. Sicut Pater vester noluit audire praeceptum Domini, et cecidit: ita et vos moriemini. Ergo illud de Adam dictum est. Hoc vero quod sequitur: Et sicut unus de principibus cadetis, quis est iste unus de principibus qui cecidit? Si volueris dicere Adam, jam in superioribus versiculis dictum est: Vos autem sicut Adam moriemini. Simulque videte significantiam verbi: Vos autem sicut Adam moriemini. Quoniam Adam mortuus est, et nos morimur. Diabolus vero qui princeps fuit et cecidit, non mortuus est. Neque enim potest angelica dignitas mortem recipere, sed tantum ruinam. Idcirco dixit: Sicut unus de principibus cadetis. Quomodo cecidit lucifer qui mane oriebatur: Et ecce, et hic cecidit, et ibi cecidit. Propterea cecidit, quia semper in coelestibus versabatur. Iste est cui dicitur in Ezechiel: Tu es resignaculum similitudinis (Ezech. XXVIII). Videte quid dicat: Resignaculum similitudinis. Non dixit: tu es signaculum similitudinis: sed resignaculum similitudinis. Signaverat te, Deus, et similem sibi fecerat. Tu vero postea resignasti te ad similitudinem et imaginem Dei, et tu conditus es. Denique dicitur in ipsa prophetia: In medio Cherubim nutritus es: inter lapides jaspidis et carbunculi fuisti in paradiso Dei, et cecidisti, inquit, et a monte Dei vulneratus es. Iste est princeps Tyri ex eo tempore quo cecidit; siquidem Tyrus lingua Hebraea dicitur Sor ( ): hoc est, tribulatio. Ergo et iste princeps qui primo erat in coelo: nunc factus est princeps Tyri, hoc est tribulationis istius saeculi. Sicut unus de principibus cadetis. Quando dicit, sicut unus, ostendit esse et alios. Legite Apocalypsim Joannis: Draco quando de coelo cecidit, tertiam partem stellarum secum duxit (Apoc. XII). Hucusque Deus locutus est ad homines, et rursum per prophetam loquitur.

Surge, Deus, judica terram. Surge, quia navis nostra fluctibus tunditur. Surge: Deus, judica terram: quoniam mali judices non judicant, sed evertunt legem tuam, et pecora tua lacerant. Tu surge, qui verus judex es. Quia ergo mali judices mortui sunt sicut Adam et ceciderunt sicut unus de principibus: propterea tu surge, tu judica, tu salva creaturam tuam. Mercenarius enim cum lupum viderit, fugit (Joan. X), relinquit oves: non potest ita dolere alieno, quomodo dolet patri et matri. Dicamus et aliter: Surge, qui pro nobis passus es, pro nobis mortuus es: surge, et salva nos. Dicamus aliter: Qui venisti humilis et contemptus, veni quasi judex et vindica nos. Surge, Deus, judica terram. Videte significantiam proprietatesque sermonum. Non dixit: judica coelum, sed terram. Ergo terra judicatur, non coelum. Si ergo terra judicatur, et non coelum, ergo in coelo peccata non fiunt; si autem fierent in coelo peccata, diceret: Surge, Deus, judica terram, et coelum. Et videte clementiam prophetiae. Non dixit, interfice terram: sed judica, et salva. Non dixit, judica per angelos, judica per ministros tuos. Illi enim si judicaverint, non possunt misereri, quia exsecutores sunt sententiae tuae. Tu vero si judicaveris, poteris ipse misereri. Surge, Deus, judica terram. Imperator potest suam mutare sententiam: praefectus non potest. Propterea te judicem deprecamur, non contemnentes, sed precantes. Homines etenim et angeli ad comparationem tui crudeles sunt. Tu solus mitissimus judex es. Vultis scire quoniam Deus clemens est judex, et omnis homo crudelis est? Dormiente patrefamilias inimicus homo zizania superseminavit. Servi volunt evellere, et dicit paterfamilias: Dimittite ut simul crescant: ne cum zizania de frumento evellitis, eradicetis simul et triticum (Matt. XIII). Quoniam tu haereditabis in omnibus gentibus. Propterea te judicem deprecamur, quia omnibus gentibus misertus es. Quare non dixit, tu possidebis omnes gentes; sed, tu haereditabis? Ubicumque haereditas ponitur, ibi mors ante praecessit. Propterea haeredes et cohaeredes dicimur. Haeredes dixit Christi, quia pro nobis mortuus est. Cohaeredes, quia nobiscum regnaturus est. Tu haereditabis: Misisti enim servos tuos, revertamur ad apostolos, alium in circumcisionem, alium in gentes. Quamdiu Moysen miseras, quamdiu Isaiam, quamdiu Jeremiam, quamdiu alios prophetas: notus erat in Judaea Deus, in Israel magnum nomen ejus. In modica terra nominis Dei notitia ferebatur. Misisti Petrum piscatorem, qui dimiserat rete, qui ab opere callosam habebat manum. Non misisti oratorem, non misisti philosophum: Misisti hominem rusticanum, hominem piscatorem. Iste piscator, iste rusticanus de Jerosolyma perrexit Romam, et rusticanus cepit Romam quam eloquentes capere non potuerunt. Rursum ivit Paulus apostolus, et de Jerosolyma praedicavit usque in Illyricum, et praedicavit, ubi non erat praedicatum Evangelium, ne super alienum fundamentum poneret aedificium (Rom. XV). Deinde dicit, quod de urbe Roma iret ad Hispaniam. Videte Paulum persecutorem, qui in Judaea fuerat persecutor, praedicat gentibus. Ubi sunt qui praedicant Alexandrum Magnum Macedonum imperatorem, quod in brevi spatio vicerit tantas gentes? Habuit exercitum, habuit et ingentes turbas, et non tale aliquid potuit, sed modicum quiddam. Iste vero Paulus quondam persecutor fuit, qui dicebat: Et si imperitus sum sermone, non tamen scientia (I Cor. XI). Qui soloecismos facit in loquendo, crucem Christi portat, et quasi triumphans omnes capit. Totum orbem subegit ab Oceano usque in mare Rubrum. Dicat aliquis: hoc totum lucri causa fecerunt. Hoc enim dicit Porphyrius: Homines rusticani et pauperes, quoniam nihil habebant, magicis artibus operati sunt quaedam signa. Non est autem grande facere signa. Nam fecere signa in Aegypto magi contra Moysen (Exod. VII). Fecit et Apollonius, fecit et Apuleius. Infiniti signa fecerunt. Concedo tibi, Porphyri, magicis artibus signa fecerunt, ut divitias acciperent a divitibus mulierculis, quas induxerant: hoc enim tu dicis. Quare mortui sunt? Quare crucifixi? Fecerunt et alii signa magicis artibus, sed pro homine mortuo non sunt mortui, pro homine crucifixo non sunt crucifixi. Sciunt isti hominem esse mortuum, et moriuntur sine causa? Felix ergo nostra victoria, quae in sanguine apostolorum dedicata est. Fides nostra non probatur, nisi per illorum sanguinem. Benedicamus ergo Deum, cui est gloria in saecula saeculorum. Amen.

PSALMUS LXXXII.

Canticum psalmi Asaph. Iste psalmus vocem prophetae continet collaudantis Deum. Ait ergo:

Deus, quis similis erit tibi? Quia nullus est similis tui: nullum alium auctorem, nisi te quaerimus. Ne taceas, neque compescaris, Deus. Nos tacemus, tu pro nobis loquere. Justi vox est quae dicit: Neque compescaris, Deus. De justitia sua securus est.

Quoniam ecce inimici tui sonuerunt. Possumus secundum tropologiam de Ecclesia interpretari et haeresibus. Possumus autem secundum litteram interpretari de populo Judaeorum, et de caeteris gentibus, quae in circuitu expugnant Judaeam. Quoniam ecce inimici tui sonuerunt. Vocem et detractionem adversariorum sonitum voluit appellare. Quoniam ecce inimici tui sonuerunt. Videte quid dicat: Sonuerunt, hoc est, quasi cymbalum tinniens, sic sonuerunt auribus meis. Sonus proprie dicitur, cum auditur tantummodo sonus, et vox non intelligitur. Ergo quod dicit, hoc est: Illi quidem loquebantur, et quasi volebant me arguere: caeterum ego non quasi vocem, sed quasi sonum audiebam. Et qui oderunt te, extulerunt caput. Videte quid dicat: Ergo qui elevat caput, odit Deum. Superbis enim Dominus resistit: humilibus autem dat gratiam (Jacob. IV, et I Petr. V). Et qui oderunt te, extulerunt caput. Si causam habes contra aliquem: si tibi detrahit frater tuus, et tu es humilis pro Christo, et ille superbus propter diabolum, tu imitaris eum qui dicit: Discite a me, quia mitis sum et humilis corde (Matt. XI). Ille autem qui erigitur, illum imitatur qui dicit: In coelum ascendam, super sidera coeli ponam thronum meum, ero similis Altissimo (Isai. XIV). Et qui oderunt te, extulerunt caput.

Super populum tuum malignaverunt consilium. Sufficit alicui, si populus Dei sit. Cogitaverunt adversus sanctos tuos. Hoc interpretatione non indiget. Legisse, intellexisse est.

Dixerunt, venite et disperdamus eos de gente. Et non sit gens, quia populus Dei est. Et non memoretur nomen Israel ultra. Non memoretur hic, qui sensu videat Deum.

Quoniam cogitaverunt unanimiter simul. Infelices nos: Infelix populus Dei, non potest in bono tantam habere concordiam, quantam mali habent in malo. Adversus te testamentum disposuerunt tabernacula Idumaeorum et Ismaelitae: Moab Agareni, Gebal, et Amon et Amalec, alienigenae cum habitantibus Tyrum: etenim Assur venit cum illis, facti sunt in adjutorium Lot. Undecim sunt qui pugnant adversus sanctum. Quoniam ergo pugnaverunt contra sanctos, ad perfectum numerum, id est, duodecimum, venire non potuerunt. Tabernacula Idumaeorum. Non habent domus fundamentum, sed tabernacula quae cito pertranseunt. Idumaea dupliciter interpretatur, aut sanguinea, aut terrena. Videte ergo qui pugnant adversus sanctos. Tabernacula Idumaeorum, terreni et Ismaelitae interpretantur, obedientes sibi, hoc est, quodcumque cor habuerit, et mala cogitatio, statim faciunt. Propterea dicitur in Ezechiele: Fili hominis, loquere adversus prophetas, qui sequuntur cor suum, et quodcumque impellit cogitatio, faciunt (Ezech. XIII). Nos autem non debemus sequi cogitationem nostram, nec dici Ismaelitae, hoc est obedientes sibi, sed Ismael, hoc est, obedientes Deo. Moab, ex patre, hoc est, recedentes a Deo Patre. Agareni, proselyti. Qui cum deberent esse habitatores Dei, proselyti facti sunt. Gebal interpretatur, vallis vana. Ge, dicitur vallis. Bal vero interpretatur, vana. Isti ergo qui contra Dei populum sunt, non sunt de monte, sed de valle vana. Et Ammon interpretatur, populus turbidus: hoc est, qui confidunt in multitudine, et non in simplicitate. Amalec, interpretatur lingens terram. Quicumque enim pugnant adversus populum Dei, non comedunt coelestem panem, sed lingunt terram sicut serpens. Alienigenae. Ubi dicitur, alienigenae, in Hebraeo habet Philistiim. Philistiim vero interpretantur, cadentes potione: hoc est, qui inebriati sunt de calice diaboli, et inebriati ceciderunt. Cum habitantibus Tyrum. Tyrus lingua Hebraea dicitur Sor, quod interpretatur, tribulatio et angustia. Qui debuerant esse peregrini in isto saeculo, facti sunt habitatores. Isti ergo qui expugnant populum Dei, habitant in Sor, hoc est, in angustia et tribulatione animae suae. Istae ergo tantae gentes quae pugnant adversus sanctum, videamus quem habent principem: Salvatorem, an diabolum. Quid sequitur? Etenim Assur venit cum illis. Assur, Nabuchodonosor adversarius Dei, qui populum Dei duxit in captivitatem: licet videatur gentes habere plurimas pro se dimicantes: tamen principem habent Assur, hoc est, diabolum. Facti sunt in adjutorium filiis Lot. Lot, interpretatur declinans. Daemones ante fuerunt angeli, et postea cum diabolo ceciderunt, et facti sunt satellites ejus, sicut scriptum est in Apocalypsi Joannis: Quia draco cecidit, et traxit secum tertiam partem stellarum (Apoc. XII). Ergo quid dicit? Isti qui venerunt cum tantis gentibus, et expugnaverunt populum tuum, et venit cum eis Assur, et principem habent diabolum, facti sunt in adjutorium filiis Lot, hoc est, daemonibus. Qui a te declinaverunt, hoc operantur quod et daemones. Videtis quia difficillima loca sunt; videtis quia obscura sunt, et in singulis sermonibus magna sunt sacramenta, et necessitate compellimur in verbis Hebraicis, et plenis mysteriis diutius immorari. Neque enim nunc rhetoricum locum eventilamus, sed id quod a Spiritu sancto dictum est, interpretari nitimur. Nisi enim sic interpretetur, ut diximus, quid prodest Ecclesiis Christi legere tabernacula Idumaeorum et Ismaelitae, et caetera nomina? Quoniam ergo venerunt contra populum tuum, videamus quid eis imprecetur Psalmista.

Fac illis sicut Madian et Sisarae, sicut Jabin. Legistis in Judicum libro: Iste est Madian quem expugnavit Gedeon (Judic. VII et VIII). Jabin, et Sisara isti sunt, quos expugnavit Debbora et Barach (Judic. IV). In torrente Cison disperiunt in Endor. Debbora et Barach interfecerunt Sisaram principem militiae. Ergo quod dicit, videte quid sit: Domine, quantam habent superbiam! quoniam cum tanto veniunt exercitu, quoniam Nabuchodonosor habent principem Assyriorum: quoniam facti sunt in adjutorium filiis Lot: quoniam hoc agunt quod agunt daemones: quoniam superbia ipsorum usque ad te elevata est: propterea te deprecor, ut ad ignominiam suam, non a viro vincantur, sed a muliere. Facti sunt ut stercus terrae. Qui? Madian, et Sisara, et Jabin. Isti tres facti sunt, sicut stercus terrae. Madian interpretatur relinquens judicium: Quicumque pugnat contra populum meum, non cogitat futurum esse judicium. Sisara interpretatur equi visio. Isti qui pugnant contra populum tuum, non sunt de grege tuo, et de pecoribus tuis, sed de equis qui insaniunt in feminas. Isti ergo equi semper parati in praelium sunt. Sicut Jabin. Jabin interpretatur intellectus. Qui sibi in sua sapientia confidunt, et non in gloria Dei. Facti sunt ut stercus terrae. Illi qui gloriabantur in exercitu, qui habebant principem Assur, et dicebant: In coelum ascendam, non solum in terram ceciderunt, sed in terra stercus facti sunt.

Pone principes eorum. Quorum? Qui pugnant contra populum tuum. Sicut Oreb et Zeb, et Zebee, et Salmana. Omnes principes eorum. Legisse vos puto historiam in Judicum libro: quoniam Gedeon qui vocatur alio nomine Jerobaal, pro populo Dei pugnans, hos quatuor reges vicerit et interfecerit eos (Judic. VI et VII).

Videte quales sunt principes Madianitarum, qui reliquerunt judicium Dei: Oreb, et Zeb, et Zebee, et Salmana. Quis putat in istis verbis esse mysteria Salvatoris? Legunt hoc philosophi, et irrident. Legunt rhetores, et putant esse deliramenta. Non solum autem rhetores, sed et Judaei non habent clavem scientiae: quoniam velamen positum est ante oculos eorum. Oreb interpretatur foramen, in quo coluber ingreditur. Zeb interpretatur lupus. Videte nomina principum adversariorum Christi. Zebee, hostia, hoc est, quos lupus suffocaverit. Et Salmana, perfecti in malitia. Videte ergo nominum sacramenta.

Qui dixerunt: haereditate possideamus sanctuarium Dei. Dixerunt, sed non perfecerunt: quia Dominus pugnabat pro populo suo.

Deus meus, pone illos ut rotam. Videte clementiam prophetae: Non precatur contra eos, sed pro eis. Videte quid dicat: Deus meus, qui Deus es omnium, meus proprie Deus. Deus meus, pone illos ut rotam. Qui quasi fundamentum habent in malitia: non habeant fundamentum, sed vacillent, et non stent in malitia. Sicut stipulam ante faciem venti, sicut ignis qui comburit silvam. Sicut stipulam: non sicut frumentum, sed, stipulam; quod dicit, hoc est: si quis est in eis stipula et palea, pereat. Sicut ignis qui comburit silvam. Non dixit, arbores frugiferas; sed, silvam, quae non habet fruges. Si quis ergo stipula est, et non habet frumentum: si quis silva est, et non habet fruges, hic pereat. Sicut flamma comburens montes. Superbia in eis pereat.

Ita persequeris illos in tempestate tua, et in ira tua. Quid? Occides eos? Non: sed, Turbabis eos. Ut salventur.

Imple facies eorum ignominia. Ut confundantur. Quare hoc? Ut quaerant nomen tuum, Domine. Videtis ergo quia non contra eos, sed pro salute ipsorum deprecatur. Denique et in sequentibus videte quid dicat:

Erubescant et conturbentur in saeculum saeculi, et confundantur et pereant. Pereant secundum hoc quod mali sunt, et salvetur quod bonum est. Denique videte, quoniam perditio hic non abolitionem sonat, sed salutem. Qui sequitur.

Et cognoscant quia nomen tibi Dominus: tu solus Altissimus in omni terra. Erigat se qui vult ut erigatur. Nos dicamus: Tu solus Altissimus in omni terra. Quantumvis aliquis exaltetur, nos habeamus Deum, cui excelsius nomen est, cui est gloria in saecula saeculorum. Amen.

PSALMUS LXXXIII.

In fine pro torcularibus filiis Core, et Psalmus. Tres sunt psalmi qui pro torcularibus praescribuntur, octavus, et octogesimus, et octogesimus tertius. Octavus praescribitur David: octogesimus vero praescribitur Asaph: octogesimus vero tertius filiis Core. Do vobis aliquam regulam, ut sciatis in Scripturis quid observare debeatis. Quicumque psalmus praescribitur filiorum Core, nihil triste habet, sed semper laeta significat. Quoniam enim Core, et Dathan, et Abiron fecerunt contra Moysen, et a Domino puniti sunt: filii Core qui non sunt secuti patrem suum, aeterno gaudio benedicti sunt. Quoniam autem Core interpretatur Calvaria, et manifestum est, quod Calvaria significet locum resurrectionis: quicumque filius Core est, filius est resurrectionis; quicumque autem filius resurrectionis est, nihil potest habere quod triste est.

Quam dilecta tabernacula tua, Domine virtutum! concupiscit et deficit anima mea in atria Domini. Deinde dicitur: Beati qui habitant in domo tua. Vide tria esse tabernacula, et atria, et ad extremum domum. Quam dilecta tabernacula tua, Domine virtutum! Quae sunt ista tabernacula? Videamus Evangelium an nobis aliquam significantiam praebeat. Loquitur Dominus et dicit: Facite vobis amicos de iniquo mammona, ut cum defeceritis, recipiant vos in aeterna tabernacula (Luc. XVI). Videtis ergo quod iniquum mammona in isto saeculo deficit. Tamen considerate quod iste iniquus justitiam praeparat. Mammona in lingua Hebraea divitiae nuncupantur: non aurum, ut quidam putant. De iniquo mammona. Vera est et philosophi quaedam sententia: « Omnis dives aut iniquus, aut iniqui haeres est. » Propterea dicit Dominus atque Salvator quod divites difficile ingrediuntur in regnum coelorum (Matt. XIX). Dicat aliquis: Quomodo Zachaeus ingressus est in regnum coelorum, qui dives fuit? Sed dedit divitias, et statim commutavit divitias regno coelorum. Non dixit, quicumque divites fuerint, non intrabunt in regna coelorum: sed dixit, quod difficile divites intrabunt in regna coelorum. Quam dilecta tabernacula tua, Domine virtutum! Alii desiderant possessiones, alii saeculi istius divitias, alii parere in istius saeculi Ecclesiis, et gloriam aliquam habere apud homines: mihi hoc solum desiderium est videre aeterna tabernacula. Illa mihi dilecta sunt tabernacula, ubi congregatio virtutum est, non vitiorum. Concupiscit et deficit anima mea in atria Domini: hoc est solum desiderium, hic solus amor meus, ut videam atria tua. Videte ordinem. Primum desiderat tabernacula: tabernacula quae non habent fundamentum: tabernacula quae cito mutantur. Tabernaculum enim semper mutatur, et huc illucque transfertur. Caeterum atria non sunt quidem domus, sed tamen habent aliqua fundamenta, et de atrio intramus in domum. Iste ergo primum tabernacula desiderat, et postea deficit, et amore tabescit ut videat atria, et cum fuerit in atrio, tunc dicit: Beati qui habitant in domo tua.

Cor meum et caro mea exsultaverunt in Deum vivum. Difficile est ut cor et caro alicujus in commune consentiant. Si enim secundum Apostolum spiritus pugnat contra carnem, et caro contra spiritum (Galat. V): quomodo hic dicit, cor meum et caro mea exsultavit? Hoc non potest dicere, nisi ille qui in amorem Dei tota mente defixus est. Cor meum, et caro mea. Illud est quod dicit et in alio loco: sitivit in te anima mea, quam multipliciter tibi caro mea (Psal. LXII)! Ista est caro quae desiderat Dominum, de qua in alio loco dicitur: Et videbit omnis caro salutare Dei (Isai. XL). Illa autem caro de qua dicitur: Omnis caro fenum (Eccli. XIV), non desiderat Dominum. Cor meum et caro mea. Vide mihi aliquem abstinentem, qui mortem carnis suae, lucrum putat animae suae. Haec autem carnis sunt jejunia, et injuriae. Denique et Apostolus quid dicit? Quem tradidit Satanae in interitum carnis, ut spiritus salvus fiat (I Cor. V). Nisi caro mortua fuerit, spiritus vivificari non potest. Propterea dicit et Apostolus: Quando infirmor, tunc fortior sum (II Cor. XII). Consideret se unusquisque quando jejunio lassus est et defectus: quomodo anima vigeat, quomodo nihil aliud mens nisi de Deo considerat: quomodo semper dicat, quam dilecta tabernacula tua, Domine virtutum!

Etenim passer invenit sibi domum, et turtur nidum sibi ubi reponat pullos suos. Altaria tua, Domine virtutum, rex meus, et Deus meus. Interim simpliciter interpretemur. Videte quid dicat: Desidero, Domine, aeterna tabernacula tua: concupiscit et deficit anima mea in atria Domini. Sedem aliquam et nidulum animae meae, et corpori meo habere desidero. Aves quae libere huc atque illuc vagantur: tamen postquam volaverint, habent locum et nidulos ubi requiescant: quanto magis anima mea, et caro mea debet sibi locum praeparare, ubi possit requiescere! Nunc altius aliquid ascendamus. In Domino confido: quomodo dicitis animae meae, transmigra in montes sicut passer? Videte ergo quia nemo transmigrat in montes nisi qui passer est. Et turtur nidum sibi. Iste est turtur, de quo dicitur in Cantico canticorum: Vox turturis audita est in terra nostra (Cant. II). Turtur nidum sibi. Turtur est animal castitatis. Turtur non habitat in humilibus, sed semper facit nidos sibi in excelsis arboribus. Sicut ergo passer et turtur aves castissimae nidos sibi in sublimioribus faciunt: sic ergo tabernacula, et atria et domus non sunt in humili ista terra, sed in excelso, hoc est, in regnis coelorum. Denique videte quid dicat.

Beati qui habitant in domo tua. In tabernaculo non habitamus, sed peregrinamur. Et in atrio quamdiu sumus, non habitamus, sed peregrinamur. De atriis enim transimus in domum. Cum autem venerimus in domum, quid dicitur? Beati qui habitant in domo tua: Domus quae habet fundamentum. Quoniam de domo nobis exire non licet, de atriis licet.

Beatus vir cujus est auxilium abs te. Nos quidem desideramus tabernacula et atria et domum tuam, sed hoc ipsum ut capere possimus, non est virtutis nostrae, sed auxilii tui. Ascensiones in corde suo disposuit. Quis disposuit ascensiones in corde suo? Beatus vir cujus est auxilium a Domino: ille disposuit ascensiones in corde suo. Quicumque sanctus est, quotidie in priora extenditur, et praeteritorum obliviscitur. Propterea dicuntur et in Psalterio psalmi graduum quindecim, et primus dicitur: Ad Dominum cum tribularer clamavi. Et in secundo: Levavi oculos meos in montes, unde veniet auxilium mihi. Et in tertio: Laetatus sum in his quae dicta sunt mihi, et semper procedit, et proficit, et ascendit in sublimiora. Quod dicit, hoc est: Ascensiones in corde suo disposuit: Felix est qui quotidie proficit, qui non considerat quid heri fecerit, sed quid hodie faciat, ut proficiat. Sanctus ascensiones in corde suo ponit, peccator descensiones. Quomodo qui sanctus est, quotidie proficit: ita qui peccator est, quotidie decrescit. Beatus vir qui disponit ascensiones in corde. Videte consequentiam Scripturarum. In valle lacrymarum in loco quem posuit. Ubi dicitur, in valle, necesse est ut econtrario intelligamus et montem. Ergo quicumque disponit ascensiones in corde suo, ubi positus est? In valle lacrymarum. Consideremus quod in valle sumus, non sumus